tepav Türkiye de ilaç Ar-Ge si: Neden şimdi? Nasıl? Selin Arslanhan Memiş 23 Ekim 2014 Economic Policy Research Foundation of Turkey

Transkript

1 tepav Economic Policy Research Foundation of Turkey Türkiye de ilaç Ar-Ge si: Neden şimdi? Nasıl? Selin Arslanhan Memiş 23 Ekim 2014

2 2 Çerçeve Neden ilaç Ar-Ge si? Nitelik sıçraması için sanayide dönüşüme ihtiyaç var İlaç Ar-Ge si ve biyoteknoloji, sürdürülebilir büyümeye doğru öğrenen bir toplum yaratmak için fırsat sunuyor Neden şimdi? Değişen iş modelleri ve bilimsel eğilimlerle Türkiye ilaç Ar-Ge değer zincirinde konumlanabilir Öğrenmeyi katalize edecek, yayılma etkisi yüksek yatay bir teknoloji platformu olan biyoteknoloji için ilaç Ar-Ge si önemli bir araç Nasıl? İnovasyon ekosisteminde eksiklerin tespiti ile başlayıp etkin çalışır hale getirmek gerekiyor Hızlandırıcı işbirliği mekanizmaları ve aktive edici araçlar tasarlamak lazım

3 Slide 3 Bölgenin toplam imalat sanayi ihracatındaki pay 1990 larda bölgede nasıl bir yerimiz vardı? 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 1996 Baloncuk büyüklüğü: Ülkenin imalat sanayi ihracatı Cezayir Suudi Arabistan Azerbaycan Rusya Mısır Yunanistan Türkiye Bulgaristan Romanya 0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% İsrail Ülkenin ihracatlarında imalat sanayinin payı Kaynak: UN Comtrade BEC sınıflaması, TEPAV hesaplamaları

4 Slide 4 Şimdi neredeyiz? Bölgenin toplam imalat sanayi ihracatındaki pay Azerbaycan Suudi Arabistan Katar Rusya Kazakistan Baloncuk büyüklüğü: Ülkenin imalat sanayi ihracatı Romanya Türkiye İsrail Bulgaristan Tunus Yunanistan Ermenistan Ürd Malta Kıbrıs Gürcistan Ülkenin ihracatlarında imalat sanayinin payı Kaynak: UN Comtrade BEC sınıflaması, TEPAV hesapları

5 Slayt 5 Türkiye, son 30 yılda 4 kattan fazla zenginleşti; ihracatını 50 ye katladı Kişi başı gelir (SAP, $) İhracat (milyar $) ,3 kat arttı kat arttı

6 Slayt 6 En çok ihraç edilen ürünler (1980, % pay) En çok ihraç edilen ürünler (2012, % pay, altın hariç) 11,1 13,6 8, ,9 8,3 6,2 7,4 6,8 4,5 6,2 6, Kaynak: Birleşmiş Milletler COMTRADE, TUIK (HS2 71 Hariç İhracatın Sektörel Dağılımı)

7 Slayt 7 Fakat eskiden dünyanın en büyük 15 sanayi ülkesi arasındaydı, artık değiliz İmalat sanayi üretimi en büyük olan 15 ülke Sıralama ABD ABD ABD ABD Almanya Japonya Japonya Çin Japonya Almanya Almanya Japonya İngiltere İtalya Çin Almanya Fransa İngiltere İngiltere İtalya İtalya Fransa İtalya Brezilya Çin Çin Fransa G. Kore Brezilya Brezilya G. Kore Fransa İspanya Kanada Meksika İspanya Kanada G.Kore Kanada Meksika İspanya İngiltere Hindista n Rusya Avustralya Hollanda Arjantin Hindistan Meksika Türkiye Hindista n Tayvan Brezilya Tayvan Hindista n Türkiye Meksika Endonez ya İspanya Türkiye Kanada

8 Slayt 8 Sanayi olmadan zenginleşebilirsiniz, peki yakınsayabilir misiniz? Türkiye ve Kore nin kişi başına GSYİH sının ABD ninkine oranı ( ) Kore Türkiye Kaynak: Angus Maddison Project Database

9 Slayt 9 İhracat sofistikasyonunu arttırmadan yakınsamak mümkün değil Dünyanın en büyük 20 ekonomisinin ihracat sofistikasyon endeksi (EXPY) değeri, 2010 Normalize edilmiş değerler, İsviçre = 100, Nijer=

