DÜZCE ÜNĠVERSĠTESĠ SENATOSU NUN YENĠ YÜKSEKÖĞRETĠM YASASI ĠLE ĠLGĠLĠ ELEġTĠRĠ VE ÖNERĠLERĠ

Transkript

1 DÜZCE ÜNĠVERSĠTESĠ SENATOSU NUN YENĠ YÜKSEKÖĞRETĠM YASASI ĠLE ĠLGĠLĠ ELEġTĠRĠ VE ÖNERĠLERĠ Üniversitelerarası Kurul tarafından üniversitelere gönderilmiģ olan yeni yükseköğretim yasa taslağı Düzce Üniversitesi Senato üyelerine, bütün personele ve bütün öğrencilere elektronik posta ile ulaģtırılmıģ ve eleģtirilerle önerilerin birim amirleri tarafından Senato ya getirilmesi istenmiģtir. Bu metinde yer alan eleģtiri ve öneriler Düzce Üniversitesi Senato üyeleri tarafından 11 Ekim 2012 tarihli Senato Toplantısında dile getirilmiģ, notlar tutularak kayıt altına alınmıģ ve burada özetlenerek taslakta yer alan konu baģlıkları altında derlenmiģtir. GĠRĠġ Yasa taslağının tepeden tabana iletilmesinin doğru olmadığı, üniversiteler tarafından hazırlanıp YÖK e gönderilmesi yani tabandan gelmesi gerektiği görüşü dile getirildi. Bu kadar önemli bir yasa tasarısının 26 sayfalık özet olarak yazılmış bir metin üzerinden tartışmaya açılması doğru bulunmadı. Bir kitapçık şeklinde, taslağı hazırlayanların/emeği geçenlerin de belirtildiği daha ayrıntılı bir metnin beklentisi belirtildi. Aralık sonunda yasalaşması hedeflenerek aceleye getirilmesi eleştirildi. Türk yükseköğretim alanının rekabete açık olarak yapılanmasını öngörmeye çalışan bir taslakta yönetime fazla devletçi müdahale de yer alması eleştirildi. Ülkemizde Üniversite yapılanması tek tip yapılanma şeklinde olagelmiştir. İlin, bölgenin ve ülkenin gerçekleri ve ihtiyaçları gözetilerek bir üniversite yapılanması yerine çoğu zaman siyasi, hantal ve kaynaklarının irrasyonel kullanılması anlamına gelecek geleneksel yapı egemen olmuştur. Ülkemiz üniversite yapılanmasında önerebilecek modellerden biri de kurumsallaşmasını tamamlamış üniversiteleri bölgenin ana referans üniversiteleri haline getirmek bunun dışında kalan üniversiteleri ise ilin, bölgenin ihtiyaçlarına uygun spesifik üniversitelere dönüştürmek olabilir. Her yerde her şey olması doğru değil. Örnek vermek gerekirse Erciyes Üniversitesi nin Bölgesel Üniversite olması, etrafındaki illerdeki üniversitelerin de ihtiyaçlara göre spesifik üniversitelere dönüştürülmesi gibi (Teknik Üniversite, Sosyal Bilimler-Hukuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Su ve Orman Ürünleri Üniversitesi, Teknoloji-Sanayi Üniversitesi, Sanat Üniversiteleri vs.). Üniversiteler yapılanmasına göre ayrıca üç kategoride değerlendirilebilir; 1. Ulusal/Uluslararası Üniversiteler (Araştırma ve eğitimin bir arada 1

