KAYNAKÇA SİYASAL DÜŞÜNCELER TARİHİNİN KONUSU VE KAPSAMI

Transkript

1 KAYNAKÇA SİYASAL DÜŞÜNCELER TARİHİNİN KONUSU VE KAPSAMI VI

2 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? Siyaset felsefesinin kapsamı Siyasal örgütlenmenin ortaya çıkışı Siyaset bilimi Bilim adamının konumu ve davranışı Siyaset felsefesinin ortaya çıkışı 2

3 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular 1) Siyaset deyince ne anlıyorsunuz? 2) Siyaset felsefesi deyince ne anlıyorsunuz? 3) Antik medeniyetlerin yönetim biçimlerine dair neler biliyorsunuz? 3

4 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde edileceği veya geliştirileceği Siyaset felsefesinin kapsamı Siyaset felsefesi disiplininin hangi konuları kapsadığı öğrenilir. Okuyarak, araştırarak ve tartışmalara katılarak Siyasal örgütlenmenin ortaya çıkışı Hangi toplumsal ilişkilerin siyasetin ortaya çıkışına yol açtığı öğrenilir. Okuyarak, araştırarak ve tartışmalara katılarak Siyaset bilimi Siyasetin bir bilim olarak nasıl incelenmesi gerektiği öğrenilir. Okuyarak, araştırarak ve tartışmalara katılarak Bilim adamının konumu ve davranışı Siyaset bilimcinin objektifliği meselesi anlaşılır. Okuyarak, araştırarak ve tartışmalara katılarak Siyaset felsefesinin ortaya çıkışı Tarihsel olarak siyaset felsefesinin medeniyetlere katkısı öğrenilir. Okuyarak, araştırarak ve tartışmalara katılarak 4

5 Anahtar Kavramlar Siyaset felsefesi Neolitik devrim Siyaset bilimi Bilim insanının yansızlığı 5

6 Giriş Bu bölümde Mezopotamya dan başlayıp Sicilya nın doğu kıyılarına kadar uzanan Doğu Akdeniz Havzası nda ortaya çıkan medeniyet, bunun insanlık tarihindeki ve siyaset felsefesinin doğumundaki önemi ele alınmıştır. Siyaset biliminin temel noktaları ve siyaset bilimcinin uğraştığı konularının ana hatları aktarılmıştır. 6

