ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ

Transkript

1 ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ 1 PROF. DR. ĠLKER ÖZDEMĠR YRD. DOÇ. DR. OSMAN AYTEKĠN 4 ĠnĢaat Mühendisliği Nedir? ĠnĢaat Mühendisi Kimdir? Malzemeyi ve uygulama tekniğini en iyi şekilde bir araya getiren, yapıların plan, proje, yapım ve denetlenmesiyle uğraşan temel mühendislik dalıdır. İnşaat Mühendisleri her türlü bina, havaalanı, spor tesisleri, köprü, karayolu, demiryolu, baraj, liman, kanalizasyon, içme suyu şebekesi, tünel, sulama kanalları, hızlı tren projeleri, metro vb. hizmet ve endüstri yapılarının planlanması, projelendirilmesi, yapımı ve denetimi konuları ile ilgili eğitim ve araştırma yapar. 2 AMAÇ Birer inģaat mühendisi olarak hayata atılacak ve topluma hizmet verecek olan sizlere, inģaat mühendisliğini çeģitli yönleri ile tanıtmak, önünüzdeki yıllarda mühendislik eğitiminiz kapsamında göreceğiniz derslerle mühendislik uygulamaları arasındaki iliģkiyi kurmanıza yardımcı olmaktır. 5 ĠnĢaat mühendisliği alanında çalıģmak isteyen bir kimsenin sayısal akıl yürütme gücüne sahip; matematiğe, fiziğe, ekonomiye ilgili ve bu alanda iyi yetiģmiģ bir kimse olması gereklidir. Her bilim dalında olduğu gibi, inģaat mühendisliğinde de, kiģinin bilgilerini anlamlı bir düzen içinde bir araya getirerek sentez yapabilme ve bundan yararlanarak problem çözebilme yeteneğini geliģtirmiģ olması gereklidir. Ayrıca iģ sahipleri ve iģçilerle iyi iliģkiler kurabilen, sabırlı, hoģgörülü ve düģüncelerini baģkalarına iletebilen bir kimse olmak da inģaat mühendisliğinde aranan kiģilik özellikleridir. 3 KAPSAM Bu ders kapsamı içinde ; ĠnĢaat mühendisliğinin geçmiģi, Dünyada ve ülkemizde inģaat mühendisliği eğitiminin dünü ve bugünü, ĠnĢaat mühendisliği eğitimi içerisinde yer alan teorik ve uygulamalı mekanik, yapı mühendisliği, ulaģtırma mühendisliği, geoteknik mühendisliği, hidrolik mühendisliği, yapı iģletmesi gibi alanlarda göreceğiniz belli baģlı dersler ve bunların önemi sizlere açıklanacaktır. 6 Mühendisliğin anası olarak da kabul edilen inģaat mühendisliği askeri mühendislikten sonra gelen en eski temel mühendislik dalıdır. ĠnĢaat mühendisliği kurucu mühendislik alanlarının baģında gelir. ĠnĢaat mühendisliği geniģ bir alanı kapsadığından çeģitli dallarda uzmanlaģma gereği duyulmaktadır. Bu alanların baģlıcaları, yapı mühendisliği, geoteknik mühendisliği, kıyı mühendisliği, temel mühendisliği, su mühendisliği, malzeme bilimi, ulaģtırma mühendisliği gibi alanlardır.

