KOBİ LER İÇİN UFRS STANDARLARININ TAM SET UFRS İLE KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI

Transkript

1 KOBİ LER İÇİN UFRS STANDARLARININ TAM SET UFRS İLE KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI I- GİRİŞ Ekonomik ilişkilerin bugün ulaştığı küreselleşme düzeyi, finansal raporlamada işletmelerin aynı dili konuşması, yani aynı standartlara uygun olarak finansal tablolarını 1 / 38

2 düzenlemesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle IASB tarafından yayımlanan Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) dünya genelindeki yaygın kabul görmektedir. Ancak her alanda olduğu gibi finansal raporlama standartları ile ilgili olarak da uygulanan standartların fayda-maliyet dengesinin gözetilmesi gerekmektedir. Tam Set UFRS olarak adlandırdığımız mevcut UFRS ler daha çok sermaye piyasalarında menkul kıymetleri halka arz edilmiş işletmeler ile bu işletmelerin finansal tablolarının kullanıcılarının ihtiyaçlarına cevap vermek üzere hazırlanmış ve çok geniş kapsamlı standartlardır. Oysa KOBİ finansal tablolarının kullanıcılarının ihtiyaçları sermaye piyasalarındaki finansal tablo kullanıcılarına göre daha sınırlıdır. KOBİ finansal tablo kullanıcılarının odaklandıkları bilgi ihtiyacı daha çok kısa dönem nakit akışları, likidite ve ödeme kabiliyeti gibi konulardır( [1] ). KOBİ ler kamusal sorumluluğu UFRS kullanması beklenen işletmelere göre daha az olan, halka açık olmayan işletmelerdir. KOBİ lerin sayısal ve mali yönden büyük işletmelerle olan farklılıkları, yetersiz kaldıkları yönler düşünüldüğünde, bu işletmelere yönelik sadeleştirilmiş ve daha esnek hale getirilerek basitleştirilmiş bir UFRS hazırlanarak, KOBİ ler için uluslararası alanda tek bir finansal raporlama dilinin geliştirilmesi ve uygulanması ihtiyacı gündeme gelmiştir( [2] ). UFRS yi hazırlayan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu(IASB), bu ihtiyaca karşılık vermek amacıyla KOBİ lere yönelik daha basite indirgenmiş bir muhasebe seti oluşturmak için çalışmalara başlamıştır. Bu doğrultuda, KOBİ ler için Uluslararası Finansal Raporlama Standardı(KOBİ ler için UFRS) Temmuz 2009 da yayınlanmıştır. KOBİ ler için UFRS, tam set UFRS ile paralel olmakla birlikte, özel olarak KOBİ lerin finansal raporlama ihtiyaçlarına cevap vermek üzere hazırlanmış (UMS 39 u uygulama seçeneği hariç) bağımsız bir finansal raporlama standardı seti olarak yapılandırılmıştır ve toplam 35 bölümden oluşmaktadır. Ülkemiz muhasebe standartlarına yön veren kurum olarak TMSK tarafından KOBİ UFRS hakkındaki tebliğ, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. KOBİ UFRS nin küçük ve orta büyüklükteki işletmeler tarafından kullanılması amaçlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı; KOBİ ler için UFRS nin bölümler bazında Tam set UFRS ile karşılaştırmak ve her iki standartlar seti arasındaki farklılıkları tespit etmektir. 2 / 38

3 II- KOBİLERE GENEL BAKIŞ A- KOBİ TANIMI KOBİ, Küçük ve orta büyüklükteki işletme kelimelerinin kısaltmasıdır. KOBİ; imalat sanayiinde, hisselerinin %25'in fazlası büyük işletmelerin elinde olmayan, 1'den 250'ye kadar işçi çalıştıran şirketlerdir( [3] ). Türkiye de yapılan tahminlere göre, hizmetler dahil KOBİ sektörü toplam işletmelerin % 99,8 ini oluşturmakta, toplam istihdamın % 76,7 sini sağlamakta, sermaye yatırımının % 38 ine ve yaratılan katma değerin % 26,5 ine karşılık gelmekte, ihracatın % 10 unu oluşturmakta ve banka kredilerinin % 5 ini kullanmaktadır( [4] ). KOBİ kavramına çalışan sayısı, satış miktarı, sermaye miktarı, çalışma alanı, maaş dağılımı, üretim miktarı gibi birçok ölçüt etkendir. En genel ölçüt kavramları ise firma çalışan sayısı ve firmanın cirosudur. KOBİ ler 3 grupta sınıflandırılmıştır; a) Mikro Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 10 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 1 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar. b) Küçük Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 50 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 5 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar. 3 / 38

