GESTASYONEL DIYABET... YANI SIRADA NE VAR?

Transkript

1 1 Fazla beklemeden doktorunuzla konuşun www. ZOET ZWANGER.be GESTASYONEL DIYABET... GESTASYONEL DIYABET... YANI SIRADA NE VAR?

2 1 02 Gestasyonel diyabet hakkında 02 Gestasyonel diyabet nasıl gelişir? 03 Gestasyonel diyabet,geleceğinize açılan bir pencere 04 Her diyabet farklıdır 05 Diyabet önlenebilir! 05 Hamilelik sonrası:kişisel hareket planınız 10 Diyabeti engellemek ekip çalışmasıdır!

3 GESTASYONEL DIYABET... YA]NI SIRADA NE VAR? 2 GESTASYONEL DIẎABET HAKKINDA Gestasyonel diyabete sahip olmanız hamilelik sırasında kan glukoz düzeylerinizin çok yüksek olması anlamına gelir. Flaman Bölgesi nde her 50 hamileliğin 1 den fazlasında gestasyonel diyabet ile daha güç bir hale gelir. Bunda obezite,yaş,kalıtım(ailevi tip 2 diyabet) gibi bazı risk faktörleri kesinlikle büyük rol oynar.bununla birlikte hangi kadında gestasyonel diyabet gelişeceğini kesin olarak tahmin edemeyiz.kadınların bir kısmında bariz risk faktörleri yoktur ve yine de gestasyonel diyabet gelişir. GESTASYONEL DIẎABET NASIL GELI ŞIṘ? Hamilelik vücudunuz için çok yoğun bir süreçtir.her sağlıklı hamilelikte plasenta bebeğin gelişimine yardımcı olan bir çok hormon üretir.bununla birlikte bu hormonlar olumsuz yan etkiye de sahiptir. Özellikle hamileliğin ikinci yarısında metabolik süreçleri bozmaya meyillidir.metabolizmamız için büyük önem taşıyan insülin hormonu:vücudun yakıtının-glukoz ya da kan şekerinin-hücrelere girmesine izin veren bir anahtar olarak düşünülmektedir. Bir bakıma,hamilelik hormonları insülinin etkisini engeller.sonuç olarak vücut aynı miktarda glukozun doku ve hücrelere girmesini sağlayabilmek için daha fazla insüline ihtiyaç duyar.bu genellikle insüline dirençli olmak olarak bilinir.vücut artan insülin ihtiyacına artık yetişemeyecek hale geldiğinde,yakıt(glukoz) kanda birikmeye başlar-bu hiperglisemi dediğimiz ve en nihayetinde gestasyonel diyabetle sonuçlanan durumdur. Kronik olarak yükselmiş kan şekeri düzeyleri siz ve bebeğiniz için zararlıdır. Çoğunlukla,dengeli beslenme ve yeterli miktarda egzersiz kan glukoz düzeylerini kontrol altında tutacaktır.ancak,hamilelik ve doğumda istenmeyen durumları önlemek için ek insülin gerekli olabilir. Gestasyonel diyabetin vücudun önemli bir uyarı işareti olarak düşünülmesi gerekliliğine rağmen 10 vakanın 9 u doğumdan kısa süre sonra düzelir.

