ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 1 MULTİSİM E GİRİŞ

Transkript

1 TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY RAPORU Deney No: 1 MULTİSİM E GİRİŞ Yrd.Doç. Dr. Ünal KURT Arş. Gör. Ayşe AYDIN YURDUSEV Öğrenci: Adı Soyadı Numarası Rapor Teslim Tarihi

2 Ön Bilgi Elektronik devrelerin kurumunda ve çalışmasında Multisim 11 adlı benzetim programını kullanacağız. Multisim de sıkça kullanılan belli başlı araç çubukları ile ilgili açıklamalar aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Bu deneyde amaç Multisim 11 benzetim programına giriş becerileri edinmek ve basit devre kurup çalıştırmak, gerekli ölçümleri yapmaktır. Standart Toolbar (Standart Araç Çubuğu) New (Yeni). Yeni bir dosya oluşturur Open (Aç). Var olan dosyayı açar(ctrl+o) Save (Kaydet). Çalışmayı kaydeder(ctrl+s) Print (Yazdır). (CTRL+P) Print Preview (Baskı Önizleme) Cut (Kes) (CTRL+X) Copy (Kopyala) (CTRL+C) Paste (Yapıştır) (CTRL+V) Components Toolbar (Elemanlar araç çubuğu) Source (Kaynak). Kaynak seçimi (DC, AC, Üç fazlı vb.) Basic (Temel). Direnç, Kondansatör, Röle, anahtar gibi temel malzemeler Diode. Diyot grubu Transistor. Transistör grubu Analog. analog malzemeler TTL. TTL yapıya sahip malzemeler CMOS. CMOS yapıdaki malzemeler Miscellaneous Digital. Çeşitli dijital devre elemanlar Mixed. İçerisinde hem analog, hem de dijital bulunduran malzemeler Indicator. Voltmetre, ampermetre, lamba gibi göstergeler Miscellaneous. Voltaj regülatörü, sigorta, optokuplör Electromechanical. Elektromekanik malzemeler RF. Radyo frekans malzemeler Place Hierarchical Block. Kayıtlı bulunan hiyerarşik bloklar Bus. Çoklu hatlar

3 Instruments Toolbar (Ölçü Aletleri Araç Çubuğu) Ölçü aletlerinin hangi işi yaptığını araştırınız ve tablodaki boşluklara yazınız. Multimetre örnek olarak gösterilmiştir. Multimetre Akım, gerilim, direnç gibi büyükleri ölçmek için kullanılır. Function Generator Wattmeter Oscilloscope Four Channel Oscilloscope Frequency Counter Bode Plotter Word Generator Logic Analyzer Logic Converter IV Analyzer. Distortion Analyzer. Spectrum Analyzer. Network Analyzer. Measurement Probe. Multisim de kolaylıkla kullanılan kısayollar vardır. Bunlardan sıklıkla kullanılanları: CTRL+W yeni eleman ekleme CRTL+R seçili elemanı döndürme CTRL+ALT+A yazı ekleme CTRL+SHIFT+W tekli hat ekleme

4 Deneye gelmeden önce, kendi bilgisayarınızda Multisim benzetim programında yeni bir design (tasarım)oluşturunuz. Bunun için aç (open) düğmesini tıklayınız ve buradan şablon çalışmasını seçiniz. Şablon çalışmasında sağ altta bulunan deney adı, öğrenci adı-soyadı, numarası (bilgileri) alanlarını doldurunuz (yazı (text) ekleyiniz). Sonrasında elemanlar araç çubuğundan master database, select all components, select all families ayarlarını yapınız ve bir diyot (diode) seçiniz. Bunu belgeye rastgele yerleştiriniz. Aynı işlemi kapasitor (capasitor), transistör (BJT NPN tipi) ve direnç (resistor) için yapınız. Dirence çift tıklayarak direnç menüsünü açınız ve buradan etiketi (Label) RE,RC,RA gibi yeni bir değerle değiştiriniz. Direnç değerini 330Ω olarak ayarlayınız ve direnç menüsünü kapatınız. Aşağıdaki devreyi kurunuz: V DC kaynağını ve RC direci altındaki toprak ucunu kaynaklar araç çubuğundan alınız. Ölçü aletleri araç çubuğundan multimetre alınız ve RA, RB ve RC üzerine düşen gerilimleri, ve kaynaktan çıkan akımı ölçmek için bağlayınız. Ölçü aletleri üzerine tıklayarak değerli okuyunuz. menüsünden yeşil tuşa (çalıştır) basarak devreyi çalıştırınız.

5 Bulduğunuz değerler doğru mudur? Kontrol ediniz. Benzetim sonuçlarının her zaman doğru olması beklenir fakat devreyi kurmadaki en ufak hata vb. yanlış sonuç almanıza neden olur. Benzetimde kurduğunuz devreyi her zaman kendi bilgilerinizle kontrol ediniz. Örneğin bu devre için çevre akımları yöntemiyle sağlama yapabilirsiniz. Deney Deneyde bilgisayar laboratuvarında 3 bitlik binary-decimal çevirici devresi kurulacaktır. Doğruluk tablosu A B C Q0 Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 Q Q0=A B C Q1=A B C Q2=A BC Q3=A BC Q4=AB C Q5=AB C Q6=ABC Q7=ABC Aşağıdaki alana 3 girişli AND kapısı kullanarak ilgili devreyi (el ile) çiziniz.

6 Deneyden Sonra Yapılacaklar Multisim 11 benzetim programında 3 seçme bitli, 8x1 bilgi seçiciyi tasarlayınız. Tasarım için şablonu kullanınız ve anteti doldurunuz. Devre şemasının çıktısını raporunuza ekleyiniz. Devre çalışması dalga formlarının çıktısını raporunuza ekleyiniz.