TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TEMSAN) 2013 YILI DENETİM RAPORU

Transkript

1 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TEMSAN) 2013 YILI DENETİM RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiş olup, Rapor Değerlendirme Kurulunun tarih ve 2014/55 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

3 Unvanı: Merkezi : İlgili Bakanlık : Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN) ANKARA Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Sermaye Durumu (*)(**) Ortaklar Payı Ödenmiş Ödenmemiş TL % TL TL Hazine Müsteşarlığı , , ,00 Toplam ,00 100, ,00 (*) Esas sermaye, Yüksek Planlama Kurulu'nun tarih, 2014/T-3 sayılı kararıyla 185 milyon TL ye yükselmiştir. (**) Hazine Müsteşarlığının tarih, sayılı yazısında, sermayenin tamamının Hazineye ait olduğu belirtilmiştir. Karar organı (Yönetim Kurulu) Karar Temsil ettiği Kuruluştaki Görevli bulunduğu süre organındaki Adı ve soyadı kuruluş görevi veya Başlama Ayrılma unvanı mesleği tarihi tarihi 1-Başkan V. Ahmet F. Karamustafaoğlu TEMSAN Genel Müdür V Devam Başkan Hilmi Baştürk TEMSAN Genel Müdür ediyor 2- Üye Mehmet Atıf Çay TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı Devam Ahmet Sedat Önal TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı ediyor 3- Üye Recep Kır TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı Recep Kır TEMSAN Genel Müdür Yardımcısı Devam ediyor Devam 4- Üye Ali Ağaçtan ETKB I. Hukuk Müşaviri ediyor 5- Üye Gülsüm Yazganarıkan Hazine Ekonomik Araştırmalar Genel Md Üye İbrahim Toprak ETKB Serbest Devam ediyor

4 DSİ EPDK ESA ETKB EÜAŞ EÜT GSMH GSYH GWh HES IEC KAMU-İŞ KHK KİT kv kva Kr kwh LED MW MWh OG PMUM RF TEAŞ TEDAŞ TEİAŞ TEK TES-İŞ TETAŞ TL TS TSE YEKDEM YPK KISALTMALAR : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü : Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu : Elektrik Satış Anlaşması : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı : Elektrik Üretim Anonim Şirketi : Elektrik Üretim Tesisleri : Gayri Safi Milli Hasıla : Gayri Safi Yurt İçi Hasıla : Giga Watt Saat (1 milyar watt saat) : Hidroelektrik Santral : Uluslararası Elektroteknik Komisyonu : Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası : Kanun Hükmünde Kararname : Kamu İktisadi Teşebbüsleri : Kilo Volt : Kilo Volt Amper : Kuruş : Kilo Watt Saat (Bin Watt Saat) : Işık Yayan Diyot : Mega Watt : Mega Watt Saat (1 Milyon Watt Saat) : Orta Gerilim : Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi : Radyo Frekansı : Türkiye Elektrik Üretim, İletim Anonim Şirketi : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi : Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi : Mülga Türkiye Elektrik Kurumu : Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası : Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi : Türk Lirası : Termik Santral : Türk Standartları Enstitüsü : Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması : Yüksek Planlama Kurulu

5 TABLOLAR Bölümü Tablo no Adı Sayfa I.Toplu Bakış 1 Toplu bilgiler II II.İdari bünye 2 Personel sayısı 10 3 Personele yapılan harcamalar 14 4 Sosyal giderler 16 III.Mali bünye IV.İşletme çalışmaları A- İşletme bütçesi B-Finansman C-Giderler D-Tedarik işleri E-Üretim ve maliyetler 5 Mali durum 17 6 Bütçeye ilişkin toplu bilgiler 23 7 Finansman programı büyüklükleri 25 8 Giderler 26 9 İlk madde ve malzeme ve ticari mal alımları Hizmet alımları İlk madde malzeme ve diğer stoklar hareketi 30 F-Pazarlama G-Sigorta H-İşletme sonuçları J-Yatırımlar V.Bilanço 12 TEMSAN Ankara kesici-ayırıcı fabrikasında son beş yılda üretilen başlıca ürünler TEMSAN Ankara Orta ve Alçak Gerilim Şalt Teçhizat İmalat İşletme Müdürlüğü son beş yıllık kapasite kullanım oranları Üretim giderleri Satışlar Mamul, yarı mamul ve ticari mal stokları 17 Sigorta türleri Satış sonuçları Satış sonuçları göstergeleri Yatırım projeleri Aktif hesaplar Bankalar Ticari alacaklar Alıcılar 84

6 VI.Gelir tablosu 25 Maddi duran varlıklar Birikmiş amortismanlar Pasif hesaplar Ticari borçlar Satıcılar Gelir ve giderler 101

7 İ Ç İ N D E K İ L E R I. II. A- TOPLU BAKIŞ Kuruluşun İDARİ BÜNYE tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve Sayfa I I 1 A- B- gelişimi Mevzuat V 1 B- Öneriler Teşkilat 5 C- Personel durumu 10 III. MALİ BÜNYE 17 A- Mali durum 17 B- Mali sonuçlar 20 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 23 A- İşletme bütçesinin genel durumu 23 B- D- Finansman Tedarik işleri C- E- Giderler Üretim ve maliyetler F- Pazarlama 70 G- Sigorta işleri 72 H- İşletme sonuçları 72 I- Bağlı ortaklıklar ve İştirakler 77 J- Kalkınma planı ve yıllık programlar 77 V. BİLANÇO 82 - Aktif 82 - Pasif 94 VI. GELİR TABLOSU 100 VII. EKLER 107