4 c) Orta Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 250 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 25 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar. B- KOBİLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ Kısaca KOBİ'ler olarak bilinen küçük ve orta boy işletmeler, her ülkede olduğu gibi ülkemiz ekonomisinde de son derece önemli bir yer ve ağırlığa sahip olmakta ve adeta ekonomik canlılığın bir barometresi ya da göstergesi durumundadırlar. Zira küçük ve orta ölçekli işletmeler yalnızca büyük işletmelerin ürettiği aynı mal ve hizmetleri üretip onları rekabetçi ortama çekerek ekonomik canlılık kazandıran birimler değil, aynı zamanda büyük işletmelerin kullandıkları mamul ve yarı mamul girdileri üreterek onların gelişimini de tamamlarlar. Diğer bir deyişle, bir yandan kendi başlarına büyüklerle rekabet içinde nihai ürün ve hizmet üretmek suretiyle ekonomik kalkınmaya katkıda bulu nurken; diğer yandan da büyük işletmeleri tamamlayarak veya destekleyerek birlikte katkıda bulunurlar. Böylece ekonomilerde bir yan sanayi oluşturarak büyük işletmelerle bir ortak yaşam kurarlar( [5] ). KOBİ lerin genel özellikleri( [6] ): - Sahiplik, yöneticilik genellikle aynı kişilerde birleşir, kurumsal yapıları zayıftır. - Büyüme arzuları çok kuvvetlidir, yeniliklere öncülük ederler, - KOBİ sahipleri üretim konusunda oldukça deneyimledirler, işlerinin başındadırlar - Boyut itibariyle işletme esnekliği vardır. - Finansal kaynaklara ulaşmada sorunları vardır, Finansal kurumların kredilerinin % 5 ini KOBİ lerce kullanılmaktadır. AB de yaklaşık 5 milyon KOBİ bulunmaktadır. 28 farklı muhasebe uygulaması tespit edilmiştir. 4 / 38

5 KOBİ lerin gerek özsermaye araçları ile gerekse yabancı kaynaklar ile finansman temininde zorluklarla karşılaştığı, finansman alanında yaşanan güçlüklerin ise topyekün işletme faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyerek, KOBİ lerin büyüme, gelişme ve katma değer üretmede etkin olmamasına neden olduğu bilinmektedir( [7] ). Ülkemizde olduğu kadar hemen hemen tüm dünya ülkelerinde KOBİ'ler; sayısal miktar, istihdam hacmi, üretim değeri, gelişmeye olan katkıları, mülkiyetin tabana yayılması, ekonomik açıdan serbest rekabete dayalı piyasa ekonomisinin ve sosyal bakımdan toplumsal is tikrarın temel unsurudur( [8] ). III- KOBİ MUHASEBE STANDARTLARI A- KOBİ MUHASEBE UYGULAMALARINA GENEL BAKIŞ Vergi yasaları her ülkenin düzenleme evrenine (jurisdiction) has özellikler bulundurur. Genel amaçlı finansal raporların amaçları ile vergisel kazancın raporlanması amacı farklıdır( [9] ). KOBİ ler geleneksel muhasebe uygulamalarında teknolojik imkanlardan çok fazla yararlanamamakta, muhasebe alanında da nitelikli işgücü sorunu yaşamakta, sağlıklı bir iç kontrol sistemi ve finansal raporlama ortamı yaratmada sıkıntılar yaşamaktadırlar( [10] ). Ülkemizde KOBİ lerin muhasebeyi vergi yönlü olarak ele aldıkları ve muhasebe kayıtlarını sadece yasal bir yükümlülük olarak algıladıkları görülmektedir. KOBİ lerin fon talebini karşılaması beklenen kesim öncelikle bu işletmelerin finansal durum ve performansları ile ilgilenecektir. Gerek ulusal gerekse uluslararası para ve sermaye piyasalarına ve diğer finansman kaynaklarına erişebilmede, güvenilir, kapsamlı, kaliteli ve benzer işletmeler arasında karşılaştırılabilirliği sağlayacak finansal bilginin KOBİ lerce temin edilmesi bir gerekliliktir. Konuya bu açıdan yaklaşıldığında, KOBİ lerin uluslararası kabul görmüş muhasebe ve finansal raporlama ilkeleri çerçevesinde kaliteli finansal bilgi sunmalarının gerekliliği ortaya çıkmaktadır( [11] ). 5 / 38

6 Bir ülke vergi amaçlı raporlarını KOBİ-UFRS standardına göre belirlenmiş olan kâr/zarar tutarından hareketle yapılacak mutabakatlarla yapılmasını sağlayarak KOBİ leri çifte raporlama yükünden kurtarabilir( [12] ). Bu amaçla ülkemizde KOBİ finansal raporlama standardı yayımlanmıştır. B- KOBİ FİNANSAL RAPORLAMA STANDARDI 1- Genel Açıklamalar KOBİ ler için UFRS, kamuya karşı hesap verme yükümlülüğü bulunmayan ve dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo yayımlayan işletmeler için hazırlanmıştır. Bir başka ifade ile bu standartlar, menkul kıymetleri halka arz edilmiş olan ve finansal kurum niteliğinde olmayan işletmelerce uygulanacaktır. KOBİ finansal raporlama standardı 9 Temmuz 2009 tarihinde yayımlanmıştır. KOBİ ler için UFRS kendi içinde bir bütün olan, 230 sayfadan oluşan ve kapsamlı UFRS nin temeli üzerine kurulmuş olan bir standart setidir. Varlıkların ve borçların, gelirler ve giderlerin tanımlanması ve ölçümü ilkelerinin birçoğu basitleştirilmiştir. Buna ilaveten KOBİ ler ile bir bağlantısı olmayan konular dahil edilmemiştir ve yapılan gerekli finansal tablo açıklamaları ciddi anlamda azaltılmıştır. İlerde yapılacak değişikliklerin üç senede bir defaya sınırlandırılması planlanmaktadır. Böylelikle hem hazırlayıcılar hem de mali tabloların kullanıcıları için istikrarlı bir platform oluşturulmuş olacaktır( [13] ). UFRS-KOBİ muhasebe standardının niteliği aşağıdaki gibi özetlenebilir( [14] ): UFRS ler baz alınarak KOBİ ihtiyaçlarına uygun olarak UFRS lerden bağımsız ayrı bir standart hazırlanmıştır. 6 / 38

