Türk Deniz Araştırmaları Vakfı 2017 Yılı Faaliyet Raporu TÜDAV Türk Deniz Araştırmaları Vakfı

Transkript

1 Türk Deniz Araştırmaları Vakfı 2017 Yılı Faaliyet Raporu TÜDAV Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Vakfımız 1996 da bir grup deniz bilimci, denizci ve doğasever tarafından Türkiye deniz ve iç sularında bilimsel araştırmalar yapmak; bu araştırma sonuçlarını kamuoyu ile paylaşmak ve Deniz ve İç sularımızın korunmasına yönelik bilimsel temele dayanan stratejiler üretmek amacıyla kuruldu. Kuruluşunu ve yapısını ARAŞTIRMA, EĞİTİM ve KORUMA sacayağı üzerine kuran vakfımız 20. yılında bu yoldaki çalışmalarına devam etmektedir. Kuruluşundan bugüne 50 nin üzerinde kitap çıkartan vakfımızın yılda 3 sayı yayınlanan bir uluslararası bilimsel dergi de çıkartmaktadır. Ulusal ve uluslararası pek çok bilimsel toplantı gerçekleştiren TÜDAV kendi alanında birleşmiş milletlerin bazı kuruluşlarının da üyesidir. Vakfımızın çalışmaları konusundaki ayrıntılı bilgiye sitesinden ulaşılabilir.

2 İÇERİK 1. PROJELER 1.1 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Basın Toplantısı, Varna- Bulgaristan 1.2 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Tanıtım Ziyaretleri 1.3 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Eğitim Etkinliği 1.4 Gökçeada Sualtı Deniz Parkı nda Toplum Bilinçlendirme ve Korumayı Güçlendirme Projesi nin Final Toplantısı 1.5 JellyWatch Programı 1.6 Yayakarsa - Ulusal Denizanası ve Benzer Türler İzleme Programı 1.7 Antalya nın Deniz ve Kıyılarında İklim Değişikliğine Etkileri Çalıştayı 2. TOPLANTILAR 2.1 Doğu Akdeniz Aslan Balığı Çalıştayı 2.2 TÜDAV Kıkırdaklı Balıklar Basın Bülteni 2.3 Kıkırdaklı Balıkların Korunması için Eylem Planı Ulusal Çalıştayı 2.4 Türkiye Denizlerinde Petrol Kirliliği ve Önlemler Paneli 2.5 Bilim ve Teknoloji Bakanı Sayın Dr. Faruk ÖZLÜ' ile Görüşme 2.6 I. Türkiye Derin Deniz Ekosistemi Çalıştayı 2.7 Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Hizmetleri Plan ve Koordinasyonu Kurulu Toplantısı 2.8 Sahil Güvenlik Faaliyetleri Forumu 2.9 Dünya Okyanus Günü 3. ANTARKTİKA 4. MEDYA 3.1 Vakıf Başkan Yardımcımız Yrd. Doç. Dr. Arda M. TONAY Antarktika Ekspedisyonu nda 3.2 Yeni Antarktika Kitabımız Yayınlandı 4.1 Boğazın Yunusları 4.2 Balıkçı teknelerinde kara avcılığı silahları yasaklansın! #SilahsızBalıkçılık 4.3 Aslan Balığı Kısa Filmi 4.4 Doğu Akdeniz Jelimsi Organizmalarına Dikkat! Posteri 4.5 Olağandışı İkili Kısa filmi 5. TÜDAV 20. YIL 5.1 Türk Deniz Araştırmaları Vakfı 20. Yılını Kutladı 5.2 Balıklar Boğulmasın 6. YAYINLAR 2

3 1.PROJELER 1.1 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Basın Toplantısı, Varna- Bulgaristan Türk Deniz Araştırmaları Vakfı nın tarihleri arasında yürüttüğü Gözüm Sende Karadeniz projesi Bulgar ortağımız Green Balkans Varna da basın toplantısı düzenlendi. Toplantıya yoğun ilgi gösteren basın mensuplarına TÜDAV proje koordinatörü olarak projenin Türkiye ayağını ve yapılan etkinlikleri anlattı. 1.2 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Tanıtım Ziyaretleri Gözüm Sende Karadeniz projesi kapsamında gerçekleştirilen kıyı ziyaretlerinde bölgedeki otel, restoran, cankurtaran ofisi, doğa koruma ve milli parklar ofisleri, su ürünleri kooperatifleri ve balıkçı barınakları ziyaret edildi. Ziyaret edilen yerlerde proje broşürü dağıtılarak, proje ile ilgili ayrıntılar paylaşılmış ve akıllı telefon uygulaması indirilerek ilgililerin kullanımına hazır hale getirildi. 1.3 Gözüm Sende Karadeniz Projesi Eğitim Etkinliği Proje kapsamında düzenlenen etkinliklerin sonuncusu 14 Şubat 2017 tarihinde Beykoz Barbaros Hayrettin Paşa Denizcilik ve Su Ürünleri Meslek Lisesi nde gerçekleştirildi. Öğrenciler önce Karadeniz ve onu tehdit eden faktörler hakkında bilgilendirildikten sonra, proje ekibinden teorik bilgileri öğrenip akıllı telefon uygulaması olan Gözüm Sende Karadeniz indirerek uygulamanın pratiğini de yaptılar. 3

