1.SİVAS ÜSTÜN YETENEKLİLER ÇALIŞTAYI RAPORU

Transkript

1 1.SİVAS ÜSTÜN YETENEKLİLER ÇALIŞTAYI RAPORU Yrd. Doç.Dr. Canan KOÇ Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç.Dr. Tuncay DİLCİ Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Tarih : 3 4 Mayıs 2013 Yer : Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas Organizasyon: Cumhuriyet Üniversitesi - Sivas İl Milli Eğitim Müdürlüğü I. OTURUM ÜSTÜN YETENEKLİLERİN EĞİTİMLERİ İLE İLGİLİ KONULAR A. Eğitim Sistemi Açısından Sorunlar B. Öğretmen Açısından Sorunlar C. Öğrenci Açısından Sorunlar D. Ortam Açısından Sorunlar E. Mevzuat Açısından Sorunlar F. Aile Açısından Sorunlar G. Üstün Yeteneklilere Yönelik Eğitim Programları İle İlgili Sorunlar

2 H. Ülkemizde Üstün Yeteneklilerin Yönlendirilmesi A. EĞİTİM SİSTEMİ AÇISINDAN SORUNLAR Sorunlar 1. Örgün eğitimle BİLSEM eğitiminin bir arada yürütülebileceği kompleks olmaması 2. BİLSEM ler arasında planların farklı olması 3. Öğretime ilişkin paradigma sorunu 4. Programa bağlı hedef ve kazanımların tanımlanmamış olması 5. Bilim sanat programlarının milli eğitim tarafından tanınmaması 6. Yönetmelik olmaması 7. Çerçeve programının olmaması 8. Projelerde kaynaklar yeterli değil 9. BEP hazırlanmaması 10. Değerler eğitimiyle ilgili programların bulunmaması 11. Kültür coğrafya içerikli derslere önem verilmemesi 12. Farklı derslerin mevzuatta olmaması nedeniyle farklı uygulamalara yer verilmemesi 13. Farklılaştırılmış eğitim programının olmaması 14. Ortak tanılama takviminin olmaması 15. Tanılama sisteminin ramlarda değerlendirilmemesi 16. BİLSEM lerin özel eğitim yönetmeliği içerişinde olmaması 17. Öğrenme nesnelerinin paylaşılmaması 18. Üniversitelerden alanında uzman kişilerden yardım alınamaması 19. Yeni sisteme dayalı olarak Akşam öğrenci sayısının artması 20. Zeka puanının arttırılması Çözüm Önerileri 1. Uyum destek, BYF ÖYG sürelerinin merkezi olarak planlanıp standart uygulanması

3 2. Hizmetiçi eğitimlerle örgü eğitimin dışında bilimsel ve proje odaklı bir çalışma olduğu bilinçlendirilmeli 3. Programın temel hedeflerin belirlenerek BİLSEM uygun hale getirilmesi 4. İlgili mevzuatların hazırlanması 5. BİLSEM e özgü yönetmeliğinin özel eğitim yönetmeliği içerisinde düzenlenmesi 6. BİLSEM le ilgili çerçeve programının hazırlanması 7. Maddi ve manevi desteğin ilgili kuruluşlarca sağlanması 8. Üstün zekalı çocuklar içinde BEP olmalı 9. Alan gezileri, kültürel yaşamla ilgili etkinlikler düzenlenmeli 10. Disiplinler arası etkileşimler sağlanması, farklı branşlara da izin verilmesi (robot, mental aritmetik gibi) 11. Genel eğitimin dışında programın zenginleştirilmesi 12. Merkezi sınav yapılabilir 13. BİLSEM lerde değil de RAM larda yapılması 14. BİLSEM e özgü yönetmeliğinin özel eğitim yönetmeliği içerisinde düzenlenmesi 15. Etkinliklerin bir merkezde toplanması ve ağ üzerinden paylaşımı 16. Üniversitelerden alanında uzman kişilerden yardım alınabilmesi 17. Hafta sonuna da derslerin konulabilmesi, öğretmenlere ücret karşılığı olması 18. Yükseltilmeli 19. İsteyen her öğrenci online sistem üzerinden tanılamaya katılabilmeli 20. Farklı yöntem ve ölçek belirlenmeli 21. Tamamen ailenin görüşüne göre değil de çocuğun yeteneklerine göre objektif seçimler olmalı, öğrenci- aile- öğretmen kurul toplantısı yapılmalı B. ÖĞRETMEN AÇISINDAN SORUNLAR Sorunlar 1. Öğretmen nicelik olarak yetersizliği 2. Öğretmenlerin nitelik olarak yetersizliği