7 KOBİ lerle ilgili olmayan standartlar kapsama alınmamıştır. Değerleme ve muhasebeleştirme esasları basitleştirilmiştir. Seçenekli uygulamalar kaldırılmaya çalışılmıştır. KOBİ standardı, UFRS olmakla birlikte, diğer tam setten ayrıdır. Tam set finansal raporlama standartlarının parçası değildir. Ancak bu standartlara paralel hazırlanmıştır. KOBİ finansal raporlama standardında yetkili kurul, tam set finansal raporlama standartlarında olduğu gibi uluslararası finansal raporlama standartları kuruludur. 2- KOBİ Raporlama Standardı Bölümlerinin İçeriği KOBİ standartları 35 bölümden oluşmaktadır. Standardın bölümlerin içeriği aşağıda kısaca özetlenmiştir( [15] ): 1.Bölüm: Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Bu bölümde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin tanımı yapılmıştır. Standart KOBİ yi; a) Kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan, b) Dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo yayımlayan işletmeler 7 / 38

8 olarak tanımlamıştır. 2. Bölüm: Kavramlar ve Genel İlkeler İkinci bölümde kavramlar ve genel ilkeler açıklanmıştır. Bu bölümde, tam sette kavramsal çerçevede yer alan tanımlar ve genel ilkeler açıklanmıştır. Ayrıca, UMS 1 paralelinde düzenleme yapılarak finansal tablolara ait bilgiler bu bölüm kapsamında yer almaktadır. 3. Finansal Tabloların Sunuluşu Bu bölüm de, finansal tabloların gerçeğe uygun sunumu, KOBİ ler için UFRS lerin gereklilikleri ve tam bir finansal tablolar setinin kapsamı açıklanmıştır. 4. Bölüm: Finansal Durum Tablosu Bu bölüm de finansal durum tablosunda sunulacak bilgiler ve bunun nasıl sunulacağına ilişkin esaslar belirlenmiştir. 5. Bölüm: Kapsamlı Gelir Tablosu ve Gelir Tablosu Bu bölüm; işletmelerin bir dönem için toplam kapsamlı karlarını yani bir dönemin finansal sonucunu bir veya iki finansal tabloda sunmalarını gerektirir. Bu bölüm bu tablolarda sunulacak bilgileri ve bunların nasıl sunulacağını belirtir. 6. Bölüm: Gelir Ve Dağıtılmamış Kârlar Tablosu(Kar Dağıtım Tablosu) 8 / 38

9 Bu bölüm içeriğinde; öz kaynak değişim tablosu ve gelir ve dağıtılmamış karlar tablosunun (Kar dağıtım tablosu) düzenlenme esasları açıklanmaktadır. KOBİ finansal raporlama standardında, KOBİ lere belirli koşullar sağlandığında özkaynaklar değişim tablosunu düzenlememe ve bu tablo yerine gelir tablosu ve kar dağıtım tablosu düzenleme imkanı getirilmektedir. 7. Bölüm: Nakit Akış Tablosu Bu bölüm, Nakit akış tablosunda gösterilecek bilgileri ve bunların nasıl sunulacağını belirtir. Nakit akış tablosu, işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetlerindeki değişiklikleri ayrı ayrı göstererek, raporlama dönemi içerisinde bir işletmenin nakit ve nakit benzerlerindeki değişiklikler konusunda bilgi sağlar. 8. Bölüm: Finansal Tablo Dipnotları Bu bölüm finansal tablo dipnotlarında sunulacak bilgilere ilişkin ilkeleri ve bunların nasıl sunulacağını belirtir. 9. Bölüm: Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar Bu bölümde, konsolide tabloların düzenlenme esasları açıklanmaktadır. UMS 27 paralelinde düzenlenmiştir. 10. Bölüm: Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar Bu bölümde, finansal tabloların hazırlanmasında kullanılan muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması için uyulacak esaslar açıklanmıştır. Ayrıca, muhasebe tahminlerindeki değişiklikleri ve önceki dönem finansal tablolarında yapılmış hataların düzeltilmesinde uyulacak esaslar da belirlenmiştir. 9 / 38

10 11. Bölüm: Temel Finansal Araçlar ile 12 Bölüm: Diğer Finansal Araçlara İlişkin Hususlar Finansal varlık ve finansal borçların muhasebeleştirilmesi, bilanço dışı bırakılması, ölçümü ve açıklanmasına ilişkin hususlar bu bölümde yer almıştır. 11. Bölüm hükümleri, temel finansal araçlara uygulanır ve tüm işletmeler ile ilgilidir. 12. Bölüm hükümleri ise diğer, daha karmaşık finansal araçlara ve işlemlere uygulanır. 13. Bölüm: Stoklar Bu bölümde stokların muhasebeleştirilmesi ve ölçülmesine ilişkin ilkeler belirlenmiştir. 14. Bölüm: İştiraklerdeki Yatırımlar Bu bölüm iştiraklerin konsolide finansal tablolardaki ve bir veya daha fazla iştirakte yatırımı bulunan ama bir ana ortaklık olmayan bir yatırımcının finansal tablolarındaki iştiraklerin muhasebeleştirilmesinde uygulanacak esasları belirler. 15. Bölüm: İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Bu bölüm hükümleri, konsolide finansal tablolardaki ve bir veya daha fazla iş ortaklığında payı bulunan ama bir ana ortaklık olmayan bir yatırımcının finansal tablolarındaki iş ortaklıklarının muhasebesine uygulanır. 16. Bölüm: Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 10 / 38

