KÖMÜRLÜ SANTRALLARDA VERİMİ ARTIRMA ÇALIŞMALARINA İKİ ÖRNEK, KANGAL VE YENİKÖY SANTRALLARI KAZANLARINDA REHABİLİTASYON

Transkript

1 KÖMÜRLÜ SANTRALLARDA VERİMİ ARTIRMA ÇALIŞMALARINA İKİ ÖRNEK, KANGAL VE YENİKÖY SANTRALLARI KAZANLARINDA REHABİLİTASYON Muzaffer Başaran DEK-TMK YK Üyesi 1. GİRİŞ Santrallarda diğer sanayi tesisleri gibi zamanla yaşlanırlar, yaşlanınca da dizayn edildikleri performansın gerisine düşmeye başlarlar. Emre amadelikleri, güvenilirlikleri, verimleri düşer. Yaşlanan santrallarda yürütülen rehabilitasyonlarla santralın ömrünü uzatmak, düşen performans parametrelerini yükseltmek en fizibl yatırımdır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı santrallarda düşen verimin artırılması konusuna strateji belgelerinde ve planlarında yer vermiştir. Bu çalışmada kömürlü santrallarda yürütülen rehabilitasyon çalışmalarından genel olarak bahsedildikten sonra bu konuda iki olan örnek Kangal ve Yeniköy Santrallarında yürütülen çalışmalar özetlenecektir. 2. SANTRALLARIN YAŞLANMASI Santralların performans düşüklüğünün ana nedeni olan yaşlanma, dört temel mekanizmanın birisi veya birkaçının oluşmasıyla ortaya çıkar. A. Sünme (Creep) Sünme (Creep) katı malzemelerin aşırı stresin etkisiyle daimi olarak şeklinin değişmesidir (deformasyon). Sünme uzun süre sıcaklık ve basınca maruz kalan malzemelerde daha ciddi bir sorundur. Sünme sonucu oluşan deformasyonun hızı, malzeme özelliklerine, aşırı strese maruz kaldığı süreye, sıcaklığa ve uygulanan yapısal yüke bağlıdır. Uygulanan stres ve bunun süresinin boyutlarına bağlı olarak deformasyon o kadar çok olabilir ki artık o parça fonksiyonunu yerine getiremez hale gelir. Örneğin bir türbin kanadında ki deformasyon, kanadın iç silindire sürtmesine yol açar, bunun sonucu kanat kırılabilir. Kırılganlıktan kaynaklanan kırılmaların aksine sünmeden kaynaklanan deformasyon stresin uygulanmasıyla aniden oluşmaz, aksine uzun süreli stres neticesi oluşan gerilimin birikmesiyle oluşur. Sünme zamana dayalı bir deformanyondur. Santral da; kazanların kızdırıcılarında (Superheater), tekrar kızdırıcılarda (reheater), boru peteklerinin kollektörlerinde, türbin rotor ve mahfazalarında, ana buhar borularında, vanalarda, civata ve saplamalarda yüksek basınç ve sıcaklıktaki buhar sebebiyle ortaya çıkabilir. B. Yorulma (Fatigue) Periodik olarak inip çıkan (cyclic) yüklere veya strese tabi olan malzemelerde zamanla ilerleyen ve lokal olarak yapısal hasarlara yorulma (fatigue) denir. Yorulma hasarı kumulatiftir. Yük ve stres ortadan kalksa da malzeme eski haline dönemez Yorulma ömrü; sıcaklık, yüzeyin işlenme düzeyi, mikroyapı, oksitleyici veya inert