8

9 I I. TOPLU BAKIŞ A- Kuruluşun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve gelişimi: TEMSAN, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan tarih ve 7/10907 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ticaret unvanı Türkiye Elektromekanik Sanayi Anonim Şirketi olarak kurulmuş ve tarihinde tescil ve ilan olunmuştur. TEMSAN ın kuruluş sermayesi; %41 i DESİYAB, % 29 u MKE, %10 u TEK, %10 u Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ve %10 u da Türkiye Vakıflar Bankası A.O. tarafından karşılanmak üzere 100 milyon TL olarak tespit edilmiştir. Ortakların Şirket sermayesine katılım payları zamanla değişmiş ve kamu paylarının bir araya toplanması sonucunda TEMSAN, 1985 yılında TEK in bağlı ortaklığı olmuştur. Enerji şirketlerindeki yeniden yapılanmalar sonucunda 1994 yılında TEAŞ ın, 2001 yılında ise EÜAŞ ın bağlı ortaklığı olan TEMSAN, tarih ve 2007/12106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda, Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü unvanı ile müstakil bir iktisadi devlet teşekkülü olarak yapılandırılmıştır. Bu çerçevede hazırlanan Ana Statü, tarih ve 7069 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Teşekkül Ana Statüsünün, Teşekkülün faaliyet alanı ve görevleri başlıklı 6 ncı maddesinde; TEMSAN ın, Devletin genel enerji politikası içinde ülke ekonomisine azami katkıyı sağlamak, çalışmalarını verimlilik ve kârlılık ilkelerine göre yürütmek amacıyla teşkil edildiği hükmüne yer verilerek, faaliyet alanı; her çeşit türbin, jeneratör, transformatör, basınçlı kazan, tanklar, buhar kazanları, elektrik nakil hattı ve emsali teçhizatı, otomasyon sistemlerinin projelendirilmesi ve kurulması, şalt merkezleri ve cihazlarını, şalt sahaların montaj işlerini, elektrik motorları ve pompalarını, elektrik santrallerinin rehabilitasyon işlerini yapmak, elektromekanik santralleri kurmak, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı ile ilgili her çeşit teçhizatı üretmek ve ticaretini yapmak, elektrik santrallerinin imali, temini, tesis edilmesi ve projelendirilmesi işlerini ve ticaretini yapmak ve işletmek, çelik konstrüksiyon işleri ve makine imalatları yapmak, ayrıca faaliyet alanına giren kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerle verilen görevleri yapmak, şeklinde belirlenmiştir. TEMSAN ın, son 5 yıllık faaliyetlerine ilişkin toplu bilgiler Tablo 1 de gösterilmiştir.

10 II Sayıştay Tablo:1-Toplu bilgiler Toplu bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı Sermaye Bin TL ,5 Ödenmiş sermaye Bin TL ,5 Artış veya azalış % Öz kaynaklar Bin TL (24.136) (62,8) Yabancı kaynaklar Bin TL ,5 Finansman giderleri Bin TL (175) (17,3) Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL ,7 Maddi duran varlıklar birikmiş amortismanı Bin TL ,1 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL ,0 Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % (23) 63,9 Tüm alım tutarı Bin TL (5.345) (24,9) Üretim giderleri toplamı Bin TL (15.046) (49,9) Net satış tutarı Bin TL ,5 Stoklar: İlk madde ve malzeme Bin TL ,6 Yarı mamuller Bin TL ,2 Mamuller Bin TL ,7 Diğer stoklar Bin TL (4.918) (71,2) İşçi (Ortalama) Kişi (15) 5,0 Personel için yapılan tüm giderler Bin TL ,2 Cari yıla ilişkin: İşçiler için yapılan giderler Bin TL ,8 İşçi başına aylık ortalama gider TL ,0 Dönem kar. iliş. vergi ve diğer yasal yük. Bin TL Tahakkuk eden vergiler Bin TL ,7 GSYİH ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (36) (5.460) (11.502) (6.042) (110,6) GSMİH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (4.223) (10.058) (5.835) (138,2) GSMH ya katkı alıcı fiyatlarıyla Bin TL (4.223) (10.058) (5.835) (138,2) Faaliyet kârlılığı (öz kaynak yönünden) % Mali kârlılık (Öz kaynak yönünden) % Ekonomik kârlılık % Zararlılık % 97,7 111,3 71,8 73,2 127,7 54,5 74,5 Faaliyet kârı veya zararı Bin TL (3.679) (8.484) (17.905) (22.446) (33.927) (11.481) (51,1) Dönem kârı veya zararı Bin TL (11.881) (13.534) (26.236) (36.862) (49.136) (12.274) (33,3) Bilanço kârı veya zararı Bin TL (34.855) (48.389) (74.625) ( ) ( ) (49.136) (44,1)

