Sustaining Development in Early School Education LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP

Transkript

1 Sustaining Development in Early School Education LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP SUSTAIN KAVRAM RAPORU 1. Bu Belgenin Amacı Bu kavram raporunun amacı, SUSTAIN projesinin temel kavram ve süreçlerinin ana çerçevelerini belirtmek ve proje bağlamındaki iyi uygulamaların değerlendirilmesinde kullanılacak ortak kriterleri ortaya koymaktır. Belge ile aşağıdaki başlıklarda ortaklar arasında ortak bir anlayış sağlanması hedeflenmektedir: -Ekolojik Okur-Yazarlık -Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi -Hayat Boyu Öğrenme Temel Yeterlilikleri -Proje Bağlamında Gerçekleştirilecek İyi Uygulama Kriterleri -Deneme Uygulamaları Süreci 2. Dayanak Noktası: Projenin dayanak noktalarını ortaya koymak için ortaklar, ulusal eğitim sistemlerinin ve ilköğretim ve ilköğretim öncesi eğitim programlarının genel taslaklarını çıkardılar. Ortakların hazırladığı bu raporlar, projede yer alan tüm ülkelerin eğitim sistemlerinin benzer yapılara sahip olduğunu ve çocukların eğitim aldığı bu erken yaşlara yönelik eğitim süreç ve yetiştirme programlarının benzer olduğunu ortaya çıkarmıştır. Çocuk gelişiminin pedagojik çalışmalarda ortaya konan temel alanlarının, Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ/LLP) temel yeterlilikleriyle uyuştuğu ortaya konmuştur: Alanlar 1/Dil (iletişim) yeterliliklerinin gelişimi Temel Yeterlilikler Anadil ya da ikinci dilde iletişim (mülteci veya azınlık dili konuşan topluluk kökenli çocuklar için) 2/ Kendini ve Dünyayı Tanıma (sosyal Matematik ve Fen yeterliliği; Sosyal ve dünya, günlük hayat, hijyen, doğa) vatandaşlık yeterlilikler; Dijital Yeterlilik; Kültürel yeterlilik ve İfade Yeterliliği 3/ Sosyal ve duygusal beceriler (sanat müzik, resim, vs.) Sosyal ve vatandaşlık yeterlilikler; Kültürel farkındalık ve ifade yeterliliği; Anadil ve ikinci dilde iletişim 4/ Bilişsel beceriler Öğrenmeyi öğrenme ve girişimcilik yeterlilikleri 5/ Performans göstergesi/ Psikomotor gelişim Öğrenmeyi öğrenme; Kültürel ifade; Girişimcilik yeterlilikleri

2 İlköğretim derslerinin temel alanları da aynı şekilde Hayat Boyu Öğrenme temel yeterlilikleriyle örtüşmektedir. Ulusal eğitim programlarının (müfredatlarının) detayları, ana hatlarıyla proje uzmanlarınca hazırlanan raporlarda belirtilmiştir. Ulusal eğitim programlarında (müfredatlarda), Hayat Boyu Öğrenme Temel Yeterlilik esaslarına doğrudan değinilmeli ve bu programlarda bir şekilde eğitimin amaçlarının, çocukların yaş özelliklerine uygun olarak gerçekleştirilebilir bilgi, beceri ve tutumları verilmelidir. Her ne kadar Avrupa Hayat Boyu Öğrenme Ortak Başvuru Metni ortak ülkelerin çoğunda öğretmenler tarafından yaygın olarak tanınmasa da, ulusal eğitim programlarının yalnızca kuru bilgi vermek yerine beceri ve tutum geliştirmeye de odaklanan yeterlilik odaklı eğitim süreci ni benimsediği rahatlıkla söylenebilir. Bu sonuçları, SUSTAIN Projesi kapsamında uygulanan, öğretmen ihtiyaçlarını tespit etmeye yönelik anketler de doğrulamaktadır. Veriler ortak ülkelere göre farklılık gösterse de, öğretmenlerce beyan edilen ihtiyaç ve