TEZ ÖZETLERİ. Key words: Diabetes mellitus, risk reduction, health education, web, cost effectiveness, teacher

Transkript

1 SINIF ÖĞRETMENLERİNE VERİLEN WEB TABANLI VE BİREYSEL EĞİTİMİN TİP 2 DİYABET RİSKİNİ ÖNLEMEYE ETKİSİ VE MALİYET ETKİNLİĞİ THE COST EFFECTIVENESS OF WEB-BASED AND INDIVIDUAL EDUCATION GIVEN TO PRIMARY SCHOOL TEACHERS AND ITS EFFECTS ON PREVENTION OF TYPE 2 DIABETES RISK Hatice Serap TAŞDEMİR KOÇAK Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ekim 2014 Danışman: Doç. Dr. Selma ÖNCEL Erciyes University, Graduate School of Health Sciences, Department of Nursing (Public Health) PhD. Thesis, October 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Selma ÖNCEL Tip 2 diyabet, risk taşıyan bireylerin belirlenerek, yapılan eğitimlerle büyük ölçüde önlenebilen bir hastalıktır. Bu çalışma Gaziantep İli Şahinbey İlçesine bağlı ilkokullarda çalışan tip 2 diyabet riski olan sınıf öğretmenlerine verilen web tabanlı ve bireysel eğitimin diyabet riskini önlemeye etkisi ve maliyeti etkinliğini belirlemek amacıyla randomize kontrollü bir çalışma olarak yapılmıştır. Web tabanlı eğitime 27, bireysel eğitime 26 kişi olmak üzere, toplam 53 sınıf öğretmeni çalışmaya katılmıştır. Verilerin toplanmasında Finlandiya Diyabet Risk Değerlendirme Ölçeği, Sosyo Demografik Özellikler Veri Formu, Metabolik Kontrolü Değerlendirme Formu ve gruplara yapılan harcamaları belirlemek için günlük olarak yapılan harcamaların kayıt edildiği Defter kullanılmıştır. Web tabanlı eğitim grubundaki sınıf öğretmenleri ile bir kere görüşülerek, hazırlanan web sayfasının kullanımı ve bilgi girişi hakkında bilgi verilmiş, eğitim ve veri toplama web sayfası üzerinden yapılmıştır. Bireysel eğitim yapılan sınıf öğretmenleri ile üç defa görüşülmüş, hazırlanan eğitim sunumu ile ilgili bilgi verilmiş; eğitimler ve veri toplama araştırıcı tarafından gerçekleştirilmiştir. Her iki eğitim grubuna yapılan harcamalar listelenmiştir. Web tabanlı ve bireysel eğitimin maliyet etkinliği ve diyabet riskini önlemedeki etkinliği açısından değerlendirilmiştir. Araştırma öncesi Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu ndan onay, Gaziantep İl Milli Eğitim Müdürlüğü nden kurum izni ve sınıf öğretmenlerinden bilgilendirilmiş gönüllü onam alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Shapiro Wilk ve Kolmogorow-Smirnov testi Ki kare, Bağımsız Gruplarda t Testi, eşleştirilmiş iki grup arasındaki farkın t Testi kullanılmıştır. FINDRISC puanı web tabanlı eğitim grubunda eğitim öncesi 16.48±1.57, eğitim sonrası 13.40±2.002 (p<0.05); bireysel eğitim yapılan grupta eğitim öncesi 16.34±1.29, eğitim sonrası 13.65±2.38 olarak bulunmuştur (p<0.05). Eğitim öncesi - sonrası FINDRISC puanı web tabanlı eğitim grubunda 3.07±1.20, bireysel eğitim yapılan grupta 2.69±1.61 azalma saptanmıştır (p>0.05). Web tabanlı ve bireysel eğitim yapılan sınıf öğretmenlerinde, her iki eğitim şeklinin metabolik kontrolü sağlamada etkili olduğu saptanmıştır. Web tabanlı eğitim grubu için TL, bireysel eğitim yapılan grup için TL toplam maliyet belirlenmiştir. Ortalama maliyet-etkinlik oranı; web tabanlı eğitim grubunda TL, bireysel eğitim yapılan grupta TL, web tabanlı eğitimin bireysel eğitime göre artımlı maliyet-etkinlik oranı ise TL olarak bulunmuştur. Eğitimin maliyet ortalaması her bir sınıf öğretmeni için kişi başına web tabanlı eğitim grubunda 43.66±3.36 TL, bireysel eğitim yapılan grupta ise 85.33±11.31 TL olarak belirlenmiştir (p<0.05). Bu çalışmanın sonuçları, her iki eğitim yönteminin de tip 2 diyabet riskini önlemede etkin, ancak web tabanlı eğitimin maliyet etkin olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Diyabet, riski azaltma, sağlık eğitimi, web, maliyet etkinlik, öğretmen Type 2 diabetes is a disease that can be prevented by identifing individuals who is at risk through education. This study involves primary school teachers at risk of type 2 diabetes working at primary schools of Gaziantep Province, Şahinbey District. Web-based and individual education are given to them in order to assess effectiveness of cost and effectiveness of type 2 diabetes risk prevention with randomized controlled. Totally 53 primary school teachers are participated in this study. Twenty seven participant recieved web-based education and 26 participant received individual education. When collecting data, the following forms ar uged: used: Finnish Diabetes Risk Score, Social Demographic Data Form, Metabolic Control Evaluation Form and the book of the expenditures for groups are recorded on a daily basis. With primary school teachers who are at web-based group, interview is made once. During interview, participants are informed about using of web site and about how to enter. Collecting data is conducted through the web page. With primary school teachers who are at individual education group, interview is made three times giving information about prepared training presentation. Training materials and collecting data are conducted by researcher. Expenditures on both education groups are recorded for the cost-effectiveness of both education and the effectiveness of diabetes risk prevention. Prior to research, approval is taken from Clinical Research Ethics Committee of the Faculty of Medicine of Erciyes University, written permission is taken from Gaziantep Provincial Directorate of National Education and informed consent was obtained from classroom teachers. When evaluating data,: Shapiro Wilk and Kolmogorow-Smirnov test, Chi-square, independent-samples t test, paired samples t test are used FINDRISC point for web-based education group was ±1.57 before education, 13.40±2.002 (p<0.05) after education; for individual education group 16.34±1.29 before education, 13.65±2.38 (p<0.05) after education. Before and after education, FINDRISC point for web-based education group was determined as 3.07±1.20. For individual education group, reduction is found as 2.69±1.61 (p>0.05). With web-based and individually educated teachers, both form of education was found to be effective in providing metabolic control. Total cost is found as TL for web-based education group, as TL for individual education group. Average costeffectiveness ratio is detected as TL for web-based education group and as TL for individual education group. Incremental cost-effectiveness ratio of web-based education is pound as TL with respect to individual education. Mean education cost for per primary school teacher is determined as 43.66±3.36 TL for web-based education group and as 85.33±11.31 TL for individual education group (p<0.05). Conclusion of this study shows that both training methods are effective in preventing type 2 diabetes risk however, web-based education is cost-effective. Key words: Diabetes mellitus, risk reduction, health education, web, cost effectiveness, teacher 1