2 kimyasalların bulunması, başka parçalarla temas, parçanın bünyesindeki streslerden etkilenecektir. Bazı tip malzemelerin (örneğin bazı çelikler ve titanyum alaşımları) teorik bir yorulma limitleri vardır. Bu limitin altında devamlı yükleme de olsa hasar meydana gelmez. Yorulma da lokal kılcal çatlaklar oluşmaktadır. Santralın türbin rotorunda, kanatlarda, kazan kollektörlerinde, domda, kazan borularında, pompa ve fan elemanlarında ve generator sargı suportlarında yorulma görülebilir. C. Korozyon Bir malzemenin çevresiyle kimyasal tepkimeye girerek temel özelliklerini kaybetmesine korozyon denir. En çok bilinen şekliyle metallerin elektronlarını kaybederek su veya oksijenle reaksiyona girmesidir. Örneğin demir oksijenle reaksiyona girerek mukavemeti düşer ve buna paslanma da denir. Korozyon belli noktalara konsantre olup çatlak veya çukurluklar (pitting) oluşturabilir. Korozyonun önlenmesi için metal üzerine ince bir koruyucu film oluşturmaya pasivasyon adı verilir. Ancak pasivasyonun tam olarak uygulanamadığı bölgeler korozyonun hemen başlayabileceği noktalardır. Çok yüksek sıcaklıklarda metallerde oluşan kimyasal bozulmaya yüksek sıcaklık korozyonu denir. Ancak bunun olabilmesi için ortamda oksijen veya oksitlenmeye yardımcı olacak kimyasalların bulunması gerekir. Özellikle su bulunan ortamlarda metallerin elektrod durumuna geçip elektroliz oluşmaya başlar ve metaller de zamanla eksilmeler başlar. Bunu önlemek için özellikle boru sistemlerinde, tanklarda katodik koruma yapılmalı, eğer varsa kurban elektrodlar periodik olarak kontrol edilmelidir. Aksi takdirde santrallarda soğutma suyu, yangın suyu hatlarında delinmeler olduğu görülecektir. D. Aşınma (wear, erosion) Katı yüzeyler, diğer katı, sıvı veya gaz maddelerin sürtünmesiyle aşınırlar. Aşınmanın boyutu genellikle aşınan yüzeyin hacmi olarak ifade edilir. Bir tesiste çalışan bir parçanın ömrü, boyutlarındaki kayıplar önceden belirlenen tolerans sınırlarını aşarsa, sona erer. Santrallarda aşınmanın boyutunun büyük olduğu yerler, kazan boruları, türbin kanatları ve diskleri, kül tutucular, baca gazı yıkayıcı kuleler, bacalar ve hava ön ısıtıcılarıdır. Baca gazındaki küller, kazan borularında, hava ön ısıtıcılarında, elektro filitrelerde, cebri çekme fanlarında aşınmaya neden olacaktır. 3. TÜRKİYE DE REHABİLİTASYON Türkiye de santralların kurulu gücü 2012 Haziran ayı sonunda ,5 MW dır. Bu kurulu gücün %44,3 ü olan ,4 MW ını EÜAŞ işletmektedir. EÜAŞ Santrallarının ,6 MW ı hidrolik ve ,8 MW ı termik santrallardır. EÜAŞ Termik Santrallarının çoğu yaşlıdır ve ortalama yaşları 25 yılın üzerindedir. Santralların performansını iyileştirmek için EÜAŞ bir rehabilitasyon programı başlatmıştır. Yapılan ve yapımı devam eden önemli rehabilitasyonlarla EÜAŞ Genel Müdürünün yaptığı bir sunuma göre rehabilitasyonlar sonucu elde edilen ve elde edilecek üretim artışı aşağıdaki tabloda verilmektedir.

