KOBİ lerin Kamu Alım İhalelerine Katılımının Artırılmasına Yönelik Çalışmalar. Dr. Bülent BÜBER Kamu İhale Kurumu

Transkript

1 KOBİ lerin Kamu Alım İhalelerine Katılımının Artırılmasına Yönelik Çalışmalar Dr. Bülent BÜBER Kamu İhale Kurumu 1

2 Sununun Amacı Bu sunumun amacı, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde yapılan ihalelere KOBİ lerin katılımının artırılması yönelik yapılan çalışmaların genel çerçevesinin aktarılmasıdır. Haz: Dr. Bülent BÜBER 2

3 SUNU PLANI Kamu alım mevzuatının genel çerçevesinin aktarılması, Türkiye deki veriler, kamu alımlarına ilişkin istatistiki KOBİ lerin kamu alım ihalelerine katılımına yönelik yapılan çalışmalar, Öneri ve değerlendirme. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 3

4 KAMU İHALE KURUMU

5 Kamu İhale Kurumu Kamu İhale Kurumu, 2002 yılında 4734 sayılı Kanun ile kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip düzenleyici ve denetleyici bir kurumdur.

6 Kamu İhale Kurumu Kurumun görevlerini iki kategoride sınıflandırmak mümkündür: 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar çerçevesinde ikincil ihale mevzuatını hazırlamak, geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelerde, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarelerce yapılan işlemlerin ilgili mevzuata aykırı olduğuna yönelik itirazen şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak. 6

7 KAMU ALIMLARINA İLİŞKİN MEVZUATIN GENEL ÇERÇEVESİ 7

8 Türkiye de Kamu Alımları Türkiye deki kamu alımlarını üç kategori altında değerlendirmek mümkündür: 4734 sayılı Kanun Kapsamındaki ihaleler İstisnalar Kapsamında Yapılan İhaleler Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılan Alımlar 8

9 KAMU ALIMLARINDA HUKUKİ ÇERÇEVE Kamu İhale Mevzuatı İdarenin tâbi olduğu idari ve mali mevzuat Alım konusu mal veya malın satışına/hizmete/yapım işine ilişkin mevzuat Haz: Dr. Bülent BÜBER 9

10 Kamu İhale Mevzuatı Kamu ihale mevzuatının genel çerçevesi: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Kamu İhale Kurumunca bu kanunların uygulanmasına yönelik hazırlanan ikincil mevzuat. (Yönetmelik, standart formlar, tip idari şartnameler, Tebliğler vb.) 10

11 4734 sayılı Kanunun Kapsamı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu: Mal alımlarını, Hizmet alımlarını, Yapım işlerini, Danışmanlık hizmet alımlarını, düzenlemektedir. 11

12 4734 sayılı Kanun Neleri Kapsamaz? 4734 sayılı Kanun, Satışları, Kiraya verme, Gayri ayni hak tesisi, Kamu özel ortaklığını, Trampayı, Kat karşılığı inşaat işlerini, düzenlemez. Haz: Dr. Bülent BÜBER 12

13 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, 4734 sayılı Kanuna göre ihalesi yapılan alımların sözleşmelerine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir. Haz: Dr. Bülent BÜBER 13

14 Yeterlik Kuralları Kamu ihale mevzuatındaki yeterlik kriterlerini iki kategoride toplamak mümkündür. Bunlar: Ekonomik ve mali yeterlik kriterleri, Mesleki ve teknik yeterlik kriterleri. 14

15 Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklifin Belirlenmesi Ekonomik açıdan en avantajlı teklif; En düşük fiyat esasına göre, ya da Fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. 15

16 KAMU ALIMLARINA İLİŞKİN İSTATİSTİKİ VERİLER 16

17 Türkiye de Kamu Alımları İhale Sayısı Kamu İhale Kurumu istatistiklerine göre 2011 yılında gerçekleştirilen ihale sayısı 136,926 dır. Bu ihalelerin sı 4734 Sayılı Kanunda belirtilen ihale usulleri kapsamında gerçekleştirilirken, i Kanuna tabi olmadan gerçekleştirilmiştir. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 17

18 Türkiye deki Kamu Alım Tutarı Kamu İhale Kurumuna gönderilen sözleşme bilgileri çerçevesinde 2011 yılındaki kamu alımlarına ilişkin harcamaların toplam tutarı TL dir. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 18

19 Türkiye deki Kamu Alım Tutarı 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihale usulleriyle yapılan harcamaların tutarı TL olup doğrudan temin yöntemi yapılan alımların tutarı TL; istisnalar ve kapsam dışı ihalelerin toplam tutarı ise TL dir 19