10 Slayt 10 Türkiye nin ihracat sofistikasyonu artmıyor: Niteliksel dönüşüm için yeni modellere ihtiyaç var Türkiye de İhracatın Sofistikasyonu (EXPY) Kaynak: TEPAV Hesaplamaları

11 11 İlaç sektörü üretimde nitelik artışına katkı sağlayacaktır 2011 deki kişi başı gelir (log, dikey eksen) ve 1998 deki ihracat sofiskasyon endeksi değeri (log, dikey eksen) Türkiye İlaç sektöründe 43 alt sektörün 36'sı üretimin niteliğini arttıracaktır. Kaynak: COMTRADE veritabanı, Dünya Kalkınma Göstergeleri, TEPAV hesaplamaları

12 Slayt 12 Neden şimdi? İlaç Ar-Ge sinde değişen iş modelleri Türkiye için fırsat olabilir (1) Dünyanın ilk 20 ilaç şirketinin birleşme/satın alma işlemlerinin hedef alana göre dağılımı ( ve ) yılında ilaç sektöründeki birleşme ve satın alma işlemlerinin (>500 milyon dolar) gerçekleşme amaçları % 14% 41% % İlaç Biyomedikal Biyoteknoloji Jenerik Aşı Tanı Hayvan sağlığı %9 %29 Tüketici sağlığı Ar Ge aşamasındaki yeni molekül/ürünlere erişim Pazardaki ürünlere erişim Farklı bölgelerdeki pazarlara erişim Diğer

13 Slayt 13 Neden şimdi? Biyoteknolojinin ilaç Ar- Ge sinde yeri ve önemi giderek artıyor (2)

14 Slayt 14 Günümüzün konusu sürdürülebilir büyüme için öğrenen bir toplum yaratmak Türkiye nin önümüzdeki dönemde ihtiyacı sürdürülebilir bir büyüme modeli Öğrenen toplumlar yaratan politikalar, bilgi asimetrisinin giderilmesine katkı sağlayarak verimlilik sıçramasına ve sürdürülebilir büyümeye imkan sağlıyor Yatay kestiği birçok sektörde işlerin yapılış biçimini dönüştüren biyoteknoloji, yüksek yayılma etkisi potansiyeli ile bu yeni çerçevede fırsat sunuyor Artık sektörel politikaların önceliğini Türkiye için daha büyük etki yaratabilecek yatay teknoloji platformları için uygulanacak politikalar alıyor

15 Slayt 15 Yeni teknolojilerin yayılma etkisi: Genom analizi örneği DNA nın keşfi ve dizi analizi yöntemlerinin geliştirilmesiyle beslenen ve 1988 de başlatılan İnsan Genom Projesi döneminde ABD de araştırma ve endüstri aktiviteleri kaynaklı toplam 965 milyar dolarlık ekonomik etki ve 4,3 milyon istihdam yarattı Katma değer çarpan katsayısı 3,95 İstihdam çarpan katsayısı 5,57

16 Slayt 16 Öğrenen bir toplum yaratma yolunda ilaç Ar-Ge sinin rolü İlaç Ar-Ge sinde yaşam bilimlerinin ve biyoteknolojinin yeri artıyor Biyoteknolojinin en hızlı geliştiği ve yaygınlaştığı alan ilaç sektörü Biyoteknoloji farklı sektörlerde öğrenmeyi katalize edecek bir teknoloji platformu Türkiye de biyoteknoloji yayılma etkisi ile öğrenen bir toplum yaratmanın başlangıcı ilaç Ar-Ge sinde öğrenme ile başlamak olabilir

17 Slide 17 İlaç Ar-Ge değer zincirinde nasıl fırsat yakalanabilir? Keşif öncesi araştırma İlaç Keşfi Klinik Öncesi Çalışmalar Klinik Çalışmalar Hedef tanımlama Hedefe yönelik ilaç moleküllerinin tasarımı Erken güvenilirlik testleri Faz I Hedef doğrulama Molekül sentezi ve modifikasyonu Hücre testleri Faz II In vitro deneylerle doğrulama Farmakolojik geliştirmeler Faz III Optimizasyon