3 Tablo1: Rehabilitasyonlar sonucu geri kazanımlar (milyon kwh) Santral Rehabilitasyon sonu (10 6 ) kwh Afşin Elbistan A Çatalağzı 201 Kangal 810 Orhaneli 321 Seyitömer 815 Tunçbilek Soma -B Yeniköy 529 Aliağa 321 Ambarlı DGKÇ Hamitabat DGKÇS STRATEJİ BELGELERİNDE REHABİLİTASYON Türkiye deki santralların rehabilite edilerek üretimleri ve verimlerinin artırılacağı Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi başlıklı Tarih ve 2004/3 sayılı YPK (Yüksek Planlama Kurulu) Kararında yer almıştır. Başbakan ın Başkanı olduğu YPK nın bu kararının 6. sayfasının Arz Güvenliği başlıklı bölümünün 1. maddesinde saptanan rehabilitasyon ve yenileme yatırımı ihtiyaçlarından çok acil olduğu tespit edilenlerin ivedilikle yapılabilmesi için 2005 yılı bütçesinden yeterli ödenek sağlanacaktır denilmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) Stratejik Planı nı hazırlamıştır. Bu raporun 21. sayfasındaki 3.2 no lu hedefte Mevcut Kamu elektrik üretim santrallarında yeni teknolojiler kullanılarak verimi yükseltmek ve üretim kapasitesini artırmak için yapılan bakım, rehabilitasyon ve modernizasyon çalışmalarının 2014 yılı sonuna kadar tamamlanması sağlanacaktır denilmektedir. Bu hedefin altında da rehabilitasyonu başlayan 10 termik santral listelenmiş ve Kangal Termik Santralı 1. ve 2. üniteleri rehabilitasyonlarının 2010 da tamamlanacağı belirtilmiştir. 5. KANGAL TERMİK SANTRALI Performansı düşen santrallardan birisi de Kangal Termik Santralı olduğundan Kangal Termik Santralı İşletme Müdürlüğü hazırladığı teknik raporla 1. ve 2. ünitelerde yanma optimizasyonunun ve 3. ünitede de yanma sisteminin gözden geçirilmesini talep etmiştir SORUNLAR Termik Santrallar için EÜAŞ ın danışmanı olan Gazi Üniversitesi Enerji Çevre Sistemleri Endüstriyel Rehabilitasyon Araştırma Merkezinin (GEÇER) hazırladığı tarihli ara raporunda ve tarihli Elektrik Üretim AŞ.nin Termik Santrallarının Yanma Sorunları ile Toplu Değerlendirme Raporu nda Kangal Termik Santralındaki sorunlar çok detaylı olarak anlatılmış ve yanma optimizasyonun ve rehabilitasyonun yapılması gereği şiddetle vurgulanmıştır. Raporlarda belirtilen sorunlar aşağıda özetlenmiştir.

4 a) 1 ve 2 no lu kazanlar 2003 ve 2004 yıllarında 3 no lu kazana kıyasla kwh başına % 4-10 arasında daha fazla kömür yakmıştır. b) Buna karşılık, 2 no lu kazan aynı yıllarda 3 no lu kazana kıyasla 5-17 kat daha fazla fuel-oil, 1 no lu kazan ise 5-16 kat daha fazla fuel-oil yakmıştır. 