2 RATLARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN MAKSİLLER SUTURAL GENİŞLETME UYGULAMALARINDA FARKLI DOZLARDA OZON TERAPİSİNİN YENİ KEMİK OLUŞUMU ÜZERİNE ETKİLERİNİN HİSTOMORFOMETRİK VE RADYOGRAFİK OLARAK İNCELENMESİ HISTOMORPHOMETRICALLY AND RADIOGRAPHIC EVALUATION OF DIFFERENT DOSES OF OZONE THERAPY ON NEW BONE REGENERATION DURING SUTURAL EXPANSION IN RATS Süleyman Kutalmış BÜYÜK Ortodonti Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ekim 2014 Danışman: Doç. Dr. Sabri İlhan RAMOĞLU Bu çalışmanın amacı ratlarda gerçekleştirilen interpremaksiller sutur genişletmesinde farklı dozlarda ozon terapisinin (O3) kemik rejenerasyonuna etkilerini araştırmaktır. 48 adet 12 haftalık Wistar cinsi erkek rat dört gruba ayrılmıştır (n=12). Ekspansiyon apareyi yerleştirildikten 24 saat sonra, genişletme süresi boyunca her gün (5 gün) 1.gruba 10 µg/ml konsantrasyonda 1 ml ozon, 2. gruba 25 µg/ml konsantrasyonda 1 ml ozon, 3. gruba ise 40 µg/ml konsantrasyonda 1 ml ozon tatbik edilmiştir. Kontrol grubuna ise genişletme süresi boyunca 1 ml serum fizyolojik uygulanmıştır. IV. Grup (kontrol grubu) ekspansiyon süresi boyunca (5 gün) aynı noktadan 1 ml serum fizyolojik enjekte edilmiştir. Ozon, ozon jeneratöründen (Ozonosan Dr. J. Hänsler GmbH, Iffezheim, Germany) elde edilmiştir. Tüm gruplara 5 gün boyunca maksiller keser dişlere yerleştirilen heliksli zemberekler yardımıyla 50 gr kuvvet uygulanmıştır. Sutur bölgesindeki kemik rejenerasyonu histomorfometrik olarak değerlendirilmiştir. Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi (KIBT) ölçümleri genişletme sonrası (T1) ve pekiştirme sonrası (T2) gerçekleştirilmiştir. Yeni kemik alanındaki ortalama kemik yoğunluğu değerleri Hounsfield Unit (HU) olarak SimPlant 13.0 (Materialise HQ, Leuven, Belgium) yazılım programı ile değerlendirilmiştir. Histomorfometrik değerlendirme osteoblast, osteoklast, kapiller damar sayıları, yeni kemik alanı ve fibrotik alanları tanımlamak için yapılmıştır. Veriler istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Tüm gruplar arasında histomorfometrik parametrelerde anlamlı derecede farklılık gözlenmiştir (p<0,001). O3 terapisinin 25 µg/ml uygulandığı grupta, yeni kemik alanındaki yoğunluk (p<0,001), yeni kemik alanı (p=0,009), osteoklast (p=0,016), osteoblast (p<0,001) ve kapiller damar sayıları (p<0,001) diğer gruplardan ve konrol grubundan daha yüksek bulunmuştur. İnterpremaksiller sutur genişletmesinin erken döneminde lokal olarak ozon terapi uygulaması kemik gelişimini stimüle edebilir. Ayrıca, 25 µg/ml ozon terapi ratlarda 10 µg/ml ve 40 µg/ml O3 uygulanan gruplardan etkin bir şekilde hücresel aktiviteyi ve vaskülarizasyonu artırarak kemik formasyonunu kalitesini artırmaktadır. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Orthodontics PhD. Thesis, October 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Sabri İlhan RAMOĞLU The aim of this study was to investigate the effects of ozone (O3) therapy different concentrations on bone regeneration in response to expansion of the interpremaxillary suture, in rats. Forty-eight 12 weeks old male Wistar rats were randomly divided into four groups (n=12). In groups I to III, 1 ml of ozone (O3) 10 µg/ml, 25 µg/ml, 40 µg/ml was injected at the premaxillary suture, respectively, in group IV (control group), 1 ml of saline solution was injected at the same point during expansion procedure for 5 days. Ozone was manufactured by an ozone generator (Ozonosan Dr. J. Hänsler GmbH, Iffezheim, Germany). All groups were subjected to expansion for 5 days, and 50 gr force was applied to the maxillary incisors with helical spring. Bone regeneration in the suture was evaluated histomorphometrically. Cone Beam Computed tomography (CBCT) measurements were obtained after expansion (T1) and after the retention period (T2). The mean bone density values in hounsfield unit (HU) of the newly formed bone were perdormed using Simplant Pro 13.0 software (Materialise HQ, Leuven, Belgium). Histomorphometric examination was performed to determine the number of osteoclasts, osteoblasts, capillaries, new bone area and fibrotic area. The data was analyzed statistically. We observed significant differences among the groups in all histomorphometric parameters. New bone area, fibrotic area, osteoblast, osteoclast number and amount of vascularity were significantly higher in experimental groups than the control group (p<0,001). The density of newly formed bone (p<0,001), new bone formation (p=0,009), number of capillaries (p<0,001), number of osteoclasts (p=0,016), and osteoblasts (p<0,001) in maxillary sutures were higher in the 25 µg/ml ozone (O3) group than in the other groups and control group. The local administration of ozone therapy during the early stages of interpremaxillary suture expansion may stimulate bone growth. In addition to this 25 µg/ml ozone therapy can effectively induced than 10 µg/ml and 40 µg/ml ozone therapy cellular activity and vascularization and increased bone formation and its quality. Anahtar kelimeler: Histomorfometri, üst çene genişletmesi, ozon terapi, üç boyutlu görüntüleme Key words: Histomorphometry, maxillary expansion, ozone therapy, three dimension imaging 2

3 MİKROEKSTRAKSİYON İLE BAKIRIN DERİŞTİRİLMESİ VE SPEKTROMETRİK TAYİNİ PRECONCENTRATION AND SPECTROMETRIC DETERMINATION OF COPPER BY MICROEXTRACTION Esra KIRANARTLIGİLLER Eczacılık Analitik Kimya Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kasım 2014 Danışman: Prof. Dr. Mustafa SOYLAK Bu çalışmada, bakır (II) nin 1-(2-piridilazo)-2-naftol şelatı halinde zenginleştirilmesi ve ayrılması için bir dispersif sıvı-sıvı mikroekstraksiyon metodu sunulmuştur. Ekstraksiyon çözücüsü olarak 1-dekanol ve dispersif çözücüsü olarak da etanol kullanıldı. Bakır (II) nin ekstraksiyon verimi üzerine etkili ph, 1-(2- piridilazo)-2-naftol miktarı, ekstraksiyon çözücüsünün türü ve hacmi, dispersif çözücüsünü türü ve hacmi, örnek hacmi gibi analitik parametreler optimize edildi. Bazı matriks iyonlarının etkileri de araştırıldı. Bakır (II) için gözlenebilme sınırı 0.9 µg L -1 dir. Metodun zenginleştirme faktörü 30 dur. Metodun validasyonu TMDA-51.3, TMDA-64.2 ve SPS-WW2 atık su sertifikalı referans maddelerinin analizi ile kontrol edilmiştir. Metot bazı gıda ve su örneklerinin bakır içeriklerinin tayinine uygulandı. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Analytical Chemistry M.Sc. Thesis, November 2014 Supervisor: Prof. Dr. Mustafa SOYLAK In this study, a dispersive liquid-liquid microextraction method for the preconcentration and separation of copper (II) as 1-(2-pyridylazo)-2-naphthol chelates has been presented. 1-decanol as the extraction solvent and ethanol as the dispersive solvent were used. The analytical parameters including amount of ph, 1-(2- pyridylazo)-2-naphthol, type and volume of extraction solvent, type and volume of dispersive solvent, sample volume etc which were affected extraction efficiency of copper (II) were optimized. The influences of some matrix ions were also investigated. The detection limit for copper (II) was 6.6 µg L -1. The preconcentration factor of the method was 30. The validation of the method was checked by the analysis of TMDA-51.3, TMDA-64.2 and SPS-WW2 water certified references materials certified reference material. The method was applied to determination of copper contents of some food and water samples. Anahtar kelimeler: Dispersif sıvı-sıvı mikroekstraksiyonu, 1Dekanol, 1-(2-piridilazo)-2-naftol, bakır, zenginleştirme Key words: Dispersive liquid-liquid microextraction, 1- decanol, 1-(2-pyridylazo)-2-naphthol, copper, enrichment 3