11 Bu bölüm, yatırım amaçlı gayrimenkul tanımını karşılayan arsa veya binalar ile faaliyet kiralaması çerçevesinde kiracı tarafından elde tutulan ve yatırım amaçlı gayrimenkul olarak kabul edilen bazı hakların muhasebeleştirilmesi amacıyla uygulanır. Yatırım amaçlı gayrimenkul, mal veya hizmet üretiminde ya da tedarikinde veya idari amaçla kullanılmak veya normal is akısı çerçevesinde satılmak amaçları dışında, kira geliri veya değer artış kazancı ya da her ikisini birden elde etmek amacıyla sahibi veya finansal kiralama sözleşmesine göre kiracı tarafından elde tutulan gayrimenkullerdir. 17. Bölüm: Maddi Duran Varlıklar Bu bölüm maddi duran varlıkların ve gerçeğe uygun değeri aşırı maliyete veya çabaya katlanmadan güvenilir bir şekilde ölçülemeyen yatırım amaçlı gayrimenkullerin muhasebeleştirilmesi amacıyla uygulanır. 18. Bölüm: Şerefiye Dışındaki Maddi Olmayan Duran Varlıklar Bu bölüm şerefiye ve işletmeler tarafından olağan iş akışı içerisinde satış amaçlı elde tutulan maddi olmayan duran varlıklar dışında tüm maddi olmayan duran varlıkların muhasebeleştirilmesi amacıyla uygulanır. 19. Bölüm: İşletme Birleşmeleri ve Şerefiye Bu bölüm; işletme birleşmelerinin muhasebesine uygulanır. Edinenin belirlenmesi, işletme birleşmesinin maliyetinin ölçülmesi ve bu maliyetin edinilen varlıklara ve üstlenilen borçlar ile üstlenilen koşullu borçlara ilişkin karşılıklara tahsis edilmesi konularını düzenler. Ayrıca, hem işletme birleşmesi esnasında hem de sonraki dönemlerde şerefiyenin muhasebesini açıklar. 20. Bölüm: Kiralamalar 11 / 38

12 Bu bölüm kiralama işlemlerinin muhasebeleştirme esaslarını açıklar. Faaliyet kiralaması ve finansal kiralama konularını düzenler. 21. Bölüm: Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar Bu bölüm, karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu varlıkların muhasebeleştirilme esaslarındaki kriterleri ve ölçüm esaslarını belirler. Değer düşüklüğü karşılıkları bu kapsamda değildir. 22. Bölüm: Borçlar ve Özkaynak Bu bölümde; finansal araçları borç ve özkaynak olarak sınıflandırmanın ilkeleri belirlenmiş ve öz kaynak araçlarının muhasebeleştirilmesi düzenlenmiştir. 23. Bölüm: Hasılat Mal satışları (satış amaçlı olarak işletme tarafından üretilmiş veya yeniden satış amaçlı alınmış), hizmet sunumları, işletmenin yüklenici olduğu inşaat sözleşmeleri ve işletme varlıklarının başkaları tarafından kullanılmasından sağlanan faiz, isim hakkı ve temettüler gibi hasılat unsurlarının muhasebeleştirme esasları bu bölümde düzenlenmiştir. 24. Bölüm: Devlet Teşvikleri Bu bölüm devlet teşviklerinin nasıl muhasebeleştirileceğini açıklar. 25. Bölüm: Borçlanma Maliyetleri 12 / 38

13 Bu bölümde borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi açıklanmıştır. 26. Bölüm: Hisse Bazlı Ödemeler Bu bölüm tüm hisse bazlı ödeme işlemlerinin muhasebesini belirler. 27. Bölüm: Varlıklarda Değer Düşüklüğü Bir varlığın defter değeri bu varlığın geri kazanılabilir tutarından daha fazla olduğunda, değer düşüklüğü zararı ortaya çıkar. Bu bölüm, tüm varlıkların değer düşüklüğünün muhasebeleştirilmesinde uyulacak esasları açıklar. 28. Bölüm: Çalışanlara Sağlanan Faydalar Çalışanlara sağlanan faydalar, idareciler ve yönetim de dahil olmak üzere çalışanlar tarafından sunulan hizmetler karşılığında işletme tarafından sağlanan her türlü bedeli ifade eder. Bu bölüm, Bölüm 26 Hisse Bazlı Ödemeler kapsamında yer alan hisse bazlı ödeme işlemleri dışında çalışanlara sağlanan her türlü faydanın muhasebeleştirilmesinde uygulanır. 29. Bölüm: Gelir Vergileri Bu bölüm de; cari yasal vergiler ile ertelenmiş vergilerin muhasebeleştirilmesine ilişkin esasları düzenlenmiştir. 30. Bölüm: Yabancı Para Çevrim İşlemleri 13 / 38

14 Bu bölümde, yabancı para işlemleri ve yurtdışı faaliyetlerin bir işletmenin finansal tablosuna nasıl dahil edileceği ve finansal tabloların nasıl finansal tablo sunumunda kullanılan bir para birimine getirileceği açıklanmaktadır. 31. Bölüm: Yüksek Enflasyon Bu bölüm, geçerli para birimi, yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olan işletmelere uygulanır. 32. Bölüm: Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar Bu bölüm raporlama döneminden sonraki olayları tanımlar ve bu olayların muhasebeleştirilmesi, ölçülmesi ve açıklanmasına ilişkin ilkeleri belirler. 33. Bölüm: İlişkili Taraf Açıklamaları Bu bölüm, bir işletmenin finansal durumunun ve kâr veya zararının ilişkili tarafların mevcudiyeti ile ilişkili taraflarla gerçekleştirilen işlemler ve mevcut bakiyelerinden etkilenebileceği olasılığına dikkat çekilmesi için işletmenin finansal tablolarında gerekli açıklamaların yapılmasını gerektirir. 34. Bölüm: Özellikli Faaliyetler Bu bölüm üç tip özellikli faaliyette bulunan KOBİ lerin finansal raporlamasını düzenler. Tarımsal faaliyetler (Canlı Varlıklar), yer altından maden çıkartma faaliyetleri ve imtiyazlı hizmetler. Bu faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi ve ölçümünde uygulanacak esaslar bu bölüm maddelerinde düzenlenmiştir. 14 / 38