18 Etkin çalışan bir inovasyon ekosistemine ihtiyaç var Pazar erişim koşulları Beşeri sermaye Kamu kurumları Üniversite Özel sektör işbirliği platformları Araştırma merkezi Nitelik dönüşümünü destekleyici yasal düzenlemeler Fikri mülkiyet hakları Şeffaf kamu politikaları Fon kaynakları Ulusal ve uluslar arası ağlar ve ağ yönetimi Akademik işbirliği platformları ve çok disiplinli yaklaşım Üniversite sanayi işbirliği vizyonuyla lisansüstü programlar Şirket Sektör spesifik mekanizmalar İstikrarlı yatırım ortamı Tasarım Sentez Test Laboratuvarları Start up

19 19 İlaç Ar-Ge si için ekosistem aktörleri mevcut ama ekosistemi işler hale getirecek araçlar lazım İnovasyon, aktörlerin uygun ortam koşullarında birbirleriyle etkileşimleri sonucu ortaya çıkar Son dönemde kamu hem inovasyon ekosistemini besleyici ortam koşullarına hem de ekosistem aktörlerine yönelik bir dizi adım atmakta İnovasyon ekosisteminde tüm aktörleri yerine yerleştirmek, yasal düzenlemeleri doğru yapmak, teşvik sistemini tasarlamak kendi başına yeterli değil

20 Ekosistemdeki sorunları tespit ederek başlamak gerekir: Eksik nerede? Araştırma Geliştirme Ticarileştirme Ürün/hizmetin pazarda yaygınlaşması

21 Ekosistemdeki sorunları tespit ederek başlamak gerekir: Eksik nerede? Araştırma Geliştirme Ticarileştirme Ürün/hizmetin pazarda yaygınlaşması 1.Araştırma merkezleri öğretim üyelerinin laboratuarı olmanın dışına çıkamıyor 2.Araştırmalar arası etkileşim, koordinasyon ve tamamlayıcılık yok 3.Birbirini tekrarlayan birçok çalışma ve altyapı var ama rekabet edebileceğimiz alanlarda hızlandırıcı projeler yok

22 Ekosistemdeki sorunları tespit ederek başlamak gerekir: Eksik nerede? Araştırma Geliştirme Ticarileştirme Ürün/hizmetin pazarda yaygınlaşması 1.Temel araştırma çıktıları uygulamalı araştırmaya aktarılamıyor 2.Temel araştırma ile uygulamalı araştırma arasında tamamlayıcılık yok 3.Temel bilimciler ile mühendisler /klinisyenler birlikte çalışmıyor

23 Ekosistemdeki sorunları tespit ederek başlamak gerekir: Eksik nerede? Araştırma Geliştirme Ticarileştirme Ürün/hizmetin pazarda yaygınlaşması 1.Biyoteknoloji spesifik girişim sermayesi fonu yok 2. Biyoteknoloji kuluçka merkezi yok 3. Araştırma çıktılarının ticarileşmesine imkan sağlayacak platformlar yok

24 Ekosistemdeki sorunları tespit ederek başlamak gerekir: Eksik nerede? Araştırma Geliştirme Ticarileştirme Ürün/hizmetin pazarda yaygınlaşması 1.Üniversiteler, araştırma merkezleri, start-uplar ve şirketler arası işbirliğini sağlayacak arayüzler yok 2.Biyoteknolojide bir özel sektör platformu ve ortak dil yok 3.Ar-Ge çıktıları ile sanayideki ihtiyaçları eşleştirmek üzere çift taraflı etkileşimi sağlayacak mekanizmalar yok

25 25 Ekosistemi aktive edecek hızlandırıcı mekanizmalara ihtiyaç var İnovasyon ekosisteminin temel yapı taşlarını yan yana yerleştirmek ve ortam koşullarını olgunlaştırmak kadar, o ekosistemi etkin işler hale getirmek de önemli Hızlandırıcı ve hedef odaklı işbirliği mekanizmaları tasarlamak ve politika koordinasyonunu sağlamak lazım İnovasyon ekosisteminin etkin işler hale gelmesi için aktörler arası etkileşim ve koordinasyonu sağlamaya yönelik araçlar geliştirmek gerek İlgili ekosistem bileşenlerinin aktivasyonu için gerekli ortamı sağlamak gerekiyor

26 26 TEPAV ne yapıyor? Biyoteknoloji ve ilaç Ar-Ge si için kamu-sanayi işbirliği modelleri tasarımı Üst düzeyde sahiplenmeyi arttırmak üzere biyoteknoloji yaklaşımımızın paylaşımı TOBB Biyoteknoloji Sektör Meclisi Biyoteknoloji Odaklı Girişim Sermayesi Fonu TOBB Yaşam Bilimleri ve Biyoteknoloji Vakfı Türkiye de İlaç Ar-Ge Ekosistemi Raporu İlaç Sektöründe DYY Çalışması