20 KAMU ALIM TUTARI Kamu Alımının Kapsamı Tutarı Oranı 4734 sayılı Kanun Kapsamındaki İhaleler Doğrudan Temin Yöntemi TL %68, TL %18,43 İstisnalar ve Kapsam Dışı İhaleler TL %12,97 Toplam TL %100 20

21 4734 sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Kamu Alımlarının Türlere Göre Dağılımı İhale Türü Kamu Alım Miktarı Kamu Alım Tutarı (1000 TL) Miktar Oran - % Tutar Oran - % Mal Alımı %44, TL %22,02 Hizmet Alımı %33, TL %25,47 Yapım İşi %21, TL %52,51 Toplam % TL %100 21

22 AB DE KAMU ALIMLARI VE KOBİ LER 22

23 AB de Kamu Alımları ve KOBİ ler AB üyesi ülkelerde KOBİ lerin kamu alım ihalelerine katılımını değerlendiren Rapor (Evaluation of SMEs Acces To Public Procurement Markets In The EU) 2010 yılında yayımlanmıştır. 23

24 RAPOR DA YER ALAN ÖNERİLER Raporda öneriler beş kategori altında dile getirilmiştir. a)kobi lerin kamu alımlarına katılımını engelleyen daha ziyade ihale dokümanlarındaki düzenlemelerden ve ihale yaklaşımından kaynaklanan bariyerlerin azaltılmasıyla ilgili öneriler, b)e-ihale çalışmalarını merkeze alan öneriler, c) Kamu Alımları alanında yenilikçiliği (inovasyonu) teşvik eden ihaleler (pre-commercial procurement) konusunda çalışmalar yapılmasıyla ilgili öneriler, ç) KOBİ lerin kamu alımlarına katılımının artırılmasına yönelik deneyim paylaşıma yönelik öneriler, d)kobi lerin kamu alımları konusunda bilgi kaynağına ulaşımına yönelik öneriler. 24

25 Raporda Yer Alan Öneriler İhalenin kısmi tekliflere ayrılması, Çerçeve anlaşmaların kullanılması, KOBİ lerin katılımını artırıcı bir şekilde e-ihale ve elektronik araçlardan yararlanılması, İhale ilanları ve ihale dokümanlarına erişimin kolaylaştırılması, Kamu ihalelerinde yenilikçiliği teşvik edici (Pre-commersial) ihale yöntemlerinden yararlanılması, 25

26 KOBİ STRATEJİSİ VE EYLEM PLANINDA KOBİ LERİN KAMU ALIMLARINA KATILIMINA İLİŞKİN OLARAK YER ALAN EYLEMLER 26

27 KSEP TE KAMU ALIMLARI KOBİ lerin Kamu ihale kriterlerini sağlayamamaları ve/veya iş tutarlarının KOBİ ler için yüksek olması KOBİ lerin zayıf yönleri içinde yer verilmiştir. 27

28 KSEP TE KAMU ALIMLARI KOBİ ler kamu ihalelerinden yeterince faydalanamaması odaklanılması gereken temel sorun alanları içerisinde yer almaktadır. 28

29 KSEP TE KAMU ALIMLARI KOBİ lerin kamu alımlarına katılımının artırılmasına yönelik 2 eylem Planın «İş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi sürecinde KOBİ lerin gözetilmesi» başlıklı 3 numaralı Stratejik Alanında yer almaktadır. 29

30 KSEP TE YER ALAN EYLEMLER Eylem 1 İki Eylem Şunlardır: KOBİ lere yönelik kamu alım eğitimlerinin düzenlenmesi ve kılavuzların hazırlanması, ( KSEP ) Bu Eylemden beklenen amaç, KOBİ çalışanlarının kamu alım mevzuatına ve kamu alım sistemine yönelik bilgi seviyesinin artırılması ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin kamu alımı ihalelerine katılımının artırılmasıdır. 30

31 KSEP TE YER ALAN EYLEMLER Eylem 2 KOBİ lerin kamu alımlarına katılımının arttırılması amacıyla kamu alım mevzuatındaki yeterlik kriterlerinin analiz edilmesi eylemi yer almaktadır. ( KSEP ) (Tamamlanma Tarihi: Sürekli) Bu eylemin temel amacı KOBİ lerin ihaleye katılımını sınırlayan katılım kriterlerinin belirlenmesi ve mevzuat değişiklikleri için öneriler hazırlanmasıdır. 31

32 Başbakanlık Genelgesi Başbakanlığın 2011/6 sayılı Genelgesinde KOBİ lerin kamu alımlarına iştirakinin sağlanmasına yönelik çalışmaların yapılması istenilmiştir. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 32

33 KAMU İHALE KURUMUNCA KSEP ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR İLE KOBİ LERİN KATILIMINA YÖNELİK YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR 33