15 35. Bölüm: KOBİ ler İçin UFRS ye Geçiş Bu bölüm, KOBİ finansal raporlama standardını ilk kez uygulamaya geçecek KOBİ lerin uygulama esaslarını açıklamakta ve geçiş farklarının nasıl muhasebeleştirileceğini düzenlemektedir. IV- KOBİ LER İÇİN UFRS VE TAM SET UFRS KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI KOBİ UFRS 35 bölümden oluşmaktadır ve bölümler tam sette yer alan bir veya birkaç standardı kaynak almaktadır. Tam set ve KOBİ UFRS arasındaki farklılıklar ise Tablo 1 de bölüm bazında ele alınmıştır. Tablo 1: Tam Set UFRS ve KOBİ UFRS Karşılaştırmalı Tablo( [16] ) Bölüm UFRS Kaynak Tam Set UFRS KOBİ UFRS 15 / 38

16 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler - - Kar amacı güden tüm şirketlerin finansal tablolarında ve diğer finansal tablolarında uygulanır. - Yalnızca, kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan işletmelerin genel amaçlı finansal tab 2 Kavramlar ve Genel İlkeler UMS 1 Kavramsal Çerçeve - - Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 3 Finansal Tabloların Sunuluşu UMS 1 - Kapsamlı gelir tablosu ve özkaynak değişim tablosu için sunum kolaylığı tam set UFRS u 16 / 38

17 - İşletmenin özkaynaklarında meydana gelen değişim yalnızca kar veya zarardan temettü ödemel - Tam set UFRS uyarınca bölüm bilgileri UFRS 8 Bölümlere göre Raporlama standardına göre su - KOBİ UFRS uyarınca bölüm bilgilerinin finansal tablolarda sunulması gerekmemektedir. - Tam set UFRS uygulayan işletmeler UMS 33 Hisse Başına Kazanç Standardı uyarınca hisse ba - KOBİ UFRS finansal tablolarda hisse başına kazancın sunumunu gerekli kılmaz. - Geriye dönük olarak yapılan düzeltmelerde ya da finansal tablo kalemlerinin yeniden sını - KOBİ UFRS'de böyle bir hüküm bulunmamaktadır. 4 Finansal Durum Tablosu- Bilanço UMS 1 - Finansal tablolar geriye dönük yeniden düzenlendiğinde tam set UFRS üç finansal durum tablos - KOBİ UFRS sadece iki adet finansal durum tablosunun sunumunu gerektirmektedir. 17 / 38

18 5 Kapsamlı Gelir Tablosu ve Gelir Tablosu UMS 1 - KOBİ UFRS'de belirtilen özkaynak değişim tablosuna ilişkin sunum kolaylığı seçeneği tam set U - KOBİ UFRS bir işletmenin, gelir tablosunu ve dağıtılmamış kârlarını; kapsamlı gelirin yerine ve - Tam set UFRS çok sayıda kapsamlı gelir kalemine sahiptir. - KOBİ UFRS in diğer kapsamlı gelire (DKG) ilişkin yalnızca üç kalemi bulunmaktadır-yurtdışındak - Tam set UFRS, bazı DKG kalemlerinin, gerçekleştiklerinde, kâr veya zarara yansıtılan olarak ye - KOBİ UFRS, finansal riskten korunma araçlarına ilişkin belirli kazanç ve kayıpların dışında yenid - Tam set UFRS yi uygulayan bir işletme, giderlerini fonksiyon esasına göre sınıflandırırsa, ayrıca - KOBİ UFRS, giderlerin niteliğine ilişkin söz konusu ilave açıklamayı yapmayı açık bir şekilde zor 18 / 38

19 - Tam set UFRS, durdurulan faaliyetlere ilişkin çok daha fazla detaylı açıklama belirtmektedir. Tam - KOBİ UFRS, finansal durum tablosunda satış amaçlı elde tutulan bir duran varlık için ayrı bir su 6 Özkaynak Değişim Tablosu ile Gelir ve Dağıtılmamış Karlar Tablosu UMS 1 - KOBİ UFRS'de bulunan özkaynak değişim tablosuna ilişkin sunum kolaylığı tam set UFRS lerde - KOBİ UFRS, finansal tabloların sunulduğu dönemlerdeki özkaynağa ilişkin değişimlerin yalnızca - Tam set UFRS, önceki dönemlerde diğer kapsamlı gelir içerisinde muhasebeleştirilmiş olan herh - KOBİ UFRS, yurtdışındaki bir işletmenin elden çıkarılmasında daha önceki dönemlerde diğer ka 7 Nakit Akış Tablosu UMS 7-19 / 38

20 - Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 8 Finansal Tablo Dipnotları UMS 1 - Tam set UFRS metni sayfadır ve tüm standartlara ilişkin yapılan dipnotlara ilişkin yaklaşık - KOBİ UFRS 230 sayfadır ve 300 adet dipnot açıklaması yeterli olmaktadır. 9 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 10 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar UMS 8 20 / 38

