İŞYERLERİNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ ESASLARI TÜZÜĞÜ

Transkript

1 İŞYERLERİNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ ESASLARI TÜZÜĞÜ ( RG.191- EK III - AE.680 Sayılı Tüzük) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASI (35/2008 Sayılı Yasa) Madde 8(6) Altında Yapılan Tüzük Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın 8 inci Maddesinin (6) ıncı Fıkrasının kendisine verdiği yetkiye dayanarak aşağıdaki Tüzüğü yapar: Kısa İsim 1. Bu Tüzük, İşyerlerinde Değerlendirmesi Esasları Tüzüğü olarak isimlendirilir. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar Tefsir 2. Bu Tüzükte metin başka türlü gerektirmedikçe; Bakanlık, Çalışma İşleri ile görevli Bakanlığı anlatır. 35/2008 Çalışan, kendi özel yasalarındaki statülerine bakılmaksızın İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kapsamındaki kamu ve özel işyerlerinde, herhangi bir iş ilişkisine bağlı olarak ücret, maaş, gündelik vb. karşılığı çalışan (istihdam edilmiş) gerçek kişileri anlatır. Çalışma Ortamı, işin gerçekleştirildiği koşulları oluşturan tüm fiziksel ve ruhsal faktörleri anlatır. İşyerleri, teknolojiler, makineler, iş ekipmanları, mikro iklim koşulları ve işyerinde veya işle ilgili olarak ortaya çıkan, çalışanların güvenliğini, sağlığını ve refahını etkileyebilecek tüm faktörleri anlatır. Daire, Çalışma Dairesini anlatır. 35/2008 İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nda Ana İşveren veya Alt İşveren olarak tefsiri yapılan, çalışanlarla istihdam ilişkisi olan ve kuruluşun veya işyerinin sorumluluğunu taşıyan gerçek veya tüzel kişileri anlatır. İşyeri, işin yapıldığı yeri anlatır ve işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı bulunan yerlerle, dinlenme, çocuk emzirme, yeme, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi çalışanların girip çıkabilecekleri sair eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. Koruyucu Tedbirler, işyerindeki risklerin ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına ve risk faktörlerinin etkilerinin azaltılmasına odaklı olan faaliyetleri anlatır. Koruyucu tedbir genellikle bir tehlike ile o tehlikeden zarar görebilecek kişi arasındaki bir engel anlamına gelir. 1

2 35/2008 Müfettiş, Çalışma Dairesinin tayinli müfettişlerini anlatır ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının 25 inci maddesi uyarınca görevlendirilen kamu görevlilerini de içerir. Önleyici Tedbirler, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının 6 ncı maddesinin (3) üncü fıkrasında düzenlenen genel prensipleri dikkate alarak, işyerindeki risklerin ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına, risk faktörlerinin etkisinin azaltılmasına, iş kazalarının, meslek hastalıklarının, mesleki zehirlenmelerin ve işten kaynaklanan diğer zararların ortaya çıkmasının sınırlandırılmasına odaklı olarak, önceden planlanan ve benimsenen faaliyetleri anlatır., bir kişinin tehlikeden zarar görebilme ihtimalinin veya tehlikenin hasara yol açma ihtimalinin ve sonuçlarının bileşimini anlatır. Değerlendirmesi, işyerlerinde var olan veya dışarıdan gelebilecek tehlikelerin çalışanlara, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gereken çalışmaları anlatır. Faktörü, maruz kalmaları halinde işçilerin sağlığı için olumsuz etkilere sebep olabilecek maddeleri veya ortamın bir özelliğini anlatır. Sertifikalı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı, İş sağlığı ve iş güvenliği konusunda hizmet verecek olan kişilerin sertifikalandırılması amacı ile Daire tarafından düzenlenen ve yapılan sınavlarda başarılı bulunarak Daire tarafından sertifika verilen nitelikli bir kişiyi anlatır. Tehlike, çalışanların ve diğer kişilerin sağlıklarının bozulması, yaralanmaları veya ölümlerine sebep olabilecek potansiyel risk kaynağını anlatır. Tehlike, iş ekipmanları, faaliyetler, çalışma ortamı ve maddeler gibi herhangi bir şeyin zarar veya hasar verme potansiyelidir. Yetkili İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti Veren Kuruluş, İş sağlığı ve iş güvenliği konusunda hizmet verecek olan kuruluşların yetkilendirilmesi amacı ile Daire tarafından düzenlenen bir yetkilendirme belgesi sahibi olan kuruluşu anlatır. Amaç 3. Bu Tüzüğün amacı, üretim hatlarını, çalışanların sayısını, faaliyetlerle ilişkili tehlikeler ve riskleri, işyerinin büyüklüğünü, kullanılan iş ekipmanlarını, makineleri, aletleri, kimyasal maddeleri ve bunların parçalarını, fiziksel ve biyolojik etken maddeleri dikkate alarak yapılacak risk değerlendirmelerinde izlenecek kuralları, risk değerlendirmesinin biçim ve kapsamını, analizler ve değerlendirmelerin nasıl yapılması gerektiğini ve işyerindeki iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili risk ve tehlikelere karşı alınacak tedbirleri açıklamak, hazırlanacak raporların içeriğini belirlemektir. 2