34 KOBİ lere Yönelik Eğitim Çalışmaları KOBİ Strateji ve Eylem Planında yer alan KOBİ lere yönelik kamu ihale eğitim çalışmasına ilişkin olarak eğitim planı hazırlanmıştır. İşbirliği yapılan kurumlar: KOSGEB temsilcisi, TOBB temsilcisi, TESK temsilcisi. 34

35 KOBİ lere Yönelik Eğitim Çalışmaları KOBİ lere Yönelik İhale Uygulamaları Eğitim Programı kapsamında Ankara da KOSGEB ile işbirliği ile eğitim programları düzenlenmiştir. Bu kapsamda farklı illerde odalar ile eğitim toplantıları ve sektör toplantıları gerçekleştirilmiştir. 35

36 KOBİ lere Yönelik Eğitim Çalışmaları Kurumumuz tarafından farklı illerde farklı kurum ve kuruluşlarla işbirliğiyle kamu ihale sistemine yönelik eğitim toplantıları düzenlenmiştir. Bu toplantılarda, KOBİ lerin ihalelere katılımını sağlayacak düzenlemeler yapılmasının önemi vurgulanmıştır. 36

37 KOBİ lere Yönelik Kılavuz 4734 sayılı Kanun ile ikincil mevzuata ilişkin Kılavuza nihai halinin verilmesi ve Kurumun internet sitesinde elektronik ortamda yayımlanmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Sektör paydaşlarının önerileri doğrultusunda bu Kılavuzun basılı olarak yayımlanıp yayımlanmayacağı değerlendirilecektir. 37

38 İhale Katılım Kriterlerine İlişkin Çalışmalar KOBİ lerin kamu alımlarına katılımının artırılması amacıyla kamu alım mevzuatındaki yeterlik kriterlinin analiz edilmesine yönelik çalışma başlatılmıştır. Paydaşlardan kamu ihalelerine ilişkin ikincil mevzuatta yapılması istenilen değişikliklere yönelik görüş talebi istenilmiştir. 38

39 İhale Katılım Kriterlerine İlişkin Çalışmalar Mal alımı ihalelerinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin katılımı ESDEP projesi kapsamında da dikkate alınmış, bu çerçevede Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin yeterlik kriterlerine ilişkin maddelerinde düzenlemeler yapılmıştır. 39

40 İhale Katılım Kriterlerine İlişkin Çalışmalar Bu kapsamda, açık ve pazarlık ihale usulleriyle yapılan ve yaklaşık maliyeti TL ye eşit ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde, iş deneyimini gösteren belgeler istenmeyecektir. 40

41 İhale Katılım Kriterlerine İlişkin Çalışmalar Yaklaşık maliyeti eşik değerin ( TL) altında açık ihale usulü ve pazarlık ihale usulüyle yapılan her türlü mal alımı ihalelerinde, ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler istenmeyecektir. 41

42 KOBİLERİN İHALEYE KATILIMINI OLUMLU ETKİLEYECEK GELİŞMELER 42

43 43

44 EKAP NEDİR? Elektronik Kamu Alımları Platformu nun kısaltmasıdır. İdareler, firmalar ve vatandaşlar tarafından platformdan yararlanılmaktadır.

45 EKAP EKAP ın bileşenleri şunlardır: İdare bileşeni, Firma (istekli) bileşeni, Vatandaş bileşeni, Kamu İhale Kurumu bileşeni, EKAP Çağrı Merkezi, Entegrasyonlar (SGK, Sağlık Bakanlığı gibi)

46 EKAP İdareler, EKAP ta ihale dokümanı hazırlamakta, ihale ilanlarını yayımlamakta ve ihale sürecine ilişkin diğer işlemleri gerçekleştirmektedir. 46

47 EKAP VE KOBİLER Firmalar, EKAP ta ihale ilanları ve ihale dokümanlarına ulaşabilmektedir. EKAP a kayıtlı firmalar EKAP tan ihale dokümanlarını indirmek suretiyle idareden ayrıca ihale dokümanı satın alamdan ihaleye teklif verebilmektedir.