21 - - Muhasebe politikalarının, tahminlerin ve hataların muhasebeleştirilmesi ve raporlanması açısınd 11 Temel Finansal Araçlar UMS 32-39, UFRS 7 - Tam set UFRS, UMS 39'da finansal araçları 4 ayrı değerleme kategorisine ayırmıştır. Bunlar; GU - KOBİ UFRS'de Finansal araçlarla ilgili 2 kategori vardır. Özkaynak araçları ve borçlanma araçla 12 Diğer Finansal Araçlar UMS 32-39, UFRS Riskten korunma (hedging) modelleri kapsamlı UFRS ve kobi UFRS'de farklı değildir. Bununla b 13 Stoklar 21 / 38

22 UMS 2 - UMS 2 standardında stokların "maliyet değeri ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değe - KOBİ'ler için UFRS'de söz konusu muhasebe politikası değişmemiş ancak "net gerçekleşebilir d - Tam set UFRS'de stokların özellikli varlık olması durumunda edinim nedeniyle katlanılan borçlan - KOBİ'ler için UFRS'de stok özellikli varlık olsun ya da olmasın, borçlanma maliyetleri söz konusu - Tam set UFRS stok değer düşüklüğüne ilişkin detaylı düzenlemeye UMS 2 standardı içerisinde - KOBİ UFRS'de ise, stok değer düşüklüğüne ilişkin -söz konusu hükümler aynı olmakla birlikte- - Tam set UFRS satış giderleri düşülmüş gerçeğe uygun değerleri ile değerlenen stokların kayıtlı - KOBİ UFRS yapılması gerekli açıklamalar bölümünde konuyla ilgili ayrı bir açıklama öngörmez. 14 İştiraklerdeki Yatırımlar UMS / 38

23 - Tam set UFRS'de, iştiraklerdeki yatırımlar özkaynak yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilir. Bire - KOBİ UFRS'de bir işletme iştiraklerdeki yatırımlarını muhasebeleştirmede Maliyet yöntemi, özka 15 İş Ortaklıklarındaki Paylar UMS 31 - Tam set UFRS'de, İş ortaklıklarındaki yatırımlarda ya oransal konsolidasyon ya da özkaynak yön - KOBİ UFRS'de bir işletme iş ortaklıklarındaki yatırımlarını muhasebeleştirmede maliyet yöntemi, 16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller UMS 40 - UMS 40 standardında yatırım amaçlı gayrimenkulleri, mal veya hizmet üretiminde ya da tedariki - Ancak; KOBİ'ler için UFRS'de söz konusu amaçlardan bahsedilmekle birlikte "sahibi tarafından k - Tam set UFRS (UMS 40) gerçeğe uygun değer veya maliyet amortisman değer düşüklüğü y 23 / 38

24 - KOBİ'ler için UFRS, muhasebeleştirme sonrası ölçümde aynı yöntemleri sunmakla birlikte UMS. UMS 40'ta ise yatırım amaçlı gayrimenkulün gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülemez is - Diğer taraftan, tam setten farklı olarak Bölüm 16'da gerçeğe uygun değerin aşırı çaba veya mali - Maliyet amortisman değer düşüklüğü yöntemini seçen bir işletme, yatırım amaçlı gayrimenku - UMS 40 tan farklı olarak KOBİ UFRS, maliyet esasına göre ölçülen yatırım amaçlı gayrimenkulü - UMS 40 ve UMS 23 uyarınca yatırım amaçlı gayrimenkulün edinilmesi sırasında söz konusu yat - Ancak; KOBİ'ler için UFRS'de tam setten farklı olarak Bölüm 16 ve Bölüm 25 kapsamında yatırım 17 Maddi Duran Varlıklar UMS 16 - Tam set UFRS ilk muhasebeleştirmeden sonra maddi duran varlıkların ölçümüne ilişkin yeniden 24 / 38

25 - KOBİ UFRS sadece maliyet yönteminin uygulanmasına izin vermektedir. - Tam set UFRS maddi duran varlıkların kalıntı değeri, yararlı ömrü ve amortisman yöntemine ilişk - KOBİ UFRS ise yalnızca son yıllık raporlama tarihinden itibaren önemli değişikliklerin olduğuna 18 Şerefiye Dışındaki MODV UMS 38 - Tam set UFRS'de maddi olmayan duran varlıklar için maliyet ve yeniden değerleme yöntemi ara - KOBİ UFRS'de sadece maliyet yöntemi uygulanır. Araştırma ve geliştirme giderlerinin tamamı o 19 İşletme Birleşmeleri ve Şerefiye UFRS 3 - Tam set UFRS'de işlem maliyetleri satın alma maliyetlerinden hariç tutulur. Şarta bağlı yükümlül - KOBİ UFRS'de ise işlem maliyetleri elde etme maliyetlerine dahil edilir. Eğer, işletmenin ödeme 25 / 38

26 - Tam set UFRS'de Şerefiye değer düşüklüğü için değerlendirmeye tabi tutulur, amortisman konu - KOBİ UFRS'de Şerefiye maliyet-birikmiş amortisman-değer düşüklüğü yöntemiyle muhasebeleş 20 Kiralamalar UMS 17 - Doğrusal yönteme ilişkin KOBİ UFRS'de yer alan istisna UMS 17 de yoktur. - Kiraya verene yapılan ödemeler, kiraya verenin beklenen enflasyona bağlı maliyet artışlarını kar 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 22 Borçlar ve Özkaynaklar 26 / 38