11 III TEMSAN, elektrik enerjisinin üretim iletim ve dağıtımında kullanılan kesici, ayırıcı ile su türbinleri, generatör, cebri boru, kelebek vana, regülatör, şalt cihazları ve elektrik motoru gibi imalatları yapmak, hidroelektrik santraller kurmak ve işletmeye almak amacıyla 1977 yılında kurulmuş olup, halen kendi faaliyet alanında yurt içinde tek kamu kuruluşu niteliğini taşımaktadır. TEMSAN üretim faaliyetlerini, Diyarbakır da bulunan Türbin İşletme Müdürlüğü ve Generatör İşletme Müdürlüğü ile Ankara da bulunan Orta ve Alçak Gerilim Şalt Teçhizat İmalat İşletme Müdürlüğü ve Küçük Türbin Generatör ve Tesisler İşletme Müdürlüğü vasıtasıyla sürdürmektedir. Ankara-Orta ve Alçak Gerilim Şalt Teçhizat İmalat İşletme Müdürlüğü ne ait fabrikada, 2013 yılında kapasite kullanım oranında artış görülse de yapılan işler gecikmelerle tamamlanmıştır. İşletmedeki düşük kapasite kullanım oranının temel nedeni önceki yıl raporlarında da belirtildiği üzere özellikle orta gerilim seviyesinde kesici, ayırıcı ile pano konusunda faaliyet gösteren özel sektördeki yerli ve yabancı firmalarla rekabet etmede yaşanan zorluklar ve nitelikli personel temininde yaşanan sıkıntılardır. Nitekim bunun bir sonucu olarak da TEMSAN, kendi imalat imkanlarından yeterince yararlanılamamakta ve kendi imkanlarıyla yapılabileceği bazı imalatları da piyasaya ihale etmek yolu ile temin zorunda kalmaktadır. Diğer yandan iş akış sürecinde meydana gelen aksamalara zamanında çözüm getirilememesi ve bu akışın yeterli titizlikte takip edilmemesi gibi etkenler de işin tamamlanmasında gecikmelere ve dolayısı ile cezalara neden olmaktadır. Kesici, ayırıcı, pano imalatı ve tesisi konularında yaşanan zorluklar ile ilgili yapılan incelemelerde; mevcut dağıtım sistemindeki yüklerin giderek artması ile artan trafo güçlerine paralel olarak daha yüksek kesme akımına sahip elektromekanik teçhizatlar ihtiyaç duyulduğu ancak, TEMSAN ın mevcut ürün yelpazesinin bu değerleri karşılamada yetersiz kaldığı, kesiciler ve ayırıcılara ait uluslararası standartlardaki değişikliklerden dolayı mevcut tip test raporlarının geçerliliğini kaybettiği ve bu testlerin yeni standartlara göre her bir ürün için ayrı ayrı alınmasının maddi külfetler ortaya çıkardığı, mevcut ürünlerin modüler hücrelere entegre edilmesinde yetersiz kaldığı, yüksek maliyetler nedeni ile piyasa rekabet gücünün azalması ve kalifiye eleman yetersizliği gibi hususların ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Ayrıca, orta gerilim kesicilerine oranla daha fazla katma değerli yüksek gerilim kesicilerin tasarım ve üretimi ile ilgili hem Ar-Ge çalışmaları hem de uzmanlık sahibi firmalarla işbirliği yapılması yönünde çalışmalar da sürdürülmektedir. Ancak, böyle bir üretimin başlaması halinde pazarlama olanakları açısından bunun yurt içinde tek müşterisinin TEİAŞ olacağı hususunun da ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir. TEMSAN ın üstlendiği HES yapım işleri değerlendirildiğinde; şantiyelerde; imalat, montaj, test ve işletmeye alma işleri ile ilgili olarak, dışarıdan hizmet alınmasına karşın, işlerin süresi içerisinde bitirilememesi ve işveren firmalardan buna mukabil süre uzatımı verilememesi sonucu, gecikme cezalarına maruz kalındığı, gecikilen süre ile bağlantılı olarak şantiye ve süpervizörlük giderlerinin arttığı, sonuçta yapılan işin maliyetinin de başlangıçta öngörülen düzeylerin üzerine çıktığı tespit