ilgi alanları şu şekildedir: -Geliştirici (Kalifikasyon) Kurslara Katılma (interaktif, katılımcılığı teşvik eden yöntemlerin sunulduğu; öğretmenlerin uygulamaları ve ders alanlarındaki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik özel amaçlı kurslar; öğrenci öğretmen iletişimine yönelik kurslar); -Uygulamaya Yönelik Araçlarının Temini (metodolojik öneriler ve örnek ders planları/ ders kitapları/kitaplar/; uygulama paylaşımları); -Yeni öğretim araç ve yöntemlerinin sınıf içi uygulamalarına yönelik destek: (gayri resmî toplantılar, tecrübe paylaşımı, vs, ve aynı zamanda teknik ekipman: Bilgisayarlar, internet, yazıcı, projeksiyon, vb). 3.Temel Kavramlar: 3.1. Doğal Öğrenim Konsepti ve Ekolojik Okur-Yazarlık: Uluslararası SUSTAIN projesinin kökeninde esasen Doğa Okulları (TR) tarafından son on yılda geliştirilip uygulanan Doğa Konseptli Eğitim Modeli(DKEM) yatmaktadır. DKEM, öğrenci ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran ve öğrencilerin bilgiye doğa ve dış dünyaya açık; sıcak, samimi ortamlı sınıflarda keşfederek doğrudan ulaşabildiği; teşvik edici bir öğrenim ortamı oluşturmak suretiyle yaratıcılıklarını ve kendilerini yönetme becerilerini geliştiren bir öğrenim sürecinin önemini vurgular Söz konusu DKEM, yaşadığımız çevreye uyum gösterebilme yeteneğimizi kasteden Ekolojik okur-yazarlığa önem verir. Ekolojik ile kastedilen organizmalar ve ekosistemleridir, okuryazarlık ise tecrübelerden öğrenme ve çevremizle etkin olarak ilgilenme kapasitesini alır (insanoğlunun ürettiği sistemlerin doğanın sistemleriyle olan sayısız etkileşim yöntemini tanıma ve anlama).ekolojik okur-yazarlık, öğrencilere insan etkinliklerinin ekosistemlere olabilecek olumsuz etkilerini nasıl azaltabilecekleri ve kendi çevremizde -hatta bugünlerde tüm gezegende- daha fazla sürdürülebilirliği başarma odaklı bir yaşam konusunda öğrendiklerini uygulamaya dökme imkanı sağlar. Ekolojik okur-yazarlık, tüm bir yaşam için

3 bilgi ile empatinin harmanlanmasıdır. DKEM, bu empati ile kültürel, sosyal ve bilimsel bakımdan daha geniş bir bakış açısına ulaşmış, çevre menfaati için daha etkin olan bireyler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. DKEM e göre en etkin yöntem, yaşayarak öğrenme dir ve iki yenilikçi stratejiyi benimser: 1/ Öğrencilerin yeteneklerinden en yüksek düzeyde yararlanmalarını, keşif yeteneklerini ve kendilerine özgü yeteneklerini (eşsizliklerini) artırabilmelerini sağlayan çoklu zeka : Bu yenilikçi yaklaşım, öğrencilerin etkin bir şekilde analiz etme, akıl yürütme ve iletişim kurma becerilerini geliştirir; 2/Öğrencilerin yeteneklerini herhangi bir eleştiri ya da yargılamaya maruz kalmama serbestisiyle sergileyebilmeleri konusunda rehberlik eden; her öğrencinin tecrübesinin( yaptığı ve elde ettiğini) onore edildiği ve fikirlerinin saygıyla dinlenerek kutlandığı ılıman sınıflar 1 (Coşturan sınıflar olarak da nitelenebilir). Bu yaklaşımlar, çevre gözlemleriyle birlikte, eğitim ve çevre sorumluluğunun daha iyi idraki için bir sinerji oluşturur. Öğrenci ve öğretmenler şeffaf, ilgi çekici ve doğa temelli bir öğrenim çevresiyle kendilerini gerçekleştirme imkanları bulurlar. DKEM, çocuklarda erken yaşlardan