7 1.1. Siyaset Felsefesinin Kapsamı Siyasal düşünce tarihi disiplini, insan topluluklarının organizasyonuna ve yönetimine dair çeşitli zaman ve coğrafyalarda ileri sürülen düşüncelerin siyasal alandaki evrimini inceler. İnsanların arasındaki yönetme ve yönetilme ilişkilerinin nasıl düzenlenmesi gerektiğine dair bu düşünceler, insanlık tarihinde son iki bin beş yüzyıl için kesintisiz bir süreklilik oluşturur. Bir düşünce silsilesinin gelişimini takip etmek, ilk başta basit bir edim olarak gözükse de siyasete dair düşüncelerin çözümlenebilmesi için birden fazla bilimsel disiplinin incelenmesi gerekir. Siyasal düşünce tarihi disiplininin ilgili olduğu pek çok farklı sosyal bilim alanı vardır. Bunlar: Felsefe Siyaset Bilimi Kamu Hukuku Siyaset Sosyolojisi Felsefe, her şeyden önce tüm bilimlerin temelinde yatan metotlu düşünme biçimi olduğu için önemlidir. İlk siyaset felsefecilerinin hiçbiri sadece siyaset bilimi ile uğraşmıyordu. Disiplinler arası ayrım modern bir bilimsel tekniktir, ilk düşünürler doğa bilimlerinden sosyal bilimlere kadar geniş bir ilgi alanına sahipti. Kamu hukuku ve siyaset bilimi alanlarının ayrılması da gene yirminci yüzyılın ikinci yarısı kadar yakın bir dönemin eseridir. Devletlerin esas teşkilatı ve bunları belirleyen kurallar ve bunlar tarafından kısmen şekillenen siyasal sistemler çok yakın zamanda ayrı inceleme nesneleri hâline gelmiştir. Siyaset sosyolojisi ise toplumların kendi içindeki yönetsel iş bölümünün maddi ve toplumsal temellerinin anlaşılması açısından kilit önemde bir disiplindir. Bunun da sosyolojiden ayrı bir alan olarak ortaya çıkması yeni bir gelişme sayılmalıdır. Sonuçta tüm bu disiplinler açısından kilit kavram siyaset kavramıdır. Siyaset onunla uğraşmadığınızda dahi sizinle uğraşan insan topluluklarının sosyal yaşamının en önemli belirleyenlerinden biridir. Herkesin hakkında bir fikri olduğu bu kavrama biraz daha yakından bakalım. Siyaset, kamusal işlerin yerine getirilebilmesi için kaynakların, hak, sorumluluk ve özgürlüklerin, maddi ve manevi değerlerin otoriter dağıtımıdır. Bu tanım şu anlama gelir: Bir insan topluluğu, topluluğun bütününe ait işleri yerine getirmek için o topluluğu oluşturan kişiler arasında bir iş bölümü gerçekleştirecektir. Bu iş bölümünün ne şekilde gerçekleşeceğinin belirlenmesi, ilgili görevlerin dağıtımının yapılması ve karar verilen düzenin işletilmesi siyaset sürecidir. Bu sürecin otoriter olmasının anlamı ise topluluğu oluşturan her birey için verilen kararların bağlayıcı olması anlamına gelir. Herhangi bir kimse bu karara uymamayı tercih edebilir ama bu tercihinin sonuçları olacaktır, bu sonuçlardan kaçmanın da başka sonuçları. 7

8 Örneğin bir tarım topluluğunda ekimin ne zaman yapılacağına karar verilmesinde herkesin görüşünün mü alacağı yoksa sadece karar alma yetkisinin tarımdan anlayanlara mı bırakılacağı siyasal bir sorundur zira topluluk arasında bağlayıcı olarak hak ve sorumluluk dağıtılmaktadır. Başka bir örnekte aynı toplumun ihtiyacı olan gübrenin satın alınmasının maliyetinin karşılanması için herkesten eşit para mı toplanacağı yoksa herkesten zenginliği oranında mı parasal katkı bekleneceği siyasal bir sürece işaret eder. Zira burada da maddi değerler topluluk arasında gene bağlayıcı olarak yeniden dağıtılmaktadır. Oy hakkının sadece erkeklere mi yoksa her toplumsal cinsiyetten insana mı tanınacağı da benzer bir biçimde daha açık bir örnek olarak bir siyasal sürece işaret eder. Burada da özgürlükler söz konusu insan grubu içerisinde dağıtılmaktadır. Her bir örnekte söz konusu insan topluluğunda kimileri bu kararları beğenmeyebilir. Örneğin ekimin ne zaman yapılacağına tarımdan anlayanların değil de herkesin karar vermesi gerektiğini düşünüyor olabilirsiniz. Karar öbür türlü alındıysa yapacak bir şeyiniz yoktur, bu da sürecin otoriter olduğuna işaret eder. Bir başka örnekten hareketle kadınların oy vermesine karşı olan biri kurala karşı gelerek fiilen bunu engellemeye kalkarsa o toplumda kuralların uygulanmasından sorumlu kamusal otoriteler bu engellemeyi gerekirse zora başvurarak ortadan kaldıracağı gibi faili de cezalandıracaktır zira yukarıda da altı çizildiği gibi siyasi kararlar keyfe keder değil, otoriter kararlardır. Bir siyasal sürece tekabül edecek şekilde yukarıda örneklenen türden toplumsal iş bölümü insan toplulukları arasında on, on iki bin yıl önce görülmeye başlanmıştır. Arkeolojide bu döneme Neolitik Devrim adını veriliyor çünkü insanların avcı toplayıcılığı bırakıp yerleşik tarım toplumuna geçişi bu dönemde gerçekleşmiştir. Neolitik dönemden beri insanlar toplumsal iş bölümüne dayanarak ortak faaliyet yürütüyor. Bu dönem, insan topluluklarının avcı toplayıcılıkla geçinemeyecek kadar sayıca kalabalıklaşıp yerleşik tarım yapan küçük toplulukların olduğu yapıya geçtiği dönemdir. Tarih kavramı bu bağlamda devreye girer. Bizler ilk toplumsal organizasyon kurulduğundan beri bu organizasyonun ne şekilde işlemesi gerektiğine dair öne sürülen fikirlerle ilgiliyiz. Dolayısıyla tarih bizim inceleme alanımızdır. Her alanın bir geçmişi kuşkusuz vardır ancak o geçmiş metotlu bir yaklaşımla inceleniyorsa tarih disiplininden bahsedilebilir. Metotlu yaklaşım bilimsel bir kavrayışa işaret eder. Dolayısıyla siyasal düşünceler tarihi siyasal düşüncenin geçmişinde ne olduğunun anlatılmasının ötesinde belli bir bilimsel yöntem dâhilinde siyasal düşüncenin tarihsel gelişiminin aktarılmasından ibarettir Siyasal Örgütlenmenin Ortaya Çıkışı Siyasetin ilk uygulama alanının ilk tarım toplumlarında olduğunu belirttik. Avcı toplayıcı toplumların neden bu seviyede bir siyasal iş bölümüne ihtiyacı yoktur? Çünkü bu toplumlar artı ürün ortaya koyamaz. Göçebe oldukları için depolama ve ürünlerini muhafaza etme sorunu yaşamazlar. Ancak tarım toplumlarının artı ürünlerini depolama ve muhafaza etme, doğayla ve çevrelerindeki yağmacılarla baş etme sorunları vardır, daha da önemlisi yerleşik tarım özellikle sulama gerektiren coğrafyalarda büyük oranda toplumsal örgütlenme 8