4 1.4 Gökçeada Sualtı Deniz Parkı nda Toplum Bilinçlendirme ve Korumayı Güçlendirme Projesi nin Final Toplantısı TÜDAV ın Fransız BiEAUdiversité ile birlikte Sivil Toplum Diyaloğu Programı çerçevesinde, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilen Gökçeada Sualtı Deniz Parkı nda Toplum Bilinçlendirme ve Korumayı Güçlendirme Projesi nin Final Toplantısı 2-3 Şubat 2017 tarihlerinde İstanbul Legacy Ottoman otelinde gerçekleştirildi. 50 ye yakın katılımcının iştiraki ile gerçekleşen toplantıda Fransız ortaklarımızdan Avrupa Birliği Bakanlığı na, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan balıkçılara kadar geniş bir katılımcı kitlesi yer aldı. Toplantının son bölümünde Gökçeada Deniz Parkı örneğinden yola çıkılarak ülkemizde deniz koruma alanlarının gelecekte daha da arttırılması ve kalıcı yönetim/işletim planlaması yapılmasının gerekliliği ortaya konmuştur. 1.5 JellyWatch Programı JellyWatch Programı Akdeniz kıyıları boyunca ve açık sularda denizanası artışlarını gözlemler. Akdeniz çevre ülkelerinden gözlem raporlarının gelmesi ile Akdeniz de güncel durumun takip edildiği programda TÜDAV, Türkiye den gelen tüm verilerin yılsonunda toplanmasını 2014 yılından beri sağlamaktadır. 1.6 Yayakarsa - Ulusal Denizanası ve Benzer Türler İzleme Programı Bu projenin amacı; yabancı tür denizanaları ve benzerlerinin fotoğraflanıp; ne zaman, nerede, metrekareye düşen ortalama sayının ne kadar olduğu gibi bilgilerinin yayakarsa.org a ulaştırılmasıyla Türkiye kıyılarındaki, anormal denizanası patlamalarını ve zarar verici etkilerini anlamak, öğrenmek, konuyu bilimsel bir düzleme taşımak, ve toplanan bu verilerin toplayanların da ortak olacakları yayınlarla bilim dünyasına aktarmaktır. 4

5 1.7 Antalya nın Deniz ve Kıyılarında İklim Değişikliğine Etkileri Çalıştayı 15 Aralık 2017 tarihinde Antalya Hotel Su da gerçekleştirildi. Türkiye de İklim Değişikliği Alanında Kapasitenin Geliştirilmesi Hibe Programı kapsamında Eylül 2017 tarihinde hibelendirilen, Antalya Büyükşehir Belediyesi nin yürütücü ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı nın ortak olduğu Antalya nın Deniz ve Kıyılarının İklim Değişikliğine Adaptasyonu Projesi kapsamında gerçekleşen çalıştayda, TÜDAV ekibi konuyla ilgili sunumlar yattı ve yuvarlak masa çalışma gruplarını koordine etti. Farklı sektörlerden aktif katılımın sağlandığı çalıştayda Antalya nın iklim değişikliğine uyum sürecindeki güçlü ve güçsüz tarafları tartışılmış, bu doğrultuda çözümler için yeni fikirler ortaya konulmuştur. 5