4 3. Proje çalışmalarında yalnız kalmaları 4. Öğretmenlerin bölgesel zümrelerinin olmaması 5. Alanında uzman kadrolu öğretmenlerin olmaması 6. Örgün eğitimdeki öğretmenlerin BİLSEM ler hakkında bilgilerinin yetersiz olması 7. Öğretmenlerin mesai saatlerinin uzun olması 8. Okul-ev ziyaretlerine resmi sürenin ayrılmaması Çözüm Önerileri 1. Öğretmen sayılarının arttırılması 2. Üniversitelerde öğretmen eğitimi aşamasında nitelik arttırılmalı bu bağlamda özellikle sınıf öğretmenliği düzeyinde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerle bilinçlendirme yapılmalı 3. Proje çalışmalarına destek verilmeli 4. Yılda bir kere bölgesel öğretmen zümreleri yapılmalı 5. Öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinde özel eğitime yönelik sayısının arttırılması, kadro verilmeli, sınavla alınması 6. Örgün eğitimdeki öğretmenlere yönelik BİLSEM ler hakkında hizmet içi eğitim verilmeli 7. Öğretmen sayısı arttırılmalı, mesai saatlerinin dikkate alınması, ücretler akşam saatlerinde farklı olması 8. Okul aile ziyaretleri için resmi mesai saatleri düzenlenmeli (haftada 4 saat olmak üzere rehberlik saatleri yönetmeliğe girmeli) C. ÖĞRENCİ AÇISINDAN SORUNLAR Sorunlar 1. Tanılama sorunları 2. Tanılamada Türk modeli olmaması 3. Öğrencilerin sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanamaması 4. Öğrenci devamsızlıkları 5. Sınav modeli ile BİLSEM mantığının çelişmesi 6. Zamanın öğrenci açısından yetersizliği

5 7. Byf geçişte programların kriterlerinin olmaması 8. İlgi ve yeteneklerinin alanlarını tespit eden standart testlerin eksikliği 9. Öğrencilere projelerde maddi anlamda destek olmaması 10. Öğrenci yönelik kampların olmaması 11. Özel okulların BİLSEM bünyesinde öğrencilere ilgi duymalarını reklam amaçlı kullanmaları 12. BİLSEM öğrencilerin olimpiyat sınavlarına BİLSEM lerden başvuramaması 13. Öğrenci çalışmaları ve projelerinin değerlendirmeye alınmaması Çözüm Önerileri 1. Türk eğitim sistemine uygun sınav sistemleri oluşturulması 2. Testlerin Türk kültürüne uygun uyarlanması 3. BİLSEM i bilen rehber öğretmen her BİLSEM de kadrolu olmalı, sosyal aktiviteler arttırılmalı, 4. 8.sınıf öğrencilerine isteğe bağlı kayıt dondurma hakkı verilmeli, ÖYP'de haftada bir gün tek dersle BİLSEM e devamı sağlanabilir 5. Uygulama biçimine uygun sınavlar olmalı 6. BİLSEM öğrencilerini zamanı etkin kullanmak için mümkünse bir yerde toplamak, örgün eğitimdeki okullarda özel durumlarda BİLSEM e geldiğinde izinli sayılması 7. Maddi anlamda destekler sağlanması 8. Çocukların psikososyal ihtiyaçlarını karşılayacak eğitim kampları düzenlenmesi 9. Bakanlığın yaz kamplarına maddi ve manevi destek sağlaması 10. Özel okullardaki öğretmen ve velileri ikna etmek 11. Başvuru sistemine BİLSEM lerinde eklenmesi kendine ait kontenjanlarının olması 12. Hakemli projelerdeki derecelere ek puan verilerek merkezi sistemdeki sınav puanlarına yansımalı D. ORTAM AÇISINDAN SORUNLAR Sorunlar 1. Fiziki yetersizlikler