9 gerektirir. Tüm bu işler için yani sulama kanallarının kazılması, kıtlık zamanında tüketilmek için tarım ürünlerinin depolanması, bu depolardaki ürünleri yağmalamak isteyebilecek olanlardan korunmak amacıyla bunların bulunduğu bölgelerin etrafına duvarlar örülmesi için toplumsal örgütlenme gerekir. Üstelik avcı toplayıcı gruplar küçük topluluklardır çünkü o yaşam tarzıyla bulunabilecek besin dolayısıyla beslenebilecek boğaz sayısı azdır oysa tarım toplumları geniş olduğu için de sosyal düzene ihtiyaç duyar. Bu toplumlar geniştir çünkü besin kaynağı hem daha verimli hem de daha istikrarlıdır. İşte tarımla geçinen bu insan topluluğunun yukarıda bahsedilen kamusal gereklilikleri düzenli bir biçimde yerine getirmek için yönetme, yönetilme ayrımı sosyal bir olgu olarak ortaya çıkar. Yukarıda saydığımız tüm toplumsal işlerde verilmesi gereken kararlar, bu kararların nasıl verileceğine dair süreçlerin belirlenmesi ve farklı insanların farklı işlere koşulması gerekir. Böylece siyaset doğmuş olur. Bu türden ilk toplulukların Fırat ve Dicle Nehri nin Basra Körfezi ne döküldüğü bölgede oluştuğunu görüyoruz. Bu sulamaya elverişli araziye yerleşen topluluklar büyük bir iş bölümü yoluyla burada çok verimli tarım yerleşimleri oluşturmuş, daha sonra da bu yerleşimleri korumak üzere etraflarını çevirmişlerdir. Dolayısıyla Mezopotamya diye anılan bu bölgede ilk şehir devletlerinin kurulması ve yazının kullanılmaya başlanmasıyla günümüzden altı bin yıl kadar önce siyasal ilişkilerin açık bir biçimde yaşanmaya başladığını görebiliriz. Şekil 1.1: Mezopotamya Haritası Kuşkusuz sulama yoluyla tarım yapan tek bölge Mezopotamya değildir. Aşağı yukarı aynı dönemde Nil Deltası nda ve bugünkü Pakistan da İndus Nehri nin deltasında da benzeri 9

