Biyoteknoloji Sektörel İnovasyon Sistemi Kavramlar, Dünyadan Örnekler ve Türkiye İçin Çıkarımlar Projesi: BİYOEKONOMİ

Transkript

1 tepav Economic Policy Research Foundation of Turkey Biyoteknoloji Sektörel İnovasyon Sistemi Kavramlar, Dünyadan Örnekler ve Türkiye İçin Çıkarımlar Projesi: BİYOEKONOMİ Selin Arslanhan Memiş 03 Nisan 2013

2 Son dönemde düşük teknolojili üretimden orta teknolojili bir yapıya dönüştük, ancak ileri teknoloji yetersiz Türkiye İhracatının Teknoloji Seviyesine Göre Evrimi ( ) 100% 90% 80% 2 70% 60% 50% 40% 30% 20% ileri teknoloji Orta Teknoloji Düşük Teknoloji Kaynağa Dayalı Ana ürün 10% 0% Türkiye nin önümüzdeki dönem hedeflerine ulaşabilmesi ve küresel pazarlarda rekabet gücünü arttırabilmesi için üretim ve ihracatında yüksek teknolojili ürünlerin payını arttırması kritik. Kaynak: UN COMTRADE database, TEPAV calculations (Based on UNIDO classification of products by level of technology

3 CAGR (%) Kaynak: UN Comtrade 3 Türkiye nin yıldız sektörlere ihtiyacı var: Biyoekonomi bir fırsat yaratabilir mi? 14,00% 12,00% Elektrik-Elektronik Metal Ürünler 10,00% Petrol ve petrol ürünleri Muhtelif ürünler Demir-Çelik 8,00% 6,00% 4,00% Metal olmayan mineraller Otomotiv Sebze ve Meyve Tekstil 2,00% Giyim 0,00% 0,00% 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00% Türkiye'nin dünya ihracatındaki payı (2011) Türkiye nin dünya ihracat pazarındaki ortalama sektör büyüme oranı

4 Biyoekonomi, biyolojik kaynakları üreten ve kullanan ekonomik faaliyetler bütünüdür -Biyoteknoloji - Biyomekanik - Farmakoloji - Gıda Bilimi -Genetik - Biyomalzeme - Biyoloji - Çevre Bilimi -Biyomedikal Bilimler - Moleküler Biyoloji - Biyoinformatik - Bitki Bilimi -Biyokimya - Biyofizik - Sinir bilim - Hayvan Bilimi 4 Sağlık Tanı bilimi, tedavi bilimi ve farmakogenetik Doku mühendisliği Biyomedikal Genetik testler, tanı kitleri, Biyoteknoloji temelli ilaçlar Sanayi Biyo-katalizörler Biyomalzemeler, biyoplastik Biyosensörler, çevre uygulamaları Enerji için biyokütle, yüksek katma değerli endüstriyel ürünler Tarım Tarım, Gıda ve yem değer zincirinde katma değeri arttırıcı iyileştirmeler Sürdürülebilir tarım ve hayvan yetiştiriciliği Gıda, içecek ve yemde iyileştirilmiş kalite

5 5 Yaşam bilimleri endüstrileri üretimde nitelik artışına katkı sağlamaktadır 2011 deki kişi başı gelir (log, dikey eksen) ve 1998 deki ihracat sofiskasyon endeksi değeri (log, dikey eksen) Türkiye İlaç sektöründe 43 alt sektörün 36'sı, tıbbi cihaz sektöründe ise 64 alt sektörden 62'si üretimin niteliğini arttıracaktır. Kaynak: COMTRADE veritabanı, Dünya Kalkınma Göstergeleri, TEPAV hesaplamaları

