ULUSLAR ARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU Bildiriler

Transkript

1 ULUSLAR ARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU Bildiriler Mayıs 2008 İSTANBUL INTERNATIONAL IBN SINA SYMPOSIUM Papers May 22-24, 2008 İSTANBUL II Mart 2009

2 !STANBUL BÜYÜK"EH!R BELED!YES! KÜLTÜR A.". YAYINLARI Maltepe Mahallesi Topkapı Kültür Parkı Osmanlı Evleri Topkapı - Zeytinburnu / İstanbul Tel: Faks: / kultursanat@kultursanat.org ULUSLARARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU BİLDİRİLER INTERNATIONAL IBN SINA SYMPOSIUM PAPERS Genel Yayın Yönetmeni Nevzat Bayhan Genel Yayın Danışmanı Prof. Dr. İlhan Kutluer Yayın Koordinatörü Müjdat Uluçam Hasan Işık Editörler Mehmet Mazak Nevzat Özkaya Kapak Aydın Süleyman Yapım Mart / 2009 İstanbul Copyright KÜLTÜR A.Ş. ISBN: Baskı ve Cilt...

3 İbn Sînâ nın Poetikası The Poetika of Ibn Sînâ Dr. Halim Öznurhan* Abstract İbn Sînâ, defined poetry as imaginatively representational discourse consisting of rhythmic and equipoised locutions, which among the Arabs are also rhymed. Yet the central point for the logician is that poetry is imaginatively representational discourse. Whether poetry was true or false became marginal, as mimetic activity in poetry aimed at takhyil, invoking images and moving to action, based on ta jib, invoking wonder or surprise. While rhetoric employed means of persuasion, poetry used imaginative representation. İbn Sînâ saw poetry as both imaginatively representational and metrical, but he added that one can have discourses that are prosaic but imaginatively representational and others that are metrical but not imaginatively representational. Neither of these was poetry. Imitation, according to him, can have one of two aims, either amelioration (tahsin) or depreciation (taqbih), and it is a way of learning and providing pleasure to the soul. İbn Sînâ pointed out that the Greeks had imitated actions and states only, while the Arabs imitated persons in addition to actions and states. İbn Sînâ was conscious of the cultural and literary differences between the Greeks and the Arabs. Eskiden şâirler, peygamberlerle aynı konumda sayılırlardı. Hikmetleri tasdik olunur, kehanetlerinin çıkacağına inanılır ve sözlerine itimat edilirdi. Şimdiki duruma bir bakın! İnsanların en üstünü sayılanlar şimdilerde en aşağılığı sayılmaktalar. 1 İbn Sînâ Aristoteles in günümüzde de etkisini sürdüren ve sanat faaliyetinin, olayların ve karakterlerin yansıtılması (mimesis, taklit, muhâkât) olduğunu dile getiren Poetika adlı eseri Süryânî çevirmen Mattâ b. Yûnus (ö.328/940) tarafından Arapça ya çevrilmişti. Mattâ nın çevirisinde temel aldığı metnin, Huneyn b. İshak ın (ö.298/873) daha önceden Yunanca dan Süryanice ye * Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fak. 1 Bu ifadeler İbn Sînâ nın eserlerinde bulunmamakla birlikte, el-kartâcennî nin Minhâcu l-buleğâ ve sirâcu ludebâ adlı eserinde İbn Sînâ ya nispet edilmektedir.