48 EKAP Haz: Dr. Bülent BÜBER 48

49 Kamu İhale Bülteni 4734 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştirilen ihalelerin ilanları, Elektronik Kamu İhale Bülteninde yayımlanmaktadır. Bu Bültene Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden ulaşılması mümkündür. Elektronik Kamu İhale Bültenini görüntüleyebilmek için gerçek veya tüzel kişilerin EKAP a kayıtlı olmaları gerekli değildir. Bu gelişme ile KOBİ lerin 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelerin ilanlarına ücretsiz ve kolay bir şekilde ulaşılması sağlanmıştır. 49

50 Kamu İhale Bülteni 50

51 İhale Bilgilendirme Hizmetleri Firmalar, ihale bilgilendirme servisi yardımıyla ilgilendikleri sektör, il ve ihale türlerine ilişkin olarak e-posta yoluyla bilgilendirilmektedir. 51

52 Elektronik İhale Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği, 25/2/2011 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlamıştır. Yönetmelik, ihalelerin kısmen veya tamamen EKAP üzerinden gerçekleştirilmesine yönelik esas ve usulleri düzenlemektedir. Tüm sürecin elektronik olarak gerçekleştirildiği sağlık alım ihalesi gerçekleştirilmiştir. 52

53 YERLİ MALINA FİYAT AVANTAJI TANINMASI 53

54 Yerli İstekli ve Yerli Malı lehine Fiyat Avantajı İdareler, mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat (%15 oranına kadar) avantajı uygulaması konusunda düzenleme yapabilir. İdareler hizmet ve yapım işlerinde yerli istekliler lehine fiyat (%15 oranına kadar) avantajı uygulaması konusunda düzenleme yapabilir. Haz: Dr. Bülent BÜBER 54

55 Yerli Malı Lehine Fiyat Avantajı Nasıl Uygulanır Yerli malını teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı, bu istekliler dışındaki isteklilerin teklif ettikleri bedellere, kendi teklif bedelleri üzerinden ihale dokümanında belirlenen fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle uygulanır. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 55

56 Sanayi Ürünlerinde Yerli Malı Sanayi ürünlerinin yerli malı kabul edilebilmesi için; a) Sanayi Sicil Belgesine sahip firmalar tarafından üretilmesi, b) Üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye de yapılmış olması, şartları aranır. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 56

57 YERLİ MALI BELGESİ Yerli Malı Belgesi, TOBB ve TESK e bağlı odalarca düzenlenmektedir. 57

58 Kamu Alımlarında Yerli üretim ve Yenilikçiliğin teşviki Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun 2011/106 sayılı Kamu Alımlarının ve Kullanım Hakkı Tahsislerinin Yeniliği, Yerlileşmeyi ve Teknoloji Transferini Teşvik Edecek Şekilde İyileştirilmesi kararı kapsamında, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile işbirliği içinde bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışma kapsamındaki düzenlemeler KOBİ lerin ihaleye katılımının olumlu yönde etkileyecektir. 58

59 Değerlendirme KOBİ lerin kamu alımlarına katılımına yönelik veriler ve çalışmalar son derece sınırlıdır. KOBİ lerin kamu alımı ihalelerine katılımının artırılması için var olan durumun analizi önem taşımaktadır. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 59

60 Değerlendirme KOBİ lerin katılabileceği alımlar ve bu alımları gerçekleştiren idarelerin belirlenmelidir. Mevzuatta yapılan değişikliklerin uygulamaya geçirilebilmesi için sürekli ve etkin işbirliği ile eşgüdüm önem taşımaktadır Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 60

61 İŞBİRLİĞİ YAPACAK KURUMLAR KOSGEB Ekonomi Bak. KİK Kalkınma Bak. Bil. Tek. San. Bak. Sivil Toplum Örgütleri Maliye Bak. TOBB Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 61

62 Değerlendirme İdarelerce ödemelerin zamanında yapılmaması KOBİ lerin kamu alım ihalelerine katılımını olumsuz etkilemektedir. KOBİ lerin ortak girişim olarak ihalelere teklif verme alışkanlıklarının olmaması katılımı olumsuz etkilemektedir. İhalelerdeki yeterlik kriterleri ihalelere katılımı olumsuz etkileyebilmektedir. 62

63 Değerlendirme Sözleşmelerin kısmi teklife açık olmaması katılımı olumsuz etkileyebilmektedir. Teminat bulmadaki zorluklar ihaleye katılımı olumsuz olarak etkilemektedir. TİKA gibi dış yardımlarda bulunan kuruluşlar dış yardıma yönelik alımlarında KOBİ lere ağırlık verebilir. KOBİ lerin uluslararası örgütlerin alımlarına girmelerine yönelik destekleme çalışmaları önem verilmelidir. 63

64 Kamu Alımları Alanında Popülerlik Kazanan ya da kazabilecek Gelişmeler Yenilikçiliği (İnovasyonu) destekleyici alımlar (Pre -Commercial Procurement ) Kamu alımlarının sosyal boyutu, Sürdürülebilir kamu alımları, Yeşil kamu alımları (Kamu alımlarının çevre boyutu) Kamu alımlarında OFF SET uygulamaları. Hazırlayan: Dr. Bülent Büber 64

65 TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER Dr. Bülent BÜBER 65