4 3 GESTASYONEL DI YABET, GELECEĞI NI ZE AÇILAN BI R PENCERE Gestasyonel diyabet vücudunuzun başka türlü hiç fark etmeyebileceğiniz belirli bir hassasiyetini ortaya çıkarır.asıl problem pankreasta(tam olarak,insülin üreten beta hücrelerinde )yatmaktadır. Normalde bu hücreler vücudun aniden fazla insüline ihtiyaç duyacağını,özellikle hamileliğin ikinci yarısında,çok hızlı bir şekilde öngörür.gestasyonel diyabetli kadınlar tipik olarak düşük insülin faaliyeti öyküsüne sahip olma eğilimindedir. Ayrıca,her hamilelik sürecinde insülin etkisine karşı direnç oluşur.sonuç olarak beta hücreleri insülin ihtiyacına yetişmekte başarısız olacaktır.aynı problemlerin sonraki bir gebelikte gerçekleşme ihtimali yüksektir.ama bundan bile daha önemlisi,gestasyonel diyabeti olmuş kadınların yaklaşık yarısında doğumu takip eden 5-10 yıl içinde kalıcı diyabet gelişmesidir.bu sadece hamilelik sırasında insülin tedavisine ihtiyaç duyanlar için geçerli değildir.gestasyonel diyabeti gerçekten rahatsızlık vermeyen ya da diyet ve egzersiz alışkanlıklarıyla yeterli glisemik kontrole erişen kadınlar bile diyabet gelişme riski altında olarak düşünülmektedir.unutmayın ki yalnızca hamilelik diyabeti tetiklemez.fakat gestasyonel diyabetinizin olması, dikkatli ve tetikte olmanız gerektiği anlamına gelir. Gebelikte diyabet olan kadinlarda, yaklasik yarisinda 5 ile 10 sene sonra kalici diyabet olusuyor.

5 GESTASYONEL DIYABET... YA]NI SIRADA NE VAR? 4 HER DIYABET FARKLIDIR Gestasyonel diyabet tanım olarak geçici bir hastalık durumu iken gerçek diyabet değildir. Belçika da yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde sekizi diyabetin bir tipinden ya da diğerinden zarar görmektedir ama yarısı durumlarının farkında değildir. İki temel tip diyabeti birbirinden ayırt edebiliriz. Tip1 ve Tip2 diyabet Tip 1 diyabet genelde 40 yaş altında olur ve bağışıklık sistemi ile ilgili, vücudun kendi pankreas beta hücrelerine saldırmasına ve yok etmesine sebep olan problemlere yol açar. Bu yüzden vücut artık kendi insülinini üretemez hale gelir. Tip 2 diyabet 40 yaş üzerinde gelişir ve genellikle fazla kilolu olmakla ilişkilidir. Son yıllarda ikinci tip diyabetlilerin oranı yaşlı nüfus,fiziksel hareketsizlik ve sağlıksız beslenme gibi değişen hayat tarzı alışkanlıklarına bağlı olarak epidemik oranlara yükselmiştir. Vakaların yaklaşık yüzde 90 ı Tip 2, yüzde 10 u ise Tip 1 diyabetten oluşmaktadır. Eğer gestasyonel diyabetiniz varsa gelecek yıllarda Tip2 diyabet gelişme riskiniz çok daha fazladır. Diyabet hayat boyu dikkatli olmanız gereken ciddi bir durumdur. Güncel tedavi seçenekleri,diyabetin kontrol altında tutulmasına ve gayet iyi yönetilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak kronik diyabetin ortaya çıkardığı kardiyovasküler hastalıklar,göz problemleri,böbrek hastalıkları,sinir hasarı veya ayak problemleri gibi zorluklar yine de ortaya çıkabilir ve buna bağlı olarak yaşam kalitesi düşebilir. Diyabet yeterince erken tedavi edilir, iyi yönetilir ve kontrol altında tutulursa bu zorluklar önlenebilir. Susama, sık idrara çıkma, bitkinlik ve tekrarlayan enfeksiyonlar gibi tipik diyabet semptomlarına karşı kesinlikle tetikte ve dikkatli olmalısınız. Öte yandan, bu semptomlar tip2 diyabetli kişilerde her zaman görülmez.tip2 diyabetin çok geç yani çeşitli organ ve dokuların çoktan zarar gördüğü aşamada teşhis edilmesinin bir sebebi de budur. Bu yüzden özellikle gestasyonel diyabetiniz olması sebebiyle diyabet gelişme riski altındaysanız tetikte olmanın ve glukoz seviyelerinizi düzenli olarak ölçtürmenin önemi büyüktür. Eger diyabet erken tedavi edilirse ve iyi kontrol altinda tutulursa, ozaman komplikasyonlar onlenebilir.