4 232 ULUSLARARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU yaptığı çeviri mi, yoksa Süryanice ye yapılmış olan daha eski bir çeviri mi olduğunu bilemiyoruz. 2 Mattâ nın üslûbuna baktığımızda, yalnızca Arap dilinin kurallarına dayanarak anlayabileceğimiz düzgün bir dille kaleme alınmadığını görürüz. Bu çeviride muğlak anlamlar, yerine oturmayan lafızlar, karmaşık ibareler ve çelişkili düşüncelerle karşılaşılır. 3 Mattâ çevirisinde 150 kadar hata tespit edilmiştir. 4 el-kindî nin (ö.252/866) Mattâ nın çevirisinden önce Aristoteles in Poetika sına telhis yazdığı kaynaklarda geçmekteyse de bu eserden geriye hiçbir iz kalmamıştır. Mattâ b. Yûnus un çevirisinin karmaşık ve çelişkili olduğunu gören filozoflar bu karmaşıklığı gidermek için çaba göstermişler ve el-fârâbî (ö.339/950) Makâle fî kavânîni sinâ ati ş-şu arâ, İbn Sînâ (ö.428/1037) Fennu ş-şi r ve İbn Rüşd (ö.595/1198) Telhîsu kitâbi Aristûtâlîs fi şşi r adıyla Poetika ya telhis yazmışlardır. Bu eserler dışında şu an elimizde olmayan Ahmed b. Sehl el-belhî nin (ö.322/934) San atu ş-şi r, el-mufacca el-basrî nin (ö.327/939) et- Tercumânu ş-şi r, Sinân b. Sâbit b. Kurra nın (ö.331/943) el-fark beyne l-muterassil ve şşâ ir, İbn Mukassem in (ö.355/966) el-medhal ilâ ilmi ş-şi r, Muhammed b. el-hasen b. Ya kûb un (ö.355/966) bir önceki eserle aynı adı taşıyan el-medhal ilâ ilmi ş-şi r adlı eserleri muhtemelen Arap şiir geleneği ile Yunan sanat anlayışını birleştirme çabalarının ürünüydü. Filozof İbnu l-heysem in (ö.450/1058) eseri ise adından anlaşıldığı üzere Yunanlıların sanat anlayışı ile Arap şiir anlayışını birleştiriyordu. Risâle fî sin ati ş-şi r mumtezicen mine l- Yûnânî ve l- Arabî adlı bu eser de ne yazık ki tıpkı bahsi geçen diğer eserler gibi günümüze kadar gelmemiştir. 5 Endülüslü şâir ve şiir teorisyeni Hâzim el-kartâcennî (684/1285) ise Minhâcu l-buleğâ ve sirâcu l-udebâ adlı eserinde İbn Sînâ nın telhisindeki görüşleri teorisinin merkezine yerleştirmiş, fakat yeterli görmediği veya hatalı olduğunu düşündüğü için diğer filozofların telhislerine itibar etmemiştir. el-fârâbî nin risâlesinin, Themestius un Poetika şerhinden bazı parçaların telhisi olduğu anlaşılmaktadır. Telhisinin başında Yunan şiirinin kısımlarını zikrettikten sonra bunlar Yunan şiirinin, bu şiirleri bilenlerden Bilge Aristo ya nispet edilen sözlerden bize, Themestius a ve kitaplarını şerh eden diğer kimselere kadar ulaşan sınıfları ve anlamlarıdır der. 6 el-fârâbî, Poetika yı kısmen ele alır ve öylesine değinir geçer. 7 Risâlesinin başında konuyu kapsamlı bir şekilde ele almadığı için özür diler ve bunun nedeni olarak da bizzat bilge nin şiir sanatı hakkında sözlerini tamamlamamasını gösterir ve bilgeliğine, bu sanattaki ustalık ve üstünlüğüne rağmen Aristo nun yapmadığı bir şeyi yapmaya kalkışmak yakışık almaz der. 8 İbn Sînâ, bu konuda kendinden önce yapılan çeviriyi ve el-fârâbî nin telhisini incelemişti. Poetika ya yazdığı telhis, Kitâbu ş-şifâ da Mantık kısmının sonunda, dokuzuncu sanat olarak bulunur. İbn Sîna, eserinin bölümlerinde Mattâ çevirisinin tertibini izlemiştir. İbn Sînâ nın tel- 2 Şukrî Muhammed Ayyâd, Kitâbu Aristûtâlîs fi ş-şi r, Dâru l-kitâbi l- Arabî, Kahire, 1967, s Bu konuda örnekler için bkz: Ayyâd, s Abdu l-bedî Abdullah, et-tercemâtu l-kadîme ve l-hadîse li kitâbi ş-şi r ve eseruhâ ale l-fikri l-edebiyyi l- Arabî, ( ) 5 Câbir Usfûr, Mefhûmu ş-şi r, -Dirâse fi t-turâsi n-nakdî-, Lefkoşe: Muessesetu Ferâh, 1990, s. 101, el-fârâbî, Makâle fî kavânîni sinâ ati ş-şu arâ ( Abdu r-rahmân el-bedevî, Fennu ş-şi r ma a t-tercemeti l- Arabiyyeti l-kadîme ve şurûhi l-fârâbî ve İbn Sînâ ve İbn Ruşd, Dâru s-sekâfe, Beyrut, 1973, içinde) s el-bedevî, s el-fârâbî, s. 150.