4 PERİFERİK KÖK HÜCRE NAKLİ YAPILMIŞ LÖSEMİ VE LENFOMALI HASTALARA BAKIM VEREN BİREYLERİN BAKIM VERME YÜKÜ VE YAŞAM KALİTELERİ THE BURDEN AND THE QUALITY OF LIFE OF CAREGIVERS WHO GIVE CARE TO LEUKEMIA AND LYMPHOMA PATIENTS WITH PERIPHERAL STEM CELL TRANSPLANTATION Hümeyra DENIZ Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Eylül 2014 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Figen İNCİ Periferik kök hücre nakli hasta kadar bakım veren bireyi de olumsuz etkileyen, yaşam kalitesini azaltan bir durumdur. Bu tanımlayıcı çalışma, periferik kök hücre nakli yapılmış lösemi ve lenfomalı hastalara bakım veren bireylerin bakım verme yükü ve yaşam kalitelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma Nisan Ekim 2013 tarihleri arasında Erciyes Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Kemik İliği Nakil Ünitesi nde nakil olup kontrolleri devam eden 123 hasta yakını ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Hasta ve Bakım Veren Bilgi Formu, Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Kanserli Hastalara Bakım Verenlerde Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistikler, Korelasyon Analizi, Kruskall Wallis Varyans Analizi, Mann-Whitney U testleri kullanılmıştır. Periferik kök hücre nakli yapılmış lösemi ve lenfomalı hastalara bakım veren bireylerin bakım verme yükü ölçeği toplam puan ortalaması 40.86±6.60 olarak saptanırken, yaşam kalitesi ölçeğinden aldıkları toplam puan ortalaması 37.54±7.68 olarak bulunmuştur. Bakım veren bireylerin, bakım verme yükü ölçeği ile kanserli hastalara bakım verenlerde yaşam kalitesi ölçeği toplam puanı, yük alt boyutu, rahatsızlık alt boyutu ve finansal sıkıntı alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki yokken (p>0.05), pozitif adaptasyon alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde negatif yönde çok zayıf ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Hasta bireyin yaşlı olması, günlük yaşam aktivitelerinde bağımlı olması ve başka bir kronik hastalığının varlığı ile bakım veren bireyin erkek olması, ekonomik durumunun kötü olması, ev hanımı olması, hastanın bakım verenin eşi olması, aile, iş ve sorumluluklarının etkilenmesi bakım verenlerin yaşam kalitesi ve bakım yükü algısında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık oluşturmaktadır (p<0.05). Sonuç olarak; bakım veren bireylerin bakım yükünü azaltacak ve yaşam kalitelerini artıracak destek sistemlerinin oluşturulması önerilebilir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Nursing, M. Sc. Thesis, September 2014 Supervisor: Assist. Prof. Dr. Figen İNCİ Peripheral stem cell transplant affects caregivers in a negative way in as much as it affects patients and it also reduce the quality of lives of caregivers. This descriptive study was conducted to determine the burden and the quality of lives of caregivers giving care to leukemia and lypmphoma patients with peripheral stem cell transplantion. This study was conducted with 123 patient relatives whose patients had their transplantions in Erciyes University Health Research and Application Center between the dates of April 2012 and October 2013 and whose patients were under follow-up. The data was obtained by Patient and Cargiver Information Form, Zarit Caregiver Burden Scale and The Quality of Life Scale of Cancer Patients Caregivers. For the assesment of the data, descriptive statistics, correlation analysis, Kruskall-Wallis Variance Analysis, Mann- Whitney U tests were used. While the avarage of total points of the burden scale of caregivers giving care to leukemia and lyphoma patients with peripheral stem cell transplant was 40.86±6.60, the avarage of the total points of the quality of life scale was 37.54±7.68. While no statistically significant relationship was found between the total points of caregiving load and the quality of life, burden sub-level, ailment sub-level and financial sublevel of caregivers giving care to cancer patients (p>0.05), a statistically weak significant relationship was found between positive adaptations sub-level (p<0.05). That a patient is young, is depended for performing daily activities and the presence of another chronical illnesses, and that caregiver is a male, is in a poor state financially, is a spouse of patient and the presence of other situations like family, job and responsibilities make differences in a statistically significant level in the quality of lives of caregivers and in their perceptions of burden. (p<0.05). In conclusion, constructing support systems easing the burden of caregivers and increasing their quality of lives may be recommended. Anahtar kelimeler: Periferik kök hücre nakli, lösemi, lenfoma, bakım verici, bakım verme yükü, yaşam kalitesi Key words: Peripheral stem cell transplant, leukemia, lymphoma, caregiver, the burden of caregiving, the quality of life. 4

5 RATLARDA PENTAKLOROFENOL ZEHİRLENMESİNDE ORİGANUM VULGARE YAĞININ OKSİDATİF STRES ÜZERİNE ETKİLERİ EFFECTS OF ORIGANUM VULGARE OIL ON OXIDATIVE STRESS IN PENTACHLOROPHENOL-INTOXICATED RATS Mehmet AKILLI Veteriner Farmakoloji-Toksikoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ekim 2014 Danışman: Doç. Dr. Gökhan ERASLAN Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Veterinary Pharmacology-Toxicology M.Sc. Thesis, October 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Gökhan ERASLAN Bu çalışma ile pentaklorofenol verilen ratlarda Origanum vulgare yağının oksidan-antioksidan sistem üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlandı. Toplam 32 adet Wistar Albino ırkı erkek rat kullanıldı. Hayvanlar kontrol grubu, Origanum vulgare yağı grubu, pentaklorofenol grubu ve Origanum vulgare yağı ile birlikte pentaklorofenol verilen grup olmak üzere dört gruba (her bir grupta 8 rat olacak şekilde) ayrıldı. Kontrol grubuna herhangi bir uygulama yapılmadı. Grup 2, 3 ve 4 e sırasıyla 1.5 ml/kg.ca/gün dozunda Origanum vulgare yağı, 60 mg/kg.ca/gün dozunda pentaklorofenol ve 1.5 ml/kg.ca/gün dozunda Origanum vulgare yağı ile birlikte 60 mg/kg.ca/gün dozunda pentaklorofenol 21 gün boyunca gavajla mideye verildi. Yirmi birinci günün sonunda bütün gruplardan doku (karaciğer, böbrek, beyin) ve kan örnekleri alındı. Örneklerde malondialdehit (MDA) ve NO (nitrik oksit) düzeyi ile katalaz (CAT), süperoksit dismutaz (SOD) ve glutasyon peroksidaz (GSH-Px) aktiviteleri ölçüldü. MDA ve NO düzeyleri kontrol grubuna göre yalnızca pentaklorofenol verilen grupta artış gösterirken aynı zamanda söz konusu antioksidan enzim aktivitelerinde de bazı anlamlı değişiklikler bulundu. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında bu değişikliklerin artış veya azalış yönünde seyrettiği tespit edildi. Origanum vulgare yağı ile pentaklorofenol verilen grupta ise yalnızca pentaklorofenol verilen gruba göre pozitif değişiklikler gözlendi. Diğer bir ifadeyle değerler kontrol grubu değerlerine doğru yaklaştı. Sonuç olarak, pentaklorofenol maruziyeti ratların eritrositlerinde ve organlarında (karaciğer, böbrek, beyin) değişen oranlarda lipid peroksidasyon ve oksidatif tahribata sebep olurken Origanum vulgare yağı pentaklorofenolün yol açtığı oksidatif stresin şiddetini zayıflattı. Belirtilen süre ve dozda tek başına verilen Origanum vulgare yağı ise herhangi bir yan etkiye sebep olmadı. Elde edilen verilerden Origanum vulgare yağının pentaklorofenol zehirlenmelerinde sağaltıcı ve koruyucu olarak uygulanabileceği kanaatine varıldı. With this study, investigation of effects of Origanum vulgare oil on oxidant-antioxidant system in pentachlorophenol-given rat was aimed. Totally thirty-two Wistar Albino race male rats were used. Animals were assigned four groups (8 rats in each group) as control, Origanum vulgare oil group, pentachlorophenol group, pentachlorophenol plus Origanum vulgare oil group. No appilation was done to the control group. Groups 2, 3, and 4 were given Origanum vulgare oil at the dose of 1.5 ml/kg.bw/day, pentachlorophenol at the dose of 60 mg/kg.bw/day and Origanum vulgare oil at the dose of 1.5 ml/kg.bw/day plus pentachlorophenol into the stomach via gavage, respectively, for 21 days. At the end of the 21 st day, tissues (liver, kidney, brain) and blood samples of all groups were collected. Malondialdehyde (MDA) and nitric oxide (NO) levels and superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT) and glutathione peroxidase (GSH-Px) activities were measured in the samples. While MDA and NO levels increased in the group given pentachlorophenol compared to the control group; at the same meantime, there were some meaningfull changes in mentioned antioxidant enzyme activities. These differences of enzyme activities were determined, the trends of decrease or increase compared to the control group. There were positive changes in parameters of the group administred with Origanum vulgare oil plus pentachlorophenol compared to the group giving pentachlorophenol. Namely, values were observed coming close to values of control group. As a result, while pentachlorophenol exposure lead to lipid peroxidation and oxidative damage to erythrocytes and organs of rats at varying rates, Origanum vulgare oil alleviated the severity of pentachlorophenol-induced oxidative stress. Origanum vulgare oil also given mentioned dose and duration has not any adverse effects. From data obtained, Origanum vulgare oil can imply to be applied as a therapeutic agent or food additive for prophylaxis in pentachlorophenol poisoning. Anahtar kelimeler: Pentaklorofenol, Origanum vulgare yağı, zehirlenme, oksidatif stres, rat Key words: Pentachlorophenol, Origanum vulgare oil, intoxication, oxidative stres, rat 5