2 yürütüldüğü uluslararası ölçekte üniversiteler) 2. Bölgesel (Yerel üniversitelerin çatısı niteliğinde) 3. Yerel (Spesifik üniversiteler) Üç türlü rekabet ortamı var. 1. Uluslararası rekabet 2. Ulusal rekabet 3. Kurumsal rekabet İlk iki rekabet ortamında değişik ölçütlere göre (Yayın, Atıf, Patent, Buluş vs) sıralamadaki yerine göre devletçe teşvik ödülleri verilmesi, üçüncü rekabet ölçütüne göre; akademisyenler hatta çalışanlar için oluşturulacak performans ölçütlerine göre ücret politikasının belirlenmesi ve tüm üniversite personelinin sözleşmeli personel olarak istihdam edilmesi önerisi dile getirilmiştir. Tüm üniversitelerde akreditasyon ve kalite standardizasyon çalışmalarına gidilerek eğitim veya araştırma yapılacak asgari yapılar tanımlanmalı standart dışı ve akredite olmamış birimlerde eğitim ve araştırma hakkı gerekli altyapı sağlanana kadar verilmemelidir. 1. YÜKSEKÖĞRETĠM KURUMU STATÜLERĠ Dört çeşit üniversite yapılanmasına izin verilmesinin Tevhid-i Tedrisat a aykırı bir durum oluşturacağı ve bu yasaya sebep veren koşulların yeniden oluşmasına zemin hazırlayabileceği kaygısı dile getirildi. Örnek olarak Türk- Alman Üniversitesi nin iki ülke arasındaki bir işbirliğini temsil eden bir isimle kurulması verildi. Bu yasayla Alman Üniversitesi nin kurulabileceği ifade edildi. Ülkenin kalkınması için ar-ge ve inovasyona dayalı bir ekonomiye geçmek gerekiyor. Bu da üniversitelerin öncülüğünde olabilir. Oysa üniversiteler inovasyon odaklı değil. Bunu teşvik edecek bir altyapıya ihtiyaç var. Yabancı Yükseköğretim Kurumları Yabancı Üniversite yi teşvik etmenin ekonomik ve daha önemlisi Türk Yüksek Öğretimine yıllar sonra sosyal ve siyasal açıdan sıkıntılar oluşturabileceği kaygısı var. Yabancı Üniversitelerin Türkiye kampüsü diyebileceğimiz bu yapı uygun görünmektedir. Hem iç rekabet sayesinde üniversite kalitemizi artırmaya yardımcı olur, hem de özellikle Orta Asya ve Ortadoğu dan yabancı öğrenci gelmesine ciddi katkıda bulunur. En azından beyin göçünün önüne geçeceği, üniversite için yurtdışı bağımlılığın azalacağı, dövizin içeride kalacağı gibi iyi 2

3 niyetli gerekçeler oluşturulmaktadır. Ancak bu Türkiye kampüslerinin bu iyiniyetli beklentileri cevaplamaması da muhtemeldir. Şöyle ki uluslararası marka üniversitelerin adı ile açılan ancak kalite açısından bu üniversitenin taşra kampüsünden öteye geçmeyen ve sadece markayı paraya dönüştüren bir yapı olması da mümkün. Bu durumun orta ve uzun vadede olumsuz bir yansıması Türk Özel üniversitelerinin hatta Vakıf üniversitelerinin tek tek kapanması olacaktır. Bu marka üniversitelerle rekabet şansının düşük olduğu beklenen bir gerçektir. Buna rağmen yurtdışına kaçmış nitelikli beyin göçünü geriye çevirme ve rekabeti arttırıcı bir unsur olması nedeniyle sıcak bakılabilir. Mutlaka bu üniversitelerin sıradan bir kampüs olarak yapılanmasını engelleyecek, kaliteyi, uluslararası rekabeti garanti edecek şekilde yasal mevzuatının çok iyi hazırlanması lazım. Yabancı ve özel üniversitelerin öğretim üyelerine verecekleri ücretleri kendilerinin belirlemesi üniversiteler arası dengesizlik yaratacak ve yüksek ücretli yerlere kaçış artacaktır. Üniversite Konseyleri Devlet üniversitelerinde Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak olan Üniversite Konseyinin kuruluş şartları arasında, en az 10 yıldan beri faaliyette olması ve 100 öğretim üyesi şartı yerine daha objektif kriterler olmalıdır. Kurumsallaşma dereceleri denince ne anlıyoruz? Ölçütler nedir? Bu şartlar nasıl belirlenecek? Kurumsallaşmanın sadece iki kriter ile (10 yıl, 100 öğretim üyesi) tanımlanması doğru bulunmadı. Kurumsallaşmış üniversiteleri belirlemek için, en az sorudan oluşan bir veri toplama aracıyla elde edilecek verilerle oluşturulacak bir KurumsallaĢma Ölçeği tanımlanmalı. Üniversite Konseyi bu haliyle devlet üniversitelerini siyasi iradeye bütünüyle bağlı kılmak değil midir? 10 yıl sınırlamasının gerekçesi nedir. Süre yerine diğer sayısal ölçütler (akademik faaliyet vs.) daha doğru olmaz mı? Beş yaşında olup bu ölçütleri sağlaması olası bir üniversite kurumsallaşmış sayılmamakla cezalandırılmış olmuyor mu? Bu haliyle konsey senatonun ve yönetim kurulunun üzerine çıkıyor. Bu haliyle demokratik bir yapı olduğu söylenemez. Konseyin çok fazla yetkisi olduğu kanısı var. Stratejik kararları alıyor ama kim tarafından nasıl denetleneceği belli değil. Rektörün yetkileri politize olabilecek bir konseye verilmiş. Üniversitenin üzerinde bir konsey yapılanmasına sıcak bakan üyelerimiz de 3