3 no lu kazanla karşılaştırıldığında, 2 no lu kazan anılan dönemde ton, 1 no lu kazan ise ton daha fazla fuel-oil yakmıştır. Burada pratikte yanmanın sürekliliği, kömürün fuel-oil ile ikamesi yoluyla sağlanabilmiştir. c) Anılan süre zarfında, 3 no lu kazanla karşılaştırıldığında, 2 no lu kazan 404 ton, 1 no lu kazan ise 319 ton daha fazla motorin yakmıştır. d) Ocak-Şubat 2004 aylarında yapılan analizlerde yanmamış karbon oranı 1 no lu kazan cürufunda % 39,9; 2 no lu kazan cürufunda % 32,5; 3 no lu kazanda ise % 10 dolayında bulunmuştur. e) Raporların yazıldığı tarihten önceki son beş yılın yakıt tüketimi kayıtları, kwh başına fuel-oil tüketiminin gittikçe arttığını göstermiştir da 3-3,8 gr/kwh olan fuel-oil payı, 2003 de 15,7-19,2 gr/ kwh değerine ulaşmıştır. f) 3 no lu kazanın devreye alma sayısı diğerlerinin 1/3 ünden daha azdır. Örneğin 2003 yılındaki devreye alma sayıları 3 no lu kazanda 20 iken, 1 no lu kazanda 72 ve 2 no lu kazanda 68 olmuştur. Yukardaki sonuçlar, 1 ve 2 no lu kazanlarda yanmanın çok verimsiz ve kötü olduğunu, bu nedenle kömürün gerektiği gibi kurutulamadığı, öğütülemediği, tutuşturulamadığı ve yakılamadığını, bunlar için gerekli ısının kömür yakılması ile değil, fuel-oil yakılması ile sağlanmaya çalışıldığını göstermektedir (fuel-oil ikamesi). 1 ve 2 no lu kazanların yanma odalarında aşırı basınç salınımları, puflamalar ve yanma kararsızlıkları görülmektedir. 1 ve 2 no lu kazanlarda çok aşırı sızdırmazlık sorunları bulunmakta, yanma odası ve duman kanallarında hava sızmaları ve LUVO da (Hava ön ısıtıcı) aşırı hava kaçağı bulunmaktadır. Dolayısıyla Kangal İşletme Müdürlüğü Teknik Raporunda belirtildiği gibi çok sayıda sorunu olan Kangal Termik Santralı 1. ve 2. ünitelerinde yanma sisteminde optimizasyon ve kazanda rehabilitasyon yapılması bir gereklilikti REHABİLİTASYONDA YAPILAN İŞLEMLER Kangal Termik Santralı 1. ve 2. ünite kazanları Rehabilitasyon ve Optimizasyon Projesi için amil-i mütehassıs Transelektro firmasıyla tarihinde sözleşme imzalanmıştır. 1. Ünitede de de-montaj ve montaj işleri Mart 2008 de başlamış olup geçici kabul tarihinde tamamlanmıştır. 2. ünitede ise de-montaj ve montaj işleri Mayıs 2009 da başlamış ve deneme işletmesi tarihinde başarıyla tamamlanmıştır. Ancak firmanın iflası nedeniyle geçici kabul çalışmaları yarıda kalmış ve EÜAŞ Yönetim Kurulunun tarih ve sayılı kararıyla sözleşme feshedilerek teminat irad kaydedilmiş, tasfiye işlemleri başlatılmıştır. Rehabilitasyonda yapılan işlemler şöyle özetlenebilir. Modifiye edilmiş kömür yakıcıları ve kömür kanalları monte edilmiştir. Hava ve baca gazı kanallarında tamirat ve yenilemeler yapılmıştır. Hasarlanan kompansatörler yenilenmiştir. Kömür transportları yerleri değiştirildi, kömür şutları genişletildi. Yanma odasında, kömür yakıcıları, gaz kanalı girişinde, yanma odasıyla cüruf ızgarası arasında sizdırmazlık sağlanmıştır. Kömür kalorifik değeri düştüğünden aynı kalori miktarını sağlamak için kömür miktarı artacağından değirmenlerin öğütme kapasitesi 56,3 t/saat ten 72 ton/saate çıkarılmıştır. Değirmenle gaz ve kömür kanalları arası sızdırmazlık sağlanmış, kömür seperatörlerinde modifikasyon yapılmıştır.