6 FARKLI AÇILARLA YERLEŞTİRİLEN İMPLANTLARIN DESTEKLEDİĞİ OVERDENTURE PROTEZLERDE KULLANILAN ATAÇMANLARIN in vitro OLARAK KARŞILAŞTIRILMASI THE in vitro COMPARISON OF THE ATTACHMENTS USED IN OVERDENTURES WHICH ARE SUPPORTED BY DIFFERENT ANGULATED IMPLANTS İkbal LEBLEBİCİOĞLU KURTULUŞ Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ekim 2014 Danışman: Doç. Dr. Ayşegül G. GÜRBULAK Alt çene dişsizlik olgularında iki adet implant ile birlikte desteklenen tam protezler hastanın konforu, desteklik sağlaması, tutuculuğa katkısı ile kabul edilebilir seviyede sonuçlar sunmaktadır. Planlanan iki implant birbirine paralel yerleştirildiğinde, kullanılan ataçman tipine bağlı olmaksızın tutuculuk optimum seviyede olmaktadır. Ancak cerrahi ve anatomik bazı durumlarda implant yerleşimi esnasında implantlar birbirlerine karşı açılı yerleştirilmek zorunda kalınabilir. Bu çalışma birlikte farklı iki markaya ait iki ataçman tipinin implant cerrahisi sonrasında farklı açılarda kullanımının protezin tutuculuğuna etkisi araştırılarak bu durumlarda daha farklı tedavi seçenekleri yoluna gidilip gidilmeyeceğine ya da hangi ataçman seçiminin kullanımına karar verilmesinin daha öngörülebilir olduğunu anlamaya yardımcı olacaktır. İki implantın 0, 10 ve 20 lik açılarda yerleştirildiği implant senaryolarında aksiyel yönde 1440 döngü takıp-çıkarma işlemi uygulanmıştır ve 1440 döngü sonrasında ataçmanların tutuculuklarına Instron cihazıyla bakılıp kayıt altına alınmıştır. Ayrıca ataçmanlardan ve abutmentlardan takıp-çıkarma işlemine maruz kalmadan önceki ve sonraki SEM görüntüleri alınmıştır. Sonuç olarak iki adet altın matriksli top başlı ataçman kullanıldığında toplamda 40 ye kadar olan açılı implant senaryolarında bu ataçmanların tam protezi başarılı bir şekilde taşıyacağı gösterilmiştir. Bunun yanı sıra altın matriksli top başlı ataçmanın plastik matriksli top başlı ataçmana göre daha tutucu olduğu görülmektedir. Çivi başlı ataçmanlar kullanılacağı zaman ise uzun dönemli bir tutuculuk isteniyorsa implantların arasındaki sapmada, toplam açının 20 den büyük olmaması gerekmektedir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department Prosthetic Dentistry PhD. Thesis, October 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Ayşegül G. GÜRBULAK In mandibular edentulous cases, the mandibular dentures supported with two implants offers acceptable results with higher patient comfort, acceptable support and retention. Notwithstanding the type of the attachment system used, the retention of the overdenture will be at the optimum level when the two implants placed parallel to each other. However, the implants can not be placed parallel to each other always because of the surgical and anatomical limitations. In this study we will investigate and compare the retention of two attachment types of two brands on different implant angulations and search for the most proper treatment type or attachment system for each of the angulation. The attachments placed on 0, 10 and 20 angulated implant scenarios were subjected to 1440 insertion-seperation cycles vertically, The retention values of the attachments after 0, 720 and 1440 cycles were measured by Instron machine. In addition, the SEM images of the attachments and abutments were taken before and after insertionseperation process. In conclusion; it was observed that two ball attachments with gold matrices on angulated implant scenarios, can carry complete dentures successfully up to 40. In addition, ball attachments with gold matrices are more retentive than ball attachments with plastic matrices. Although in stud attachments, the maximum angular deviation shouldn t be more than 20, if long term retention is desired. Anahtar kelimeler: Dental implantlar; implant açısı; implant overdenture; top başlı ataçman; çivi başlı ataçman. Key words:dental implants; implant angulation; implant overdenture; ball attachment; stud attachment. 6

7 YUMURTA TAVUĞU KARMA YEMLERİNE İLAVE EDİLEN BAZI ESANSİYEL YAĞLARIN PERFORMANS VE YUMURTA KALİTESİNE ETKİSİ EFFECT OF SOME ESSENTIAL OIL SUPPLEMENTATION TO LAYING HEN DIET ON PERFORMANCE AND EGG QUALITY Mehmet Ziya KARAKULLUKÇU Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ekim 2014 Danışman; Prof Dr. Berrin KOCAOĞLU GÜÇLÜ Bu çalışma, yumurtacı tavuk yemlerine 2 ml/kg Mersin yaprağı (Myrtus communis L.) yağı, 2 ml/kg Hayıt (Vitex agnus-castus) yağı ve 1 ml/kg Mersin yaprağı yağı + 1 ml Hayıt yağı ilavesinin canlı ağırlık, yumurta verimi, yem tüketimi, yemden yararlanma gibi performans parametreleri ile yumurta iç ve dış kalitesine etkisini belirlemek amacı ile yapıldı. Çalışmada, 30 haftalık, 80 adet beyaz genotipte yumurta tavuğu 10 tekrarlı dört gruba ayrıldı. Kontrol grubu bazal yemle, deneme grupları ise sırasıyla 2 ml/kg Mersin yaprağı yağı, 2 ml/ kg Hayıt yağı ve 1 ml/kg Mersin yaprağı yağı + 1 ml/kg Hayıt yağı ilave edilen yemlerle beslendiler. Canlı ağırlık, yem tüketimi, yumurta verimi, yumurta ağırlığı ve yemden yararlanma bakımından deneme grupları ile kontrol grubu arasında önemli bir farklılık belirlenmedi. Yumurta özgül ağırlığı hayıt yağı içeren gruplarda önemli oranda azaldı. Haugh birimi, kabuk kalınlığı, sarı ve ak indeksi ise muamelelerden etkilenmedi. Sonuç olarak, mersin veya hayıt uçucu yağlarının tek başına veya birlikte kullanılmasının yumurta özgül ağırlığı dışındaki parametrelere önemli bir etkisi bulunmadı. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Animal Nutrition and Nutritional Diseases M. Sc. Thesis, October 2014 Supervisor: Prof. Dr. Berrin KOCAOĞLU GÜÇLÜ This study aimed to determine the effects of adding Myrtus (Myrtus communis L.) leaf oil 2 ml/kg, Vitex (Vitex agnus-castus) oil 2 ml/kg and Myrtus leaf oil 1 ml/kg + Vitex oil 1 ml/kg on performance parameters such as live weight, egg production, feed intake, feed efficiency and to detect internal and external egg quality. In the study, a total of 80 white laying hens aged 30 weeks, assigned to four groups with 10 replicates. Control groups were fed with basal feeds and to treatment groups feed were added respectively Myrtus leaf oil 2 ml/kg, Vitex oil 2 ml/kg and Myrtus Leaf oil 1 ml/kg + Vitex oil 1 ml/kg. Between experimental groups and control group no significant differences were noted in terms of body weight, feed intake, egg production and feed efficiency. Egg specific gravity significantly decreased with vitex oil group. Haugh unit, shell thickness, yellow and white index were not affected by the treatment. Consequently, essential oil of Myrtus or Vitex were significantly effected only on egg specific gravity. Anahtar kelimeler: Uçucu yağ, performans, yumurta kalitesi, yumurta tavuğu Key words: Essential oils, performance, egg quality, laying hens 7