12 IV Sayıştay edilmiştir. Tüm bu olumsuzlukların yanı sıra iş sahipleriyle de önemli ölçüde hukuki ihtilaflar da meydana gelmekte ve bunun sonucu olarak da pek çok devam eden davalar bulunmaktadır. Ayrıca, yapımı üstlenilen projelerde meydana gelen ayar kanadı arızaları, çark imalatındaki eksiklikler, küresel vanalardaki su kaçakları gibi arızaların, tekrarlanmasının engellenmesini teminen, bu arızaların hangi nedenlerle meydana geldiğine yönelik değerlendirmelerin yapılarak gerekli önlemlerin alınması önem arzetmektedir. İş yapım sürelerinin sözleşmelerinde öngörülene göre uzamasında TEMSAN tarafından önemli ölçüde dışarıdan hizmet alımı yapılmasının da etkisi bulunmaktadır. Tedarik sürecinde yaşanan tek bir aksama dahi tüm iş akışında gecikmelere neden olabilmektedir. Bu nedenle dışarıdan hizmet alımı yolu ile yapılacak işler ile ilgili tüm sürecin de işin genel akışında aksamalara meydan vermeyecek şekilde sevk ve idaresi gereklidir. TEMSAN; DSİ, EÜAŞ ve TEİAŞ gibi kamu kuruluşlarından protokolle ihaleler alarak sektördeki faaliyetlerini sürdürürken, 2003 yılında Kamu İhale Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte, özel sektörle rekabet edemediği için üretimleri her geçen yıl azalmış ve yüksek maliyet nedeniyle zarar her yıl daha da artmıştır. Nitekim 2011 yılında 74,6 milyon TL olan bilanço zararı, 2012 yılında 111,5 milyon TL ye, 2013 yılında ise, 49,1 milyon TL olan dönem zararıyla birlikte 160,6 milyon TL ye yükselmiştir. TEMSAN ın, 2008 yılında 20 milyon TL olan esas sermayesi her yıl yapılan artışlarla 2011 yılında 135 milyon TL ye, 2013 yılında 160 milyon TL ye, 2014 yılında da 185 milyon TL ye yükseltilmiştir. Ancak sürekli zarar sonucu bozulan mali yapı nedeniyle, Hazine nin yaptığı sermaye artışları, cari harcamalarda kullanılmaktadır. Önceki yıllardan bu yana Teşekkülün içinde bulunduğu finansman dar boğazı, bankalardan temin edilen krediler ve sermaye artışı yoluyla temin edilen nakitle aşılmaya çalışılmaktadır. Son yıllarda zarar nedeniyle sürekli öz kaynak yitiren TEMSAN ın, zarardan kurtarılıp otofinansman yaratma imkanına kavuşturulması gerekmektedir. Aksi halde sermaye artışı yapılmadığı sürece, zararın kısa sürede yabancı kaynaklara da sirayet etmesi kaçınılmaz olacaktır. TEMSAN ın zarardan kurtarılması amacıyla, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı (Kalkınma Bakanlığı) ve TEMSAN Genel Müdürlüğü nün katılımıyla önceki yıl TEMSAN Genel Müdürlüğü nün Yeniden Yapılandırılmasıyla ilgili bir çalışma başlatılmıştır. Ancak Ağustos tarihi itibarıyla konuyla ilgili nihai bir kararın Teşekküle ulaşmadığı görülmüştür. Başlatılmış olan yeniden yapılandırma çalışmalarının vakit kaybedilmeden sonuçlandırılarak, TEMSAN Genel Müdürlüğü nün geleceğiyle ilgili kararın en kısa sürede verilmesi gerekmektedir.

13 V B - Öneriler: Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü nün 2013 yılı çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aşağıdadır. Yılına ilişkin öneriler: 1- SU ENER firmasının TEMSAN Genel Müdürlüğü bünyesinde yürüttüğü çalışmaların, öncelikle kapsamlı bir değerlendirmesinin yapılarak gerekiyor ise firmanın hangi süre kapsamında TEMSAN a ait tesisleri kullanacağının, bu kullanım süresince gerekli masraf katılım payları ile kiralama bedellerinin ve firma çalışmalarının kapsamının belirtildiği ve TEMSAN Yönetim Kurulu tarafından onaylanacak bir anlaşma metni kapsamında yürütülmesi yönünde gerekli tedbirlerin alınması (Sayfa:50 ), 2-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:12) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Önceki yıllardan devam eden ve izlemede olan konular: 1-Otofinansman yaratma imkânı bulunmayan ve zarar nedeniyle sürekli öz kaynak yitiren, sermaye artışı yapılmaması durumunda zararın yabancı kaynaklara da sirayet etmesi kaçınılmaz görünen TEMSAN ın, mevcut mali durumu göz önüne alındığında ve son 10 yıllık süre içerisinde yapmış olduğu işler değerlendirildiğinde, mevcut durum itibariyle, TEMSAN ın piyasa şartlarına göre özel firmalar ile rekabet edebilmesi, almış olduğu ihaleleri zamanında ve öngörülen fiyatla sonuçlandırabilmesi mümkün görülmediğinden, ayrıca; Teşekkül ile ilgili bu belirsizliğin devam etmesi, her geçen yıl zararının artması, yetişmiş elemanların sürekli emekli olması nedeniyle azalması, işlerin birçoğunun piyasada hizmet alımıyla yaptırılmaya çalışılması da ilave iş ve işlemlere neden olduğundan, önceki yıl raporlarında da değinildiği üzere; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı ve TEMSAN Genel Müdürlüğü yetkililerinin katılımıyla başlatılan yeniden yapılandırma ile ilgili çalışmaların sonuçlandırılarak, TEMSAN Genel Müdürlüğü nün geleceği ile ilgili kararın en kısa sürede verilmesi (Sayfa:76,4,22), 2- TEMSAN ın kesici, ayırıcı, pano imalatı ve tesisi faaliyetleri ile ilgili olarak; karşılaşılan zorluklar, piyasadaki talep yapısı ve bu üretim yelpazesinden elde edilecek katma değer dikkate alınmak suretiyle değerlendirme yapılması ve üretimi yapılacak ürünler hakkında karar verilmesi (Sayfa:45-46), 3- Yapımı üstlenilen işler için; -Teklife esas maliyet analizlerinin ve piyasa araştırmalarının yeterli seviyede yapılması suretiyle zarara yol açacak şekilde maliyetin altında iş üstlenilmemesi, -Gecikme cezalarına ve dolayısı ile işveren firmalarla ihtilaflara maruz kalınmaması için, işin süresinin, proje/tasarım/hesap işlerini kapsayan danışmanlık hizmetlerinin temininden başlamak üzere malzeme temini, taşeron sözleşmeleri süreleri, test, devreye alma ve süpervizörlük hizmetlerini de kapsayacak ve tüm bu süreçte yaşanabilecek aksaklıkların da dikkate alınarak öngörülmesi, -Yapımı tamamlanarak işletme sürecine geçen projelerde meydana gelen ayar kanadı arızaları, çark imalatındaki eksiklikler, küresel vanalardaki su kaçakları gibi