10 yerleşimlerin ortaya çıktığını biliyoruz, Çin de Sarı Nehir ve Yangtze Irmaklarının suladığı daha geniş deltada çok önemli bir medeniyetin aşağı yukarı aynı dönemde ortaya çıktığını biliyoruz. Bunlardan Nil Deltası zaten Mezopotamya ile aynı havza içinde değerlendirilir. İndus Nehri nin etrafındaki medeniyet Hindikuş ve Himalaya Dağları tarafından etrafından izole edilmiştir. Çin ise başka tür bir siyasal kültürün beşiği olmuştur. Bugün siyaset felsefesi tarihi anlatıları Doğu Akdeniz Havzası etrafında gelişen, oradan bütün Akdeniz e sonra da tüm dünyaya yayılan bir siyasal düşünce biçimine odaklanmaktadır. İki bin beş yüzyıllık bir gelenekten bahsettiğimizde işaret ettiğimiz budur. Tarihsel olumsallık Çin medeniyetini bu konuda dışarıda bırakmıştır. Bunda oradaki tarihsel gelişimin daha durağan ve döngüsel izleğinin de etkisi vardır. Milattan önceki son yüzyıl içinde bütün eski el yazmalarının Çin imparatorunun emriyle yakılmış olmasının da bu noktada talihsiz bir olay olduğunun altını çizmek gerekir Siyaset Bilimi Siyaset bilimi, on dokuzuncu yüzyılın sonundan itibaren ortaya çıkmış bir beşerî bilimdir. Bunun öncesinde de siyasete dair tam da bu dersin konusu olan çalışmalar ortaya konmuştur. Filvaki bu çalışmalar siyaset biliminden ziyade siyaset felsefesi başlığı altında incelenir çünkü bu eserler daha ziyade normatif çalışmalardır ve var olan siyasal kurumların muayyen bilimsel yöntemlerle incelenmesinden ziyade olması gerektiği düşünülen siyasal kurumlara dair fikrî egzersizlerdir. Bununla birlikte kabul etmek gerekir ki modern siyaset bilimi bu fikrî egzersiz üzerinde yükselmiştir. Normatif değerlendirmeler, bir felsefecinin kendi inandığı değerler doğrultusunda kimi yargılarda bulunması anlamına gelir. Siyaset üzerine ilk düşünen felsefeciler doğal olarak toplumların objektif incelenmesi ile ilgili değillerdi, onlar daha ziyade bu yapıların ne şekilde en ideal siyasal biçime yaklaşabileceklerinin arayışı içindeydiler. Bu yüzden siyaset felsefesi başlığı altında incelediğimiz konular topluma ve onun siyasal kurumlarına dair bilgi edinmekten ziyade bunları muhayyel bir ideal fikri doğrultusunda dönüştürmeye yönelik düşüncelerle ilintilidir. Toplumsal bilimlerin bir parçası olan siyaset biliminde doğa bilimlerinden farklı olarak deney yapmak pek mümkün değildir dolayısıyla sosyal bilimlerde doğa bilimlerindekine benzer kesin bilimsel yasalardan bahsedemeyiz. Açıkçası çok değişkenli ve durağan olmayan bir sosyal yapı olan insan topluluklarının bütün hâllerini kapsayacak kesinlikte (maddenin üç hâli yasası gibi) önermelerde bulunmak sosyal bilimlerde genelde mümkün olmaz. Bununla beraber sosyal bilimlerde de kesin olmamakla beraber bazı genel yasaların olduğu söylenebilir. Bu yasalara tekrar eden benzeri olayların incelenmesi sonucunda ulaşılmıştır. Olayların birbirleriyle neden sonuç ilişkisi içerisinde gerçekleştiği anlayışı, bilimsel yöntemin temelini oluşturur. Toplumsal olay ve olgular rastlantılarla açıklanamaz. Tarih bize bu yönden önemli bilgi ve veriler sunar. Hiçbir tarihî olay kendisini aynen tekrarlamaz; bu, toplumların değişken ve hareketli olmasının bir sonucudur. Bir tarihsel olay ancak diğer 10