8 KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI OLAN BİREYLERDE AKUT ALEVLENME SONRASI TENS UYGULAMASININ SOLUNUM FONKSİYONLARI, EGZERSİZ KAPASİTESİ VE YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ THE EFFECTS OF TENS APPLICATION AFTER ACUTE EXACERBATION ON RESPIRATORY FUNCTIONS, EXERCISE CAPACITY, AND LIFE QUALITY OF PATIENTS WITH CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE Emine ÖNCÜ Hemşirelik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ekim 2014 Danışman: Doç. Dr. Handan ZİNCİR Stabil durumdaki kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan bireylerde TENS in solunum fonksiyonlarını ve egzersiz kapasitesini arttırdığı, dispneyi azalttığı bilinmektedir. Ancak alevlenme döneminde etkilerine ilişkin bilgi oldukça sınırlıdır. Bu araştırma, KOAH alevlenmesi sonrası TENS uygulamasının solunum fonksiyonları, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalitesi üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Randomize, tek kör, plasebo kontrollü çalışma olarak yapılan bu araştırma, Ağustos Mayıs 2014 tarihleri arasında KOAH alevlenmesi tanısı alarak göğüs hastalıkları servisine yatan, TENS grubunda 41, plasebo grubunda 41 olmak üzere 82 birey ile gerçekleştirilmiştir. Klinik Araştırmalar Etik Kurulu ndan onay ve bireylerden yazılı bilgilendirilmiş gönüllü olur alınmıştır. Veriler solunum fonksiyon testi, Medical Research Council (MRC) Dispne Skalası, altı dakikalık yürüme testi, Borg Dispne ve Yorgunluk Skalası, St. George Solunum Anketi kullanılarak toplanmıştır. Gönüllülerin Dingchuan ve Lung yedi akupunktur noktalarına haftada yedi gün/ 45 dk toplam 20 seans TENS uygulaması yapılmıştır. Plasebo grubunun kullandığı TENS cihazında, cihazın çalıştığını gösteren lamba yanmasına rağmen akım çıkışı olmamıştır. Hastanede başlanan uygulamaya taburculuk sonrası hastanın evinde devam edilmiş, evdeki uygulama araştırmacının gözetiminde hasta/ hasta yakınlarınca yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde bağımlı ve bağımsız gruplarda t Testi, Pearson Korelasyon Analizi, Ki-Kare Testi, Mann- Whitney U Testi, Wilcoxon Testi, Spearman Korelasyon Analizi, Cochran s Testi kullanılmıştır. Çalışma sonunda, TENS grubundaki bireylerde ilk izleme göre FEV1 de 21mL-%19.51, FVC de 24 ml-%15.84, IC de 27 ml-%22.03 artış olduğu (p<0.05), ancak plasebo grubu ile karşılaştırıldığında farkın önemli olmadığı görülmüştür (p>0.05). Yapılan TENS uygulamasının günlük hayatta yaşanılan dispnede önemli düzeyde azalma sağladığı (p<0.05), egzersiz kapasitesini arttırdığı (p<0.05), yaşam kalitesinde artış sağladığı saptanmıştır (p<0.05). Akut alevlenme döneminde ilaç tedavilere ek olarak, Dingchuan ve Lung yedi akupunktur noktalarına uygulanan günde 45 dakika 20 seanslık TENS uygulamasının solunum fonksiyonlarında klinik düzeyde önemli gelişme sağladığı, dispneyi azalttığı, egzersiz kapasitesini arttırdığı ve yaşam kalitesinde iyileşme sağladığını saptanmıştır. Gelecek çalışmalarda pulmoner rehabilitasyon programlarına eklenen TENS uygulamasının etkinliğinin araştırılması önerilir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Nursing (Public Health) PhD. Thesis, October 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Handan ZİNCİR In patients with stable chronic obstructive pulmonary disease (COPD), TENS has been known to improve respiratory functions, exercise capacity, and decrease breathlessness. However, information about the effect of use of TENS on acute execerbation stage is quite limited. This study was conducted to determine the effects of TENS application after acute exacerbation on respiratory functions, exercise capacity, and life quality of patients with COPD. The study as a randomized, single blind, placebo controlled was carried out between August 2013 and May 2014 with 82 people in total consisted of 41 people in placebo group and 41 people in TENS group who were hospitalized with a diagnosis of COPD exacerbation. The approval of The Clinical Board of Ethics and the written informed consent of the inviduals were obtained. The data was gathered by the researcher by using respiratory functional test before and after application, Medical Research Council (MRC) Dyspnea Scale, six-minute walk test, Borg Dyspnea and Fatigue Scale and St. George Respiratory Questionnaire. TENS was applied to Dingchuan and Lung seven acupuncture points of all individuals in the subject groups seven days in the week/ 45 minutes per day total of which was 20 seance. However in placebo group, there wasn t an electrical output although the output light continued to indicate a signal that the TENS device was active. The application started at the hospital by the researcher was sustained in the house of the patient after the discharge by the patient/ patient relatives with the observation of the researcher. At the end of the study, according to the first observation, in TENS group it was seen that there was a significant rise in FEV1 21mL-19.51%; in FVC 24 ml-15.84%; in IC 27 ml-22.03% (p<0.05) but when compared with the placebo group the difference was not significant (p>0.05). It was determined that TENS application provided a significant decrease in the level of dsypnea in daily life (p<0.05), it increased the capacity of exercise (p<0.05) and it provided an increase in the quality of life. It was seen that TENS application after acute exacerbation to Ex- B1 and Lu seven acupuncture points of patients for 20 days, 45 minutes per day clinically provided a significant improvement in the respiratory functions, decreased dyspnea, increased the exercise capacity and provided amelioration in quality of life (p<0.05). Furter studies determine to efficency the addition of TENS to pulmonary rehabilitation programme, are warranted. Anahtar kelimeler: Alevlenme, TENS, FEV1, egzersiz, SGRQ Key words: Exacerbation, TENS, FEV1, exercise, SGRQ 8

9 PRETERM EYLEM TANISI ALMIŞ PRİMİPAR GEBELERDE GEVŞEME EGZERSİZLERİNİN STRESLE BAŞA ÇIKMA TARZI VE KAYGI DÜZEYİNE ETKİSİ EFFECTIVENESS OF RELAXATION EXERCISES TO LEVELS OF COPING SKILLS WITH STRESS AND ANXIETY LEVEL IN THE PREGNANT WOMEN OF PRIMIPAR, DIAGNOSED PRETERM LABOR Ayten ARIÖZ Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Kasım 2014 Danışman: Doç. Dr. Emel EGE Bu çalışma preterm eylem tanısı almış primipar gebelerde gevşeme egzersizlerinin, gebenin stresle başa çıkma tarzı ve kaygı düzeyine etkisini belirlemek amacı ile deneysel modelde yapılmıştır. Araştırma Kasım 2012 Şubat 2014 tarihleri arasında Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı kliniğinde; preterm eylem tanısı ile yatışı yapılan gebelerden çalışma ölçütlerine uyan 30 müdahale, 30 kontrol grubu olmak üzere toplam 60 gebe ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma öncesi etik kurul onayı alınmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında Gebe Tanıtıcı Bilgi Formu" Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Durumluk ve Sürekli Kaygı Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde; bağımlı ve bağımsız gruplarda t testi, ki-kare testi, tekrarlı ölçümde varyans analizinden yararlanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak alınmıştır. Her gebeye araştırmacı tarafından gevşeme egzersizlerini nasıl yapacakları konusunda eğitim verilmiş ve haftada en az üç kez yapması istenmiştir. Gevşeme egzersizi müdahale grubuna uygulanmış, kontrol grubuna ise uygulanmamıştır. Araştırma kapsamına alınan müdahale grubundaki gebelerin durumluk kaygı ölçek ilk değerlendirme puanının 60.9±10.7, uygulama sonrası son değerlendirme puanı 25.5±3.4 olduğu ve aradaki farkın istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir. Sürekli kaygı puanı ise ilk değerlendirmede 59.7±9.9, son değerlendirme puanı ise 28.3±3.5 olarak daha düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Kontrol grubunun durumluk kaygı ölçeği ilk değerlendirme puanı 64.3±3.6, son değerlendirme puanı 68.1±6.8 olduğu saptanmıştır. Sürekli kaygı puanı ise ilk değerlendirmede 61.1±3.5 son değerlendirme puanında ise artış tespit edilerek 66.5±6.8 bulunmuştur. Araştırma kapsamına alınan müdahale grubundaki gebelerin Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçek puan ortalamaları karşılaştırıldığında; değerlendirme başlangıcından itibaren etkili baş etme yöntemleri alt ölçek puanlarında artış (p<0.05), kontrol grubunun ise etkisiz baş etme yöntemleri alt ölçek puanlarında artış tespit edilmiş ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Araştırmanın sonuçları, gevşeme egzersizlerinin preterm eylem tehdidi yaşayan gebelerde kaygı ve stresle baş etmede etkili olduğunu göstermiştir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Nursing (Public Health) PhD. Thesis, November 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr Emel EGE The purpose of this study was to use experimental model in order to explore the effect of relaxation exercises on coping styles and anxiety level in primiparous women diagnosed with preterm labor. The study was conducted between November 2012 February 2014 in Obstetrics and Gynecology Clinic of Necmettin Erbakan University Meram Medical Faculty Hospital. The study involved 60 pregnant women, who were diagnosed with preterm labor and met the criteria, and the participants were divided into two groups of 30 as study and control groups. The Ethics Board s approval was obtained before the study. Pregnant Introductory Form, Ways of Coping with Stress Scale and State-trait Anxiety Scale were used as data collection tools. T-test and Chisquare test were used on dependent and independent groups for data analysis and variance analysis was used for repeated measurements. The Statistical significance level was accepted as p<0.05. Each participant received a training on how to use relaxation exercises by the researcher and was asked to do these at least three times a week. The study group did the relaxation exercises and the control group didn t. The pre-implementation state anxiety score of the study group participants was 60.9±10.7 and postimplementation state anxiety score was 25.5±3.4. This result was statistically significant (p<0.05). The preimplementation trait anxiety score of the study group participants was 59.7±9.9 and post-implementation trait anxiety score was 28.3±3.5. This result was statistically significant. The pre-implementation state anxiety score of the control group participants was 64.3±3.6 and post-implementation state anxiety score was 68.1±6.8. The pre-implementation trait anxiety score of the control group participants was 61.1±3.5 and postimplementation trait anxiety score was 66.5±6.8. Comparing the average Ways of Coping with Stress Scale scores of the study group participants, their effective coping styles sub-scale scores showed an increase from the beginning of the study (p<0.05), while the control group s ineffective coping style sub-scale scores showed an increase, and this difference was found to be statistically significant (p<0.05). The results of the study have shown that the relaxation exercises were effective on coping with anxiety and stress in pregnant women under the risk of preterm labor. Anahtar kelimeler: Preterm eylem, gevşeme egzersizi, kaygı, stres Key words: Preterm labor, relaxation exercises, anxiety, stress 9