2 7 ĠnĢaat mühendisliği, insan varlığının baģlangıcından beri hayatın bir unsuru olmuģtur. ĠnĢaat mühendislik biliminin ilk örnekleri, M.Ö.4000 ve M.Ö.2000 yılları arasında Antik Mısır ve Mezopotamya (Eski Irak) bölgelerinde, insanların göçebe hayatı terk ederek, barınak yapımı ihtiyacı doğduğu sıralarda baģlamıģ olabilir. Bu süre zarfında, tekerlek ve yelken geliģimiyle birlikte ulaģım, önemi gitgide artan bir ihtiyaç haline gelmiģtir. 10 Athena tapınağı Parthenon ĠNġAAT MÜHENDĠSLĠĞĠNĠN TARĠHÇESĠ 8 11 Modern zamanlara kadar inģaat mühendisliği ve mimarlık arasında net bir ayrım yoktu. Dönemin inģaat mühendisleri ve mimarları için genellikle aynı kiģiye atıfta bulunularak birbirinin yerlerine kullanıldı. Mısır'daki piramitlerin yapımı (yaklaģık M. Ö ) büyük yapı inģaatlarının ilk örneklerindendir. Appian Yolu (M.Ö.312) 9 12 Diğer antik tarihi inģaat mühendisliği yapıları Antik Yunanistan'da yapılan Athena tapınağı Parthenon (M.Ö ), Roma mühendisleri tarafından yapılan Appian Yolu (M.Ö.312), Çin Ġmparatoru Shih Huang Ti'nin emriyle General Meng t'ien tarafından yapılan Çin Seddi (M.Ö.220) ve Sri Lanka'nın Anuradhapura Ģehrinde bulunan Jetavanaramaya Buddha anıtı (3.YY) olarak sayılır. Çin Seddi (M.Ö.220)

3 13 Buddha anıtı (3.YY) yılında inģaat mühendisleri kurumu Londra'da kuruldu ve 1820 yılında ünlü mühendis Thomas Telford ilk baģkanı oldu. Kurum 1828 yılında, inģaat mühendisliğinin resmen bir meslek olarak tanınması ile kraliyet imtiyaz namesini kazandı. ĠnĢaat mühendisliği ise aģağıdaki Ģekilde tanımlandı; (İnşaat mühendisliği) hem iç hem dış ticaret için; dahili etkileşim ve alışveriş için yol, köprü, kanal, ırmak taşıması ve iskelelerin inşasının uygulamasında; liman, rıhtım, dalgakıran, deniz fenerlerinin inşasında; ticaret amacıyla yapay güç ile dolaşım sanatında; ve makinaların uygulama ve inşasında; ve şehir ve kasabaların drenajında (boşaltımında); ülkelerde üretim ve ulaşımın araçları olarak, doğanın büyük güç kaynaklarını insanın kullanımı ve faydasına yönlendirme sanatıdır ĠnĢaat mühendislik biliminin dünya üzerinde öncü okulu olarak Fransa'da Köprü ve Otoyol Kolordu'sundan ayrılarak 1747 yılında büyüyüp Köprü ve Karayolları Ulusal Okulu ismini alan okulu örnek verebiliriz. Bu okulun öğretmenleri hidrolik, makine mekaniği ve malzeme biliminde ana standartlar haline gelen kitaplar yayınladılar. Ġhtiyaçtan dolayı tasarım, hesaplama, amprik formüller gibi kavramları kendi kendini yetiģtirerek kullanan sivil halkın içerisinden asker olmasalar da mühendislik yapan kiģiler oluģtu. Ġngiltere'de James Brindley bir değirmenci olarak baģladı ve yüzyılın önde gelen kanal üreticisi haline geldi, John Rennie değirmenci çırağı iken Yeni Londra Köprüsünü inģa etti. Bir taģ ustası olan Thomas Telford, Ġngiltere'nin önde gelen karayolu üreticisi oldu. Tarihte incelendiğinde ĠnĢaat mühendisliğinin fizik, matematik vb. konulara ait kavramların uygulaması olduğu görülmektedir. Bu yüzden geçmiģi de matematik ve fizik ile birlikte değerlendirilir. Fiziksel ve matematiksel problemlere, inģaat mühendisliği için uygulanabilir olan bilimsel yaklaģımın ilk örneklerinden biri, M.Ö.3. yüzyılda ArĢimetin yüzdürme anlayıģımızın temelini oluģturan ArĢimet Prensibi, ve ArĢimet Vidası gibi pratik çözüm eserleridir.bir Hint matematikçisi olan Brahmagupta ise M.S. 7. yüzyılda kazı hesaplamaları için Hindu-Arap rakamları dayalı aritmatiği kullanmıģtır ĠnĢaat mühendisliği terimi ise dünyada ilk olarak civil engineering Ģeklinde 18. yüzyılda, askerî mühendislik eylemlerinden farklı olarak sivil halkın mühendislik hareketlerini betimleyebilmek için kullanıldı. Eddystone Fenerini inģa eden John Smeaton, kendi kendine inģaat mühendisi diyen ilk kiģi olarak tarihe geçti.1771 yılında Smeaton ve birkaç arkadaģı, mesleğin önde gelenlerinin akģam yemeklerinde buluģarak biraraya geldiği, İnşaat Mühendisleri Smeatonian Derneğini kurdular. Bazı teknik buluģmalar oluģtuysa da bu grup küçük bir sosyal grup olmaktan öteye gidemedi. ĠnĢaat mühendisliğinin ülkemizdeki tarihine bakıldığında Selçuklular Devrine kadar gidilmektedir. Selçuklular Devri nde ordular için kıģlalar, ulaģım için yol ve köprüler, hastahane, camii, medrese gibi yapıların yapıldığı görülmektedir. Bir kısmı askeri amaçlarla yapılan bu yapılarda mühendislik hizmeti de mimarlar tarafından karģılanmıģtır. ĠnĢaat mühendisi kavramı Türkiye ye 19. Yüzyılda BatılılaĢma hareketiyle birlikte gelmiģtir.