27 UMS 1 - UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 23 Hasılat UMS 18 - Tam set UFRS'de UMS 18 ve UMS 11 ayrı iki standart olarak ele alınmıştır. - KOBİ standartlarında, hasılat bölümüne inşaat sözleşmeleri de dahil edilmiştir. UMS 18 ve UMS 24 Devlet Teşvikleri UMS 20 - Tam Sette yer alan UMS 41 satış maliyeti düşülmek suretiyle ölçülen canlı varlıklara ilişkin devle - KOBİ UFRS, devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesinde KOBİ'ler için ayrı bir model geliştirmiş 27 / 38

28 - UMS 20 devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin birden çok seçenek sunmaktadır. - KOBİ UFRS standardı ise tek bir seçenek sunmaktadır. - UMS 20 ye göre devlet teşvikleri, elde edilmesi için gerekli koşulların işletme tarafından yerine g - Bölüm 24 e göre, şartlar tam olarak karşılanmadan devlet teşvikleri finansal tablolara yansıtılma - UMS 20 ye göre devlet teşviklerinin, bu teşviklerle karşılanması amaçlanan maliyetlerin gider ola - Bölüm 24 ise işletmelerin teşvikleri, teşviklerle karşılanması amaçlanan giderleri veya varlığın m - UMS 20 de parasal olmayan bir teşviki alan işletmeye, varlığı ve teşviki nominal değeri üzerinde - Bölüm 24 de parasal olmayan devlet teşvikleri dahil tüm devlet teşvikleri alınan veya alınacak va - UMS 20 de devlet teşviklerinin sunumuna ilişkin özel bir hüküm bulunmamaktadır. UMS 20, dev - KOBİ UFRS devlet teşviklerinin sunumuna ilişkin herhangi bir yöntemi zorunlu tutmamaktadır. A 28 / 38

29 25 Borçlanma Maliyetleri UMS 23 - UMS 23 uyarınca, özellikli bir varlığın edinim, inşaatı ya da üretimiyle doğrudan ilişkilendirilebilen - Fayda-maliyet dengesi nedeniyle KOBİ UFRS'in 25 inci Bölümü uyarınca bu tür maliyetlerin gide 26 Hisse Bazlı Ödemeler UFRS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 27 Varlıklarda Değer Düşüklüğü UMS 36 - Tam set UFRS UMS 36 stoklar dışındaki varlıkların değer düşüklüklerini içerir. Stok değer düşük 29 / 38

30 - Bölüm 27 stoklarda dahil varlıklardaki değer düşüklüğü açıklanmaktadır. 28 Çalışanlara Sağlanan Faydalar UMS 19 - UMS 19 işletmelerin hak kazanılmamış geçmiş hizmet maliyetini faydaların hak edileceği zaman - Öte yandan KOBİ UFRS uyarınca, işletmelerin geçmiş hizmet maliyetlerini değişim döneminde ( - UMS 19, tanımlanmış fayda yükümlülüğünün, her zaman için, öngörülen birim kredi yöntemi - Maliyetin oluşan faydadan daha yüksek olmaması gerektiğinden, KOBİ UFRS uyarınca yapılaca - Tam set UFRS ler, bir işletmenin aktüeryal kazanç veya zararların muhasebeleştirilmesine yöne - KOBİ UFRS, UMS 19 da izin verilen yöntemlerin en basitinin (yani aktüeryal kazanç veya zararla - Tam set UFRS ler, aktüeryal kazanç ve zararları diğer kapsamlı gelir içinde muhasebeleştirmeyi 30 / 38

31 - Her ne kadar, KOBİ UFRS, plan fazlalarına ilişkin varlık muhasebeleştirme limitlerini belirtmiş ols 29 Gelir Vergileri UMS 12 - UMS 12, vergiye esas değerin, varlığın defter değerinin nasıl geri kazanılacağına ilişkin işletmen - Bölüm 29, varlığın defter değerinin satış yolu ile geri kazanılması söz konusu olduğunda varlığın - Ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin KOBİ UFRS'de yer alan ilk adım UMS 12 - Bölüm 29 ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının belirlenmesinde bir ilk adım içerir bir varlı - UMS 12'de yer alan ilk muhasebeleştirmeye ilişkin istisna, bir varlığın ya da borcun vergiye - Bölüm 29 ilk muhasebeleştirmeye ilişkin olarak UMS 12 kapsamında yer alan istisnayı içermez. - Bağlı ortaklıklardaki, şubelerdeki, iştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındaki yatırımlardan kaynaklanan - KOBİ UFRS'de bu tür bir istisna uzun süreli yabancı bağlı ortaklık, iştirak, iş ortaklığı ve şube 31 / 38

32 - UMS 12, ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesi olası kısmına yönelik tek adımlı bir muhaseb - Bölüm 29 uyarınca ertelenmiş vergi varlıkları, tam tutarlarından, mevcut ise, bunların net defter - UMS 12 te vergi tutarlarındaki KOBİ UFRS'de tanımlanan türden belirsizliklerin nasıl dikkate alın - Bölüm 29 uyarınca cari ve ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları, vergi otoritelerinin işletme tarafı - UMS 12 te yürürlüğe girmesi kesine yakın olan"a ilişkin ek bir açıklama istememektedir. - Bölüm 29, yürürlüğe girmesi kesine yakın olan ın, yürürlüğe girme sürecinin parçası olarak gerç 30 Yabancı Para Çevrim İşlemleri UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 32 / 38