27 Slayt 27 Sonuç Türkiye nin sürdürülebilir büyüme için öğrenen bir toplum yaratmak üzere yeni modellere ihtiyacı var Öğrenmeyi katalize edecek, yayılma etkisi yüksek yatay bir teknoloji platformu olan biyoteknoloji bu süreçte önemli bir fırsat Biyoteknoloji için ilaç Ar-Ge si önemli bir araç Ekosistemi aktive edecek hızlandırıcı somut mekanizmalara ihtiyaç var Değişen iş modelleri ve bilimsel eğilimlerle, Türkiye ilaç Ar-Ge değer zincirinde konumlanabilir Kamu-ilaç sektörü arasında yeni bir yaklaşımla ilaç Ar-Ge si ve biyoteknoloji odaklı, değer zinciri spesifik, hedefe yönelik farklı işbirliği modelleri tasarlamak ve uygulamak gerekiyor

28 Slayt 28 Ekler

29 Slide 29 Dünyadaki toplam klinik araştırmalar içinde Türkiye nin payı %0,7 Yürütülen toplam klinik araştırma sayısı ABD Kanada Almanya Fransa İngiltere İtalya İspanya Belçika Hollanda Güney Kore Avustralya Çin Polonya İsrail Japonya Danimarka İsveç İsviçre Avusturya Çek Cumhuriyeti Macaristan Hindistan Meksika Güney Afrika Norveç Finlandiya Yunanistan Türkiye Slovakya Yeni Zelanda Kaynak: clinicaltrials.gov

30 Dünyadaki toplam biyoteknoloji patentlerinden aldığımız pay %1 in altında Dünyadaki Biyoteknoloji Patentlerinin Ülkelere Dağılımı (%), ,6 6,7 5,0 4,54,13,6 2,5 2,21,91,61,61,51,51,41,41,21,10,80,70,50,50,40,30,30,30,20,10,10,10,10,10,10,10,10,10,10,10,00,00,00,00,00,00,00,0 ABD Japonya Almanya Fransa Kore Çin İngiltere Kanada Hollanda İspanya Avustralya İsviçre Danimarka İsrail İtalya Belçika İsveç Hindistan Avusturya Singapur Finlandiya Rusya Brezilya Norveç Yeni Zelanda İrlanda Polonya Güney Afrika Portekiz Şili Meksika Macaristan Slovenya İzlanda Arjantin Çek Cumhuriyeti Yunanistan Estonya Türkiye Litvanya Romanya Slovakya Kıbrıs Lüksemburg Endonezya Bulgaristan Kaynak: OECD Key Biotechnology Indicators, 2013

31 Slide 31 Bilimsel yayınların kalitesinde 37. sıradayız Bilimsel yayın kalitesi (H-index) Kaynak: SCImago Journal & Country Rank Erişim tarihi: Ocak 2014

32 dönemindeki ilaç sektörü yatırımlarının sadece %0,5 i Türkiye ye gelmiş, Ar-Ge yatırımlarında ise bu oran %0,1 den az İlaç Sektörü Yatırımlarının Ülkelere Dağılımı (%), ,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% ABD Çin İrlanda Singapur Hindistan Almanya Fransa İtalya Porto Riko Kanada İspanya İngiltere Rusya Belçika Brezilya İsviçre İsveç Macaristan Polonya Danimarka Japonya Malezya Avusturya Meksika Vietnam Güney Afrika Güney Kore Hollanda Portekiz Çek Cum. BAE Tayvan Tayland Cezayir Türkiye Romanya Kaynak: fdimarkets

33 Türkiye ye yapılan ilaç yatırımlarının da sadece %7 si Ar-Ge yatırımı 100,0% İlaç yatırımı çeken ilk 20 ülke ve Türkiye de yatırım türü (%) 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% Diğer Ar Ge Satış, Pazarlama, Destek Yönetim Merkezi Üretim ABD Çin İrlanda Singapur Hindistan Almanya Fransa İtalya Porto Riko Kanada İspanya İngiltere Rusya Belçika Brezilya İsviçre İsveç Macaristan Polonya Danimarka Türkiye 0,0% 20,0% Kaynak: fdimarkets