14 VI Sayıştay benzer arızaların hangi nedenle meydana geldiğine yönelik değerlendirmelerin yapılarak bu tip arızaların tekrarlanmasının engellenmesi, için tüm tedbirlerin alınması (Sayfa: ), 4- Mahkeme kararıyla iptal edilen Keban HES Rehabilitasyon işi kapsamında yaptırılacak olan işler ile ilgili olarak TEMSAN tarafından tarihli sözleşme gereği TÜBİTAK Uzay Enstitüsü ne verilen Avro tutarındaki avansın, tarihinde düzenlenen Keban HES Rehabilitasyon İşi Tasfiye Raporu çerçevesinde iade alınması hususunda başlatılan girişimlerin sürdürülerek, konunun bir an önce sonuçlandırılmasının sağlanması (Sayfa: ), Sonuç: Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü nün 2013 yılı bilançosu ve ,37 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur.

15 1 II. İDARİ BÜNYE A- Mevzuat: 1-Kanunlar ve kuruluşun statüsüne ilişkin mevzuat: TEMSAN, tarih ve yılı Resmi Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulu nun tarih ve 07/10907 sayılı Kararıyla, her çeşit türbin, buhar kazanları, büyük alternatörler, transformatörler, elektrik nakil hattı ve emsali teçhizatı imal etmek amacıyla kurulmuştur. Anılan Bakanlar Kurulu Kararına göre, % 29 u MKE, % 10 u TEK, % 10 u T. Şeker Fabrikaları A.Ş., % 10 u Vakıflar Bankası, % 41 i Devlet Sanayii ve İşçi Yatırım Bankası na ait olmak üzere 100 milyon lira sermaye ile özel hukuk hükümlerine göre kurulan TEMSAN ın, zaman içerisinde sermaye artışlarında TEK dışındaki ortakların iştirak paylarını arttırmamaları sonucu, 60 sayılı KHK ye göre TEK in bağlı ortaklığı haline getirilmiştir. Daha sonra Kuruluş, faaliyetlerini, Yüksek Planlama Kurulu nun tarih, 2001/T-35 sayılı kararıyla T. Elektrik Üretim AŞ nin bağlı ortaklığı statüsünde devam ettirmiştir. Ancak, Bakanlar Kurulu nun, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2007/12106 sayılı Kararına istinaden T. Elektrik Üretim A.Ş. nin bağlı ortaklığı statüsünden çıkarılmış ve Kuruluş, İktisadi Devlet Teşekkülü, olarak yapılandırılmıştır. TEMSAN ın, İktisadi Devlet Teşekkülü statüsünü kazandıktan sonra hazırlanan Ana Statüsü, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarih ve 7069 sayılı nüshası ile Resmi Gazete nin tarih ve sayılı nüshasında yayımlanmıştır. TEMSAN ın 2013 yıl sonu itibarıyla esas sermayesi 160 milyon TL olup tamamı ödenmiştir. Ayrıca 2014 yılında, nominal sermaye, tarih, 2014/ T- 3 sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararıyla, 25 milyon TL daha artırılarak 185 milyon TL ye yükseltilmiştir. TEMSAN ın sermayesinde çok az oran ve tutarda T. Kalkınma Bankasının, Vakıfbank Memur ve Hiz. Em. Ve Sağlık Yardımlaşma Vakfının ve bir özel kişinin payı bulunmakta iken, Hazine Müsteşarlığının, TEMSAN a yazdığı, tarih, sayılı yazı ile; Teşekkülün hisselerinin tamamının yasa gereği Hazineye ait bulunduğu, bu itibarla, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda Teşekkül kayıtlarında gerekli düzeltmelerin yapılması için gereğinin yapılması, talimatlandırılmıştır. Bu kapsamda, TEMSAN, gerekli düzeltme işlemlerini yapmış, durumu diğer sermaye payı sahiplerine, bildirmiştir. TEMSAN, halen, kendi faaliyet alanında yurt içinde tek kamu kuruluşu niteliğini taşımaktadır tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Teşekkül Ana Statüsünün, Teşekkülün faaliyet alanı ve görevleri başlıklı 6 ncı maddesinde; TEMSAN ın, Devletin genel enerji politikası içinde ülke ekonomisine azami katkıyı sağlamak, çalışmalarını verimlilik ve kârlılık ilkelerine göre yürütmek amacıyla teşkil edildiği hükmüne yer verilerek, faaliyet alanı; her çeşit türbin, jeneratör, transformatör,