6 2. Teknik eleman ve atölyelerin olmaması 3. Ulaşım sıkıntısı Çözüm Önerileri 1. BİLSEM lere özel altyapı fiziki yetersizlikleri giderilmeli, bakanlık tarafından tip projeler yapılmalı 2. Teknik eleman ve atölyelerin sağlanması, 3. Özel eğitim kapsamında ücretsiz taşıma sağlanmalı 4. Büyük şehirlerde (her 300 bine) ve büyük ilçelerde çevre ilçelerin ihtiyacına göre (her 50 bine) birden fazla BİLSEM ler açılabilmesi E. MEVZUAT AÇISINDAN SORUNLAR 1.BİLSEM e özgü yönetmeliğinin olmaması Çözüm 1.Özel öğretim kapsamında genel eğitimle entegre olmuş BİLSEM mevzuat düzenlemelerine gidilmeli F. AİLE AÇISINDAN SORUNLAR Sorunlar 1. Aile eğitim yetersizliği ve BİLSEM ler hakkında bilgisinin olmaması 2. Ailelerin ÜYÖ ler hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması Çözüm Önerileri 1. Aileler bilinçlendirilmeli, aile eğitim programları düzenlenmeli 2. Aile eğitimlerine önem verilmesi, düzenli rehberlik çalışmalarının yapılması, aile kılavuzlarının hazırlanması. 3. Rehberlik hizmetlerinin daha etkili bir şekilde yürütülmesi. 4. Aile eğitiminde kitle iletişim araçlarının etkili olarak kullanılması. İnternet üzerinden ailelerin bilgilendirilmesine yönelik internet sitelerinin hazırlanması

7 II. OTURUM G. ÜSTÜN YETENEKLİLERE YÖNELİK EĞİTİM PROGRAMLARI İLE İLGİLİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ SORUNLARI Amaçlar konusunda netlik yok ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Genel olarak ÜYÖ eğitimi, özel olarak da BİLSEM ile ilgili yasal düzenlemenin yapılması ve amaçların bu çerçevede netleştirilmesi. Esnek, zenginleştirilmiş programların artırılması. Türkiye genelinde BİLSEM de çalışan zümre öğretmenlerinin zaman zaman bir araya gelerek bilgi paylaşımında bulunmaları Etkinlikler öğrencinin ilgisini çekecek nitelikte değildir. Düşünme, araştırma ve sorgulamayı destekleyici nitelikte değildir. Üst düzey öğrenmeyi sağlayacak etkinlikler verilebilmeli Farklı kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak proje yapmalarına teşvik etmek Düşünmeyi geliştirici yöntem ve tekniklerin uygulanması (Sokrat yöntemi, Beyin Fırtınası, Philips 66, Buzz grupları) Okullarda uygulanan program ile BİLSEM de uygulan program arasında işbirliği olmaması Öğrenmeyi sağlayacak araç gereçlerin yeterli düzeyde olmaması ÜYÖ yerleşik bir program olmaması Öğrencilerin iki okula gitmesi sorun teşkil etmektedir. Öğrencilerin sınav kaygısı taşıması performansını BİLSEM in okullara yeterince tanıtılması ve ortak etkinliklerin yapılması. Laboratuvarların oluşturulması, donanım ihtiyaçlarının giderilmesi, fiziki kapasitelerinin artırılması gerekmektedir. Esnek bir çerçeve program oluşturulmalıdır. BİLSEM öğrencilerinin okullardaki seçmeli derslerden muaf tutularak bu saatlerde BİLSEM lere gelmeleri sağlanmalıdır. Çalışma günlerinin hafta sonunu kapsayacak şekilde planlanmalıdır. ÜYÖ lere yetenekli oldukları alanda sınavsız geçiş