6 5 DIYABET ÖNLENEBILIR! Diyabet gelişme riski yüksek insanlarda(- gestasyonel diyabet öyküsü olan kadınlarda olduğu gibi) tip2 diyabetin önlenebilir olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Diyabeti önlemenin yolu nedir? Bunun yolu her zaman sağlıklı ve dengeli beslenmeyle birlikte yeterli miktarda fiziksel egzersizden geçer. Sağlıklı bir vücut ağırlığı elde etmek ve korumak istiyorsanız bunu dikkate almalısınız. Tip 2 diyabetle birlikte bir sonraki gebeliğinizde gestasyonel diyabet gelişme riskini azaltmak için aşağıdaki tavsiye kilit önem taşır. Dengeli ve sağlıklı bir beslenme biçimi edinin,gerekiyorsa kilo verin ve yeterince egzersiz yapın. HAMILELIK SONRASI: KIŞISEL HAREKET PLANINIZ Merhaba Doktor? Aile hekiminiz doğumdan sonra sağlığınızı gözetecek en iyi kişidir.eğer haberdar değilse onu gestasyonel diyabetiniz olduğu hususunda mutlaka bilgilendirin.kendi sorumluluğunuzu üstlenin! Düzenli kan glukoz taraması ve testi yaptırmak kan şekeri düzeylerinizdeki son bozulmaları hemen görebilmek için son derece önemlidir.bu sebeple ilk taramanın doğumdan sonra 6-12 hafta içinde planlanması tavsiye edilir.bunu takiben her yıl aile hekiminizi açlık kan glukoz testi için ziyaret etmeniz önemlidir. Tekrar hamile kalmayı planladığınızda bile ekstra bir kontrol yaptırmanız şiddetle tavsiye edilir. Her yıl kan glukoz testi için aile hekiminize görünmenizde büyük fayda vardır.

7 GESTASYONEL DIYABET... YA]NI SIRADA NE VAR? 6 Kilo problemim var mı? Doğumdan sonra 6-12 hafta içerisinde hamilelikten önceki kilonuza ulaşmayı deneyin. Eğer hala aşırı derecede kiloluysanız,bunun için bir şeyler yapmanız büyük önem taşır. Fazla kilo ve obezite gelecekte tip2 diyabet gelişmesi için temel risk faktörlerindendir. Vücut ağırlığınızın sağlıklı olup olmadığını anlamak için yapabileceğiniz iki şey vardır. Beden kitle indeksinizi (BKİ nizi) hesaplayın: Bu vücut ağırlığınızın (kg cinsinden) boyunuzun karesine(m cinsinden,m 2 ) bölünmesi ile hesaplanır. BKİ = kg/m² Örneğin: Eğer 70 kiloysanız ve boyunuz 1,60 m ise BKİ niz [70/(1,6 x 1,6)] dır. 18,5 ve 24,9 arası BKİ normal olarak kabul edilir. 30 üzeri BKİ obez olarak adlandırılır. 25 ile 29,9 arası BKİ fazla kilolu olarak kabul edilir. Bel çevrenizi ölçün. Bu,karın bölgesindeki yağ miktarını anlamak için iyi bir yöntemdir.18,5-24,9 arası normal bir BKİ ne sahip olunduğunda bile geniş bel çevresi tip2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi eşlik eden hastalıklara yakalanma riskini artırır. Bel çevrenizi ölçmek için mezura kullanın.belinizi en aşağıdaki kaburganız ile kalça kemiğinizin tepesini birleştiren hattın tam ortasından ölçün. Kadınlarda 80 cm ve üzeri bel çevresi kısmen yükselmiş sağlık riskini işaret eder, eğer bel çevresi 88cm ve üzeri ise bu risk ciddi şekilde artar. BKİ niz 25 ten yüksek ve bel çevreniz 80cm nin üzerinde ise bunu aile hekiminizle görüşün.