5 Dizayn değişikliği yapılan bütün kızdırıcı ve tekrar kızdırıcı borularıyla, yakıcılar çevresindeki evaporatör boruları değiştirilmiştir. Yanma odasını çevreleyen kuşaklar değiştirilmiştir. Döner Hava Isıtıcılarının sızdırmazlığı sağlanmış, üst yatak, tahrik ünitleri ve ısıtma elemanları monte edilmiştir. Ateş tuğlaları ve izolasyon yenilenmiştir. Mevcut kurum üfleyiciler iptal edilerek 48 adet yeni buharlı kurum üfleyici monte edilmiştir. Bu kurum üfleyiciler için yeni platformlar imal edilerek monte edilmiştir. Fuel oil hattındaki valfler ve debimetreler yenilenmiştir. Hava ön ısıtıcı uçucu kül hattı ve kazan altı ızgarası yenilemiştir. Cebri çekme fanları yenilenmiş, taze hava fanlarında rehabilitasyon yapılmıştır. Kızgın buhar hattındaki basınç ölçme cihazları yenilenmiştir. YB bypass vanasında bakım yapılmış, yüksek basınçlı kaplardaki emniyet ventilleri yenilenmiştir. Basınçlı kısımlardaki emniyet ventilleri yenilenmiştir. Kazan altı son yanma ızgarasında tahrik üniteleri, rulmanlar, hava dağıtım kanalları, soğutma sisteminin aşınan kısımları, sızdırmazlık elemanları yenilenmiştir. Cebri çekme fanları, kapasiteleri %30 fazla olan yenileriyle değiştirilmiş ve taze hava fanlarının sabit ve hareketli kanatları değiştirilmiştir. Tüm menholler ve damperler tamir edilmiş veya yenilenmiştir. Yüksek basınç bypas valfleri tamir edilmiş ve basınçlı kısımlardaki tüm emniyet ventilleri yenilenmiştir. Yanma odasına kamera monte edilerek kontrol odasından izleme imkanı sağlanmıştır. Buhar ve su boruları ile gaz kanallarının boru askıları tamir edilmiş ve gereken parçalar yenilenmiştir. Tüm çelik konstrüksiyondaki paslar temizlenerek yeniden boyanmıştır. Tüm kompansatörler kontrol edilmiş ve yenilenmiştir. Yukarıdaki değişikliklere paralel olarak elektrik ve ölçü kontrol sistemlerinde dizayn değişiklikleri yapılmış ve gelişen teknolojiye uygun yeni parçalar takılmıştır REHABİLİTASYONUN SONUÇLARI Yapılan rehabilitasyonlar sonucunda 1. ve 2. ünitede yük kısıtlamaları kaldırılmış ve aşağıdaki iyileşmeler kaydedilmiştir. Üretim kapasitesi MW iken MW a yükselmiştir. Termik verim % civarında iken % e yükselmiştir. Özgül ana yakıt tüketimi (başka bir ifadeyle 1 kwh elektrik enerjisi üretmek için ne kadar kömür tüketileceği) 2,4-2,9 kg/kwh den 2,1-2,17 kg/kwh e düşürülmüştür. Yardımcı yakıt ( fuel-oil ve motorin ) tüketimi düşürülmüştür. Özgül ısı tüketimi düşürülmüştür. İç tüketim yüzdesi düşürülmüştür.

6 Tablo 2: 1.ve 2. Ünitelerde bazı parametrelerin yılları değerleri 1. Ünite Rehabilitasyondan önce sonra Parametre Yıl Termik % 28,48 29,68 29,81 29,43 28,72 24,24 31,66 33,29 34,15 Verim Özgül Isı kcal/ Tüketimi kwh Özgül Anayakıt Gr/ Tüketimi kwh Özgül Yardımcı Gr/ 17,18 8,26 12,40 10,62 14,58 34,65 13,14 6,10 10,1 Yakıt Tüketimi kwh İç Tüketim % 16,53 14,89 14,29 13,80 16,26 14,47 13,88 12,23 11,74 Yüzdesi Kömür alt Isıl Değer kcal/ kg Ünite Rehabilitasyondan önce sonra Parametre Yıl Termik % 28,61 29,32 29,48 29,47 30,40 28,80 28,18 34,16 34,29 Verim Özgül Isı kcal/ Tüketimi kwh Özgül Anayakıt Gr/ Tüketimi kwh Özgül Yardımcı Gr/ 21,38 18,44 16,85 13,30 11,29 14,74 18,68 5,00 1,94 Yakıt Tüketimi kwh İç Tüketim % 15,80 16,98 14,58 13,18 14,03 13,13 13,80 11,16 11,73 Yüzdesi Kömür alt Isıl Değer kcal/ kg Bu rehabilitasyon çalışması son yıllarda dünya gündemindeki en önemli konulardan biri olan iklim değişikliğiyle mücadelede de önemli bir adımdır. Linyit yakan termik santrallarda verimde % 1 artış, CO 2 ( karbon dioksit ) salınımında % 3 azalma sonucu doğurur. Kangal Termik Santralı 1. ve 2. ünitelerdeki verim % lardan % e çıktığına göre %4 verim artışı olduğunu kabul edersek CO 2 salınımı %12 düşürülmüş olmaktadır. 