11 olayın benzeri olabilir, bu benzerliklerin altında yatan nedenselliklerin çözümlenmesiyle bilimsel bilgi ortaya çıkar. Siyaset bilimi de işte toplumların yönetme yönetilme ilişkilerinin var olan organizasyonunun altında yatan nedenselliklerin çözümlenmesiyle ilgilenir. Bu ifade biraz karışık gözükebilir ama toplumların yönetimle ilgili kurumsal düzenlemelerinin bütününe siyasal rejim diyoruz, bu rejimin işleyişi de devlet diye adlandırdığımız kurumsal yapıyla yakından ilintilidir çünkü siyasal rejimi oluşturan temel kurumlar devlet kurumlarıdır yani belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan halkın üzerinde iktidara sahip tüzel kişiliğin oluşturduğu yönetme aygıtları. Geleneksel siyaset bilimi anlayışı zaten siyaset incelemelerini devlet incelemelerine indirgemişti. Tam da bu yüzden kamu hukuku ile ayrımı pek yoktu. Modern siyaset incelemeleri ise devletin dışındaki siyasal kurumları da inceleme nesnesi hâline getirmiştir çünkü bu kurumlar mesela siyasi partiler, baskı grupları ve benzerleri siyaseti etkiler ve biçimlendirir fakat bu modern siyaset biliminin alanına girer, siyaset felsefesi ile ilgilenen eski kuramcılar daha ziyade devlet ve onun temel kanunları ile ilgilidir Bilim Adamının Konumu ve Davranışı Bilim, araştırmacının kişiliğinin dışında bir alandır. Doğa bilimlerinde bu ayrım çok nettir. Sosyal bilimlerde ise kişi yaşadığı toplumun bir parçasıdır ve o toplumun içinde toplumsallaşma sürecine maruz kalmıştır. Dolayısıyla araştırmacı içinde toplumsallaştığı grubun birtakım değer yargılarını da kişiliğinde taşır. Her ne kadar niyeti bu olmasa da araştırma ve analizlerini gerçekleştirirken bu değer yargılarını da kullanır. Bu durum sosyal bilimlerdeki olgu ve tespitlerin araştırmacının değer yargılarına göre eğilip bükülebileceği anlamına gelmez. Bu noktada devreye objektiflik kavramı girer. Bilim insanının objektif olması beklenir ancak bu kavram bazı açmazlara yol açar. Tüm bu açmazların temelinde yatan soru sosyal bilimlerde objektifliğin kıstasının ne olduğudur. Buna üç noktanın altını çizerek cevap verebiliriz: Toplumun içinde bulunduğu tarihsel dönemde bir dizi siyasal sorun vardır. Siyaset felsefesi söz konusu dönemin verili sorunları çerçevesinde gelişir. Kimse tarihin ona sormadığı soruya cevap veremez. Dolayısıyla siyaset felsefecisinin içinde eser verdiği dönemin toplumsal ve siyasal sorunlarına vâkıf olarak düşüncelerini değerlendirmemiz gerekir. Siyaset felsefecilerini sadece metinleriyle değil, metin dışı özelliklerini de aklımızda tutarak değerlendirmemiz gerekir. Metinlerini ve oralarda ileri sürülen fikirleri daha iyi kavrama ve analiz etmenin yolu da buradan geçer. Siyaset felsefecisinin kişisel olarak içinde yetiştiği koşulları, toplumsal ortamını ve esas meselesini belirleyen fikrî tartışmalardan ve polemiklerden de haberdar olmamız gerekir. 11