5 233 INTERNATIONAL IBN SINA SYMPOSIUM hisi ile Mattâ çevirisi birlikte incelendiği zaman, İbn Sînâ nın harfî çeviriyi gidermeye çalıştığı, bazen telhis, bazen de şerh yaptığı görülür. Bazen de mütercimin ibaresinde çarpıklık gördüğünde bunu düzeltme yoluna gidip, metne açıklık kazandırmış ve konunun zorluğu sebebiyle kapalı gözüken pek az yer dışında düzgün bir Arapça ile düşüncelerini ifade etmiştir. Çevirideki zor anlaşılan yerleri Aristoteles in düşüncesine uydurmayı umarak lafızları tekrar düzeltmiş, söyledikleri de çoğu kere Aristoteles in düşünceleri veya Mattâ nın çevirisi olmaktan çok kendi görüşleri olmuştur. İbn Sînâ, el-fârâbî nin değinip geçtiği bir çok konuyu geniş şekilde ele alışı yanında, kendisinden sonra gelen İbn Rüşd ün düştüğü hatalara da düşmemiştir. Bu da bazı kimselere Yahyâ b. Adiyy in (ö.364/974) yaptığı söylenen Poetika çevirisinden veya bilmediğimiz başka bir çeviriden yararlandığını düşündürmüştür. 9 Fakat, kullandığı terimler ve eserin tertibinde Mattâ yı izlemesi bu ihtimali ortadan kaldırmaktadır. İbn Sînâ nın eserinde dikkat çeken ilk husus, Aristoteles in eserini genel şekliyle muhafaza etmeye çalışmış olmasıdır. Bu anlamda Mattâ nın çevirisine bağlı kalmamış ve Yunanca isimleri muhafaza etmiştir. Örneğin, Mattâ nın Tragedya yı övgü şiiri (medîh), Komedya yı yergi şiiri (hiciv) olarak çevirisine itibar etmemiş ve bunları Yunanca şekilleriyle kullanmıştır. Bu da, elindeki çeviride haşiyesinde bu isimlerin bulunduğu ya da Süryânîce bilen birisinden yardım alarak eserin bu dildeki tercümesini gözden geçirmiş olabileceğini düşündürtmüştür. Ayrıca Poetika da geçen mecaz, teşbih ve istiâre terimleri yanında, eserin aslında bulunmayan mutabaka terimini belagatçilerden farklı anlamda da olsa kullanması, onun çağındaki belagat alimlerinin eserlerinden haberdar olduğunu göstermektedir. 10 İbn Sînâ, eserinin başında Poetika daki her şeyi anladığını iddia etmez ve anladığı kadarını ifade ettiğini belirtir. 11 İbn Sînâ, Fennu ş-şi r i sekiz fasla ayırmıştır: 1. fasıl: Genel anlamda şiir; şiirin taksimi ve Yunan Şiirinin taksimi. 2. fasıl: Şâirlerin genel temaları ve genel yansıtmaları. 3. fasıl: Şiirin nasıl başladığı ve taksimi. 4. fasıl: Temalardaki beyitlerin vezinleri; özellikle de Tragedya daki vezinler ve Tragedya nın parçalarını açıklama. 5. fasıl: Şiirin tertibinin güzelliği, özellikle Tragedya nın; Tragedya daki öyküsel, muhayyil kelam hakkındadır. 6. fasıl: Anlam açısından değil de düzeni ve söylenişi açısından Tragedya nın kısımları. 7. fasıl: Lafızların taksimi ve şiirin türlerine uyumu; Tragedya daki sözler ve diğer şiirlere benzerliği. 8. fasıl: Şâirin kusurlu olabileceği hususlar ve Tragedya nın diğer türlere üstünlüğü 12. Bu bölümlerden giriş niteliğindeki ilki, kendisinin şiir anlayışını ve Yunan şiirinde bulunan 9 Ayyâd, s. 196; el-bedevî, s. 53; İhsân Abbâs, Târîhu n-nakdi l-edebî inde l- Arab Dâru s-sekâfe, Beyrut, 1983, s Ayyâd, s İbn Sînâ, s Ayyâd, s. 197.