6. YENİKÖY TERMİK SANTRALI Yeniköy Santralında rehabilitasyon yapmanın gerekçesi YEAŞ ın hazırladığı tarihli raporda anlatılmaktadır SORUNLAR

7 YEAŞ ın hazırladığı raporda; 630 ton/saat kapasiteli (210 MW) santral kazanlarının yanma odasındaki son kızdırıcı altındaki sıcaklığın 1050 C nin üzerinde (Ölçümlerde 1190 C) olmasından dolayı kül ergimesi ve neticesinde sıvılaşan curufun borulara sıvandığı, kazanın nefes alamadığı, kazan yanma odasında vakum tutulamadığı, ayrıca yüksek sıcaklıktan dolayı kızdırıcı borularının mikro yapılarında bozulma olduğu, bu nedenle de her ay en az bir defa kızdırıcı boru patlakları olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, uçucu gazla gelen yüksek sıcaklıktaki kül ve curufun, kazanın semer bölgesinde biriktiğini, sonra da hızla aşağıya düşerek son yanma ızgarasını hasarladığını, neticesinde kazanın devreden çıktığını, Yine yüksek gaz sıcaklığından dolayı,( curuflanma neticesinde borularda ısı alış verişi olmadığından dolayı) çatı kızdırıcılarında deformasyonlar olduğu, neticesinde bu bölgede çok sık boru patlakları olduğu, çatı kızdırıcılarında 1992 de 16 cm, 1995 de 30 cm olan çökmenin son yıllarda 60 cm i geçtiği, çökme tehlikesi olduğu, emniyetsiz bir ortamda çalışıldığı, Bu nedenle 210 MW lık ünitelerin, yani 630 t/h kazan kapasitesinin, 540 t/h lerde, dolayısı ile ünitelerin MW güçlerde, 40 MW eksik yükte çalıştırıldığının, Bu şekilde düşük yükte çalıştırmada bile, 3 ayda bir kazan devre harici yapılarak 1 hafta kuru temizlik, 9 12 ayda bir de 1 1,5 aylık duruş gerektiren yüksek basınçlı su ile temizlik yapılmasının gerektiği, Ünite düşük yükte çalıştığı için veriminde oldukça düştüğü, işletme maliyetlerinin yükseldiği, örneğin, 210 MW da % 17 olan işçilik maliyetlerinin, MW larda % 23 lere çıktığı, yılda kwh/yıl üretilemeyen enerji olduğu belirtilmektedir. Yeniköy Santralı Kazanlarının Rehabilitasyon öncesi durumu şöyle özetlenebilir. a. 210 MW yükte çalışılması durumunda 8 haftalık bir süreçte kazan içerisindeki gaz kanalları komple tıkanarak kazanın bloke olmasına neden olmaktaydı b. Kazanın bloke olmaması için MW yük düzeyinde çalışılması durumunda 2 haftada bir kez temizlik yapılması durumunda kazan bir yıl çalıştırılabilmekteydi(parametreler bozuk olarak) c MW seviyesinde çalışmak şartıyla yılda bir kez 45 gün kapsamlı kazan temizliği çalışması gerekmeteydi (Bu temizlik esnasında diğer bakım çalışmaları yapılamıyor, dolayısıyla bakım süresi uzuyordu d. Özellikle SH 2 kızdırıcısında ayda ortalama 2 kez boruların kavrulması sebebiyle boru patlağı yaşanıyor ve ünite devre dışı kalıyordu e. Ayda 1-2 kez semer bölgesinde aşırı kül birikmesi sebebiyle kül kayması ve trip olayı yaşanıyordu f. Yanma odası üzerindeki çatı kızdırıcı bölgesi aşırı ısınmadan dolayı deforme olmuş, yer yer oluşan çatlaklar sebebiyle kollektör bölgesine kül kaçağı oluşmuş durumdaydı. Kazanların cokme rıskı bulunmaktaydı REHABİLİTASYONDA YAPILAN İŞLEMLER Yeniköy Santralında rehabilitasyonda yapılan işler şöyle özetlenebilir. Kömür besleyicilere yeni kömür kalınlık ayar sistemi tesis edilmiştir. Değirmenlere kömürü dağıtan bant konveyörlere yeni tahrik sistemleri ve hız kontrol üniteleri monte edilmiştir. Değirmenlerin seperatörleri yenilenmiş ve değirmen yatakları bakımı yapılmıştır.