4 19 22 Tıp Bilimin Sembolü (Kadehe sarılan iki yılan motifi (TaĢmescit teki kapı kitabesindedir.) TaĢmescit (Anadolu da inģa edilmiģ ilk hastane binasıdır.) Zamanla inģaat mühendisliğine duyulan gereksinme çok artmıģ ve bu askeri mühendislik okulları ihtiyaca cevap veremez olmuģtur de GümüĢsuyu nda bir sivil mühendislik okulu Hendeseyi Mülkiye Mektebi adıyla açılmıģtır. Okulun adı 1908 de Mühendis Mektebi, 1926 da Mühendis Mektebi Alîsi, 1934 de Yüksek Mühendis Mektebi ve son olarak 1944 de Ġstanbul Teknik Üniversitesi olarak değiģtirilmiģtir. Ancak ĠTÜ nün Mühendishanei Berrîi Hümayun ile baģladığı ve o nedenle kuruluģ tarihinin 1773 olduğu kabul edilmiģtir. 20 Ülkemizde ise ilk mühendislik eğitimi I Mahmud devrinde baģlamıģtır. O devirde mühendis denildiğinde sadece askeri mühendis anlaģılmakta olup o nedenle ilk mühendislik eğitimi de askeri mühendislerin yetiģtirilmesi amacıyla baģlamıģtır. Fransız asilzadelerinden Claude Alexandre, Comte de Bonne-Val ( ), Avusturya ve Ġspanya da gezmiģ, III Ahmet devrinde Ġstanbul a yerleģmiģ ve müslümanlığı kabul ederek Ahmet adını almıģtır. Ahmet PaĢa I Mahmut devrinde topçu birliklerinin yetiģtirilmesiyle görevlendirilmiģ ve kendisine HumbaracıbaĢı* ünvanı verilmiģtir(1729). Ahmet PaĢa Üsküdar da Hendesehane (Hesap Okulu) denilen ilk mühendis okulunda matematik dersleri vermiģtir ( Üsküdar ToptaĢı ndaki bu okul binası sonra tımarhane {=Ruh ve Sinir hastahanesi} olarak daha sonra da cezaevi olarak kullanılmıģtır). Ahmet PaĢa nın ölümünden sonra, evlat edindiği Süleyman Ağa HumbaracıbaĢı olmuģ ve babasının görevini sürdürmüģtür. Bu çalıģmalar bir yarar sağlamadığından okul bir süre sonra kapatılmıģtır de ikinci bir sivil mühendislik okulu olarak Robert Kolej Mühendislik Okulu açılmıģtır. Bu okul daha sonra 1971 yılında çıkarılan bir kanunla Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi olmuģtur. Bayındırlık Bakanlığı bünyesinde açılmıģ olan ve Bakanlık hizmetinde çalıģtırılmak üzere mühendis ve teknik eleman yetiģtiren okullar 1944 yılında Yıldız Teknik Okulu na dönüģmüģtür. Bu okul günümüzde önce Ġstanbul Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi sonra Yıldız Teknik Üniversitesi olarak bilinmektedir yılında çıkarılan bir kanunla Orta Doğu Teknik Üniversitesi kurulmuģtur Bir süre sonra III Mustafa devrinde teknik konularda uzman subay yetiģtirmek amacıyla Ġstanbul da Haliç KasımpaĢa Tersanesi yakınında Karaağaç semtinde Mühendishane (Mühendislik Okulu) adıyla yeni bir mühendislik okulu açılmıģtır (1773) de okulda bazı değiģiklikler yapılmıģtır. Üst sınıflar tersane yakınındaki kıģlalara taģınarak Topçu ve Mimar Mektebi oluģturulmuģtur. Alt sınıflar ise bulundukları yerde kalmıģlardır ve bu okula Mühendislik Ġdiadisi (Mühendislik Lisesi) adı verilmiģtir de bu alt sınıflar da tekrar bölünerek hazırlık sınıfları Harbiye Okuluna ve lise sınıfları Maçka daki Askeri Okula taģınmıģtır da kolera salgını sırasında eski mühendishane binası hastahane olarak kullanılmıģtır. Bina 1878 de II Abdulhamid devrinde yeniden onarılarak Topçu ve Ġstihkam Mektebi adıyla açılmıģ ve hazırlık öğrencileri ile askeri öğrenciler buraya taģınmıģtır. Okulun baģına zamanın meģhur matematikçisi Vidinli Tevfik PaĢa getirilmiģtir. 24 Karadeniz Teknik Üniversitesi nin kuruluģuyla ilgili kanun 20 Mayıs 1955 tarihinde kabul edilmiģtir. Ancak çeģitli nedenlerden ötürü eğitim 8 sene sonra 1963 yılında fiilen baģlamıģtır. Üniversitenin eğitime baģlayan ilk bölümleri Mimarlık Bölümü ve ĠnĢaat Mühendisliği Bölümleri olmuģtur. ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü yılında 4 yıllık eğitime geçmiģ ve ilk 10 yıl içerisinde 549 mezun vermiģtir. Bugün mezunlarımızın sayısı on binlerle ifade edilmektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi nin baģlangıç yıllarında öğretim özellikle Ġstanbul Teknik Üniversitesinden ve Ġstanbul Üniversitesinden görevli seçkin bir öğretim üyesi kadrosunca yürütülmüģtür. Ayrıca oldukça fazla sayıda akademik eleman da bu kadro tarafından yetiģtirilmiģtir.