6 234 ULUSLARARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU on iki türü, diğer bölümlerse Aristoteles in eserine dair yorum ve açıklamalarını içermektedir. Bu bölümler, birinci bölümün fikri temelleri esas alınarak yazılmakla beraber Aritoteles in psikoloji ve mantığının etkileri görülmektedir. 13 İbn Sînâ eserine Poetika nın aslında bulunmayan şiir tanımıyla başlar ve şiiri vezinli, eş zamanlı sözlerden oluşan muhayyil (muhatabın zihninde imaj oluşturan) sözdür diye tanımlar. Bunun ardından da şiirin Araplarda kafiyeli olduğunu ilave eder. Daha sonra musikî terimlerini kullanarak vezin ve eşit ölçü ifadelerinin anlamını açıklar: Ölçülü oluşu, ritmik (îkâ î) sayısının olmasıdır. Eş zamanlı oluşu ise her bir sözün îkâ î sözlerden oluşması ve birinin zamanının yekdiğerinin zamanına eşit olmasıdır. Daha sonra da kafiyeyi açıklar ve ardından şöyle der: Bir mantıkçının, muhayyil oluşu dışında bunlar hakkında söyleyeceği söz yoktur. Muhayyil sözü ise şöyle tarif eder: Gönlün boyun eğdiği, düşünmeden, seçim yapmadan bir durumdan dolayı sevindiği veya başka bir durumdan dolayı sıkıldığı sözdür. Özetle psikolojik olarak, düşünmeden etkilendiği sözdür. Bu sözün tasdik olunmuş olup olmaması önemli değildir. 14 Burada bahsedilen tahyîl, şâirin beyan sanatlarından yardım alarak muhatabın zihninde hayaller ve imajlar oluşturması, dinleyiciye anlattığı şeyin gerçek olduğu duygusunu vererek psikolojik bir etki (haz ve hayret) bırakmasıdır. Yansıtma ile tahyîl arasındaki fark, ikincisinin hem yansıtmayı, hem de psikolojik etkiyi içermesidir. 15 Tahyîl düşüncesi Yunanlılarda bulunmayıp, ilk kez İslâm Filozoflarının eserlerinde görülen, yansıtma anlayışından kaynaklanmış bir düşüncedir. 16 Yalnız İbn Rüşd hatalı bir şekilde tahyîl düşüncesinin Aristoteles e ait olduğunu söylemiştir. 17 Bu kavram olarak ilk kez el-fârâbî nin eserlerinde görülmektedir. Bu kelime açıklama yapılmadan Mattâ b. Yûnus un Poetika çevirisinde de geçmektedir. 18 İbn Sînâ nın, el-fârâbî nin tahyîl anlayışını aynen sürdürmekle birlikte daha açık bir ifadeyle ortaya koyduğunu görmekteyiz. İbn Sînâ tahyîlin tasdik ile bir araya gelebileceğini söyler. Bu ikisi farklı şeyler olsalar da tahyîl ile doğru arasında bir çelişki görmez. 19 Hitabet sanatı tasdîki kullanırken, şiir sanatı tahyîli kullanır. Aristoteles, hitabette kullanılan tasdîkâtın çeşitlerini sınırlamıştır; ama şiirde bulunan tahyîlâtın sınırlandırılması mümkün değildir. Bunun yanında tahyîlin etkisi ile tasdîkin etkisini karşılaştırır. Her ikisi de dinleyiciyi/alıcıyı söylenilen sözün içeriğine uymaya yöneltir. Yalnız tasdikte muhatap söylenilen sözün içerdiği anlamı kabulünden dolayı söze uyarken, tahyîlde sözün söyleniş biçiminden dolayı uymaktadır. Hatta insanların tasdikten ziyade tahyîle uyduklarını, tasdîkâtı işittiklerinde ondan uzaklaşıp kaçtıklarını, yansıtmada tasdikte bulunmayan bir ilgi çekiciliğin bulunduğunu söyler. Çünkü insanların zaten bildikleri doğru, işi bitmiş, kendisinde bir yenilik olmayan bir şeydir; bilmedikleri doğruya ise iltifat etmezler. Ama doğru bir söze, insanları etkileyecek olağandışı bir şey ilave edilirse bu durumda tasdik 13 Ayyâd, s. 208, 209; Abbâs Erhîle, el-eseru l-aristî fi n-nakdi ve l-balâğati l- Arabiyyîn, ed-dâru l-beydâ, Rabat, 1999, s Ayrıca bkz. Ayşe Demirkaynak, İbn Sînâ nın Poetika sı Üzerine Bir İnceleme, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2001, s İbn Sînâ, s Mustafâ el-cevzû, Nazariyyâtu ş-şi r inde l- Arab, Dâru t-talî a, Beyrut, 1988, s el-cevzû, s. 114, İbn Rüşd, s. 202, el-cevzû, s Ayyâd, s. 198.