itibaren, ileride ekolojik denge bilinci oluşmasını sağlayacak olan ekolojik okuryazarlığın gelişimine odaklanır Sürdürülebilir Kalkınma: Worldwatch Institute un (WCED, 1987) kurucusu olan Lester Brown ın Sürdürülebilir Kalkınma, günün ihtiyaçlarının, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme kabiliyetlerini ellerinden almadan karşılanmasıdır tanımı, Sürdürülebilir Kalkınmaya ait en fazla atıfta bulunulan tanımdır. Sürüdürülebilir Kalkınma kavramı ekonomik, sosyal ve çevresel olmak üzere üç boyutta ele alınır: Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu na (UNECE) 2 üye ülkeler, 2005 yılında, Sürdürülebilir Kalkınma nın gelişim ve teşviki için Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi (SKE) Stratejisini benimsedi. Bu strateji aslında, UNECE ye üye ülkelerin SKE yi resmi ve özel her türlü eğitim ortamlarına, uygun olan tüm alanlarda (derslerde), uyarlamalarına yönelik bir enstrümandır. Söz konusu SKE stratejisi, Sürdürülebilir Kalkınmanın ana temalarını kapsayıp sunduğundan dolayı SUSTAIN Projesi nin kuramsal (teorik) yapısının taşıyıcı kolonlarından birisi olarak görülmektedir. UNECE SKE Stratejisi nin tüm temaları arasında ana tema olarak değerlendirilen temalar: Vatandaşlık, etik, fakirliğin azaltılması, mahalli ve küresel bağlamlarda sorumluluk, 1 Ref: Awakening Genius in the Classroom by Thomas Armstrong 2 The United Nations Economic Commission about Europe (UNECE) is one of the five regional commissions of the United Nations; it brings together 56 countries from European Union, non-eu Europe, South-East Europe and Commonwealth of Independent States (CIS) and North America to dialogue and cooperate on sustainable development and economic prosperity issues.

4 demokrasi ve yönetim, adalet, güvenlik, insan hakları, sağlık, cinsiyet eşitliği, kültürel çeşitlilik, kırsal ve kentsel kalkınma, ekonomi, üretim ve tüketim alışkanlıkları, kurumsal sorumluluk, çevreyi koruma, doğal kaynak yönetimi, biyolojik ve görsel (manzarasal) çeşitlilik. SKE nin uygulamaya dökülmesinde aşağıdaki hususlara özel olarak dikkat edilmesi gerekir: Temel eğitimin geliştirilmesi, eğitime sürdürülebilir kalkınmaya uygun şekilde yön vermek, kamu bilincini artırmak ve eğitimi desteklemek, teşvik etmek. Stratejiye göre etkin bir SKE: 1)İki şekilde ortaya konmalıdır: a) SKE temalarının, eğitim sisteminde uygun olan tüm mevcut konu, ders ve programlara entegre edilmesiyle ve b) Gerekli özel program ve derslerin tanıtılması, yerleştirilmesi; 2)Eğitim kurumları, işyeri, aile ve toplum içinde sürdürülebilir davranışları destekleyip teşvik edecek anlamlı öğrenim deneyimlerinin kazanılmasını kolaylaştırmaya odaklanmalıdır 3)Eğitim camiası üyeleri ve diğer paydaşlar arasında dayanışma ve paylaşımları artırmalıdır. Hatta sanayi ve özel sektörün de eğitim sürecine dahil olması hızlı ve etkili bir teknolojik gelişim ve değişen çalışma koşullarının gerçekleşmesine katkı sağlayacaktır. Sosyal yaşamla paralellik gösteren öğrenim etkinlikleri, öğrencilerin pratik (uygulamaya yönelik) deneyimlerine katkı yapacaktır. 