5 25 Günümüzde ise hem devlet hem vakıf üniversitelerinde inģaat mühendisliği eğitimi veren (ikili öğretim dahil) 100 ün üzerinde inģaat mühendisliği bölümü vardır. Bunlardan baģlıcaları aģağıda verilmiģtir. 27 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 451,476 41,019 İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (UOLP- 445,922 44,294 SUNY Buffalo) BEYKENT ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (TÜRKÇE) (TAM 444,064 45,342 BR) ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 443,000 45,979 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 442,535 46,296 DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İ.Ö) 441,315 47,035 GAZİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 441,213 47,105 ZİRVE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (TAM BR) 438,470 48,842 OKAN ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG) (TAM BR) 435,154 50,912 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 433,931 51,662 ATILIM ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (TAM BR) 433,806 51,745 SELÇUK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 428,240 55,308 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İ.Ö) 426,164 56,651 MUĞLA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG) 425,463 57,101 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 424,612 57,680 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 423,045 58,698 (İ.Ö) ERCİYES ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 421,187 59, ÜNİVERSİTE ADI ADI TABAN PUAN BAŞARI SIRASI BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 523,993 7, KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 414,810 64,233 ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 506,032 13,950 İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG) 505,091 14,365 İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 496,049 18,292 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 486,169 22,928 YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (TAM BR) 475,405 28,269 EGE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 473,171 29,418 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İ.Ö) 471,463 30,320 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 467,342 32,423 GAZİ ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 465,008 33,630 DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 459,951 36,401 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG) 458,367 37,233 ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 413,787 64,946 GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG) 413,389 65,216 YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (%50 BR) 412,941 65,542 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İ.Ö) 411, DİCLE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 410,757 67,105 PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 407,452 69,487 ATILIM ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (%50 BR) 405,734 70,731 BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 404,291 71,759 CELÂL BAYAR ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 403,045 72,671 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 401,011 74,224 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İ.Ö) 400,083 74,875 KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI 399,246 75,486 İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ TABAN PUANI (İNG)(TAM BR) 454,374 39,429