6 2. TOPLANTILAR 2.1 Doğu Akdeniz Aslan Balığı Çalıştayı Aslan balığının doğu Akdeniz de yaratacağı olası problemlerin ve çözüm önerilerinin tartışıldığı Doğu Akdeniz Aslan Balığı Çalıştayı 9-10 Şubat 2017 tarihlerinde Kemer, Antalya da gerçekleştirildi. İlk günü toplantı, ikinci günü ise katılımcıların Kemer açıklarında sualtında aslan balığı avladığı çalıştaya 11 ülkeden 60 uzman katıldı. 2.2 TÜDAV Kıkırdaklı Balıklar Basın Bülteni Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, nesli tehlike altındaki köpekbalığı ve vatozlar için Ulusal Kıkırdaklı Balıklar Koruma Eylem Planı nı kamuoyu ile paylaştı. Önerilen eylem planı son günlerde kamuoyunda avlanmaları infial yaratan nesli tehlike altındaki Manta türü vatozların korunmasını da öneriyor. 2.3 Kıkırdaklı Balıkların Korunması için Eylem Planı Ulusal Çalıştayı 10 Mart 2017 de İstanbul da vakfımız tarafından Kıkırdaklı Balıkların Korunması için Eylem Planı Ulusal Çalıştayı yapıldı. Çalıştaya 5 üniversite, 4 STK temsilcisi, ilgili bakanlıktan 1 uzman, 1 balıkçı kooperatifi başkanı, 1 belediye, 2 medya temsilcisi ile gönüllüler olmak üzere toplam 27 kişi katılmıştır. Ulusal Eylem Planı Taslağı nda mevcut Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğ de avlanması yasak olan 5 türe, 11 tür daha köpekbalığı ve vatoz türünün eklenmesi önerilmektedir. 6

7 2.4 Türkiye Denizlerinde Petrol Kirliliği ve Önlemler Paneli 5 Haziran Dünya Çevre Günü etkinlikleri kapsamında Türkiye Denizlerinde Petrol Kirliliği ve Önlemler Paneli İstanbul Deniz Ticaret Odası toplantı salonunda vakfımız tarafından düzenlendi. 2.5 Bilim ve Teknoloji Bakanı Sayın Dr. Faruk ÖZLÜ' ile Görüşme Vakıf başkanımız Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK Bilim ve Teknoloji Bakanı Sayın Dr. Faruk ÖZLÜ'ye vakfımızın Antarktika konusundaki çalışmalarını ve görüşlerini anlattı. 2.6 I. Türkiye Derin Deniz Ekosistemi Çalıştayı Türkiye de ilk defa İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Anabilim Dalı tarafından düzenlenen Derin Deniz Ekosistemi Çalıştayı, 19 Haziran 2017 tarihinde Vakfımızın desteği ile Fakültenin Gökçeada Deniz Araştırmaları Birimi nde Çanakkale de gerçekleşti. Çalıştayın Bildiri Kitabı TÜDAV tarafından açık erişimli olarak yayınlamıştır. 7

8 2. 7 Seyir Hidrografi ve Oşinografi Hizmetleri Plan ve Koordinasyonu Kurulu Toplantısı Mayıs 2017 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Müdürlüğü ev sahipliğinde İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Doktora salonunda yapılan toplantıda Türk Deniz Araştırmaları Vakfı arası çalışmaları İlayda Destan Turgut tarafından sunuldu 2. 8 Sahil Güvenlik Faaliyetleri Forumu Akdeniz e kıyısı olan ülkelerin Sahil Güvenlik birimlerinin katılımıyla Antalya nın Kemer ilçesinde Ekim ayında düzenlenen 6. Akdeniz Sahil Güvenlik Faaliyetleri Forum'nda Vakıf Başkanımız Akdeniz'in korunmasıyla ilgili sunum yaptı. 2.9 Dünya Okyanus Günü 8 Haziran 2017 Dünya Okyanus günü için hazırlanmış web sitesinde Türk Deniz Araştırmaları Vakfı da 2 etkinlik paylaşarak Türkiye den katılım gösteren tek sivil toplum kuruluşu oldu. 8