4) Küresel, bölgesel, ülkesel ve mahalli çevre problemlerine yaşam döngüsü mantığıyla yaklaşarak detayları bilen ve hem doğal hem de insanoğlu tarafından değiştirilmiş olan çevreyi ele alarak yalnızca çevresel etkilere değil ekonomik ve sosyal sonuçlara da odaklanan bir anlayış yerleştirir 5) Öğrenciye göre belirlenmiş, katılımcı, süreç ve çözüm odaklı olmak üzere çok çeşitli eğitim yöntemleri kullanır. Geleneksel yöntemlerdekilerden farklı olarak olarak tartışmalar, kavramsal ve algısal eşleme, felsefi sorgulama, net değercilik, simülasyonlar, senaryolar, modelleme, rol oynama, oyunlar, bilgi iletişim teknolojisi, anketler, örnek olay incelemeleri, gezili ve okul dışı öğrenim, öğrenci güdümlü projeler, iyi uygulama analizleri, işyeri tecrübesi ve problem çözme içeriklidir 6) Metodolojik, pedagojik ve öğretici yayınlar, ders kitapları, görsel destek, broşürler, örnek olay incelemeleri ve iyi uygulamalar, elektronik, işitsel materyal ve görüntü kaynakları gibi uygun öğretim materyallerinden destek alır Hayat Boyu Öğrenme Temel Yeterlilikleri: Hayat Boyu Öğrenme Temel Yeterlilikleri aşağıdadır: 1. Anadilde Yeterlilik 2. Yabancı dillerde Yeterlilik 3. Matematik yeterlilik, fen ve teknoloji temel yeterlilikleri, 4. Dijital yeterlilik 5. Öğrenmeyi Öğrenme

5 6. Sosyal ve Vatandaşlık Yeterlilikleri 7. İnisiyatif ve Girişimcilik 8. Kültürel Farkındalık ve İfade Yeterliliği SUSTAIN Projesinin amaçlarında bulunan temel yeterlilik tanımları, Avrupa Parlamentosu Önerileri ve 18 Aralık 2006 Konseyi Ekleri olan Hayat Boyu Öğrenme: Avrupa Başvuru Metni ne dayanan temel yeterlilik tanımlarıdır. Broşürün İngilizce ve diğer dillerdeki tam metnine: linkinden ulaşılabilir 4. İyi Uygulama Kriterleri: Bu belgede bahsedilen uygulama ifadesi, resmi (okul içi veya okul dışı) ve özel eğitim ortamlarında uygulanabilirliği olan bir ders planı ya da etkinlik açıklamasıdır. Yukarıda bahsi geçen bağlamlar ve SUSTAIN Projesi amaç ve hedefleri göz önüne alınarak SUSTAIN iyi uygulamalarının değerlendirilmesi ve seçiminde esas alınacak kriterler aşağıdaki şekildedir: 1/ Uygulama en az bir sürdürülebilir kalkınma konu ya da problemini ele almalıdır. 2/ Uygulama, Hayat Boyu Öğrenme için aynı anda olmak üzere 2,3 veya daha fazla temel yeterlilik geliştirir. 3/ Uygulamaya ait ders planı tüm süreçleri detaylı olarak açıklamalı ve uygulamada kullanılacak tüm kaynak ve materyaller de ayrıntılarıyla belirtilmelidir. 4/ Uygulamanın birden fazla proje ortağı ülkedeki öğretmenlerce denenmiş ve olumlu geri bildirim almış olması gerekir. 5/Uygulamanın, proje ortağı ülkelerden birinden fazlasının eğitim programına (veya ders dışı etkinlik ilkelerine) uygunluk göstermesi gerekir. 6/ Uygulamanın, önemli değişikliklere tabi tutulmadan ve uygulama güçlüğü çekilmeden gerçekleştirilmesi gerekir. 7/ Uygulama, öğrenciye göre belirlenmiş olan, katılımcı, süreç ve çözüm odaklı eğitim yöntemlerini kullanır (Bkz. 3.2) 8/ Uygulama, disiplinlerarası bağlantıları teşvik eder. 9/ Uygulamanın, SUSTAIN projesinin hedef öğrenci grupları yaşına uygun olması gerekir. 10/ Uygulamanın hedef öğrenci grupları üzerinde olumlu etki yaratmış olması gerekir (olumlu geri bildirim/kanıtlanmış etkililik) 11/Uygulamanın; diğer ülke, farklı yaş grupları, vb. farklı bağlamlara aktarılabilirlik potansiyelinin olması gerekir.