3 Kapsam 35/ Bu Tüzük, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kapsamına giren şirketler, işyerleri, faaliyetler, işverenler, çalışanlar ve diğer kişileri kapsar. İKİNCİ KISIM Değerlendirmesi Süreci Değerlendirmesi Süreci İçin Temel Kurallar 5. (1) İşverenler, çalışma şartlarının yanı sıra işte gerçekleştirilen tüm faliyetlerin ve kullanılan ekipmanların, işyerlerinin, teknolojilerin, maddelerin ve malzemelerin risk değerlendirmesi prosedürüyle yeterli ve sistematik bir biçimde analizini sağlar. Bu amaçla işveren, işyerinde risk değerlendirmesini yürütecek bir veya birden fazla çalışanı görevlendirir. (2) Eğer işyerinde risk değerlendirmesini yapabilecek hiçbir Sertifikalı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı niteliklerine sahip çalışan yoksa, dışarıdan Sertifikalı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları veya Yetkili İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti Veren Kuruluşlar bu işi yürütmek üzere görevlendirilebilir. Bu gibi durumlarda işyerinden bir kişi, risk değerlendirmesi süreci boyunca dışardan gelen İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı na refakat eder. (3) İşverenler, özel mevzuatta aksine bir düzenleme olmaması koşuluyla eğer dört veya daha az sayıda çalışan istihdam ediyorlarsa yukarıdaki (2) inci fıkrada belirtilen Sertifika olmaksızın risk değerlendirmesini kendileri yürütebilirler veya bunu yürütebilecek gerekli niteliklere sahip bir çalışanı görevlendirebilirler. (4) İşveren, çalışanların risk değerlendirmesi sürecine katılımı ve sonuçları hakkında uygulanacak koruyucu ve/veya önleyici tedbirlerden haberdar olmaları için gerekli prosedürleri oluşturur, uygular ve uygulanmasını sürdürür. (5) (A) değerlendirmesi, devamlı bir süreç olup, tehlikelerin ve risklerin gözlemlenmesi sistemli olarak yapılmalı ve mevcut risk değerlendirmesi, gerekiyorsa güncellenmelidir. (B) İşveren, risk değerlendirmesini en az iki yılda bir düzenli olarak tekrarlamalıdır. (C) değerlendirmesinin gerekli yasal düzenlemelere uygun olarak doğru bir biçimde gerçekleştirilmemiş olduğunun müfettiş raporu ile tespiti halinde risk değerlendirmesi yasal kurallara uygun olarak yeniden yapılmalıdır. 3

