TÜBİTAK. Sistemi. Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK. 27 Aralık 2011

Transkript

1 Bilim ve Teknoloji Yüksek k Kurulu 23. Toplantısı Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemi Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı 27 Aralık 2011

2 Ulusal Hedeflerimiz Ulusal hedeflere ulaşabilmek için güçlü bir Ulusal hedeflere ulaşabilmek için güçlü bir Ar-Ge, yenilik ve girişimcilik sistemi gereklidir.

3 Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemi Ülke önceliklerine girdi üretir: ilik ve Sistemi lusal Yen rişimcilik U Gir Ekonomik katma değer yaratan teknolojiler Yetkin insan gücü Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemi düzgün çalışmazsa, Kilit teknolojileri geliştirme ve yerlileştirme İhracatta/üretimde katma değeri artırma Cari açığı kapatma Dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme hedeflerine ulaşamayız.

4 Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemine İlişkin Beş Tespit

5 1.Tespit: Ar-Ge ve Yeniliğe Ayrılan Kaynaklar Arttı Ülkemizde Ar-Ge faaliyetleri yürüten sektörler: Kaynak: TÜİK 14,7 Milyon TL 733 Milyon TL Doğrudan Ar-Ge ve Yenilik Fonları* * 2011 sabit fiyatlarıyla ( fonları, proje temelli, yarışmaya ve uzman değerlendirmesine dayalı doğrudan kamu fonlarıdır.)

6 Ar-Ge Harcamalarının GSYİH ye Oranı -Karşılaştırma Güney Kore nin 2014 hedefi %5, Çin in 2020 hedefi %2,5, Finlandiya nın 2020 hedefi %4, AB nin 2020 hedefi %3 tür. * Suudi Arabistan ve Endonezya dahil değildir. Kaynak: TÜİK, OECD MSTI 2011/1, UNESCO

7 Ulusal Yenilik Sistemi Olgunlaşmaya Başladı

8 2. Tespit: Politikalar Hedef-Odaklı Değil Teknoloji Yoğunluğu Yüksek Ortanın Üstü Ortanın Altı Düşük 2002 İhracat % 6,2 24,3 22,8 46, İhracat % 3,4 32,2 31,8 32,6 Dünya markalarımız bulunmuyor yayın başına düşen PCT patent başvurusu sayısı Japonya da 324, Almanya da 144, Türkiye de 24 tür.* Yayın sayısında dünyada 18. sırada olunmasına rağmen ortalama atıf sayısı dünya ortalamasının altındadır.** (*) Kaynak: WIPO, ISI-WoS, 2010 yılı. (**) 2010 yılı. Kaynak: TÜİK, OECD STAN Veritabanı (Dokuzuncu Kalkınma Planı , 2010 yılı Programı)

9 3. Tespit: Ar-Ge Destekleri Arttı Ama Ticarileşme Boyutu Az 7,5 Milyar TL (%98) * 131 milyon TL (%2) * 931 Milyon TL (%96) ** 38 milyon TL (%4) ** Temel Araştırma Uygulamalı Araştırma Deneysel Geliştirme Teknolojinin Ticarileştirilmesi BAP milyon TL Not: Teknolojinin ticarileştirilmesi için bütçe hesaplamasında KOSGEB destekleri, TTGV Ticarileştirme Desteği ve BSTB Teknogirişim Sermayesi destekleri dikkate alınmıştır. * **

10 4. Tespit: Mekanizmalarda Bütünsellik Eksikliği Ulusal yenilik ve girişimcilik desteklerinin birbirlerini bütünleyecek ve sinerji yaratacak şekilde konumlandırılması gerekiyor.

11 5. Tespit: Yenilik ve Girişimcilik Sistemine Kara Kutu gibi Bakılıyor Girdi Finansal destekler Kara kutu Ar-Ge ve yenilik süreci Çıktı Yenilikçi ürün ve hizmetler Dinamikler?? Öğrenme ve işbirliği? Destekler daha çok finansal destek olarak görülüyor. Kaynak: Rosenberg, N. Inside the Black Box: Technology and Economics, 1983; Exploring the Black Box: Technology, Economics, and History, 1994.