6 Belirtilen bu kriterler, bir uygulama için en yüksek puan 55 olmak üzere, 5 ölçekli bir ölçme aracıyla değerlendirilecek ve en yüksek değerlendirme puanını almış olan 50 uygulama SUSTAIN veri tabanındaki iyi uygulamalar ( bölümünde yayınlanacaktır. 5.SUSTAIN Projesi Deneme Uygulamaları Süreci: SUSTAIN Projesi kapsamındaki deneme (test) uygulamaları, ağırlıklı olarak öğretim yılı birinci döneminde gerçekleştirilecektir. Bu deneme uygulamalarının amacı, mevcut uygulamaların ortak ülkelerde uygunluğunun görülmesi ve ayrıca öğretmen ve proje uzmanlarınca daha sonra uygulama öğretmenleri ile paylaşılacak olan uygulamaların geliştirilerek ortaya konmasıdır. Bu sürecin amacı mevcut olanlar ve yeni geliştirilmiş olanlar arasında yukarıda listelenen ve SUSTAIN veri tabanına iyi uygulamalara örnek olarak dahil edilmeye uygun olan kriterlere büyük ölçüde cevap verebilen- en iyi uygulamaları tespit etmektir. Deneme uygulamaları periyodunun okul yılının ikinci yarısı boyunca ve proje periyodu çerçevesinin ötesinde devam etmesi de tavsiye edilmektedir. Bu sürecin çıktıları SUSTAIN platformunda sergilenecektir ve SUSTAIN bienalinde yer almaya hak kazanacaktır, fakat önceden belirlenmiş proje uygulama periyodları ve proje çıktılarının son teslim tarihleri bakımından diğer ana proje çıktıları için düşünülmeyeceklerdir. Her bir ülkedeki proje uzmanları öğretmenlerin dönütlerini özetleyecekler ve deneme uygulamaları üzerine rapor hazırlarken kaynaklardan biri olarak kullanacaklardır. Uzmanların raporları şunları da içerecektir: her bir ülkedeki deneme uygulamalarına genel bakış, diğer ülkelerden beğenilen uygulamalar, öğretmenler tarafından üretilen ve pratiğe dökülen yeni uygulamalar, uygulamalara tematik bir genel bakış, vb. uzmanların raporlarını yapılandırmalarına yardımcı olmak için Uzmanların deneme uygulamaları üzerine dönütleri için ana esaslar sağlanacaktır (bkz. Ekler). Uzmanlar, öğretmenlerin dönütlerini SUSTAIN veri tabanının içeriğini oluşturmak için de dikkate alacaklardır. Öğretmenlerden gelen dönütlere ek olarak, iş birlikçi ülkelerdeki uzmanlar ve öğretmenler tarafından önerilen bütün ders planları da yukarıda listelenen İyi uygulamalar kriterleri (bkn. Bölüm 4) doğrultusunda değerlendirileceklerdir. Veri tabanı, proje uzmanları tarafından tanımlanan formata uygun olan ve kolay uygulama sağlayan (videolar, grafikler, modeller, on-line materyallere bağlantılar vb.) ek kaynaklarla donatılmış en az 50 İyi uygulama içerecektir.