9 3. ANTARKTİKA 3.1 Vakıf Başkan Yardımcımız Yrd. Doç. Dr. Arda M. TONAY Antarktika Ekspedisyonu nda Vakıf Başkan Yardımcımız Yrd. Doç. Dr. Arda M. TONAY 22. Ukrayna Antarktika Ekspedisyonu na katılmış ve çalışmalarını tamamlayarak Antarktika'dan dönmüştür. Arjantin in Ushuaia şehrinden gemiye binen Tonay, Antarktika nın Galindez Adası nda bulunan Vernadsky Üssü ne seyir sırasında deniz memelisi gözlemleri yapmıştır. 3.2 Yeni Antarktika Kitabımız Yayınlandı Vakıf başkanımız tarafından kaleme alınan ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı tarafından basılan kitap 196 sayfa ve İngilizcedir. Kitap bir yandan Türkiye'nin Antarktika serüvenini yazar tarafından çekilen özgün fotoğraflar eşliğinde anlatırken bir yandan da neler yapılmalı? sorusuna cevap arıyor. TÜDAV Antarktika ve bitişik bölgenin insanlığın ortak mirası kapsamında süresiz olarak deniz koruma alanı ilan edilmesini önermektedir. 4. MEDYA 4.1 Boğazın Yunusları Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Doç. Dr. Ayhan DEDE ve Yard. Doç. Dr. Arda M. TONAY ile birlikte yunusları konu alan özel bir dosya hazırladı. Dede ve Tonay yunusların eskiçağlardan bugüne boğazdaki varlıklarını, efsanelerini, beslenme alanlarını, grup yaşamının özelliklerini ve hatta yemeyi sevdikleri balıkları yazdı. 9

10 4.2 Balıkçı teknelerinde kara avcılığı silahları yasaklansın! #SilahsızBalıkçılık Bilindiği üzere 4 Haziran 2017 tarihinde İstanbul Boğazı'nda afalina türü yunus, 26 Mayıs 2015 tarihinde İstanbul Boğazı nda afalina türü yunus, 26 Aralık 2014 tarihinde Gökçeada da tırtak türü yunus ve 30 Nisan 2013 tarihinde Antalya da Akdeniz foku silah ile öldürüldü. TÜDAV Change.org da daha fazla yunus ve fok ölmeden balıkçı teknelerinin silahsızlandırılması için kampanyaya devam etti. 4.3 Aslan Balığı Kısa Filmi Yeni aslan balığı kısa filmimiz TÜDAV'ın Youtube kanalında Ekim ayında paylaşılmıştır. 4.4 Doğu Akdeniz Jelimsi Organizmalarına Dikkat! Posteri Doğu Akdeniz sahillerinde görülen zehirli jelimsi organizmalarının (çoğunlukla denizanalarının) olası tehlikelerinin farkında olmak ve bu canlılarla temas durumunda sağlığa etkilerini ve sonuçlarla baş etme yöntemlerini paylaşmak amacıyla Türk Deniz Araştırmaları vakfı tarafından hazırlanmış ve Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu tarafından basılmıştır. 4.5 Olağandışı İkili Kısa filmi 25 Nisan 2015 tarihinde Marmara Denizi nde bir grup afalina (Tursiops truncatus) ile genç bir mutur (Phocoena phocoena) olağan dışı etkileşimi gösterilen kısa film ve bilimsel makalesi yayınlanmıştır 10

11 5. TÜDAV 20. YIL 5.1 Türk Deniz Araştırmaları Vakfı 20. Yılını Kutladı TÜDAV ın 20. Yılı özel bir gece ile kutlandı. Moda Deniz Kulübünde düzenlenen gece, kokteyl ile başladı ardından yemeğe geçildi ve Vakıf Başkanı Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK ün Hoşgeldiniz konuşmasının ardından Bilim ve Basın Ödülleri verildi. Bilim ödülü alan hocalarımız; Ali KURUMAHMUT, Prof.Dr. Emin ÖZSOY, Prof.Dr. Gökhan HALICI, Prof.Dr. Maide ÇİMŞİT, Prof.Dr. Murat SEZGİN, Doç. Dr. Mustafa YÜCEL; Basın mensupları ise Sn. Handan ERDOĞAN, Sn. Gökhan KARAKAŞ ve Sn. Serkan TAHMAZ oldu. Ayrıca gecede yeni basılan Antarktika kitabımızın ve 2017 TÜDAV Denizler Raporu nun tanıtımı da yapıldı. 5.2 Balıklar Boğulmasın Türk Deniz Araştırmaları Vakfı 20. yılında Fairy markası ile yeni bir ortaklığa imza atmıştır. Bu ortaklık, yolu denizlere kadar uzanan deterjanların yapısında/bileşiminde bulunan fosfatın, denizlere olan etkisinin en aza indirilmesi ve ürünlerin içeriğinin AB standartlarına ulaştırılması amacı taşımaktadır. Bu kapsamda ilk hedef denizlerde fosfat bolluğunda oluşan besin tuzları aşırı artışının (ötrofikasyon) deniz canlılarına olan etkisine kamuoyunun dikkatini çekmek olarak belirlenmiş ve bu konudaki ilk çalışma olarak Balıklar Boğulmasın fotoğraf sergisi projesi gerçekleştirilmiştir. Balıklar Boğulmasın projesi kapsamında birçok başarılı ünlü ve deniz sevdalısı su altında fotoğrafçı Tamer Yıldız ın objektifine poz vermiştir. Çekilen birbirinden özel fotoğraflardan oluşturulan sergi 26 Kasım 2017 tarihinde Moda Deniz Kulübü nde, ve çeşitli mekanlarda sergilenmektedir. 11