6 6 Yaşam bilimleri Türkiye nin 2023 hedefleri için anlamlıdır İleri teknoloji ihracatı payı (%) Dünya ilaç ihracatından aldığı pay (%) Dünya medikal ürün ihracatından aldığı pay (%) Dünyadaki toplam biyoteknoloji patentlerinden alınan pay(%) İlaç patentleri (USPTO) Medikal teknoloji patentleri (USPTO) ABD 19,9 8,4 24,7 41, Çin 27,5 1,2 4,1 2, Japonya 18,0 0,8 4,6 10, Almanya 15,3 15,0 13,3 7, Fransa 24,9 7,2 3,4 4, İngiltere 20,9 7,0 2,7 4, Brezilya 11,2 0,3 0,2 0, İtalya 7,2 4,1 2,0 1, Hindistan 7,2 1,8 0,5 0, Kanada 14,0 1,2 0,7 2, İspanya 6,4 2,6 0,5 1, Kore 29 0,2 1,2 3, Avustralya 11,9 0,8 0,4 1, Hollanda 21,3 3,4 8,5 2, İsviçre 24,8 11,5 3,0 1, Meksika 16,9 0,4 4,9 0, Polonya 6,7 0,5 0,4 0, Rusya 8,8 0,1 0,1 0, Endonezya 11,4 0,1 0,1 0, Türkiye 1,9 0,1 0,1 0, Kaynak: WDI, ITC ve OECD Patent Veritabanı

7 Yaşam bilimleri ekonomik büyüme için önemlidir ve küresel trendler büyüyen bir biyoekonomiyi işaret etmektedir AB de biyoekonomi büyüklüğü 1.5 trilyon Euro ABD de tarımdan kaynaklı biyoekonomi büyüklüğü 76 milyar dolar, sanayiden kaynaklı biyoekonomi büyüklüğü ise 100 milyar dolar Kanada nın biyoekonomi büyüklüğü 87.3 milyar dolar %63 ü sağlık, %27 si tarım ve gıda, %10 u ise sanayi kaynaklı Türkiye için biyoekonomi büyüklüğünü gösterir veri yok 7

8 Yaşam bilimleri yatırımlarında gelişmekte olan ülkeler ön plana çıkmaktadır Yaşam Bilimlerinde Doğrudan Yabancı Yatırımların Akışı (milyar dolar) ABD 38,7 İrlanda 37,1 Singapur 27,6 Çin 19,7 Almanya 14,8 İspanya 14,8 Fransa 14,2 Porto Riko 14,1 Hindistan 12,2 İsveç 8,0 Türkiye 0, ABD 73,3 Çin 29,8 Singapur 17,7 Hindistan 16,8 İrlanda 16 İtalya 13,1 Almanya 11,9 İsviçre 11,1 Kanada 9,9 Brezilya 8,9 Türkiye 0,9 Çin e yapılan yaşam bilimleri yatırımlarının %36 sı, Hindistan a yapılanların %47 si Ar-Ge yatırımı Kaynak: Global Life Sciences Cluster Report, 2011

9 9 Türkiye de mevcut durum nasıl? Biyoteknolojide açığa vurulmuş teknoloji gücü, ülkenin biyoteknoloji patentlerinin dünyadaki toplam biyoteknoloji içindeki payının, ülkenin toplam patentlerinin dünyadaki toplam patentler içindeki payına oranı olarak hesaplanmıştır. Kaynak: OECD Key Biotech Indicators, WDI

10 Slovakya Romanya Endonezya Lüksemburg Türkiye Litvanya Estonya Slovenya Yunanistan Arjantin İzlanda Çek Cum. Meksika Şili Macaristan Portekiz Plonya Güney Afrika Norveç İrlanda Brezilya Yeni Zelanda Rusya Finlandiya Singapur Avusturya Hindistan İsveç Belçika İtalya İsrail İspanya Danimarka Avustralya İsviçre Çin Hollanda Kanada G.Kore İngiltere Fransa Almanya Japonya ABD Belçika İsveç Hindistan Avusturya Singapur Finlandiya Rusya Yeni Zelanda Brezilya İrlanda Norveç Güney Afrika Plonya Portekiz Macaristan Şili Meksika Çek Cum. İzlanda Arjantin Yunanistan Slovenya Estonya Litvanya Türkiye Lüksemburg Endonezya Romanya Slovakya Biyoekonomide rekabet gücümüzü arttırabilmek için işleyen bir ekosistem ihtiyacı var % Dünyadaki Biyoteknoloji Patentlerinin Ülkelere Dağılımı (%), ,5 1,0 0,5 0, Kaynak: OECD Key Biotechnology Indicators, 2011