8 olumsuz etkilemektedir. Uygulamaya yönelik Etkinlik havuzlarının oluşturulmaması BİLSEM in kurumsallaşmaması, öğrencinin devam mecburiyetinin olmayışı hakkı tanınmalı veya ek puan verilmeli. Öğretmenlerin bilgi paylaşımlarını sağlayabilecek ortamların oluşturulması. (Forum, Workshop, Zümre Toplantıları, Wiki ) BİLSEM lerin Türk eğitim sistemindeki yerinin belirlenmesi ve gerekli düzenlemenin yapılması. Hizmet içi eğitim faaliyetlerinin planlanması, alanda başarılı olan ülkelere ziyaretler gerçekleştirilerek yerinde uygulamaların görülmesi. Öğretmenlerin ÜYÖ ile ilgili eksiklerinin olması Öğretmenlerin kendi alanlarıyla ilgili mastır ve doktora eğitim programlarına katılmaları teşvik edilmeli. Öğretmenlerin motivasyonunu sağlayıcı düzenlemelerin yapılması ÜYÖ lerin iki ayrı kurumdaki başarı düzeylerin farklılık göstermesi sağlıklı benlik algısı gelişimine engel olabilmektedir. ÜYÖ lerin eğitiminde görev alan eğitimcilerin yöntem ve teknikleri uygulamadaki eksiklikleri Üstün yeteneklilere yönelik eğitimin okulöncesi eğitimden itibaren çocukların tamamına ulaşamaması Uyum ve destek programlarının etkili bir şekilde yürütülmesi, Rehberlik programlarına yer verilmesi Aktif Öğrenme yöntem ve tekniklerini uygulama becerilerinin kazandırılmasına yönelik hizmet içi eğitimlerin verilmesi. Proje geliştirme konusunda öğretmenler yetiştirilmelidir. Okulöncesi eğitimden itibaren üstün yeteneklilere yönelik gerekli bilgilendirme çalışmaları yapılarak bu öğrencilerin saptanması ve eğitim fırsatlarından yararlanması sağlanmalıdır. Gelişim testleri uygulanarak akranlarından farklı olan öğrencilerin saptanması ve eğitim ortamlarından faydalanmalarının sağlanması. Aile eğitimi ve kitle iletişim araçlarından yararlanılmalıdır. Zenginleştirme ve farklılaştırma çalışmalarında öğretmenlerin yeterince bilgiye sahip olmaması Bütün öğretmenlerin üstün yetenekli öğrencilerin eğitimine ilişkin sistemli hizmet içi eğitim

9 etkinlikleri düzenlenmelidir. Uzaktan eğitim yaygınlaştırılmalı. Eğitim programların değerlendirme öğesinin yeterli olmaması Uyum eğitimindeki yetersizlikler. BİLSEM yönetmeliğinin olmayışı BİLSEM işlevinin net olarak ifade edilmemiş olması (Alternatif eğitim mi Destek Eğitim merkezleri mi?) Destek ve uyum programlarının değerlendirilmesini sağlayacak araçların geliştirilmesi. Farklı ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanılması. Uyum programına çocuğun öğretmeninin ve ailesinin de dâhil edilmesi. Yönetmeliğin hazırlanması. BİLSEM in statüsünün netleştirilmesi.

10 H. ÜLKEMİZDE ÜSTÜN YETENEKLİLERİN YÖNLENDİRİLMESİ SORUNLAR Yönlendirmenin içeriğinin öğretmenler tarafından bilinmemesi Yönlendirme konusunda ailenin bilinçli olmaması Öğrencilerin kendilerine yönelik farkındalıklarının eksik olması Öğrencilerin yeteneklerinin yeterince tanınmaması Öğrencinin kendi yeteneklerini belirleyeceği zengin etkinliklerin olmaması Üniversiteye yönlendirmede sıkıntılar yaşanması Öğrencilerin yeteneklerinden en üst düzeyde yararlanılabilecek yükseköğretim kurumlarına yönlendirilmesi ve istihdamları konusunda düzenli politikaların olmaması. Öğrencilerin tek bir alana yönlendirilmesi ÖNERİLER Öğretmenlerin bu konuda bilgilendirilme çalışmalarına alınması Okullarda rehberlik birimleri tarafından aile danışmanlık hizmetlerinin yapılması Öğrencinin kendini tanımasına yönelik ölçme araçlarının belirlenmesi. Öğrencilerin yeteneklerinin tanımaya yönelik çok yönlü öğrenci tanıma tekniklerinin kullanılması öğrenci ile ilgili bütün kişilerin gözlemlerinin ve görüşlerinin alınması. Öğrencinin kendi yeteneklerini fark edebileceği zengin etkinliklerin sunulması. Daha önce öğrenci ile ilgili yapılan tanıma ve yönlendirme çalışmalarının üniversite de devam edilmesi. Liseden itibaren çocukların fark edilip sınavsız geçişlerin kolaylaştırılması ve üniversite eğitimleri boyunca kaynakların sunulması. Ulusal ve uluslararası projelerde ve olimpiyatlarda dereceye giren öğrencilerin yönlendirilmesinde bunların dikkate alınması. Öğrencilerin farklı alanları tanımalarına yönelik çalışmaların yapılması. Kurum ve kuruluşlara ziyaret edilmesi, farklı alanlarda üniversitelerde dereceye girmiş öğrencilerin model olarak tanıtılması, kariyer günlerinin düzenlenmesi, üniversitelere geziler düzenlenmesi, TÜBİTAK ziyaretlerinin yapılması. BİLSEM de eğitim almış ve kariyer sahibi olmuş öğrencilerin izleme çalışmalarının yapılarak deneyim ve çalışmalarından yararlanılması.