16 2 Sayıştay basınçlı kazan, tanklar, buhar kazanları, elektrik nakil hattı ve emsali teçhizatı, otomasyon sistemlerinin projelendirilmesi ve kurulması, şalt merkezleri ve cihazlarını, şalt sahaların montaj işlerini, elektrik motorları ve pompalarını, elektrik santrallerinin rehabilitasyon işlerini yapmak, elektromekanik santralleri kurmak, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı ile ilgili her çeşit teçhizatı üretmek ve ticaretini yapmak, elektrik santrallerinin imali, temini, tesis edilmesi ve projelendirilmesi işlerini ve ticaretini yapmak ve işletmek, çelik konstrüksiyon işleri ve makine imalatları yapmak, ayrıca faaliyet alanına giren kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerle verilen görevleri yapmak, şeklinde belirlenmiştir. Anayasa nın 165 inci maddesi ve 3346 sayılı Kanun hükümlerine göre TBMM denetiminde bulunan Teşekkül, bu çerçevede 233 sayılı KHK nin 39 uncu maddesi ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca denetlenmektedir tarihinde yürürlüğe giren 233 sayılı KHK nin geçici 9 uncu maddesinde, Özel hukuk hükümlerine göre kurulmuş olup yönetim kademelerinde iş kanunları çerçevesinde personel çalıştıran ve ekli 1 sayılı cetvelde yer almayan teşebbüs ve bağlı ortaklık personeli hakkında, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tabi oldukları iş kanunu hükümleri uygulanır. Bu kuruluşların genel müdür, genel müdür yardımcısı ve yönetim kurulu üyelerinin (seçimle gelenler hariç) atanmalarında 2477 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Bunun dışında kalan görevlere yönetim kurullarınca atama yapılır, hükmüne yer verilmiştir. Her ne kadar, TEMSAN, İktisadi Devlet Teşekkülü statüsünü, 233 sayılı KHK nın yürürlüğe girdiği tarihten sonra kazanmışsa da personeli aynı KHK nın geçici 9 uncu maddesi kapsamında çalışmaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na yazılan tarih, 2879 sayılı yazıda, özetle; iktisadi devlet teşekkülü olarak yapılandırılan TEMSAN ın genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerin, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcıları, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanları, İşletme Müdürleri ve Şube Müdürleri ile diğer personel tarafından yürütüldüğü, 399 sayılı KHK nın 12 nci maddesine göre, genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevler için sözleşmeli statüde istihdam edilecek personelin, 399 sayılı KHK doğrultusunda, hizmete alınmaları, görev ve yetkileri, atanma nitelikleri, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleri ile diğer özlük haklarının düzenlenmesi ve bu doğrultuda hazırlanmış bulunan kadro pozisyonlarına atanacak personele ilişkin hazırlanan (I) ve (II) sayılı cetvellerdeki kadroların ihdası amacıyla gerekli Kanun değişikliklerinin yapılması gerektiği belirtilerek, bu amaçla hazırlanan kanun tasarısı yazı eki olarak gönderilmiştir. Konuya ilişkin olarak TEMSAN ın teşkilat şemasındaki değişikliklere paralel olarak 2013 yılı içerisinde Bakanlık ile çeşitli yazışmalar yapılmış, nihayetinde TEMSAN a gönderilen, Bakanlık Hukuk Müşavirliği nin tarih, 490 sayılı yazısında, Teşekkülünüz ile ilgili olarak hazırlanan cetveldeki kadroların ihdası amacıyla gerekli Kanun değişiklikleri ve Kanun tasarısı tekliflinin tarihli

17 3 Müşavirliğimiz yazısı ile Resmi Gazete de yayınlanması amacıyla Başbakanlığa sunulduğu, ifade edilmiştir. Ancak, Yönetim Kurulu nun tarih, 2013/12-23 sayılı kararıyla yapılan teşkilat yapısındaki değişikliğe esas olmak üzere yeniden hazırlanan (I) ve (II) sayılı cetveldeki kadroların ihdası amacıyla gerekli Kanun değişikliklerinin yapılabilmesi ve Kanun tasarısı teklifinin Bakanlar Kurulu na tevdii hususunda gereği yapılması için tarih, 1340 sayılı ve tarih, 1490 sayılı yazılarla durum Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na arz edilmiştir. Bakanlığın TEMSAN a gönderdiği tarih, 3771 sayılı yazısı ekinde yer alan tarih, sayılı Devlet Personel Başkanlığının Kanun tasarısı hakkındaki görüşünde özetle; TEMSAN da gerek asli ve sürekli kamu hizmetleri gerekse bunlar dışında yerine getirilen hizmetlerin İş Kanunu hükümlerine tabi kapsam dışı personel tarafından gerçekleştiriliyor olması, 1982 Anayasası ile genel çerçevesi çizilen ve daha sonra 399 sayılı KHK ile açıkça ortaya konulan kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarındaki personel statüsüyle paralellik arzetmediği, ayrıca kamu iktisadi teşebbüsleri arasındaki statü farklılıklarının, ortaya çıkmış veya çıkacak sorunlara çözüm getirmek açısından zorlukları da beraberinde getirdiği, bu çerçevede, TEMSAN da çalışan ve işçi statüsünde yer alan kapsam dışı personelin, 399 sayılı KHK kapsamında memur ve sözleşmeli personel statüsüne geçirilmesinin genel olarak olumlu mütalaa edildiği, belirtilmiştir. Kadro belirlemeye esas çalışmalarda yapılan değişiklikler nihayetinde, Yönetim Kurulunun tarih, /11 sayılı kararında tekrar; iktisadi devlet teşekkülü olarak yapılandırılan kuruluşun, genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görev kadrolarının ihdas edilmesinin yasal olarak zorunlu olması nedeniyle mevzuat değişikliğinin yapılmasını teminen, (I) ve (II) sayılı cetvellerdeki kadroların ihdası için gerekli mevzuat değişikliklerinin yerine getirilmesi amacıyla gereken işlemler için Genel Müdürlüğe yetki verilmiş olup, tarih 748 sayılı yazıyla Bakanlığa, Kanun tasarısı ve kadro ihdasına esas olacak (I) ve (II) sayılı cetveller gönderilmiştir. Denetim Tarihi (Ağustos-2014) itibariyle, çalışmaların devam ettiği görülmüştür. TEMSAN ın idari yapısının 399 sayılı KHK nın 12 nci maddesine uygun hale getirilmesini teminen başlatılan çalışmaların neticelendirilmesi için ilgili merciler nezdindeki girişimlerin sürdürülmesi önerilir. TEMSAN ın yıllar itibarıyla sürekli zarar etmesi nedeniyle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, DPT ve TEMSAN ın katılımıyla kurulan komisyonun tarihindeki toplantısında, daha önce gündeme gelen yeniden yapılandırma çalışmalarında analiz ve raporlama hususlarında bir danışmanlık firmasından yararlanılmasının uygun olacağı, kararına varılmıştır. TEMSAN Genel Müdürlüğü nün Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Destek Hizmet Alım İşi nin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tarihinde ihalesi yapılmış, söz konusu işi üstlenen firma ile tarihinde sözleşme imzalanmıştır.