12 Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemimize Ulusal Yenilik ve Girişimcilik Sistemimize İlişkin Öneriler

13 Ar-Ge ve Yenilik Ekosistemi Ekosistem Nedir? Birbirine sağladığı yararlar sonucu süreklilik arz eden bir bütündür. Özel Sektör Üniversiteler. İşin i kalbinde özel sektör ve girişimciler olmalı Kamu. Kurumları Özel sektörde karşılığı olmayan araştırmalar istenen çıktıları vermeyebilir.

14 Ar-Ge ve Yenilik Ekosistemindeki İhtiyaçlar Ekosistem Aktörleri Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları Başlangıç firmaları KOBİ İmkan sağlayıcılar Büyük ölçekli şirketler Ar-Ge merkezleri İlköğretim, Ortaöğretim Üniversiteler Teknoloji transfer ofisleri Politika yapıcıları Fon sağlayıcılar İmkan sağlayıcılar Düzenleyici i kurumlar Kamu araştırma merkezleri* Teknoparklar TEKMER ler OSB ler Şemsiye örgütler

15 Ar-Ge ve Yenilik Ekosistemi Özel Sektör Boyutu Ekosistem Aktörleri Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları Başlangıç firmaları KOBİ İmkan sağlayıcılar Büyük ölçekli şirketler Ar-Ge merkezleri İlköğretim, Ortaöğretim Üniversiteler Teknoloji transfer ofisleri Politika yapıcıları Fon sağlayıcılar İmkan sağlayıcılar Düzenleyici i kurumlar Kamu araştırma merkezleri Teknoparklar TEKMER ler OSB ler Şemsiye örgütler Bu sektörde BTYK karar taslaklarının ilgilendirdiği aktörler

16 Tipik Başlangıç Firması Döngüsü Çekirdek Sermaye Başlangıç Sermayesi Erken Aşama/ Geçiş Sermayesi Köprü Sermayesi Finansa al Getiri Ölüm Vadisi Ar-Ge ve yenilik yoğunluklu şirketlerin her evrede ihtiyaçları, beklentileri ve çıktıları farklıdır. kld Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları Hisselerin kamuya açılması Zaman/evre (OECD, 201), sayfa Kaynak: The Role of High Growth Firms in Catalyzing Entreprene eurship and Innovation

17 Küçük İşletmeler için Yenilik Araştırmaları (SBIR/ABD) Birinci Aşama İkinci Aşama Üçüncü Aşama Fizibilite ibili Ür-Ge Ticarileşme il Süre Bütçe (Dolar) 6 ay ay SBIR dışından fonlarla yürütülmektedir. Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

18 Örnek: Aşamalı Destek Süreci ve Danışmanlık FİKİR ÜNİVERSİTE TABANLI VE BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK FAALİYETLERİ ŞİRKETLEŞME PAZAR PAYININ ARTIRILMASI lı Fonlama Aşama Fikir Başvurusu Çıktı: A4 sayfasında fikrin özetlenmesi Ön Değerlendirme Danışmanlık (D1): Proje/ İş Planı Hazırlama Eğitimi i Danışmanlık (D2): Şirket kurma/yönetme deneyimi olan, sektörü ve pazarı iyi bilen bireysel danışmanların atanması Çıktı: Prototip, Demo Firma Başlangıç Sermayesi Desteği Birinci Aşaması ( TL; hibe) + İkinci Aşaması ( TL; hibe) 1507 Destek Programı ( TL; hibe oranı % 75) Çıktı: Nihai Ürün Danışmanlık (D3): Teknik ve pazar fizibilitesi konularında yardımcı olacak bireysel danışmanların ş atanması Eş finansman yolu ile sağlanan kredi desteği Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

19 Örnek: Risk Sermayesi Fonunun Oluşturulması Çekirdek Sermaye Başlangıç Sermayesi Geçiş Sermayesi Köprü Sermayesi Risk sermayesinin etkinleştirilmesi gerekiyor. Başlangıç firmalarının, özellikle ilk evrelerde, devletin desteğine ihtiyacı bulunuyor. Kamunun Rolü* gibi kurumların risk sermayesi fonu içerisinde ortak olmasıyla; Başlangıç firmalarının ölüm vadisinden çıkışlarına yatırım yapılacak ve yurtdışından sermaye girişi artacaktır. * Not: Ülke örnekleri incelemeleri kamunun bütçe payının en fazla %50 olması gerektiğini ortaya koymaktadır. OECD (2010), The role of high growth firms in catalysing entrepreneurship and Innovation.