4 (6) İşverenler, aşağıdaki durumlarda risk değerlendirmesinin tümünü ve/veya ilgili bölümünü tekrarlamalıdırlar. (A) İş kazası, tehlikeli olay veya meslek hastalığının ortaya çıkması halinde, (B) Yeni bir tehlike veya riskin ortaya çıkması halinde, (C) Yeni bir makine, iş ekipmanı, teknoloji veya işyerinin tesis edilmesi halinde, (Ç) Yeni bir meslek veya iş kadrosunun oluşturulması halinde, (D) Çalışma koşullarının veya çalışma işlemlerinin değiştirilmesi halinde, (E) değerlendirmesinin gerekli yasal düzenlemelere uygun olarak doğru bir biçimde gerçekleştirilmemiş olduğunun müfettiş tarafından tespiti halinde. Değerlendirmesin in Temel İlkeleri 6. (1) değerlendirmesinin amaçları aşağıdaki gibidir: (A) İşyerinde insanlara zarar verebilecek veya istenmeyen bir olaya sebep olabilecek faktörleri ortaya çıkarmak, (B) in ne kadar ciddi olduğunu değerlendirmek, (C) in kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek, (Ç) Mevcut tedbirlerin insanları ve mülkleri korumaya yeterli olup olmadığını değerlendirmek, (D) Gerektiğinde önleyici ve koruyucu tedbirler belirlemek ve benimsemek, (E) Çalışanların ve/veya onların temsilcilerinin güvenli bir biçimde hareket etmeleri ve yöneticilerin kendi sorumlulukları altındaki işleri yönetebilmeleri için, riskler ve bu risklere karşı korunma hakkında onlara bilgiler sağlamak. (2) değerlendirmesi, teknik ve teknolojik ekipmanlar, çalışma faaliyetleri, işyeri düzenlemeleri, kullanılan maddeler ve malzemeler, kimyasal faktörler, fiziksel faktörler, biyolojik faktörler, duyusal zihinsel işyükünü etkileyen faktörler ve sosyal faktörler, çalışma koşulları, iş ilişkileri, hijyen, iyilik ve refah, insan faktörü, psikososyal faktörler, stres, işyerinde taciz gibi işle ilgili tüm durumları dikkate alarak sistematik bir biçimde gerçekleştirilir. 4

5 35/2008 (3) değerlendirmesi, bakım personeli, servis elemanları, dış hizmet sağlayıcılar ve ziyaretçiler gibi işyerinde bulunması muhtemel tüm kişilere odaklı olur. değerlendirmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası nın 22 inci maddesinin (1) inci fıkrasında tanımlanan hassas risk gruplarının koşulları ve kabiliyetlerine özel önem verilerek yürütülür. Önleyici ve koruyucu tedbirler, hassas risk gruplarının koşulları ve yetenekleri için gereklilikler dikkate alınarak uyarlanır ve benimsenir. (4) değerlendirmesi yapılırken, aynı zamanda, çevresel boyutlar, işyerinin çevresi ve civardaki diğer işletmeler, nesneler ve toplum, bunların mevcut riskler üzerindeki muhtemel etkileri ve bunların yanı sıra olası dış risklerin olası artırıcı etkileri dikkate alınır. 35/2008 (5) değerlendirmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının 6 ıncı maddesinin (3) üncü fıkrasında düzenlenen genel prensipler dikkate alınarak gerçekleştirilir. (6) düzeyinin kabulü, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kuralları, uluslararası standartlar, teknik şartnameler ve normlar, kıyaslanabilir güvenlik kuralları, kılavuz ilkeler ve iyi uygulama örnekleri temel alınarak kararlaştırılır. Değerlendirmesinin Organizasyonu ve Prosedürü 7. değerlendirmesinin organizasyonu, aşağıdaki aşamalardan meydana gelir: (1) Hazırlık; risk değerlendirmesi için hazırlık, özellikle aşağıdaki hususları kapsar: (A) değerlendirmesi eylem planının oluşturulmasını, (B) Değerlendirmeyi yapacak kişilerin seçimi ve tayinini, (C) Tehlike tanımlama ve diğer risk değerlendirme faaliyetlerine dahil olacak işçilerin ve yöneticilerin ön bilgilendirmesini, (Ç) Gerekli belgelerin, formların ve yasal mevzuatın bir arada toplanmasını. (2) (A) değerlendirme prosedürü, seçilen yönteme bağlıdır.en uygun yöntem seçimi özellikle, tehlikenin türüne, olası sonuçların ciddiyetine, işyerinin büyüklüğüne, risk değerlendirmesinin amacına bağlıdır. Belirli alanlardaki yasalar ve/veya tüzükler, özel risk değerlendirmesi prosedürleri gerektirebilirler. değerlendirmesi prosedürü aşağıdaki unsurları içerir. 5