18 4 Sayıştay 2011 yılı Denetim Raporunun 7 no lu önerisinin son paragrafında yer alan yeniden yapılandırma ile ilgili çalışmaların sonuçlandırılarak TEMSAN Genel Müdürlüğünün geleceğiyle ilgili kararın en kısa sürede verilmesi, şeklindeki öneriye, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Sayıştay Başkanlığına gönderdiği tarih, 1441 sayılı yazısı ekinde, TEMSAN Genel Müdürlüğü nün yeniden yapılandırma çalışmaları tamamlanmış olup, karar aşamasına gelinmiştir, şeklinde cevap vermiştir. Ancak, yapılan incelemelerde, denetim tarihi (Ağustos-2014) itibarıyla idari ve mali yapı ile ilgili Teşekkül ün geleceğine yönelik hiçbir olumlu gelişmenin sağlanamadığı, görülmüştür. Konuya raporun çeşitli bölümlerinde de yer verilmiştir. TEMSAN ın artarak devam eden mali, idari ve teknik sorunların giderilmesine yönelik yapılması gereken çalışmaların seyri büyük ölçüde Yeniden Yapılandırma Çalışmaları kapsamında alınacak nihai karara bağlı bulunduğundan, başlatılan çalışmaların sonuçlandırılması ve TEMSAN ın geleceği hakkında bir an önce karar verilmesi önerilir. 2-Tüzükler: TEMSAN ile ilgili tüzük bulunmamaktadır. 3- Bakanlar Kurulu Kararı: Denetim döneminde doğrudan Teşekkül için alınmış Bakanlar Kurulu Kararı bulunmamaktadır. 4-Yüksek Planlamam Kurulu Kararları: Denetim döneminde doğrudan Teşekkül için alınmış Yüksek Planlama Kurulu Kararı bulunmamaktadır. 5-Yönetmelikler: tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik gereği hem bu kapsamda olan yönetmelikler, hem de bu kapsamda olmayan ve iç işleyişi düzenleyen yönerge ve genelgelerin, Teşekkül bünyesinde bir sistematiğe göre hazırlanması, duyurulması ve muhafaza edilmesini düzenlemek amacıyla, Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Yönetmelik, Yönerge ve Genelgelerin Düzenlenmesi, Duyurulması ve Saklanması Hakkında Yönerge, Yönetim Kurulu nun tarih, /25 sayılı kararıyla kabul edilmiştir. Yönetim Kurulu nun tarih, sayılı kararı ile yürürlüğe giren Harcırah Yönetmeliği, günün şartlarına uygun olarak Harcırah Yönergesi taslağı şeklinde hazırlanmış, Yönetim Kurulu nun tarih, 2012/19-40 sayılı kararıyla söz konusu Harcırah Yönergesi taslağı tarihi itibarıyla uygulamaya konulmak üzere kabul edilmiş, aynı kararda uygulama esnasında çıkabilecek aksaklıkların giderilmesi amacıyla Genel Müdürlük yetkili kılınmıştır.