8 77

9 GESTASYONEL DIYABET... YA]NI SIRADA NE VAR? 8 BIRAZ FAZLA KILOM VAR... NASIL VEREBILIRIM? Kilo sorununuz varsa yeme alışkanlıklarınızı daha yakından incelemek yardımcı olabilir.her gün ne yediğinizi detaylı bir şekilde not edin.kendinize karşı dürüst olun!bu size nasıl ilerleyebileceğinizi keşfetme fırsatı verir. Hedeflediğiniz kiloya ulaşmak için aç kalmanız gerekmez,aksine!ideal kilonuza ulaşmasanız bile mevcut kilonuzun %5 ila %10 unu vermeniz sağlığınızın akıbeti ve diyabet riskiniz üzerinde oldukça olumlu bir etkiye sahiptir.kendiniz için hesaplayın:birkaç kilodan kurtulmanız zaten sağlığınız için iyi olacaktır ve diyabet riskinizin azalması için de yeterli olabilir. Doktorunuza danışın ve kilonuzla ilgili endişelerinizi onunla paylaşın. Bebeğinizi emzirin.bu özellikle gestasyonel diyabet sonrası hem annenin hem de bebeğin sağlığı için şiddetle önerilir. Ancak emzirirken yeterli süt üretimini sağlamak için enerji ihtiyacınız artacağından zor ve zahmetli bir zayıflama diyetine başlamamalısınız. Kilit nokta gıda alımı ve enerji çıkışı(kalori yakma) arasındaki dengeyi sağlamaktır. Bu yüzden tempolu yürüyüş,yüzme,bisiklete binme vb. gibi günde en az 30 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın.kilo vermek istiyorsanız bunu 60 dakikaya çıkartmalısınız.hızlı,fazla yoğun ve uzun süreli egzersizlere başlamayın.hamilelikten sonra yavaşça artırın,gerekiyorsa profesyonel tavsiye alın. Verdiğiniz kiloyu uzun süre korumak özellikle çok önemlidir.bu yüzden gerçekçi hedefler koyun ve yavaş yavaş ilerleyin. Gerekirse bir diyetisyene danışın. Mevcut kilonuzun %5 ila %10 unu vermek zaten sağlığınız üzerinde oldukça olumlu bir etkiye sahiptir.

10 9 TAKTIKLER Dengeli ve Düşük Yağ Oranlı Bir Diyet için Her sabah kahvaltınızı tam yapın. Bol bol sıvı,tercihen su, tüketin. Liften zengin bir diyet tercih edin;kara ekmek,haşlanmış patates,tam tahıllı makarna vb. besinler seçin. Sandviç arasına konan ve sürülen malzemeleri aşırıya kaçmadan kullanın. Her gün sebze tüketin.her öğünde marul gibi taze sebzeler,sandviç arasında domates ve sıcak yemeklerde pişmiş sebzeler gibi Kaymağı tamamen ya da yarı alınmış süt ürünleri,az veya yarım yağlı (aynı zamanda 20+ ve 30+ olarak bilinen) peynirleri seçin,günde 2 dilimden fazla ağır peynir yemeyin. Günde 100 gramdan fazla et (bütün et ürünleri dahil) yemeyin.az yağlı etler seçin.yağlı olsa bile haftada 2 kez balık tüketin.(somon,alabalık,ringa balığı vb.) Kek,çikolata,yağlı et ve peynirlerde bulunan gizli yağlara dikkat edin.bunlar genelde yüksek oranda (doymuş) yağ içerir. Sıvı yağ tüketiminizi kısıtlayın.bir öğün için kişi başı 1 yemek kaşığı sıvı yağ kullanın.(örn.1 yemek kaşığı zeytinyağı)menünüzde kızarmış ürünlere 2 haftada 1 kereden fazla yer vermeyin.yemeklerinizi zeytinyağı,yumuşak ya da sıvı margarin veya yemeklik yağ ile hazırlayın. Kurabiye,kek,çikolata,şeker,dondurma,meşrubat,cips,kraker tüketimini kısıtlayın.(diğer bir deyişle yağ ya da şekerden zengin ve diyetinize vitamin,mineral ve lif desteği sağlamayan bütün ürünleri)bunları menünüzden tamamen çıkarmak zorunda değilsiniz ama bir denge sağlamayı deneyin:her gün yemeyerek ve aşırıya kaçmadan Tatlı için taze meyve veya yoğurt,puding gibi süt ürünlerini tercih edin. Krema kullanmak yerine(çorbada,tatlıda vs.)kaymağı alınmış krema(%5 yağlı) ya da süt kullanın.