12 1.5. Siyaset Felsefesinin Ortaya Çıkışı İnsanların hayatlarına yön veren yukarıda tarif ettiğimiz toplumsal iş bölümü üzerine düşünmeye başlaması ve bu düzenlemelerin nasıl yapılmasının daha iyi sonuçlara yol açacağı üzerine kafa yorması bilebildiğimiz kadarıyla günümüzden iki bin beş yüzyıl kadar önce antik dönemin Elen kent devletlerinde ortaya çıkıyor. Bu kent devletleri insan medeniyetinin çok büyük aşamalar geçirdiği Geç Tunç (Bronz) Çağı nın çöküşünün ardından gelen karanlık çağın sonrasında oluşmaya başlamıştır. Tablo 1.1 Bu durumun ilgi çekici tarafı şudur: Söz konusu Elen kent devletleri, tarihte kendilerini önceleyen pek çok başka siyasi oluşuma göre daha küçük boyutlu politik organizasyonlardır. Örneğin bugün hâlâ insanların hayranlıkla ziyaret ettiği Antik Mısır çok daha büyük bir politik kurumsal yapıya sahipti fakat böyle yerlerde yönetme yönetilme işlevi hem sıradan halktan çok uzakta, bugünkü başkentlere denk gelen tapınak şehirlerinde yapılıyor hem de bu siyasal süreç uhrevi terimlerle açıklanıyordu. Dolayısıyla yönetme yönetilme işleri beşerî uğraşlar gibi görülmüyordu. Örneğin Nil Nehri nin taşması dolayısıyla ekim zamanının belirlenmesi Osiris rahiplerinin sorumluluğundaydı. Bu durumda karşılaştırmayı basitleştirme pahasına bu rahipleri günümüzün tarım bakanlığı bürokratlarıyla kıyaslayabiliriz fakat onlar siyasi sonuçlar doğuran kendi işlevlerini uhrevi bir hikmete dayandırıyorlardı dolayısıyla günümüzün bürokratlarından farklı olarak onların tercihlerinden farklı tercihler ileri sürülemezdi. Üstelik bu rahipler ve onların başındaki firavun -tıpkı onlardan önce Mezopotamya kent devletlerinde olduğu gibi- tanrı krallar ya da rahip krallar olarak bütün bir sistemi dayandırdıkları mitolojik motiflerin muhafızı olarak da davranıyorlardı. O zaman siyasetin üzerinde tartışılabilecek bir toplumsal uğraş olabilmesinin ilk şartı terimlerinin mistik değil, beşerî olmasıdır. Eski Elen kent devletlerinin Mezopotamya ya da Nil uygarlığından küçük olması, kuşkusuz insanların gözü önünde alınan bu kararların tartışılabilir olmasını, kutsal değil, insani sayılabilmesine yol açmıştır. Nil medeniyetini yönlendiren siyasal kurumlar sıradan insanların uzağında ve onların asla anlamlandıramayacağı biçimde işlerlerdi. 12