4 var. Konseyi kuracak olan irade Bakanlar Kurulu ise örneğin 5 üyeyi kim ve nasıl seçiyor? Bu üyeler öğretim üyeleri mi? Unvan sınırlaması yok mu? Konseydeki iki üyenin nereden seçileceği belli değil kriterler belirlenmeli. Konsey in akademik üyeleri dışındaki üyelerin seçiminde kriterlerin ne olduğu (üniv.mezunu, mesleği, tecrübesi vs) daha net açıklanmalı. En az üniversite mezunu olmalı. En çok vergi verenler arasından ve/veya üniversiteye en çok bağışta bulunanlar arasından seçilecek üyeler üniversitelere yerel kaynak aktarımının yollarından biri gibi gözükse bile iki konuda çekince var: 1. Bu kişinin kurulda olması nedeniyle diğer kaynak aktarabilme potansiyeli olan kişilerin nasıl olsa yönetimde yokum, ne diye katkıda bulunayım bakış açısı ile üniversiteden uzak durması. Bunun yerine TSO vb kuruluşların, tüm üyelerinin sağladığı desteği temsilen ilgili odanın başkanının yer alması düşünülebilir diye bir öneri geldi. 2. Bu kişilerin üniversitenin işleyişine müdahale etmesi ve üniversitenin yerele fazla açık hale gelmesi riski. Konsey üyesi olarak konseyde en çok bağış yapan veya vergi ödeyen yerine - veya aynı zamanda- üniversitenin bulunduğu şehirle üniversitenin ilişkisine katkıda bulunacak, tercihen seçimle işbaşına gelen belediye başkanları veya yüksek sayıda üyeye sahip dernek veya oda başkanlarının da konsey üyesi olması, halkın ve şehrin hassasiyetlerinin üniversiteye yansıması açısından iyi fikir olacaktır. En çok vergi verenlerden bağıģ için asgari limit olmalı. Adaylar üniversite mezunu olmalı. Vergi suçu vb. sebebiyle ceza almamış olmalı. Konsey üyeleri arasında eski rektörlerin görev yapması da istenebilir. Hem eski rektörlerin tecrübelerinden yararlanılır, hem de eski rektörler onore edilmiş olurlar. Eski rektörlerin konsey üyesi/mütevelli olması için fiilen üniversitede çalışıyor olma şartı getirilebilir ya da emekli olsalar da hayatta olanlar konseyde yer alabilir. Üniversite yönetimi çok fazla Konsey Merkezli bir yapıya bürünmüş. Rektör bypass edilmiş. Rektörü merkeze alıp karar almada daha çok inisiyatif kullanılması sağlanmalıdır ve hukuki boşlukları giderilmelidir. Rektör dekanı atayan merci olan konseyle her an karşı karşıya kalabilir. Konsey senato ve yönetim kurulunun üzerine çıkıyor. Üniversite konseyi gelişmekte olan üniversitelerde sıkıntı oluşturabilir. Üniversitede bütçeleme nasıl olacak? Yüksek ücret ödenen üniversitelere 4

5 kaçışlar olabilir. Üniversite konseyi ismi kaldırılmalı; daha uygun, mütevelli heyet gibi, bir isim olabilir. Konseye gerek yok, ileride siyasallaşabilir. Konsey üyesi bir öğretim üyesinin sicil amiri dekan, dekanın sicil amiri konsey mi olacak? Konseyi/üyelerini görevden alma yetkisi kimde? Konsey kararlarını onaylayan veya ret eden bir yapı var mı? Bu yapı Bakanlar Kurulu mu? Eğer öyleyse siyasi baskı riski olmaz mı? Üniversite konseyinin doğru bir tercih olmadığını düşünüyorum. Rektör atamasında, seçim ve konsey olmamalı. Konsey, meslek yüksekokullarında olmalı. Sanayicilerden, ticaret ve sanayi odalarından temsilciler olmalı. 2. YÜKSEKÖĞRETĠM KURUMUNUN YÖNETĠMĠNDEKĠ ANA ORGANLAR Rektör Yasa taslağında, rektöre karşı bir duruş seziliyor. Rektöre hiçbir yetki verilmemiģ ama sorumluluk ona ait. Dekanlar dahi yetki sahibi (örneğin bölüm başkanı atamasında) ama rektörün hiçbir çalışma arkadaşını belirleme yetkisi yok. Üniversite yi rektör yönetecekse onu dışlayan bir yasal yapı ile olmaz. Rektörlük yetkilerini istismar eden kişilere ve antidemokratik uygulamalara dönük önlemler konabilir. Mevcut yasayla da demokratik, katılımcı, hesap verebilen bir üniversite yönetimi gerçekleştirilebiliyor. Yani aslolan insan dır. Yasada rektörün tüm yetkilerini sınırlamakla yanlış yapılıyor, rektör seçimine dikkat edilmeli. Adaylar YÖK e başvurmalı ve rektör için belirlenecek kriterleri (akademik, idari konulardaki deneyimlerin puanlanması) en yüksek puanla karşılayan aday rektör olarak atanmalı. Cumhurbaşkanı atayabilir. Rektör atamalarında; adayların akademik ve idari puanlarının olması lazım. Tıpkı doçentlik başvurularında olduğu gibi bir yaklaşım buraya uyarlanabilir. Asgari akademik ve idari puanlar belirlenmeli ve toplamda bir baraj puanı olmalıdır. İdari puan içerisinde mutlaka yönetici sertifikasyon programını 5