10 GIDA, SU VE FARMASÖTİK ÖRNEKLERDEKİ BAZI ESER METAL İYONLARININ ZENGİNLEŞTİRİLMESİ VE TAYİNİ PRECONCENTRATION AND DETERMINATION OF SOME TRACE METAL IONS IN FOOD, WATER AND PHARMACEUTICAL SAMPLES Seçil ÇANDIR Analitik Kimya Anabilim Dalı Doktora Tezi, Aralık 2014 Danışman: Prof. Dr. İbrahim NARİN Yüksek matriks içerisindeki düşük konsantrasyondaki ağır metallerin atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayininde iki temel problem vardır. Bu problemlerin üstesinden gelmek maksadı ile ayırmaönderişikleştirme yöntemlerine sıkça başvurulur. Ayırma-önderişikleştirme yöntemleri arasında katı faz ekstraksiyonu, sıvı-sıvı ekstraksiyonu ve miseller sistem ekstraksiyonu gibi yöntemler kullanılmaktadır. 1976'da Watanabe ve çalışma arkadaşları sıvı ekstraksiyonu yerine bulutlanma noktası ekstraksiyonu teknolojisini geliştirmişlerdir. Son yıllarda bulutlanma noktası ekstraksiyonu kullanılarak eser element önderiştirme çalışmaları artmıştır. Bu çalışmada, kurşun (II), bizmut (III), paladyum (II), mangan (II) ve krom (III) gibi iyonlar için miseller sistem ekstraksiyonu yöntemiyle önderişikleştirilmesi ve atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayini gerçekleştirilmiştir. Anyonik yüzey aktif madde olarak sodyum dodesil sülfat, non-iyonik yüzey aktif madde olarak Tergitol TMN6 ve Tween 80 misel ortamları oluşturmak için kullanılmıştır. Yöntemin optimizasyonu için, çözelti ph'sı, reaksiyonun sıcaklığı, NaCl miktarı, yüzey aktif madde miktarı ve örnek hacim miktarı gibi parametrelerin yönteme etkisi araştırılmıştır. Yüzey aktif maddece zengin kısmın viskositesini azaltmak amacıyla bu faz 0.4 ml metanolde 1mol L -1 HNO3 ile çözülmüş ve 2 ml'ye 1 mol L -1 HNO3 ile tamamlanmıştır. Geliştirilen yöntem bazı maden suyu, içme suları, atık su, gıda maddeleri ve farmasotik örneklerdeki Cr (III), Pb (II), Bi (III), Mn (II) ve Pd (III) düzeylerinin tayinleri için kullanılmıştır. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Analytical Chemistry PhD. Thesis, December 2014 Supervisor: Prof. Dr. İbrahim NARİN Low concentration of heavy metals and high matrix levels are two main problems in the flame atomic absorption spectrometric determinatons. The techiniques of seperation-preconcentration are often applied to overcome these problems. Solid phase extraction, liquid-liquid extraction and miceller system extraction have been used as seperationpreconcentration techniques. In 1976, Watanabe and co-workers have been introduced cloud point extraction tecnique instead of solvent extraction. Recently, preconcentration of trace metals using miceller system extraction is getting increased. In this study, a miceller system extraction for preconcentration of lead (II), bismuth (III), palladium (II), manganese (II) and chromium (III) ions has been investigated prior to their flame atomic absorption spectrometric determinations. Sodium dodesil sulphate was used as anionic sufactant, Tergitol TMN6 and Tween 80 were used as nonionic surfactant, for making miceller media. For optimization of the method, the effects of some analytical parameters like ph, reaction temperature, concentration of NaCl, concentration of surfactant, sample volume have been investigated. To decrease viscosity of surfactant-rich phase, 0.4 ml 1 mol L -1 HNO3 in methanol was added and to completed to 2 ml with 1 mol L -1 HNO3. The optimized method was applied to determination of Cr (III), Pb (II), Bi (III), Mn (II) ve Pd (II) in mineral water, drinking water, tap water, some food and pharmasoutical samples. Anahtar kelimeler: Bulutlanma noktası ekstraksiyonu; eser metaller; atomik absorpsiyon spektroskopisi Key words: Extraction, miceller, trace metals, atomic absorption spectrometry. 10