8 Yeni dizayn kömür yakıcıları monte edilmiş ve tüm kömür kanalları yenilenmiştir. Yakıcıların üzerine OFA (Over Fire Air) hava nozulları monte edilmiştir. OFA hava nozullarına hava beslemesi için tüm hava kanal sistemi yeniden dizayn edilmiş ve yeni hava sistemi monte edilmiştir. Hava kanallarındaki tüm klapeler tamir edilmiş ve gerektiğinde yenilenmiştir. Taze hava fanlarına yeni şaft, kanatlar, yataklar monte edilmiştir. Luvo daki (hava ön ısıtıcı) tüm petekler yenilenmiş, yataklar, flanşlar tamir edilmiştir. Yağ yakıcılar daha modern hale getirilmiştir. Kontrol sistemi yenilenmiştir. Cebri çekme fanına yeni şaft, kanatlar ve yataklar monte edilmiştir. Basınçlı kısımlardan çatı kızdırıcıları tamamen, kızdırıcı ve tekrar kızdırıcılar kısmen değiştirilmiştir. Kazan domundaki tüm siklon, su seperatörleri ve ayırıcılar değiştirilmiştir. Kazan emniyet ventillerinde yeni dizayn susturucu sistemler monte edilmiştir. Kızdırıcı ve tekrar kızdırıcı püskürtme valfleri yenilenmiştir. Yeni dizayn sulu kurum üfleyiciler monte edilmiştir. OFA nozulları ve sulu kurum üfleyiciler için mevcut çelik konstrüksiyona servis platformları monte edilmiştir. Son yanma ızgaraları, yeni tahrik üniteli, frekans kontrollu hale getirilmiştir. Yüksek basınç bypass istasyonu yenilenmiştir. Hasarlanmış ve bozulmuş kazan askıları ve boru askıları tamir edilmiş ve gerekli olanlar yenilenmiştir. Kazan borularında ve yüksek basınç borulardaki çalışmalar tamamlanınca kimyasal temizleme ve arkasından buhar üfleme yapılmıştır. Kazan ve yardımcılarıyla yüksek sıcaklıktaki boru ve kanalların izolasyon malzemeler yenilenmiştir. Kömür yakıcıları, yağ yakıcıları, OFA nozulları için refrakter malzemeler yenilenmiştir. Rehabilitasyon kapsamında temin edilen yeni elektrik motorları ve korumaları monte edilmiştir. Kazan için Dijital Kontrol Sistemi yenilenmiştir. Cüruf çıkarıcıdaki sızdırmazlık elemanları yenilenmiştir. Temin edilen malzemeler korozyona karşı koruyucu boyayla boyanmıştır REHABİLİTASYONUN SONUÇLARI Kazanda yapılan rehabilitasyon sonrası gözlenen durum: a. Kazan cüruflanma problemi giderilmiştir. b. Kazanda yıl içerisinde hiçbir temizlik ihtiyacı kalmamıştır. c. Mevcut durumda yıl sonunda bile herhangi bir temizlik ihtiyacı olmamasına rağmen santralın ve diğer ekipmanların genel bakım ve kontrolleri için durulduğunda kazan içerisi basitçe hava tutularak temizlenebilir durumdadır. d. Kızdırıcılardaki boru patlakları durmuştur. e. Rehabilitasyon sonrasında kül kaymasından dolayı trip yaşanmamıştır. f. Çatı kızdırıcıda herhangi bir deformasyon olmayıp kollektör odasına kül geçişi engellenmiştir. g. 1. ünite ünite saatin üzerinde çalışmış olmasına rağmen halen 210 MW civarında üretimi cüruflanma olmaksızın sorunsuz olarak gerçekleştirebilmektedir.