7 235 INTERNATIONAL IBN SINA SYMPOSIUM ile tahyîl bir araya gelmiş olur. 20 Bu anlamda tasdîk akla hitap ederken, tahyîl duygulara hitap etmekte, şiir sanatının özünü tahyîl oluşturmaktadır. 21 İbn Sînâ, daha sonra Yunan şiirinin kısımları üzerinde durur. Yunanlıların şiir söyledikleri temaların sınırlı olduğunu ve her temanın bir vezni olduğunu söyler. Daha sonra da bu temalar hakkında bilgi verir: Şiirin bir türü tragedya diye adlandırılır. Hoş bir vezni vardır. İyiliği, iyi karakterleri ve insanî menkıbeleri içerir. Sonra bütün bunlar övgüsü amaçlanan bir reise izafe edilir. Kralların önünde bu ölçüyle şarkı söylenir; bazen de kralları öldüğü zaman bunlara ağıt ve mersiyeler eklenir. Bunlardan bir kısmı Dythyrambos diye adlandırılır. Bu da tragedya gibidir. Yalnız belli bir insana veya belli bir topluluğa övgüye mahsus değildir. Genel olarak tüm iyilere övgü içerir. Bir kısmı da komedya diye adlandırılır. Bunda kötülükler, kötü karakterler ve hicivler bulunur. Bazen de buna insanların ve diğer canlıların yaptığı çirkin işlerin zikredildiği ezgiler eklenir İbn Sînâ Aristoteles in eserinde tanımını yapmadığı yansıtmayı, doğal bir canlının, görünüşte doğal olan bir şekilde yansıtılmasında olduğu gibi, bir şeyin kendisi dışında bir şeyle muhataplara sunulması olarak tanımlar. 23 Daha sonra Aristoteles in Poetika sındaki şiir anlayışını ele alır. Yunanlıların, tıpkı Arapların şiire terk edilen diyarları, çölleri tasvir ve gazel ile başlamaları gibi kendilerine has şiir kuralları olduğunu belirtir. Mattâ çevirisine uyarak, ama Mattâ dan daha açık ve fasih bir ifadeyle muhayyil olmayan sözleri vezinli olsalar da şiir olarak görmediğini ifade eder. Ayrıca şiirin tek vezinle sürmesini, onun şiir oluşunun ayrılmaz bir parçası olarak görür ve birden çok vezin içeren manzumeleri de şiir saymaz. Aristoteles insanların davranışları yansıtmanın konusudur derken 24 İbn Sînâ bunu şöyle aktarmaktadır: Yunan şiiri sadece davranışların ve durumların yansıtılmasını konu alır. Arap şiiri ise, davranışları değil kişileri ele alır. 25 Buna göre, Arapların şiir söylemekte amaçları muhatabı etkilemek ve beğenilerini kazanmak iken, Yunanlıların amacının ahlâkî olduğu sonucu çıkmaktadır. 26 İbn Sînâ şiirin doğuşunu iki sebebe bağlar: Birincisi gönüllerin yansıtmadan hoşlanması, ikincisi ise melodiden hoşlanmasıdır. İnsanların bütün canlılar içinde yansıtma yeteneği en güçlü olan canlı olduğunu; diğer canlılarda ya yansıtma yeteneğinin bulunmadığını, ya da papağanın bazı sesleri, maymunun bazı hareketleri yansıtmasında olduğu gibi sınırlı olarak bulunduğunu ifade eder. İnsanların yansıtmadan hoşlanmalarına şöyle bir örnek verir: İnsanlar, iğrenç hayvanların resimlerini görünce bu hoşlarına gider; halbuki bunların kendilerini görseler, onlardan kaçarlar. 27 İbn Sînâ yansıtmayı (muhâkât) üç kısma ayırır: 1. Muhâkât-ı Tahsîn: Bir şeyi olduğundan daha iyi bir şekilde yansıtmak. 20 İbn Sînâ, s İsâm Kasabcî, Usûlu n-nakdi l- Arabiyyi l-kadîm, Menşûrâtu Câmia ti Haleb, Halep, 1996, s. 75, İbn Sînâ, s İbn Sînâ, s Aristoteles, Poetika, çev: İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999, s İbn Sînâ, s. 169, el-cevzû, s İbn Sînâ, s. 171.