19 5 Yine, yürürlükteki Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği nin tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2007/12106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEMSAN ın iktisadi devlet teşekkülü olarak yapılandırıldığı, ayrıca 4857 sayılı İş Kanunu nun tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmesi nedeniyle Kapsam Dışı Personel Yönetmeliğinin güncellenmesi gerektiğinden bahisle, tarih, 2012/24-51 sayılı Yönetim Kurulu kararıyla, Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği nin bazı maddelerinde yapılan değişiklikler kabul edilmiş, ilgili merciler nezdinde yapılması gereken işlemler için Genel Müdürlüğe yetki verilmiştir. Yapılan incelemede, yönetmelik değişikliğinin gerektirdiği prosedürün henüz tamamlanamadığı, dolayısıyla söz konusu değişikliklerin yürürlüğe girmediği, görülmüştür yılında, söz konu yönetmelik çalışmalarının dışında, herhangi bir yönetmelik ve yönerge değişikliği olmamıştır. B- Teşkilat: 1- Teşkilatın yapısı: Teşekkülün merkezi Ankara olup ayrıca Ankara ve Diyarbakır da fabrikası bulunmaktadır. Teşekkülün teşkilat şeması değişikliği ile kadro iptal ve ihdasları, Yönetim Kurulu Kararıyla yapılmaktadır. Yönetim Kurulu nun tarih, sayılı toplantısının 2, 3, 4 ve 5 numaralı kararlarıyla; -Ankara da bulunan, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Şubesinin ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Orta ve Alçak Gerilim Şalt Teçhizat İmalat İşletme Müdürlüğü, - Ankara da bulunan, Küçük Türbin, Generatör ve Tesisler İşletme Müdürlüğü nün ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Küçük Türbin, Generatör ve Tesisler İşletme Müdürlüğü, - Diyarbakır da Türkiye Elektromekanik Sanayi AŞ Su Türbini ve Generatör Fabrikası nın ismi, Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Generatör İşletme Müdürlüğü ve Türkiye Elektro Mekanik Sanayi Genel Müdürlüğü Türbin İşletme Müdürlüğü, şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca, Teşekkül adresinin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Dairesi Numarataj Şube Müdürlüğünce, Kurum Genel Müdürlük adresi ile fabrika binasının kapı numaralarında değişiklik yapılmış ve tarih, 8315 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlanmıştır. Yüksek Planlama Kurulu nun (YPK) tarih, 2008/T-2 sayılı kararıyla, Kuruluşun Ana Statüsü kabul edilmiş, tarih, 2008/T-12 sayılı kararıyla ise

20 6 Sayıştay teşkilat şeması belirlenmiş, söz konusu Ana Statü ve eki teşkilat şeması, tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlandıktan sonra, Teşekkül Ana Statüsü nün eki olan teşkilat şeması esas alınarak oluşturulan ve tarih, 2009/6-21 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla kabul edilen teşkilat şeması, hiyerarşik yapının, iş akışı ve dinamiğinin daha aktif duruma getirilmesini teminen ihtiyaç duyulan kadro iptal ve ihdasları, Yönetim Kurulu nun tarih, 2012/14-30 sayılı, tarih, 2012/16-33 sayılı, tarih, 2013/12-23 sayılı Yönetim Kurulu kararlarıyla değiştirilmiş ve teşkilat şeması yeniden oluşturulmuştur. Daha sonra, Teşekkülde herhangi bir nedenle yürütülecek araştırma, soruşturma ve ön inceleme yapılacak iş ve işlemlere açıklık ve işlerlik getirecek, görevin etkili, verimli ve süratli yapacak Denetim Hizmetleri birimin olmamasından dolayı bu güne kadar hasıl olan soruşturma ve incelemeler için bağlı bulunulan Bakanlığın, Denetim Hizmetleri Başkanlığı biriminden müfettiş (denetçi) talep edilmek durumunda kalındığından bahisle, Teşekkül iç dinamiğinin sağlanması ve kuruluşun kendi birimlerinin denetimlerinin yapılabilmesini teminen, Teşekkül teşkilat şemasında Genel Müdürlüğe bağlı Denetim Hizmetleri Başkanlığı biriminin oluşturulması gerekliliğinin ortaya çıktığı, gerekçesiyle, Hazine Müsteşarlığından tarih, 577 sayılı yazıyla, bir adet müfettiş (denetçi) için açıktan atama izni istenmiş, söz konusu talep, Müsteşarlığın tarih, sayılı yazısıyla uygun görülmüştür. Bu kapsamda, Teşekkülde, herhangi bir nedenle yürütülecek araştırma, soruşturma, ön inceleme yaparak iş ve işlemlere açıklık ve işlerlik getirip, görevin etkili, verimli ve süratli yapacak ve Genel Müdürlüğe bağlı olarak görev yapacak Denetim Hizmetleri Başkanlığı biriminin aktif duruma getirilebilmesi amacıyla yeni oluşturulan Teşkilat Şemasının onaylanarak yürürlüğe girmesi, tarih, /12 sayılı Yönetim Kurulu kararıyla, kabul edilmiştir. Denetim tarihi (Ağustos-2014) itibarıyla yürürlükte olan teşkilat şeması, Raporun ekleri arasında (Ek:1) gösterilmiştir. 2- Karar organı: Teşekkül ün karar organı, yönetim kuruludur. 233 sayılı KHK ve Ana Statü ye göre, bir başkan ve beş üyeden oluşması gereken Yönetim Kurulu nun başkanı Genel Müdür olup, ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla, diğer üyelerden ikisi ilgili bakanın, biri Hazine Müsteşarlığı nın bağlı olduğu bakanın, ikisi de teşebbüs genel müdür yardımcıları arasından ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla atanmaktadır tarihi itibariyle yönetim kurulu üyeliklerinin görev sürelerinin dolması ve mevzuat gereği atamaların yapılmaması sonucu yönetim kurulunda görevli üye sayısı, toplantı ve karar yeter sayısının altında kalmış ve yönetim kurulu bu tarihten sonra toplanamamış, ancak, tarih, sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, tarih, 2014/479 sayılı kararname ile atanan genel müdür yardımcısı aynı zamanda yönetim kurulu üyeliğine de atanmış, dolayısıyla bu tarihten itibaren yönetim kurulu toplantı ve karar yeter sayısına ulaşılmıştır.