6 tamamlamış olma şartı bulunmalıdır. Adaylar YÖK ün ilan ettiği üniversite rektörlüğü için başvururken bu özgeçmişleri ile başvurmalı ve bu liyakata haiz olduğunu belgelemelidir. Belki YÖK, Meclis, Bakanlar Kurulu gibi kurum ve kuruluşlardan gelen üyelerle oluşacak bir komisyon, kriterleri sağlayan adayları mülakata çağırıp atama yapabilir. Üst üste olmadığı durumlarda rektörlük yapabilir mi? Ayrıca bu kişi farklı devlet üniversitelerinde görev yaptığında orada rektörlük hakkının ömrü vefa ettikçe süreceği anlamına mı geliyor? Bilim alanları arası hakkaniyeti gözetmek için bir kaygı gütmek yerine, uygun üniversitelerin bu bilim dallarına spesifik üniversitelere (Tıp, Mühendislik, Sanat, Fen, Hukuk, Sosyal Bilimler, Eğitim, Teknoloji Üniversiteleri, vs) dönüştürmek daha akıllıca olmaz mı? Böylece bir Tıp kökenli Rektörün uzmanı olmadığı dalları yönetmesi gibi bir durum da olmamış olur. Rektör süresinin bir döneminin beş yıl görev süresi uzun, iki dönem yapılabilmeli. Rektörlük ataması ulufe değil ki herkes biraz yapsın denilsin. Yetenekli olan seçilsin, görev süresi 5 yıl ve bir kereyle sınırlı olmasın. Üniversiteleri farklı bakış açılarının yönetmesinin doğru bir bakış olduğu görüşü de kabul gören bir görüştü. Rektör tıp fakültesi öğretim üyesi olmamalı. Bir yönetim bilimcinin cerrahlık yapmaya kalkışması nasıl uygun değilse, bir cerrahın da büyük bir kurumu yönetmeye talip olması uygun değil. İki tür rektör üniversite yönetiminde yer alabilir: Akademik ve İdari Rektör gibi. Adaylar YÖK e başvurmalı, kriterleri uygun olanlardan Cumhurbaşkanı atamalı. Rektörlerin görev, yetki ve sorumlulukları şablonu belirlenerek, bu şablon çerçevesinde kanun maddesi yazılmalı. Rektörlük için seçim kaldırılmalı, konsey oluşturulmamalı, rektör adayları belirlenecek kriterlere göre YÖK e başvurur ve bunlar arasından Cumhurbaşkanınca atama yapılabilir. Öğretim üyeleri her dönem en az bir yıl seçimle uğraşmak ve kutuplara ayrılıp husumet oluşturacak ortamlarda bulunmak yerine, işlerine bakıp akademik anlamda üretkenliklerini devam ettirmelidirler. 6