6 (a) Değerlendirilen nesnelerin ön verilerinin tanımlanmasını, (b) Tehlikelerin tanımlanmasını, (c) (ç) (d) (e) altındaki insanların tanımlanmasını, lerin değerlendirilmesi, riskin meydana gelme olasılığı ve meydana gelmesi halinde vereceği zararlar ile alınan ve alınacak tedbirler arasında denge sağlanmasını, in kabul edilebilirliğine dair kararı, Mevcut tedbirlerin değerlendirilmesi ve koruyucu tedbirleri. I.Cetvel II.Cetvel III.Cetvel (B) Önemli tehlikelerin gösterge listesi bu Tüzüğe ekli I inci Cetvelde belirtilmiştir. Bu madde uyarınca mesleklere göre risk değerlendirme biçimlerinin örnekleri, bu Tüzüğe ekli II inci Cetvelde ve çalışma ortamının tamamlayıcı risk değerlendirme biçimlerinin örnekleri de bu Tüzüğe ekli III inci Cetvelde belirtilmiştir. değerlendirmesi yapacak olan kişiler II inci Cetvel ve III üncü Cetvel de yer alan örnek formları kullanacaklardır. Bu formlardan farklı formlar kullanmaları ancak kendi örnek formlarının bu Tüzüğe uygun olarak düzenlenmesi ve bu formların Daire tarafından onaylanması halinde mümkün olacaktır. (3) değerlendirmesi raporlarının uygulanması aşağıdakileri amaçlar: (A) Güçlü ve acil tedbirlerin alınmasını, (B) (C) (Ç) Önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanması için belirli görevler, sorumluluklar, zaman tablosu ve izlemeyi içeren bir eylem planının benimsenmesini, Tüm işçiler ve yöneticilerin risk değerlendirmesi bulguları hakkında eğitilmesi ve risklerin önlenmesi için talimatları, İşle ilgili olarak ortaya çıkan tehlikelerin sürekli izlenmesini sağlayacak sistemin benimsenmesini. (4) değerlendirmesi organizasyonu ve prosedürü yazılı olarak kaydedilir. İşverenler, risk değerlendirmesi raporunun detaylandırılmasını sağlarlar. değerlendirmesi ile ilgili belgeler, çalışma denetimi için hazır bulundurulur ve güncel tutulur. 6