11 GESTASYONEL DIYABET... YA]NI SIRADA NE VAR? 10 DOĞRU YOLDA ILERI ADIMLAR! ve... HAREKETE GEÇİN! Fiziksel olarak aktif olduğunuzdan emin olun.hedefiniz her gün en az 30 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapmak olsun. Fiziksel egzersiz tek başına kilo verdirmez. Ancak kilonuzu uzun süre korumak için gereklidir. Tempolu yürüyüş,yüzme,fitness,dans... Bunların hepsi eğlencelidir! Hedefinize sağlıklı ve makul bir şekilde ulaşmak için egzersiz yoğunluğunuzu giderek artırın. Zamanınız mı yok? Yeni bir anne olarak sürekli meşgulsünüz.bütün emeğinizi ve dikkatinizi doğal olarak bebeğinize veriyorsunuz.yine de kendinize zaman ayırmalısınız.bunu eşinizle,yakın arkadaşlarınızla ve ailenizle görüşün.sonuçta söz konusu olan sizin sağlığınız! Her hafta yoğun bir egzersiz programı tamamlamak zorunda değilsiniz.bazen küçük çabalar günlük hayatınıza daha fazla fiziksel aktivite katar.her şey için arabanızı kullanmayın ve kullandığınızda gideceğiniz yerden uzağa park edip kalan mesafeyi yürüyün.yürüyen merdiven veya asansör yerine normal merdivenleri kullanın.yaratıcı olun.bu sağlığınız için faydalı olur ve daha iyi hissetmenizi sağlar. DIYABETI ENGELLEMEK EKIP ÇALIŞMASIDIR! Tebrikler!Bu broşürü okudunuz yani ilk adımı attınız!fakat diyabeti engellemek kendi başınıza yapmanız gereken ya da yapabileceğiniz bir şey değildir.daha önce de belirtildiği gibi,aile hekiminiz tıbbi durumunuzdan sorumlu olan kişidir.diğer tıp uzmanlarına danışmak ve profesyonelleri genişleterek farklı alanları içeren bir ekip de size yardımcı olabilir. Bazı öneriler: Bir diyetisyenden tavsiye alın:uzman bir koçun yeme alışkanlıklarınızı düzenlemesine ve adım adım kilo vermenize yardımcı olmasına izin verin. Ailenizden destek alın:çocuklarınızı ve eşinizi projenize dahil edin. Bir grupla egzersiz yapın:size katılacak insanlar arayın,bir jimnastik salonuna kaydolun(spor kulübü veya takımı),dans dersleri alın ya da başka bir grup aktivitesine katılın ve bunu alışkanlık haline getirin-devamlılığı sağlamak için en kolay yol budur!

12 Inisiyatif Partners Verantwoordelijke uitgever Stijn Deceukelier, Diabetes Liga vzw - Wettelijk depot: D/2016/13.305/3 - Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent - Project Zoet Zwanger Vertaald door: Sena Çadirci (Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi) - nagelezen door: Hamide Yildirim