20 Ar-Ge ve Yenilik Ekosistemi Yükseköğretim ve Eğitim Boyutu Ekosistem Aktörleri Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları Başlangıç firmaları KOBİ İmkan sağlayıcılar Büyük ölçekli şirketler Ar-Ge merkezleri İlköğretim, Ortaöğretim Üniversiteler Teknoloji transfer ofisleri Politika yapıcıları Fon sağlayıcılar İmkan sağlayıcılar Düzenleyici i kurumlar Kamu araştırma merkezleri* Teknoparklar TEKMER ler OSB ler Şemsiye örgütler Bu sektörde BTYK karar taslaklarının ilgilendirdiği aktörler

21 Örnek: Teknoloji Transfer Ofislerinin Desteklenmesi Hedef: Üniversitelerde yapılan araştırmaların ticarileşmesini tetiklemek Teknoloji Transfer Ofisi Üniversite-Sanayi İşbirliği Teknoloji Transferi Lojistik* Destek Teknoloji Transfer Ofisleri Desteği (Özel Çağrı) ğ Finansal Destek Model Önerisi Danışmanlıkş Üniversitelerdeki teknoloji arz portföyünün oluşturularak girişimcilik faaliyetleri yoluyla ticarileştirilmesi Proje üretme kapasitesinin sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda ğ yönlendirilebilmesi *Araştırmanın yürütülmesi için gerekli makine-teçhizat alım işlemlerinin l yapılması, fonlayıcı kuruluşlara l sunulacak proje önerilerinin ön incelemesinin yapılması, gümrük takibi gibi hizmetler Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

22 Örnek: Kuluçka Merkezlerinin Desteklenmesi Hedef: Üniversite ve teknoparklar arasında köprü kurmak Finansal Destek Kuluçka Merkezleri Model Desteği Önerisi Özel Çağrı (-KOSGEB) Danışmanlık Kuluçka Merkezi Araştırmacılara şirket kurma öncesi deneyim kazandırma Araştırmacıların girişimciliğinin teşvik edilmesi Sağlanacak destekle girişimci araştırmacıların şirketleşme süreçlerini kolaylaştırma Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

23 Örnek: Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksleri Üniversitelerin girişimcilik ve yenilikçilik performanslarının ölçülmesi Üniversiteler arasında girişimcilik ve yenilikçilik odaklı rekabetin artması Dolaylı olarak yenilikçilik ve girişimciliğin gelişimine katkı yapması Girişimci ş Üniversite Endeksi 1. Spin-off firma sayısı 2. Girişimcilik dersi alan öğrenciler (%) 3. Girişimcilik yarışmaları 4. Teknogirişim desteği alan mezun sayısı 5. vb. Yenilikçi Üniversite Endeksi 1. FSMH den sağlanan gelir 2. Lisanslanan patent sayısı 3. Çok ortaklı yürütülen yenilik projelerinin bütçe payı (%) 4. Üretilen prototip sayısı 5. vb. Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

24 Örnek: Akademik Yükseltme Ölçütlerinin Yeniden Tasarımı Yayınlar (Alana göre normalize) Akademik yükseltme ölçütlerinin yeniden tasarımı * * BT IK Stratejisi ve Eylem Planı ( ) kapsamında ele alınmaktadır. Patentler Araştırma projelerinde proje yürütücüsü veya araştırmacı ş olarak görev alma Şirket kurma Özel Sektör Yükseköğretim Kamu kurum ve kuruluşları