7 Değerlendirmesi Raporunun İçeriği 8. değerlendirmesi raporu aşağıdaki hususları içerir: (1) Genel verileri, (2) Mevcut durumun ön verilerini, (3) değerlendirmesi hazırlığının eylem planını, (4) değerlendirme prosedürünü, (5) Önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanması için eylem planını, (6) Gözden geçirme ve izleme belgelerini. Genel Veriler 9. Genel veriler, özellikle aşağıdaki hususları içerir: (1) İşverenin adını, pozisyonunu ve tescilli adresini, (2) İşletmenin ana faaliyetini, (3) Çalışan sayısını (e rkek çalışan, kadın çalışan, onsekiz yaş altı genç çalışan, engelli çalışan şeklinde), (4) Sertifikalı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı veya Yetkili İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti Veren Kuruluş / tayin edilen kişinin adını, (5) Varsa iş sağlığı hizmeti sağlayıcısının adını, (6) Detaylandırma tarihini, (7) İşyeri yöneticisinin/sorumlu kişinin adını ve imzasını. Mevcut Durumun Ön Verileri 10. Mevcut durumunun ön verileri, genelde üretim ve diğer kapasitelerin durum ve halinin açıklamasını kapsar. Özellikle aşağıdaki hususları içerir: (1) Meslekler listesini (iş pozisyonlarını) ve bunların her birindeki kişi sayısını, (2) Her bir meslek için iş tanımı ve ilgili faaliyetleri, (3) İşte kullanılan makineler, ekipmanlar ve aletlerin listesini, (4) İşte kullanılan maddeler ve malzemelerin listesini, (5) İş faaliyetleri için kullanılan dağıtım çerçevesini de (güç, medya) içeren, binalar, nesneler ve işyerlerinin açıklamasını, (6) İşverenin üretimiyle ilişkili teknoloji süreçleri ve faaliyetlerinin açıklamasını, (7) Kişisel koruyucu ekipmanların ve her bir meslek için koruyucu ekipmanların listesini, (8) Dış kaynak kullanımıyla sağlanan faaliyetlerin listesini. Değerlendirmesi Hazırlığının Eylem Planı 11. değerlendirmesi hazırlığının eylem planı, özellikle aşağıdaki hususları içerir. (1) Önerilen risk değerlendirmesi prosedürü ve metodunun açıklaması, bunun organizasyonu ve zaman çizelgesini, 7

8 (2) değerlendirmesini gerçekleştirecek kişilerin tayinini, (3) İşçiler ve yöneticilerin ön bilgilendirilmesinin kaydını, (4) değerlendirmesine temel teşkil eden belgelendirmenin ve diğer belgelerinin listesini. Değerlendirme Prosedürü Önleyici ve Koruyucu Tedbirlerin Eylem Planı Gözden Geçirme ve İzleme Belgeleri 12. değerlendirme prosedürü özellikle aşağıdaki hususları içerir: (1) değerlendirme prosedürünün gerçekleştirilmesinin açıklanmasını, (2) Tüm meslekler ve/veya işyerleri ve/veya çalışma tesisleri bazında tehlikelerin tanımlanmasını, risklerin değerlendirilmesini ve önerilen tedbirler hakkındaki risk değerlendirme formlarının dosyasını, (3) Değerlendirme toplantılarının kayıtları ve eğer uygunsa diğer kayıtları. 13. Önleyici ve koruyucu tedbirler için eylem planı özellikle aşağıdaki hususları içerir: (1) Önceliklerini dikkate alarak, önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanması için belirlenen görevlerin listesini, (2) Alınacak herbir tedbirden sorumlu olacak kişilerin ve tedbirin uygulanma zamanının tanımlanmasını, (3) Eğitim, izleme gibi diğer uygulama faliyetlerinin programını. 14. Gözden geçirme ve izleme belgeleri özellikle aşağıdaki hususları içerir: (1) Çalışanlar ve yöneticilerin risk değerlendirmesi sonuçları hakkında eğitilmesinin kayıtlarını, (2) Tüm çalışanlar tarafından, ortaya çıkan risklerin sürekli olarak izlenmesini, bunların toplanmasını, değerlendirilmesini, alınan tedbirlerin benzer durumlarda uygulanmasını ve dağıtımı sistemini, (3) Benimsenen tedbirlerin kayıtlarını. ÜÇÜNCÜ KISIM Son Kurallar Geçici Madde Değerlendirmesin in Yenilenmesi 1. İşverenler, bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden önce işyerlerinde risk değerlendirmesi yapmışlarsa, mevcut risk değerlendirmesini, işyerinin risk değerlendirmesinin yapıldığı tarihten itibaren en geç sonraki iki yıl zarfında bu Tüzükte belirlenen kurallara uygun olarak yeniden tekrarlamalıdırlar. 8