7 Rektör atama süreçleri Rektör Adaylarını Belirleme Komisyonu nasıl ve kimlerden seçiliyor? Kriterleri nedir? Komisyon üzerinde baskılar olması riski var. Konsey Bakanlar Kurulu aracılığıyla kurulacağına göre siyasi otorite Rektör seçiminde fazlasıyla söz sahibi olmayacak mı? Bu komisyon hangi kriterlere göre ve kimlerden oluşturulacak. Kaç kişiden oluşacak? Fazlasıyla Konseyin güdümünde olacak bu komisyonun fonksiyonu ne? Doğrudan konsey bu işi yapsın? Başvuru şartlarında sübjektif kriterlerin önüne nasıl geçilecek? Rektör Adaylarını belirleme komisyonu kaç kişiden oluşuyor? Aynı şekilde komisyonun bu adayları belirlemesindeki yaptırım gücü ne. Kurulun ret ettiği başvuru şartlarında durum ne olacak? İkinci alternatife göre Komisyonun Adayları belirleme kriteri ne? Seçimden yakınıyoruz. Bu durumun eski sistemden farkı ne? Siz seçmesini bilmiyorsunuz bizim seçtiklerimizden seçin en iyisi demek değil mi? Eskiyi hatırlatıyor? Üçüncü alternatifte Herkesin dahil olduğu bir seçim sistemi mahalli seçimlerde ki gibi adaylarda popülist yaklaşımlara yol açmaz mı? İdari personel de seçime katılmalı. Rektör seçiminde üniversite personeli fikir vermek için dahil olmalı ama kararı üniversite dışında bir merci vermeli. Üniversitelere kaynak veren ve hesap soran merci olabilir. Hükümet üyeleri ve YÖK üyelerinden bir yüksek komisyon oluşabilir. Senato Yüksekokul müdürlerinin tamamı niçin Senato da yer almıyor? Çok fazla sayıda meslek yüksekokulu olan üniversitelerde karar üzerindeki etkisini kırmak için mi? Senatonun mevcut hali daha katılımcı bulundu. Üniversitelerin meslek yüksekokulların bazılarında hiç öğretim üyesi yok, bunun yarattığı akademik ve idari sıkıntılar var. Öğretim görevlisini bölüm başkanı olarak görevlendirebiliyor fakat özlük haklarında fark sağlayamıyoruz. Bu düzenlenmeli. Üniversite Yönetim Kurulu Öğrenci temsilcisi Üniversite Yönetim Kurulu nda olmamalı. Çünkü Yönetim Kurulu nda öğretim üyelerinin kadrolara atanması ve disiplin işleri gibi konular görüşülmektedir. Bu konular öğrencinin görüş bildirmesini gerektirmeyen konulardır. 7

8 Dekan Dışarıdan atanacak Dekanlar nedeniyle çalışma barışı bozulabilir mi? Vakıf ve özel üniversitelerde ilan ve müracaat şartı olmaksızın dekanın doğrudan rektör tarafından atanması iradesi, devlet üniversiteleri rektörlerine neden verilmiyor? Bu farklılık nasıl açıklanabilir? Fakülte Kurulu Fakülte Kurulu oluşumunda mevcut durum devam etsin. Tıp Fakültesi nde tek diploma programı var. Ne olacak? Enstitü Enstitü Yönetim Kurulu yedi öğretim üyesinden daha fazla olabilir. Üyelerin görev süresinin müdürün görev süresi ile sınırlı olması ne kadar gereklidir? Enstitü müdürünü Rektör atamalıdır. Üniversitelerde araştırma yapılacak birimlerin (enstitü, birim vb) ya da araştırma üniversitelerinin kurulması ve desteklenmesi zorunludur. Sanat alanı için mutlaka ayrı enstitü olmalı. 3. YÜKSEKÖĞRETĠM ALANININ KOORDĠNASYONU VE ÜST- YÖNETĠMĠ Yürütme Kurulu: Yürütme kurulu üyelerinin görev süreleri belli değil. Yürütme Kurulunda görevli olan üyelerin sürekli görev yapması doğru mudur? Görev süresinin bir zamanla sınırlanması gerekir. Rektörler Kurulu Rektörler kurulunda başkan ve yardımcılarının görev süresi için bir sınırlama yok. Rektörler Kurulu, üniversitelerdeki konseyleri denetlesin. Kendi üniversitesinde söz sahibi olamayan rektör, Rektörler Kurulu nda ne yapacak? Yükseköğretim ġurası Yükseköğretim Şurası nasıl oluşur? 8