9 Yeniköy Termik Santralında rehabilitasyon öncesi ve sonrası bazı parametreler aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Tablo 3: Yeniköy TS rehabilitasyon öncesi ve sonrası bazı parametreler 7. SONUÇ Rehabilitasyon ilave kapasite ve daha fazla üretim için en ekonomik çözümdür. Verimsiz eski santralları verimli hale getirmek sürdürülebilir enerji ve temiz kömür teknolojisi kabul edilmelidir, çünkü rehabilitasyon sonrası aynı miktar elektrik enerjisi üretmek için daha az yakıt kullanılmakta ve daha az zararlı gaz atılmaktadır. Sonuçta hem Kangal hem de Yeniköy Santralları dizayn edildikleri performans garantilerinin çok gerisine düştükleri için hem üretimi artırmak, verimi yükseltmek, kwh başına ikincil yakıt olan fuel oil tüketimini düşürmek, santral emre amadeliğini ve güvenirliliğini artırmak için rehabilitasyon yapılması gerekliydi. 8. REFERANSLAR - M. J. Taylor, L. C. Fuller, Coal fired electric power plant life extension: an overview, Oak Ridge National Laboratory, Temmuz A. Kokkinos, Improving the combustion process and emissions in utility boilers, ABB tarafından organize edilen Seminar for services of steam power plants, , The Marmara Hotel, İstanbul - P. Dobrowolski, 210 ve 215 MW lık buhar türbinlerinin modernizasyonu, Elektrim ve Polish Power Plant Society tarafından düzenlenen Polonya Elektrik Sektörünün kömür ile çalışan ünitelerinin modernizasyonu alanındaki deneyimi Sempozyumu, , Bilkent Hotel, Ankara

10 - J. Wejcman, Modernization of coal fired 200 MW units in Poland, Polish Power Plant Society tarafından düzenlenen Modernization of Polish power plants and transformations leading to power market in Poland Sempozyumu, , Azka Hotel, Bodrum - Muzaffer Başaran, Az yatırımla daha fazla üretim sağlama yolu olarak termik santrallarda rehabilitasyon, Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi, 8. Enerji Kongresi, , ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara, - Chubu Electric Power Co. Inc., Turkey Assessment of Afsin Elbistan Rehabilitation Final Report, Muzaffer Başaran, Hidrolik santrallarda rehabilitasyon ve modernizasyon ihtiyacı, Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi, 10. Enerji Kongresi, , Askeri Müze, İstanbul - Muzaffer Başaran, Termik ve hidrolik santrallarda verim artırıcı çalışmalar, İTÜ Enküs 2007, , İTÜ, Maslak, İstanbul. - Muzaffer Başaran, A systematic approach to rehabilitations in power plants, German Turkish Workshop on sustainable Energy, , Tubitak- MAM, Gebze, Kocaeli