9 Yürütme Yetkisi 15. Bu Tüzük, Bakanlar Kurulu adına Çalışma İşleriyle görevli Bakanlık tarafından yürütülür. Yürürlüğe Giriş 16. Bu Tüzük, Resmi Gazete de yayımlandığı tarihten başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girer. 9

10 I.Cetvel (7 inci Madde) Başlıca Tehlikelerin Gösterge Listesi 1 Engebeli veya kaygan yüzeyler (kaymalara, tökezlemelere, düşmelere, vb. sebep olabilecek) 2 Hareketli araçlar ve makineler 3 Makinelerin hareketli parçaları 4 Tehlikeli yüzeylere (keskin, pürüzlü, vb.) sahip nesneler ve parçalar 5 Sıcak veya soğuk yüzeyler, malzemeler, vb. 6 Yüksek işyerleri ve tırmanma noktaları (yüksekten düşmeye sebep olabilecek) 7 El aletleri (elektrikli ve elektriksiz) 8 Yüksek basınç 9 Elektrikli donanımlar ve ekipmanlar 10 Yangın 11 Patlama 12 Kimyasal maddeler ve tehlikeli malzemeler 13 Toz 14 Gürültü 15 Titreşim 16 Fiziksel, zihinsel ve psikolojik yük 17 Yıldırım 18 Mikroklima 19 UV, IR, lazer ve mikrodalga radyasyonu 20 Elektromanyetik alanlar 21 Sıcak veya soğuk iklim 22 Yüklerin kaldırılması ve taşınması 23 Uygunsuz vücut duruşu içeren iş 24 Biyolojik tehlikeler (virüsler, parazitler, küfler, bakteriler) 25 Karsinojenler, mutajenler 26 Yetersiz iş organizasyonu 27 Stres, taciz, usandırma (mobbing) 28 Kapalı yerlerde çalışma 29 Yalnız çalışma 10

11 II. CETVEL (7 nci Madde) İşyerinin Adı: Sayfa No.../... MESLEKLERE GÖRE RİSK DEĞERLENDİRMESİ Meslek: Çalışma faaliyetlerinin açıklanması: Çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirildiği işyerleri: Ekipman, alet, malzeme kullanımı: Gerçekleştirilen faaliyet (Aynı zamanda ekipman ve materyallerle bir temas) Konum (işyerinin tanımlanması) Tehlikeler (kişiye ne ve nasıl zarar verebilir) Mevcut koruyucu tedbirler (tehlike nedeniyle benimsenmiş olan) (1-5) in azaltılması için önerilen tedbirler Yapıldığı Tarih: Değerlendirenin Adı-Soyadı: Değerlendirenin İmzası 11

12 III.CETVEL (7 nci Madde) Sayfa No:.../... İşyerinin Adı: ÇALIŞMA ORTAMI, EKİPMANLAR VE MALZEMELERİN EK RİSK DEĞERLENDİRMESİ Temel risk değerlendirme prosedürüyle tanımlanmamış çalışma ortamı, ekipmanları veya malzemeleri (boru hatları, yollar, merdivenler vb. gibi.) KONUM (çalışma alanının tanımlanması) Tehlikeler (kişiye ne ve nasıl zarar verebilir) Tehlikelere maruz kalabilecek kişiler ve gruplar Mevcut koruyucu tedbirler (tehlike nedeniyle benimsenmiş olan) (1-5) azaltmak için önerilen tedbirler Yapıldığı Tarih: Değerlendirenin Adı-Soyadı: Değerlendirenin İmzası 12