9 4. EĞĠTĠM Türkiye Yükseköğretim Veri Tabanına sadece öğrenciler değil, öğretim elemanları da dahil edilmeli. ARBİS ve YÖKSİS burada birleştirilebilir. Okutmanlar mezuniyetten sonra hemen ders vermeye başlamamalı. Önce pedagojik formasyon almalılar. Doktora eğitimini tamamlayanlar yardımcı doçent olup ders veriyorlar. Eğitim kalitesi için doktora eğitiminde buna yönelik dersler olmalı. Eğitim verecek birimler için standartlar belirlenmeli. Bu standartları taşımayan birimlere öğrenci alma yetkisi verilmemeli. Tıp Fakülteleri için, uzmanlık eğitimi verebilme standartları daha sıkı belirlenmeli. 5. YÜKSEKÖĞRETĠMDE ARAġTIRMA ÖYP öğrencileri sorun yaratıyor. Sorununun çözülmesi için yüksek lisans ve doktora programları olmayan yerlerde araştırma görevli kadro verilmesi lazım. AraĢtırma birimi / üniversitesi / bölümü Öğretim üyelerine mesailerini ve emeklerini eğitim, araştırma, topluma hizmet alanlarında bölüştürme konusunda inisiyatif verilmeli. Bazı öğretim üyeleri araştırma ağırlıklı çalışırken bazıları sadece ders vermeye yoğunlaşabilmeli. Öğretim üyelerinin haftalık iş yükü; eğitim, araştırma ve toplumsal katkı şeklinde 3 farklı göreve bölünebilmeli. İsteyen Öğretim üyesi haftalık mesaisinin örneğin %75 ini eğitime %25 ini araştırmaya ayırabilmeli ve öğretim üyesi ile bu iş yüküne göre dekanlık anlaşma imzalayıp denetlemeli. Araştırma birimi çok iyi bir fikir. Araştırma Üniversitesi kavramının doğru olmadığını düşünüyorum. Bunun yerine üniversitede çalışan öğretim elemanlarının mesaisinin yukarıda belirtilen 3 ana göreve yüzdelik olarak bölünmesinin daha doğru olacağını düşünüyorum. Araştırma enstitüsü ve istasyonları ayrıca yapılandırılabilir. AraĢtırma Enstitüsü ve AraĢtırma veya Uygulama Merkezleri Araştırma Enstitüsü araştırma merkezi ile benziyor. Fark yok. Araştırma Enstitüsü bilimsel çalışma için araştırmaya yoğunlaşmalı, öğrenci almayabilir. Araştırma enstitülerinin statüsü nedir? 9

10 AraĢtırmacı öğretim elemanı Araştırmacı öğretim elemanı için kısıtlı da olsa ders verme olanağı verilmeli, kişi isterse deneyimlerini aktarabilmelidir. Doktora sonrası araģtırmacı statüsü Üniversite uygun gördüğünde doktora sonrası araştırmacıların kadrolarının ihtiyaç çerçevesinde karşılanması uygun olacaktır. Boş yardımcı doçent kadrolarının yüzde beşi gibi bir sınırlama uygun değil. 6. TOPLUMSAL HĠZMET 7. YÜKSEKÖĞRETĠMĠN DENETĠMĠ ve KALĠTE GÜVENCESĠ Özlük haklarıyla ilgili net düzenlemeler yok. Oysaki temel maaşlar yükseltilmeli ki nitelikli kişiler akademisyen olmayı tercih etsin. Maliye Bakanlığı nın, Kalkınma Bakanlığı nın ve YÖK ün ayrı ayrı istediği iç kontrol, stratejik plan ve ADEK raporları tek bir raporlama sistemine dahil edilmelidir. YÖK Kalite Direktörlüğünde özel sektörden temsilci olmasının vurgulanması yerinde olur. Faaliyet iznini kaldırıcı yetkisi sıkıntıya yol açar mı? 8. ÖĞRETĠM ELEMANI ATAMA ve YÜKSELTME SÜREÇLERĠ Akademik ve bilimsel olmayan, kişisel tercihlerin devreye girmeyeceği bir sistem olmalı. Üniversiteler jüri kurarken farklı üniversitelerden jüri üyesi seçmek zorunda olmalı. Yayın değerlendirmeyle ilgili süreçler elektronik ortamda ve objektif kriterlere göre yapılmalıdır. Kişinin akademik dosyası (yayınlar, atıflar, özgeçmiş vs) YÖK te açılacak kişisel akademik sayfasına yüklenmeli. Daha önce belirlenmiş asgari başvuru koşullarını sağlayan ve toplamda belirli bir puanın üzerine çıkan adaylar dosya aşamasından geçmiş sayılmalı ve otomatik olarak bu aşamadan sonra hakemler bilgisayar ortamında atanarak sonuçlar yine bilgisayar ortamında yapılmalıdır. Bu şekilde kırtasiye ve zamandan da tasarruf yapılır. Öğretim elemanı alımlarında asgari şartların belirlenip, bu şartların dışında inisiyatifin üniversitelere bırakılması gerekir. 10