33 31 Yüksek Enflasyon UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 32 Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar UMS Her iki standart seti de aynı prensiplere sahiptir. Ancak, KOBİ UFRS basit bir dille hazırlanmıştır 33 İlişkili Taraf Açıklamaları UMS 24 - Tam set UFRS kapsamında ilişkili taraflarla olan ilişkilerin, işlemler ve taahhütler de dahil olmak 33 / 38

34 - KOBİ UFRS'de işletme ile ilişkili taraflar arasında taahhütlerden bahsedilmemiştir. 34 Özellikli Faaliyetler UMS 41 - UFRS 6 - Tam set UFRS UMS 41 standardında canlı varlıkların muhasebeleştirilmesinde iki yönteme izin - KOBİ ler için UFRS de de gerçeğe uygun değer yöntemi ve maliyet yöntemi geçerlidir. Canlı var 35 KOBİ UFRS'ye Geçiş UFRS V- SONUÇ 34 / 38

35 Bu çalışmada, KOBİ ler için UFRS tam set UFRS ile bölüm bazında karşılaştırılarak farklı yönleri üzerinde durulmuştur. KOBİ Muhasebe Standartları, görece küçük düzeydeki işletmelerin kapasiteleri ve ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmış, 230 sayfaya yakın, müstakil bir Standarttır. Tam set UFRS ler deki varlık, borç, gelir ve harcamaların ölçümleri ile muhasebeleştirilmelerine ilişkin ilkeler basitleştirilmiş, KOBİ leri ilgilendirmeyecek olan bölümler çıkarılmış ve zorunlu tutulan açıklamalar azaltılmıştır. KOBİ lerin raporlama yükünün daha da azaltılması amacıyla, söz konusu KOBİ Muhasebe Standardının her yıl (veya daha yakın aralıklar) yerine, üç yılda bir gözden geçirilmesi öngörülmüştür. Özetle KOBİ UFRS; - Uluslararası karşılaştırılabilirliği sağlayacak, - KOBİ hesaplarına güveni artıracak, - Ulusal bazda standart hazırlama maliyetini azaltacaktır. İçerik açısından incelendiğinde KOBİ ler için UFRS, tam set UFRS den üç temel konuda farklılık göstermektedir. İlk olarak; UFRS de ki bazı standartlar -Hisse başına kar, Ara dönem finansal raporlama, Bölümlere göre raporlama, Satış amaçlı elde tutulan duran varlıkların muhasebesi gibi- KOBİ lerle ilgili olmadığı için dahil edilmemiştir. İkinci olarak; bazı standartlar da yer alan seçenekler arasında en kolay olanı KOBİ UFRS ye dahil edilmiştir. Son olarak da muhasebeleştirme ve ölçüm metotlarında da basitleştirilmeye gidilmiştir. 35 / 38

36 Yazarlar:Gülçin YILDIRIM * Tuğçe Uzun KOCAMIŞ ** E-Yaklaşım / Şubat 2012 / Sayı: 230 ( * ) Muhasebe ve Uluslararası Raporlama Yüksek Lisans Öğrencisi ( ** ) Muhasebe Finansman ABD Doktora Öğrencisi ([1]) Uluslararasi-Finansal-Raporlama-Standardi-UFRS-ve-KOBI lere-getirileri.php (Erişim tarihi ) ([2]) S. KARACAN, KOBİ lerde UFRS ye Uygun Finansal Raporlama, Kocaeli, 2009, Umuttepe Yayınları. ([3]) (Erişim Tarihi ) ([4]) KOBİ TFRS (Erişim Tarihi ) ([5]) Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ'ler) ekonomisi/kobiler ve_ozellikleri.html (Erişim tarihi ) 36 / 38

37 ([6]) A. DURMUŞ, Türkiye de KOBİ lerin Muhasebe Yapılarının Değerlendirilmesi, VII. Muhasebe Uygulamaları Sempozyumu, Şubat (Erişim tarihi ) ([7]) A.R.Z. SAYAR-M. OKUR, KOBİ Finansal Raporlama Standartları Taslağı ve Ülkemizde Uygulanabilirliği 26. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Mayıs 2007, Antalya. ([8]) Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ'ler) ekonomisi/kobiler ve_ozellikleri.html (Erişim tarihi ) ([9]) N. ŞENSOY-A.A. PEREK, KOBİ ler İçin Uluslararası Finansal Raporlama Standardı ve Vergi Usul Kanunundaki Değerleme Esaslarına Toplu Bakış Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi (2), 2010, s. 51. ([10]) SAYAR-OKUR ([11]) SAYAR-OKUR ([12]) ŞENSOY-PEREK, a.g.m., s. 52. ([13]) UFRS Haberleri Özel Baskı, Eylül 2009, IFRS/ _KO_OLCEKLI _ISLETMELER.pdf (Erişim tarihi ) ([14]) N. AKDOĞAN, KOBİ Finansal Raporlama Standardına Genel Bakış ve Tam 37 / 38

38 Set IAS/IFRS lerden Farklılığı, Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak 2010, s. 6. ([15]) Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu, content &view=article&id=210&itemid=136 (Erişim tarihi ) ([16]) Tablo 1 nin oluşturulmasın da; R. ÖRTEN-H. KAVAL-A. KARAPINAR, Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları (Ankara, 2010, Gazi Kitapevi) ile Türkiye Muhasebe Standartları Kurumunun KOBİ TFRS Eğitim materyallerinden ( faydalanılmıştır. 38 / 38