11 ÇAPRAZ KAPANIŞ HASTALARINDA YÜZ VE DAMAK ASİMETRİSİNİN ÜÇ BOYUTLU GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ EVALUATION OF FACE AND PALATE ASYMMETRY IN CROSS-BITE PATIENTS USING THREE DIMENSIONAL IMAGING METHOD Mehmet Ali ÖZTÜRK Ortodonti Anabilim Dalı Doktora Tezi, Aralık 2014 Danışman: Prof. Dr. Tancan UYSAL Bu çalışmanın amacı tek taraflı çapraz kapanış, çift taraflı çapraz kapanış ve sağlıklı bireylerden oluşan üç grupta yüz ve damak asimetrilerinin değerlendirilmesidir. Her grupta 35 çocuk olacak şekilde, tek taraflı çapraz kapanış (18 erkek, 17 kız, ortalama 14.2 ± 1.4 yaş), çift taraflı çapraz kapanış (18 erkek, 17 kız, ortalama 14.5 ± 1.6 yıl), sağlıklı birey (16 erkek, 19 kız, ortalama 14.5 ± 1.5 yıl) grupları oluşturuldu. Üç boyutlu yüz görüntüleri iki farklı 3dMDvultus (3dMD TM, Atlanta, GA, ABD) ve RapidForm 2006 (INUS Teknoloji, Seul, Güney Kore) yazılım ile işlendi ve analizler yapıldı. Simetrik yüz elde etmek için bir ayna görüntüsü oluşturularak gerçek yüz görüntüsü üzerine çakıştırma işlemi yapıldı ve ideal midsagital düzlem tespit edildi. Gerçek yüz görüntüsü, tespit edilen midsagital düzlem kullanılarak sağ tam yüz ve sol tam yüz olacak şekilde iki parçaya ayrıldı. Ortalama uzaklık ve RMS sapması (asimetri derecesi) tüm yüz bölgelerinde tam yüzler kullanılarak ölçüldü. Örtüşme yüzdesi (simetri) 0,5 mm-1 mm ve 2 mm sınırlarında değerlendirildi ve renk diyagramlarında gösterildi. Yüz asimetrisini değerlendirmek için parametrik olmayan Kruskal-Wallis testi kullanıldı. Alçı modellerde damak yüzey alanı, örtüşme yüzdeleri (damağın simetrisi) değerlendirildi ve parametrik ANOVA ve post-hoc Bonferroni testleri ile karşılaştırıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi olarak p<0.05 belirlendi. Tek taraflı ve çift taraflı çapraz kapanış hastalarında sağlıklı bireylere göre, tüm yüz bölgelerinde istatistiksel olarak anlamlı yüz asimetrisi (p<0.05) ve daha küçük toplam damak alanı (p<0.05) bulundu. Tek ve çift taraflı çapraz kapanış hastalarında damak ölçümleri de dâhil hiçbir asimetri değerlendirme parametresinde anlamlı bir fark bulunmadı. Yüzün alt bölgelerinde özellikle de mandibuler bölgede artan bir asimetri tespit edildi. Yapılan analizlere göre hacim farkı ölçümleri haricinde cinsiyetler arası istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Üç boyutlu analizler tek taraflı ve çift taraflı çapraz kapanış hastalarında sağlıklı bireylere göre daha fazla yüz asimetrisi ve daha az toplam damak alanı bulunduğunu göstermiştir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Orthodontics PhD. Thesis, December 2014 Supervisor: Prof. Dr. Tancan UYSAL The aim of this study is to evaluate facial and palatal asymmetry in three groups of children with a unilateral crossbite, bilateral crossbite and the other with healthy subjects. Groups consisted of 35 children with a unilateral posterior crossbite (18 males, 17 females, mean age 14.2±1.4 years), bilateral crossbite (18 males, 17 females, mean age 14.5±1.6 years), and healthy subjects (16 males, 19 females, mean age 14.5±1.5 years). Three-dimensional facial images were processed and analyzed using two different 3dMDvultus (3dMD TM, Atlanta, GA, USA) ve RapidForm 2006 (INUS Technology, Seoul, Korea) software. A mirror image was generated and superimposed on the original image to create a symmetric face and establish the ideal midsagittal plane. Original face divided into two part using established midsagittal plane and two total faces generated, one with a right total face and the other left total face. Average distance and RMS deviation of all parts of the faces were measured using total faces. Percentage of overlapping (symmetry) assesed at tolerance level 0.5 mm 1 mm and 2 mm and presented with color diagrams. Non-parametric Kruskal-Wallis tests were used for data analysis to assess facial asymmetry. Palatal surface area, percentage of overlapping (symmetry of the palatal vault) were evaluated using dental casts and compared using parametric ANOVA and post-hoc Bonferroni tests. A p value of less than 0.05 was considered as statistically significant. The unilateral crossbite and bilateral crossbite children had statistically significant greater facial asymmetry (p<0.05) in the all allocated parts of the face and a significantly smaller total palatal area (p<0.05) than the no crossbite group. There were no statistically significant differences between the unilateral and bilateral crossbite groups in any asymmetry assessment parameters including palatal measurements. An increasing asymmetry was determined in the lower parts of the face especially in the mandibular region. Analysis did not reveal statistically significant differences between genders except volume difference calculations. Three-dimensional analyses revealed more facial asymmetry and less total palatal area in unilateral and bilateral crossbite patients compared to healthy subjects. Anahtar kelimeler: Asimetri, çapraz kapanış, stereofotogrametri Key words: Asymmetry, cross bite, stereophotogrametry 11

12 AKUT MYELOİD LÖSEMİ HASTALARINDA BAP1 VE ANAPC7 GEN EKSPRESYONLARININ ARAŞTIRILMASI INVESTIGATION OF BAP1 AND ANAPC7 GENES EXPRESSIONS IN PATIENTS WITH ACUTE MYELOID LEUKEMIA Muharrem Eren KORKMAZER Tıbbi Genetik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kasım 2014 Danışman: Prof. Dr. Munis DÜNDAR Epigenetik faktörler ve post translasyonel modifikasyonlar farklı hücresel süreçlerin yanı sıra kanser biyolojisinde de kritik rol alırlar. Kanserin genomla bağlantısını anlama çabalarında epigenetik faktörlerin ve post -translasyonel modifikasyonların rollerini saptama çalışmaları artarak devam etmektedir. Geçmişte BRCA-1 geninin tümör süpressör özelliğini artırıcı domain olarak bilinen BAP1, tümör süpressör özelliğinden başka deubikitinasyonda görev alan, histon modifikasyonu, kromatin remodelling fonksiyonları bulunan gendir. Hücre döngüsünün düzenlenmesi, apoptozis, hücre farklılaşması, DNA tamiri ve gen ekspresyonunda görev alır. BAP1 geninin mutasyonları birçok kanser türünde tanımlanmıştır. APC/C ubikitin ligaz aktivitesini barındıran, mitotik süreci kontrolünde görev alan temel proteindir. 14 farklı proteinden oluşur. APC/C, ANAPC7 (APC7 olarak da bilinir) alt ünitesi yoluyla CBP/p300 gibi epigenetik faktörlerle etkileşerek aktive edebilir ve bazı genlerin aşırı eksprese olmasına yol açarak kanser oluşumuna neden olabilir. Çalışmamızda, yeni tanı veya takipteki Akut Myeloid Lösemi hastalarından elde edilen kemik iliği veya periferik kan örneklerinde BAP1 ve APC7 gen ekspresyonları analiz edildi. BAP1 ve APC7 ekspresyonlarının bazı hasta gruplarında kontrole göre istatistiksel olarak anlamlı bulunmazken, bazı hasta gruplarında ise istatistiksel olarak anlamlı bulundu ve aşırı eksprese olduğu gözlendi. Sonuçlarımız, özellikle t (15;17) ve NPM1- A mutasyonu ile bağlantılı AML patogenezinde BAP1 ve APC7 ekspresyonlarının ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Medical Genetics M.Sc. Thesis, November 2014 Supervisor: Prof. Dr. Munis DÜNDAR Epigenetic factors and post-translational modifications have a critical role in cancer biology as well as different cellular process. Effort to understand the connection of the cancer with the genome and the studies to determine the role of epigenetic factors and posttranslational modifications continues to increase. BAP1 gene have functions other than the tumor supressor feature like ubiquitination, histon modification, chromatin remodelling and was known as enhanced domain of tumor suppressor feature of BRCA1 gene in the past. BAP1 gene is involved in regulating of cell cycle, apoptosis, cell differentiation, DNA repair and gene expression. BAP1 gene mutations are identified in many cancer types. APC/C is an essential protein that have ubiquitin ligase activity and controls mitotic process. APC/C comprise of 14 different proteins. APC/C can activated with the interaction of epigenetic factors such as CBP/p300 via subunit ANAPC7 (also known APC7) and can cause the initiation of cancer by leading to overexpression of several genes. In our study, we analyzed BAP1 and APC7 genes expressions in bone marrow or peripheral blood samples obtained from the newly diagnosed and followed up patients of Acute Myeloid Leukemia. BAP1 and APC7 gene expressions were observed statistically not positive in some patient groups as compared to control group, but were observed statistically positive in some patients group and were found to be overexpressed. Our results especially in AML pathogenesis that has a connection with NPM1-A and t (15;17) mutations suggest that it can be related to BAP1 and APC7 genes expressions. Anahtar kelimeler: BAP1, ANAPC7, akut myeloid lösemi Key words: BAP1, ANAPC7, acute myeloid leukemia 12