25 Örnek: Girişimcilik Kültürünün Yaygınlaştırılması Girişimcilik bir hayat felsefesidir. Girişimcilik eğitimi küçük yaşta başlamalıdır. Bu kültürün yaygınlaştırılmasında herkese rol düşüyor. Girişimcilik i i ilik kültürünün yaygınlaştırılması l ve yeni girişimcilerin yetişmesi için politikalar tasarlanmalıdır. Girişimcilik Dersleri Mini MBA Programı Yarışmalar Özel Sektör Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları

26 Ar-Ge ve Yenilik Ekosistemi Kamu Kurum ve Kuruluşları Boyutu Ekosistem Aktörleri Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları Başlangıç firmaları KOBİ İmkan sağlayıcılar Büyük ölçekli şirketler Ar-Ge merkezleri İlköğretim, Ortaöğretim Üniversiteler Teknoloji transfer ofisleri Politika yapıcıları Fon sağlayıcılar İmkan sağlayıcılar Düzenleyici i kurumlar Kamu araştırma merkezleri* Teknoparklar TEKMER ler OSB ler Şemsiye örgütler Bu sektörde BTYK karar taslaklarının ilgilendirdiği aktörler. * Bir sonraki BTYK toplantısında ele alınacaktır.

27 Örnek: Çin de Rüzgar Türbini Alanında Kamu Tedariki 2006:Ulusal politikalarda kamu tedarikin öncelikli sektörler için kullanımına vurgu 2007: Yeniliğin aranacağı teknolojileri içeren rehberin yayınlanması - Öncelikli alanlarda ucuz olan teklif yerine yerli yenilik kapasitesini artıran ve - Fikri mülkiyet haklarının Çin de kaldığı tekliflerin seçilmesi Kaynak: 2010 Association rgy China Wind Ener n Annual Report Çin de 4 yılda yerli firmaların iç pazar oranı yaklaşık %30 dan %90 a yükseldi. Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları

28 Örnek: Kamu Alım Politikalarının Ar-Ge Lehine Etkinleştirilmesi Kamu alımlarında ve kullanım hakkı tahsislerinde yeniliğin teşvik edilmesi; Yerli Ar-Ge ve yenilik lehine daha esnek bir sistemin oluşturulmasış Fikri mülkiyet haklarının yurtiçinde kalmasının gözetilmesi Kritik teknolojilerin geliştirilmesinin teşvik edilmesi Örn: Fatih Projesi Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi Kamu kurum ve kuruluşları

29 Örnek: Güdümlü Programların Açılması Aya insan göndermek (1961); İnsan genom ABD Örneği projesi (1990) Apollo 11 uzay seferinin gerçekleşmesi (1969) 25, insan geninin haritalaştırılması (2003) 5. nesil bilgisayarlar Japonya Örneği ww ww.fujitsu.ccom Hedef: (1981) p teknolojisinin j g ş İleri ççip geliştirilmesi UBTYS da belirlenen alanlar kullanılarak sistemimizi güdümlü hale getirmek gereklidir. Özel Sektör Yükseköğretim ve Eğitim Sistemi ww ww.nasa.go ov Hedef: Kamu kurum ve kuruluşları

30 Apollo Programı Hedeflere Kenetlenme Medikal görüntüleme, bireysel bilgisayarlar ve teflon gibi geliştirilen 1,400 teknoloji ticarileşmiştir. * NASA -Programın icra edilmesi - Yönetici insan gücü NSF - Mühendislik projelerinin desteklenmesi NIH -Uzay için biyomedikal koşulların araştırılması NASA ve Kamu Kurumları Maliye Bakanlığı - 25 milyar dolar Savunma Bakanlığı - Satürn V roketinin geliştirilmesi, vb. Enerji Bakanlığı - Yakıt pilleri, vb. Havacılık mühendisliği bölümlerinin yeniden yapılandırılması Tasarım yetkinliği - ay gezicisi aracı * NASA. Societal impact of spaceflight. Dick, S., Laniıus, R. Eds.

31 UBTYS Vizyonu Ürettiği bilgi ve geliştirdiği teknolojileri, ülke ve insanlığın lğ yararına yenilikçi i ürün, süreç ve hizmetlere dönüştürebilen Türkiye İlginize Teşekkür Ederim.