11 Akademik ilanlar Üniversite tarafından hazırlanmalı, yayınlanmalı ve üniversite istediği adayı atama inisiyatifine sahip olmalı. Okutmanların da en az öğretim görevlilerinde olduğu gibi kriterlerle alınması, lisansı bitirince hemen atanmamaları uygun olacaktır. Akademik işler yanında idari görevler üstlenen ve yayın yapmaya uğraşan, bir yandan da toplumsal hizmet üretmeye çalışan öğretim üyelerinin bütün çalışmaları göz önüne alınmalı. Yabancı dil yeterliliği tek başına çok önemli bir kriter olarak ortaya konmuş. Böyle olmamalı. Dil bir araçtır. İstenen yabancı dil bilgisi ile ne yapılması bekleniyorsa o yeterliliği ölçen kriterler konulmalı. Örneğin: Yurtdışında uluslar arası bir konferansta sözlü sunum yapmış olmak, gibi. Yardımcı doçentlik Doktora sonrası iki yıl bekleme süre sınırlaması ve yabancı dil baraj puanının yüksekliği doğru bulunmadı. İyi bir gerekçenin olmadığı düşünülüyor. İki yıl süre ile beklemek yerine bu süre içerisinde öğretim görevlisi olarak atanabilir. Yardımcı doçentlik ve doçentlik için bekleme sürelerine gerek olmadığı, sadece yapılması gereken asgari çalışmaların tanımlanması gerektiği ifade edildi. Yardımcı doçentlik ve doçentlik için yabancı dil barajının 70 e çıkarılması yerine, tam tersine 60 a indirilmesinin uygun olacağını önermişlerdir. Sanki yardımcı doçentlik eşittir dil bilmek düzeyine inilmiş. Daha rasyonel kriterler olması lazım. Hep dil üzerinden yürütülen kriterler yetersiz bulundu. Öneriler; 1. Dil sınavını geçmiş olmak için asgari taban belirlenmeli (örneğin 50). Üniversiteler kendi tabanlarını bu tabanın altına düşmeyecek şekilde belirlemeli, eğer kişi yabancı dilde eğitim veren bir üniversiteyi bitirmişse bu şart aranmamalı. 2. Yardımcı doçent adayının dalı ile ilgili bilim sınavını (en az 50 gibi) vermiş olması şartı 3. Dalı ile ilgili asgari yayın şartını sağlamış olması (örneğin tıp fakültesi için en az biri birinci isim 3 yurtdışı yayın gibi) 4. Üniversitenin akademik ilanda gerek görürse dil, bilim sınavı ve yayın için asgarinin üzerinde tanımlama yapması serbestisi olmalı 5. Değerlendirildikten sonra dekanlık tarafından şartları sağlayan adaylardan uygun bulunanı atanmak üzere rektörün onayına sunması 6. Bu kadronun şu anda olduğu gibi sözleşmeli olması 7. İlgili kurumun dışına çıkıldığında bir eğitim kurumunda çalışmayacaksa bu akademik unvanına kesinlikle kullanılmaması 11

12 8. Adayların dosyalarını bağımsız hakemlerin değerlendirmesi Öğretim üyesi ders vermeden önce pedagojik formasyon eğitiminden geçmelidir. Doçentlik Yardımcı doçentlikte olduğu gibi burada da sanki tek sorun dil miş gibi bir yaklaşım mevcut. Bunun yerine öneri olarak; 1. Beş yıl bekleme süre şartı anlamsız bulunuyor. Kişi başarılı bir akademik performans göstermişse (uluslararası patent, buluş, ders kitaplarına girmiş ve bilinen bir bilgiyi değiştirecek yayın, yüksek düzeyde atıf vb kriterler sağlanıyorsa) bu süre şartı aranmamalıdır. 2. Son beş yılda dil sınavını geçmiş olmak (örneğin 70), eğer kişi yabancı dilde eğitim veren bir üniversiteyi bitirmişse bu şart aranmamalıdır. 3. Dil yeterliliğini sınamak için sözlü sunum şartı getirilebilir. 4. Doçent adayının son beş yılda dalı ile ilgili bilim sınavını (en az 60 gibi) vermiş olması şartı 5. Dalı ile ilgili doçentlik asgari yayın şartını sağlamış olması (örneğin tıp için en az üçü birinci isim 15 yurtdışı yayın gibi) 6. Doçent olmuş kişi kendi üniversitesinde çalışmaya devam edecekse sınavı verdiği tarihten itibaren özlük haklarına kavuşması, başka bir üniversiteye geçecekse ilgili üniversitenin o zaman kadro talebinde bulunması şartı getirilmelidir 7. Adayların dosyalarını bağımsız hakemler değerlendirdikten sonra sözlü sınav sürecinde (sınava etkisi maksimum yüzde 30 olmak kaydıyla) sonrası toplamda yüzde yetmiş barajını sağlaması ile başarılı sayılması 8. İlgili dal ile ilgili öngörülen kadroda istihdam edilmesi mümkün kadro yoksa bir yıl süreyle çalışma hakkı verilerek kadrosuna uygun arayışa izin verilmesi 9. Bu kadronun şu anda olduğu gibi devamlı statüde değil sözleşmeli olması İlgili kurumun dışına çıkıldığında bir eğitim kurumunda çalışmayacaksa bu akademik unvanın kesinlikle kullanılmaması Doçentlik ve profesörlük unvanın bir edinilmiş akademik hak olması nedeniyle üniversite dışında da kullanılmasının uygun olduğu düşünen üyelerimiz de var. Beş yıl geçmiş olması şartı cümlesinde sanki dil ile ilgili bir şart aranmıyor ancak Diğer önerilen düzenlemeler şunlardır: diye başlayan cümlede dil şartı varmış anlamı çıkıyor. Doçentlik sınavı şu anda olduğu gibi merkezi sınavla yapılmalıdır. 12