11 11 Patent başına maliyet Türkiye de çok yüksek Ar-Ge Verimliliği (USPTO patent başına düşen Ar-Ge harcaması, 2007) Kaynak: World Bank Report, Igniting Innovation: Rethinking the Role of Government in Emerging Asia and Central Asia, 2011

12 12 Ar-Ge verimliliğini yükseltmek için işlevsel bir model gereklidir Verilen desteklerin çıktıya dönüştürülmesi ve temel araştırmaların uygulamaya aktarılması problemi Ankara, İstanbul ve İzmir de Ar-Ge verimliği karşılaştırılması arasında TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerin illere dağılımı (%) 2010 yılı toplam bilimsel yayın sayısının illere dağılımı (%) 2010 yılı toplam patent başvurularının illere dağılımı (%) Ankara 10% İzmir 10% Diğer 43% Ankara 29% İstanbul 18% İzmir 9% Diğer 38% Ankara 29% İstanbul 24% İzmir 5% Diğer 43% İstanbul 42% Kaynak: TÜBİTAK, TPE, Thomson's ISI Web of Science

13 yüksek ve orta beceri düzeyindeki ihracatların toplam içindeki payı (%) Slide 13 Eğitim kalitesini iyileştirmeden, üretim deseni dönüşümünü gerçekleştirmek mümkün değil OECD ülkelerinin PISA sınavındaki başarı oranı ve orta ve yüksek seviyede beceri gerektiren ihracatın toplam ihracat içindeki payı, İsviçre Meksika İspanya İtalya Fransa İsveç Macaristan Polonya Danimarka Almanya Japonya İrlanda Belçika ABD Çek Cum. Avustralya Canada Netherlands 30 Portekiz Lüksemburg 25 Türkiye Yunanistan PISA fen bilimleri sınavında 5. ve 6. seviyelerde başarı gösteren öğrencilerin yüzdesi Kaynak: UNCTAD sınıflaması, COMTRADE veritabanı, OECD, TEPAV hesaplamaları

14 14 Türkiye de güçlü bir biyoekonomi için ekosistemdeki eksiklikler neler? Akademik işbirliği platformu ve çok disiplinli yaklaşım Özerk yapı ve işlevsel yönetişim modeli Yeni araştırma merkezi ve start-up şirket oluşturma Araştırma Merkezleri Yeni Girişimci Ulusal ve uluslar arası network yönetimi Özel sektör ile İşbirliği platformları Ulusal ve uluslar arası ağlar Sanayi Ekosistem öncüsü? Endüstri ile sürekli yakın ilişkiler Fon kaynakları Kamu Üniversite ler Verimli Ar-Ge Nitelik dönüşümünü destekleyici kamu politikaları ve yasal düzenlemeler Üniversite-sanayi işbirliği vizyonuyla lisansüstü programlar

15 15 Ne yapmak lazım? Türkiye nin büyüyen biyoekonomide kendine niş alanlar yaratabilmesi kritik Küresel trendler ve mevcut potansiyel ışığında somut analizlere dayalı odak alt sektör seçimi ve değer zinciri yaklaşımı ile rekabet gücü elde edebileceği odak alanlara yönelmesi Orta ve uzun vadede farklı odakları ve stratejileri içeren sürdürülebilir bir yaşam bilimleri yol haritası Teşviklerin ve işbirliklerinin bunlara göre yeniden yapılandırılması

16 16 Teşekkürler TEPAV-Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yaşam Bilimleri ve Sağlık Politikaları Enstitüsü Söğütözü Cad. No:43 TOBB-ETÜ Yerleşkesi TEPAV Binası Söğütözü Ankara Tel: Fax: Selin Arslanhan Memis-