12 6. YAYINLAR Antarktika Balina Gözlemleri Sonuçları Yayınlandı 2016 yılında İlk Türk-Ukrayna Antarktika Araştırma Seferi sırasında kaydedilen kambur balina ve mink balinası gözlemlerimiz yayınlandı. Beş kuyruk yüzgeci fotoğrafı Antarktika Kambur Balina Kataloğu'na girdi. Biri ise 9 yıl evvel Ekvador'da tespit edilen bireyle aynı olduğu tespit edildi. Antarktika nın Bitki Örtüsü Kitapçığı Dr. Ivan PARNIKOZA ve Dr. Gökhan HALICI'nın kaleme aldığı, Antarktika'daki bitki örtüsünün izlenmesi hakkındaki kitapçık yayınlandı. 12

13 Journal of the Black Sea/Mediterranean Environment: Vol. 23, No. 1, 2 & 3 Editörler: Bayram ÖZTÜRK & Kasım Cemal GÜVEN ISSN: Black Sea Marine Environment: The Turkish Shelf Editörler: Murat SEZGİN, Levent BAT, Derya ÜRKMEZ, Elif ARICI, Bayram ÖZTÜRK 20 kurumdan 59 yazarın katkısıyla hazırlanmış 4 bölüm 28 makaleden oluşan "Karadeniz in Deniz Ortamı: Türkiye Kıyıları" adlı kitap, farklı disiplinlerden araştırmacıları bir araya getirerek Karadeniz'in Türkiye kıyılarını her yönden ele almaktadır yılı tarihli dijital basım kitap İngilizce olup 582 sayfadır. Kitap, tarihinde elim bir kaza sonucu kaybettiğimiz dostumuz, değerli bilimadamı Prof. Dr. Murat Sezgin'e adanmıştır. 13

14 2017 Yılında Yayınlanan Makaleler Tonay, A.M., Yazıcı, Ö., Dede, A., Bilgin, S., Danyer, E., Aytemiz, I., Maracı, Ö., Öztürk, A.A., Öztürk, B., Bilgin, R Is there a distinct harbor porpoise subpopulation in the Marmara Sea? Mitochondrial DNA Part A 28(4): Öztürk, B., Tonay, A.M., Öz, M.İ., Yılmaz, I.N., Ergül, H.A., Öztürk, A.A Sightings of cetaceans in the Western Antarctic Peninsula during the first joint Turkish Ukrainian Antarctic Research Expedition, Turk J Zool 41: Tonay, A.M., Dede, A.M., Öztürk, A.M An unusual interaction between bottlenose dolphins (Tursiops truncatus) and a harbour porpoise (Phocoena phocoena). J. Black Sea/Mediterranean Environment 23 (3): Öztürk, B., Fach, B.A., Keskin, Ç., Arkin, S., Topaloğlu, B., Öztürk, A.A Prospect for Marine Protected Areas in the Turkish Sea. In: P.D. Goriup (Ed.) Management of Marine Protected Areas A Network Perspective,Wiley Blackwell, UK Akkaya Bas A, Christiansen F, Amaha Öztürk A, Öztürk B, McIntosh C (2017) The effects of marine traffic on the behaviour of Black Sea harbour porpoises (Phocoena phocoena relicta) within the Istanbul Strait, Turkey. PLoS ONE 12(3): e Özbek Özgür, E., Mavruk, S., Saygu, İ., Öztürk, B Lionfish distribution in the eastern Mediterranean coast of Turkey. J. Black Sea/Mediterranean Environment 23 (1): Öztürk, B Some notes on the Turkish fishing fleet in the Islamic Republic of Mauritania. J. Black Sea/Mediterranean Environment 23 (1): Bas, A. A., Christiansen, F., Öztürk, B., Öztürk, A. A., & Watson, L. J. (2017). Marine vessels alter the behaviour of bottlenose dolphins Tursiops truncatus in the Istanbul Strait, Turkey. Endangered Species Research, 34, Topaloğlu, B., Öztürk, B First record of Marsupenaeus japonicus (Bate, 1888) (Crustacea: Decapoda: Penaeidae) from the western coast of the Turkish Black Sea. 23(3):