8 236 ULUSLARARASI İBN SÎNÂ SEMPOZYUMU 2. Muhâkât-ı Takbîh: Bir şeyi olduğundan daha kötü yansıtmak. 3. Muhâkât-ı Mutâbıka: Bir şeyi olduğu gibi yansıtmak. 28 Bunlar kullanılarak bir şey olduğundan daha güzel veya çirkin gösterilebilir. Örneğin kızgın bir kişinin iştiyakını aslanın atılışına benzeterek zalim bir aslan gibi atıldı veya cesur bir aslan gibi atıldı denilebilir. Birincisinde yergi ve takbih söz konusuyken, ikincisinde övgü ve tahsin söz konusudur. Olduğu gibi yansıtmada ise ilave bir şey ile daha güzel gösterme veya daha çirkin gösterme söz konusu değildir, bir şey olduğu gibi yansıtılır. 29 Şiirin üç yolla yansıtma ve tahyîli gerçekleştirdiğini belirtir: Melodi, söz ve vezin. Melodinin kesinlikle insanların nefislerinde etki bıraktığını ve her şiir temasının kendine has, yumuşak, sert veya orta sertlikte bir melodisinin olduğunu, bu melodilerin insan nefsinde hüzün, öfke ve benzeri duygular oluşturduğunu söyler. Sözün de yansıtma ve tahyîl içerdiği zaman etki bırakacağını ifade eder ve veznin de düzenli olanı ile olmayanının olduğunu belirtir. 30 İbn Sînâ, şiirde vezin, söz ve melodi ile yansıtma yapıldığını söylerken, bunları beste ile söylenen şiirleri kastetmekte; sadece söz ve vezinle yansıtma yapılan şiirlerden bahsederken genel anlamda şiiri kastetmektedir. Bu görüşüyle yansıtmanın sadece şiirdeki lafızla gerçekleşeceğini söyleyen el- Fârâbî den ayrılmaktadır. 31 Yansıtmayı ayrıca dille alakalandırarak üç yolla yansıtma yapıldığını söylemektedir: Teşbih, istiâre ve terkip (teşbih ve istiârenin terkibi). 32 Daha sonra da öykünün iyi olanının uzun olduğunu söyler. Tragedyanın tanımı ve çeşitleri hakkında bilgi verip şiirin tertibinin güzelliği ve cüzlerinin tafsilatlandırılması konusu üzerinde durur. Şiirin cüzleri işlevsiz, sanat ve yansıtmadan yoksun olduğunda şairin lafızların fesahati ve kuvvetine özen göstererek eserini sıradanlıktan kurtarması gerektiğini belirtir 33. Ahlakta orta yol tutulması ve şiirde konu bütünlüğünü işler. İbn Sînâ öyküleri basit ve mürekkep kısımlarına ayırır. İbn Sînâ, Aristoteles in eserinin tam olmadığını düşünür ve muhtemelen Poetika daki bilgilerin çağına ve yaşadığı toplumdaki şiir anlayışına uymadığını fark ettiği için, içinde bulunduğu zamanın geleneğine uygun genel şiir ilmine ait bir eser yazmayı vaat eder. 34 Fakat, bu vaadini gerçekleştirememiştir. 35 Sonuç olarak İbn Sînâ, daha ziyade sahne sanatları için ortaya konulmuş olan Poetika yı, bazı bölümler hariç Arap şiiriyle mukayese etme gayreti içerisinde olmamıştır. Bunda Arap şiiri ile Yunan şiiri arasındaki farkı hissetmesi etkili olmuştur. Yunan şiiri hakkında elinden geldiğince bilgi edinip eserinde bu bilgiyi yansıtma çabası içinde olmuş, Aristoteles in Poetika çevirisini, aslına uygun bir şekilde anlama çabasını göstermiş ve İslam dünyasında bu konu üzerinde zihin yoranlar arasında Aristoteles in düşüncelerine en çok yaklaşan kişi olmuştur. 28 İbn Sînâ, s İbn Sînâ, s. 170, İbn Sînâ, s Ulfet Muhammed Kemâl Abdulazîz, Nazariyyetu ş-şi r inde felâsifeti l-muslimîn, Hey etu l-misriyyetu l- Âmme, Kahire, 1984, s. 79, İbn Sînâ, s İbn Sînâ, s İbn Sînâ, s Muhammed Ahmed Halefullah, Nakd li ba di t-terâcim ve ş-şurûhi l- Arabiyye li kitâbi Aristû fî san ati şşi r, Mecelletu Câmi ati İskenderiyye Kulliyetu Âdâb, İskenderiye, 1946, III, s. 17.