13 Bundan başka önemli bir nitelik ise söz konusu toplulukta kimi sosyal bölünmelerin olması ve her farklı sosyal kesimin diğeriyle çelişen ve kendine ait bir ideal düzen anlayışının olmasıdır. Bunun anlamı farklı toplum kesimlerinin birbiriyle karşıtlık içinde politik ideallerinin kamusal alanda çatışmasıdır. Bunun olduğu yerde siyaseti mistik terimlerle ifade etmek mümkün değildir. Hakikaten de eğer siyaset felsefesinde sıçramalar, yeni gelişmeler yaşanan zaman ve mekânlara bakarsak her zaman toplumsal karışıklıkların olduğu dönem ve yerlerle karşılaşırız. Eğer siyasal düzen temel bir sıkıntı yaratmadan işliyorsa daha iyisi üzerine düşünmek için motivasyon ve nedeniniz de olmayacaktır. Tam da bu yüzden eski çağların büyük medeniyetleri, Çin de Konfüçyüsçülük Hindistan da Veda metinleri ve benzerleri gibi çok önemli ahlak felsefesi ve benzeri toplu yaşama kurallarına dair bugün bile etkileri olan eserler üretmiş de olsalar; hatta bu eserlerden siyasete dair çıkarımlar yapabilsek de bu büyük eserlerin hiçbiri siyaset felsefesi çalışması sayılamaz çünkü bunlar hem tartışma içermeyen didaktik metinler olarak kaleme alınmıştır hem de içinde bulundukları siyasal koşullar aslında gerçekte böyle olmasalar da politik sorunu ya da ayrışması olmayan yerler gibi anlatılmıştır. Milattan beş asır öncesinin Peloponez Yarımadası ise (Bugünkü Mora Yarımadası) bu anlamda siyasal çekişmelerin yaşandığı bir yerdi. Tam da bu yüzden orada üretilen metinler bir noktadan sonra daha dünyevi, eleştirel ve tartışma içeren eserlerdir. 1 Resim 1.1: Eski Yunan Medeniyetinin Alanı Sonuçta tüm bu nedenlerle siyaset felsefesinin ilk büyük isimleri, eskinin Mezopotamya ya da Mısır gibi büyük medeniyetlerinde değil de bu medeniyetlerin kenarında yer alan eski Yunan da ortaya çıktı. Diğer bölgelerin bugün adı hâlâ anılan büyük düşünürleri siyaset felsefecisi değildir. Dolayısıyla iki bin beş yüzyıl öncesinin Elen filozoflarıyla çağdaş siyaset felsefecileri arasında kesintisiz bir ilişki vardır. Her gelen kuşak bir öncekini eleştirerek ya da bütünleyerek bu büyük insanlık mirasını ortaya çıkarmıştır. 1 Ellen Meiksins Wood, Yurttaşlardan Lordlara: Eski Çağlardan Orta Çağlara Batı Siyasi Düşüncesinin Toplumsal Tarihi, Yordam, İstanbul,

14 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti Siyaset felsefesi, siyaset bilimi kavramlarının anlamını öğrenip siyaset felsefesinin tarihsel kökenlerinin nerelerde bulunduğuna bakarak siyasetin insan medeniyetinin neden vazgeçilmez bir unsuru olduğunu irdeledik. 14

15 Bölüm Soruları 1) Aşağıdakilerden hangisi siyasal düşünce tarihi disiplininin ilgili olduğu alanlardan biri değildir? a) Felsefe b) Siyaset bilimi c) Kamu hukuku d) Siyaset sosyolojisi e) Kimya 2) Siyaset felsefesine dair eleştirel ve yöntemli ilk çalışmalar hangi medeniyette ortaya çıkmıştır? a) Maya b) Kelt c) Göktürk d) Eski Yunan e) Hint 3) Siyaset bilimi ayrı bir bilimsel disiplin olarak ne zaman ortaya çıkmıştır? a) MÖ beşinci yüzyılda b) MÖ birinci yüzyılda c) 1453 d) On dokuzuncu yüzyılın sonunda e) Yirmi birinci yüzyılda 4) Siyasal kararlar tanım gereği niye bütün toplumu bağlar? a) Otoriter oldukları için b) Siyasal oldukları için c) Kimyasal oldukları için d) Devletle ilgili oldukları için 15

16 e) Hepsi 5) İlk şehir devletleri hangi bölgede görülmüştür? a) Türkiye de b) Mezopotamya da c) Almanya da d) Çin de e) Maldivlerde 6) Siyaset nedir? 7) Neolitik Devrim nedir? 8) Konfüçyüs ün eserleri niye siyaset felsefesi eseri sayılamaz? 9) Bilim insanları tamamen objektif olabilirler mi? 10) Avcı toplayıcı insan grupları niye geniş ölçekli toplumsal örgütlenmeye ihtiyaç duymazlar? Cevaplar 1) e, 2) d, 3) d, 4) a, 5) b, 6).., 7).., 8).., 9).., 10)... 16