7 Öğretmenlerin Deneme Uygulamalarına Yönelik Dönütlerini Yapılandırma Soruları: 1/ Denediğiniz ders planının başlığı: 2/ Bunu seçme sebebiniz: 3/ Bu etkinlik hangi konuya/konulara (konu alanına/alanlarına) karşılık gelmektedir? 4/ Bu etkinliğin uygulanmasıyla öğrencilerinizin hangi yetenekleri gelişmiştir? Ana Dil Gelişimi Yabacı Dillerde İletişim Fen & Matematik Yeteneği Dijital yetenek Öğrenmeyi öğrenme Sosyal Yetenekler ve Vatandaşlık Yeteneği Girişimcilik Yeteneği Kültürel Farkındalık ve İfade 5/ Bu etkinlikte hangi sürdürülebilir gelişim konularını dikkate aldınız? Dünya Vatandaşlığı ve Demokrasi Atık Maddeler ve Geri Dönüşüm Biyoçeşitlilik Üretim ve Tüketim Yöntemleri (Alışkanlıkları) Sağlıklı Yaşam Doğal Kaynaklar Yönetimi Yerel ve Küresel Sorumluluklar İnsan Hakları, Barış ve Adalet Kültürel Çeşitlilik Kırsal ve Kentsel Kalkınma Diğer 6/ Etkinliği uygulamadan önce herhangi bir şekilde değiştirdiniz mi? Cevabınız evet ise, kısaca nasıl olduğunu anlatınız. 7/ Etkinliğin uygulanması için önerilen kaynaklara ulaşmada zorluk yaşadınız mı? Cevabınız evet ise, lütfen anlatınız. 8/ Bu etkinliğin uygulamasında başka zorluklar yaşadınız mı (örn. Müdürden özel izin alma, sağlık/hijyen ile ilgili kısıtlamalar, vd.)? 9/ Bu etkinliği ileride başka öğrencilerle kullanır mısınız? 10/ Bu etkinliğin uygulanması için herhangi bir hazırlık aşamasında öğretmenler arası ikili işbirliği yaptınız mı? Cevabınız evet ise, lütfen kısaca açıklayınız. 11/ SUSTAIN platformunu gelecekte aşağıdakiler için kullanır mısınız? Gelecek dersler için fikir ve kaynak almak Derslerinizi ve deneyimlerinizi meslektaşlarınızla paylaşmak Kendi ülkenizden ve diğer ülkelerden meslektaşlarınızla iletişim kurmak ve ortak etkinlikler planlamak

8 Uzman Geri Bildirimleri İçin Kılavuz A/ Uzman Geri Bildirimleri: 1/ Genel bakış: Kaç okulda kaç öğretmen bu test uygulamasına katılmıştır; Bu okullar köy okulları mı şehir okulları mı; Yerel uzmanlar test uygulaması sürecinde nasıl yer almışlardır, vs. 2/ Ortak Ülkelerden önerilen uygulamaların Denenmesi: Önerilere öğretmenler nasıl ulaştı (Sustain Platform aracılığıyla veya başka bir şekilde); hangi uygulamayı test edeceklerini nasıl seçtiler (örn; kendi kararları veya yerel uzmanlara danıştıktan sonra aldıkları kararlar); herhangi bir uluslararası işbirliği ya da farklı ülke öğretmenleri arasında ikili çalışma gerçekleşti mi? ; test uygulama sürecinde karşılaşılan önemli zorluklar (3. Dış gözlemci gözüyle); test uygulamasından elde edilen olumlu sonuçlar vs. 3/ Yeni ders planları ortaya çıkaran test uygulaması: Öğretmenler yerel uzmanlar ile nasıl bir işbirliği yaptılar; herhangi bir uluslararası işbirliği ya da farklı ülke öğretmenleri arasında ikili çalışma gerçekleşti mi? ; test uygulamasındaki zorluklar ve elde edilen sonuçlar, vs. 4/ Tematik İnceleme: hangi konular en popüler olanlardı; test uygulamasında sürdürülebilir kalkınma ile ilgili hangi konular yer aldı; sürdürülebilir kalkınma sorunsalını ana müfredat ile eşleştirme/örtüştürme kolay oldu mu; test edilmiş dersler ( ve yeni öneriler) ulusal müfredatın hangi alanlarında (konu alanlarında) uygunluk göstermişlerdir; hangi temel yeterlilikler ağırlıklı olarak göz önüne alınmış ve geliştirilmiştir vs; kendi ders planlarını düşündüklerinde, öğretmenlerin ortak ülkelerde gerçekleştirilen uygulamalara yönelik yaklaşımlarında herhangi bir farklılık var mıydı? B/ Öğretmenlerin Geri Bildirimlerine Genel Bakış: Öğretmenler tarafından cevaplanan temel soruların ardından elde edilen geri bildirimlerin özeti; SUSTAIN platform ile ilgili bazı sonuçlar. C/ Sonuç: Öğretmen veya uzmanların geri bildirimlerinde uyuşan ve/veya uyuşmayan başlıca hususlar; test uygulamasından sonra ders planlarıyla ilgili ulaşılan önemli sonuçlar; en iyi uygulamalar a yönelik öneriler; SUSTAIN platform ile ilgili sonuçlar/öneriler.