13 Doçentlik, yardımcı doçentlik ve profesörlük gibi üniversite tarafından verilen bir unvan olmalıdır. Akademik (yayın) değerlendirme, Rektörler Kurulu ve TYK tarafından belirlenmiş çok ayrıntılı (yayın sayısı, yazar sıralaması, dergi impakt faktörü, atıf sayısı, patent/buluş/keşif sayısı, vb) kriterlere göre puanlanmalı. Belli bir puan barajını geçen doçent adayları, sözlü mülakata çağrılmalı. Hem zaman ve maliyet tasarrufu sağlanır hem de kişisel ilişkilere dayalı değerlendirmeler engellenmiş olur. Doçentlik unvanını da üniversite vermelidir. Yardımcı doçentlik ve profesörlük unvanını verebilen üniversite aynı şekilde doçentlik unvanını da vermelidir. Asgari koşullar YÖK tarafından belirlenmeli. Ancak her üniversite kendi kriterlerini bu asgari koşulların üzerine ekleyebilmeli. Yayın ve sözlü sınavlar birbirinden ayrı tutulmamalı. Yayın aşaması belirli bir yüzde, sözlü aşaması da belirli bir yüzde olarak alınmalı ve geçme puanı belirlenmelidir. Bilim alanı bir yabancı dille ilgili olan adayların bu alandaki yabancı dil sınavından 100 tam puan üzerinden en az 90 puan almaları halinde, müracaat tarihi itibariyle son 2 yıl içinde, Kurul tarafından kabul edilen merkezi yabancı dil sınavında 100 tam puan üzerinden asgari 70 puan almış olmak şartı aranmaz önerisi uygun bulundu. Doçentlik jürileri tarafından bilimsel inceleme ve sözlü sınav aynı anda yapılmalı, objektif değerlendirmeye katkı sunacaktır. Doçentlik ve profesörlük kadroları da sözleşmeli olmalıdır. Akademisyen yeni unvanı başka üniversitede alacaktır. Doçentlik jürisi değerlendirmeyi yapıyor ama unvanın verilmesinin uygun olup olmadığını belirleyebiliyor mu? Doçentlik jüri raporunda, sağlamıştır/ sağlamamıştır seçeneklerinin yer alması yeterli değil. Daha ayrıntılı raporlama talep edilmeli. Profesörlük ataması Profesörlük için asgari şartları her üniversite kendisi belirlemeli ve üniversite yönetim kurulunca ilgili dalda kadro varsa atanmalı aksi taktirde ya doçent unvanı ile çalışmaya devam etmeli ya da profesör kadrosu imkanı bulabileceği ve kadro açılan bir başka kuruma başvurmalıdır. Kişi, tıpkı diğer akademik unvanlarda olduğu gibi eğitim kurumu dışına çıktığında hiçbir şekilde bu unvanı kullanamamalı; eğer bu unvan kullanılacaksa, eğitim kurumlarında bu unvanla kesintisiz beş yıl çalışmış olma şartı aranmalıdır. Doktora unvanı esastır, Yardımcı doçentlik, doçentlik ve profesörlük unvanlarının üniversitelerin kendileri tarafından verilecek unvanlar olması gerekir. 13

14 DĠĞERLERĠ Kıyafet özgürlüğüne sınırlama getiren madde düzenlenmelidir. Yabancı dilde yazma sorunu yaşayan akademisyenler için üniversitelerde Akademik çeviri (İngilizce) destek birimleri kurulmalı ve sadece dil nedeniyle araştırmalarını yayınlayamayan araştırmacıların sorunu çözülmelidir. Özlük hakları ile ilgili kısım eksik. Temel maaşlar mutlaka iyileştirilmeli. Üniversiteler mutlaka ama mutlaka bilim üretmeli. Şu anki Üniversite eğitim ağırlıklı. ALES ile akademisyen olma kriteri sağlanamaz. Mutlaka kullanılacaksa değerlendirmede ağırlığı azaltılmalı. 14