11 Yönlendirme Eğitimine İlişkin Diğer Öneriler: 1. BİLSEM bünyesindeki öğrencilerin gelecekteki sürdürülebilir bir devamlılığı sağlayabilmek amacıyla üniversitelerin ilgili bölümlerine yönlendirilmesi 2. Çocukların bireysel kişilik haritalarını çıkarılarak doğru ilgi alanlarına yönlendirilmeleri bu bağlamda Türk kültür potası içerisinde oluşturulmuş bilimsel geçerliliği ve güvenirliği yüksek testler aracılığıyla yapılmalı 3. Öğrencileri mesleki anlamda yönlendirme amacıyla farklı kurum ziyaretleri, bilimsel formatlı gezi türünde gerçekleştirilmeli, bu bağlamda mümkünse tanıtıcı seminerler düzenlenmeli 4. Yönlendirme için objektif kriterler çerçevesinde doğal gözlemler kullanılmalı 5. Yönlendirme konusunda anne babalara dönük bilinçlendirme eğitimleri uzmanlar aracılığıyla verilmeli 6. Yönlendirmeler gelecekteki toplumsal ve bireysel ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak dünyadaki ve ülkedeki ihtiyaçlara cevap verecek şekilde olmalı 7. Yönlendirme şekillerine ilişkin meta değerlendirmeler uzmanlar tarafından yapılmalı 8. Doğumdan itibaren çocukların bilgilerinin elektronik hafıza dosyalarının titizlikle doldurulması ve ilgili yönlendirmelerde kullanılması 9. BİLSEM lerde gerekli kayıtlar tutularak ilgi ve yetenekleri dikkatle analiz edilmeli 10. Yönlendirmelerde aile, öğretmen ve çocuğun görüşleri dikkate alınmalı 11. Bilim olimpiyatlarına yönlendirilerek bilim adamı kültürünün kazandırılması sağlanmalı Yönlendirme Eğitimine İlişkin Sonuç: 1. BİLSEM bünyesindeki öğrencilerin ilgi ve yeteneklerinin sürdürülebilir bir politika çerçevesinde titizlikle değerlendirilmesi ve ilgili yükseköğretim kurumlarına yönlendirilmesi sonucuna ulaşılmıştır. 2. Çocukların bireysel kişilik haritalarının bireysel envanterlere dönüştürülerek milli eğitim bünyesindeki elektronik hafızalarda kayıtlarının tutulması, 3. Öğrencilerin çevre ve kurumsal türlere dönük bilinçlendirme faaliyetlerine önem verilmesi bu çerçevede proje kapsamında kurum ziyaretleri ve tanıtım seminerleri veya gezileri düzenlenmelidir. 4. Öğrencilerin doğal gözlemler içerisinde değerlendirilmesi sağlanması 5. Yönlendirmelere anne, baba ve öğrencilerin kendi görüşlerinde dikkate alınarak yapılması

12 6. Yönlendirme konusunda velilere dönük seminerler verilmesi 7. Yönlendirmelerde toplumsal ve bireysel ihtiyaçlara uzun vadede cevap verecek ihtiyaçlar dikkate alınarak yapılması 8. Yapılan yönlendirme biçimlerinin ne derece geçerli ve güvenilir olduğuna dönük bilimsel yaklaşımla yeniden meta değerlendirmeler yapılması 9. Öğrencilerin bilim olimpiyatların katılabilmeleri için gerekli düzenleme ve önlemlerin alınarak teşvik edilmesi sonuçlarına ulaşılmıştır.