13 FUTBOLCULARDA VE HENTBOLCULARDA MAKSİMAL OKSİJEN ALIMI VE ANAEROBİK EŞİK DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI COMPARISON OF MAXIMAL OXYGEN UPTAKE AND ANAROBIC THRESHOLD IN SOCCER AND HANDBALL PLAYERS Mehmet SOYAL Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2014 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Selcen KORKMAZ Bu çalışmada, futbol ve hentbol oyuncularının maksimal oksijen alımı ve anaerobik eşik değerlerinin incelenmesi ve birbirleriyle karşılaştırılarak branşlar arası farklılıkların olup olmadığının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmaya, yaşları 17 yaş üstü, 10 futbolcu ile 10 hentbolcu olmak üzere toplam 20 gönüllü erkek sporcu alındı. Sporcuların VO2max ve anaerobik eşik değerlerini tespit etmek amacı ile koşu bandında şiddeti giderek artan egzersiz protokolü uygulandı. Tükenme zamanı testin toplam süresi olarak belirlendi. Sporcuların anaerobik eşik değerleri, noninvaziv olarak V-Slope yöntemi ile belirlendi. Çalışmada sunulan verilerin tümü ortalama±standart sapma olarak verildi. Gruplar arası değerlerin karşılaştırılmasında anlamlı kabul edildi. İstatistik hesaplamalarının tümü Windows için yazılmış olan SPSS 13.0 paket programı kullanılarak yapıldı. Sporcuların anaerobik eşik değerlerinin belirlenmesi için, lineer regresyon analizleri SigmaPlot programı (SigmaPlot 12.0, Systat Software Inc., Chicago, USA) kullanılarak yapıldı. Çalışmaya katılan elit futbolcular ve hentbolcuların VO2max, tükenme zamanları ve anaerobik eşik değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0.05). Bu çalışmada, futbol ve hentbol oyuncularının maksimal oksijen alımı ve anaerobik eşik değerleri incelenerek birbirleriyle karşılaştırılmış ve sonuç olarak branşlar arasında farklılık olmadığı görülmüştür. Bu sonuç bize futbolcular ve hentbolcuların aerobik dayanıklılık düzeylerinin benzer olabileceğini işaret etmektedir. Bu bulgular futbol ve hentbol oyun kuralları ve teknik özellikleri bakımından bir birinden farklı spor branşları olmasına rağmen, maçlarda ve antrenmanlarda yapılan yüklenmelerin kapsam ve şiddetinin benzer olabileceğini düşündürmektedir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Physical Education and Sport M.Sc. Thesis, December 2014 Supervisor: Assist. Prof. Dr. Selcen KORKMAZ ERYILMAZ This study aims to present if there is a difference between football and handball branches by investigating and comparing the maximal oxygen intake and anaerobic threshold values of football and handball players. 20 volunteer male players over 17 years in total participated in the study. Ten out of 20 players were footballers and 10 out of them were exercise handballers. The maximal oxygen uptake (VO2max) and anaerobic threshold(at) was determined using in incremental maximal exersice test on a treadmill (Cosmed Qark PFT-Ergo, Rome Italy). Exhaustion time was accepted as the total time of the test. Anaerobic threshold values of the players were ascertained with V-slope method noninvasively. All the data presented in the study was given as average±standard deviation. Student s t test was used in separate groups when the intergroup values were compared. p<0.05 and the values below were considered as statistically significant. All statistical calculations were performed by using SPSS 13.0 package program developed for Windows. Linear regression analyses were made by using SigmaPlot program (SigmaPlot 12.0, Systat Software Inc., Chicago, USA) so as to determine anaerobic threshold values of the players. No statistically significant difference was found between the VO2max, exhaustion time and anaerobic threshold values of the football and handball players that participated in the study (p>0.05). This study investigates and compares the maximal oxygen uptake and anaerobic threshold values of elite football and handball players and illustrated that no difference is available between the branches. This result indicates that the endurance levels of footballers and handballers might be similar. These findings imply that the content and severity of the overload during matches and trainings might be similar although football and handball are different sports branches with regard to rules of the game and technical properties. Anahtar kelimeler: Maksimal oksijen alımı, anaerobik eşik, futbolcu, hentbolcu Key words: Maximal oxygen uptake, anaerobic threshold, footballer, handballer 13

14 SPORCULARDA DİKEY SIÇRAMA YÜKSEKLİKLERİ VE SQUAT ÇALIŞMALARINDA ELEKTROMİYOGRAM KAYITLARININ İNCELENMESİ ANALYSIS OF ELECTROMYOGRAM RECORDS IN VERTICAL JUMP HEIGHTS AND SQUAT TRAININGS IN ATHLETES Özge MACİT Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2014 Danışman: Doç. Dr. Nazmi SARITAŞ Bu çalışmanın amacı; sporcularda dikey sıçrama yükseklikleri ve squat çalışmalarında elektromiyogram kayıtlarının incelenmesidir. Bu amaçla, çalışmaya Erciyes Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu'nda eğitim alan ve yaş (yıl) ortalamaları 22.47±1.83, boy uzunlukları ±7.60 cm ve vücut ağırlıkları 73.21±9.84 kg olan toplam 34 erkek sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Sporculara, test düzeneğini anlatan bilgi ve onay formu imzalatılırken, Erciyes Üniversitesi'nin Etik Kurul'unun onayı da alınmıştır. Çalışmanın gerçekleştirileceği gün deneklerin fiziksel aktivitede bulunmamaları istenmiş; ölçüm öncesi hazırlık aşamaları yerine getirildikten sonra sporcu iki farklı ölçüme tâbi tutulmuştur. Bunlardan ilki; dikey sıçrama ölçümü (anaerobik güç) olup, bu ölçüm için newtest jump mat kullanılmıştır. Sporcunun diz eklem açısı 90 derece iken, kollarını kullanmasına izin verilmiş ve beş kez tekrar edilen ölçümün en yükseği alınmıştır. Bu ölçümlerde EMG kaydı alınması sürdürülmüş ve en yüksek ölçümden kesit alınmıştır. İkinci test ise; maksimum ağırlıkla squat ölçümü olup, squat masası sporcunun boyuna göre ayarlanmış ve boş barla ısınmaya başlayan sporcuya 1RM metodu uygulanarak squatta maksimal ağırlık hesaplanmıştır. Sonrasında diz eklemi 90 derece olacak şekilde maksimal squat uygulanmaya başlayan sporcunun EMG ölçümleri yapılmıştır. Ölçümler esnasında baz alınan kaslar; m. quadriceps femoris ve m. biceps femoris kaslarıdır. Çalışmadan elde edilen bulgular ışığında; dikey sıçrama ölçümü ve squat ölçümü uygulanan sporcuların m. quadriceps femoris ve m. biceps femoris kaslarının hareketlerinin kaydedildiği EMG kayıtlarında anlamlı istatistiksel farklar tespit edilmiştir. Sonuç olarak; dikey sıçrama ölçümü ve squat ölçümünün eşzamanlı olarak uygulandığı sporcularda m. quadriceps femoris ve m. biceps femoris kaslarının uzama ve kısalmalarında kontraksiyon tiplerine göre farklar gözlemlenmiştir.. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Physical Education and Sport M.Sc. Thesis, December 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Nazmi SARITAŞ The aim of study is to examine the relationships analysis of electromyogram records in vertical jump heights and squat trainings in athletes. Therefore, 34 male athletes who the field of education and age (years) Mean 22.47±1.83, height of ±7.60 cm, and the body is mainly of 73.21±9.84 kg from Erciyes University School of Physical Education and Sports voluntary participated in this work. They signed forms which describing the test set up and confirming the case, while the approval of the Ethics Committee of Erciyes University were also taken. The study will take place the day of the subjects were asked to lack of physical activity; after satisfying the measurements before preparation of athletes are subjected to two different measurements. The first of these; vertical jump measurement (anaerobic power) with newtest jump mat was used for these measurements. Athlete's knee joint angle is 90 degrees, and the highest allowed to use arms of measurement were repeated five times. These measurements were continued EMG recording and cross-section taken from the highest measurement. The second test which is the measurement of the maximum weight squats. In that case, squat table adjusted athlete's height and weight were calculated maximal squat in empty bar to warm up method starts by applying the athletes 1RM. After the knee joint to be 90 degrees, athletes started to be implemented maksimalquat EMG measurements were made. Baselined muscles during measurements are; quadriceps femoris and m. biceps femoris muscles. In light of the findings obtained from the study; athletes' whose applied them vertical jump measurement and squat measurement EMG recordings of the quadriceps femoris and m.biceps femoris muscles movement have been identified statistically significant difference was recorded in the biceps femoris muscle. As a result; athletes' which applied vertical jump measurement and the squat measurement were observed differences on the quadriceps femoris and m. biceps femoris muscles in the elongation and shortening accordin to the type of constriction. Anahtar kelimeler: EMG, root mean square, dikey sıçrama ölçümü, squat Key words: EMG, root mean square, vertical jump measurement, squat movement 14

15 ORTOGNATİK CERRAHİ UYGULAMALARININ PLANLANMASINDA VE DEĞERLENDİRİLMESİNDE FARKLI YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI COMPARISON OF DIFFERENT METHODS FOR EVALUATION AND PLANNING OF ORTHOGNATIC SURGERY TREATMENT Kevser KURT DEMİRSOY Ortodonti Anabilim Dalı Doktora Tezi, Aralık 2014 Danışmanı: Doç. Dr. Gökmen KURT Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Orthodontics PhD. Thesis, December 2014 Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Gökmen KURT Çalışmamızda iskeletsel sınıf III maloklüzyona sahip ve çift çene ortognatik cerrahi tedavi görmüş vakalarda konvansiyonel yöntem, iki boyutlu Dolphin Imaging ve üç boyutlu SimPlant Master programları ile yapılan yumuşak doku öngörü profili, tedavi sonu lateral sefalometrik radyografi profili ile karşılaştırılmıştır. Aynı hasta grubunun tedavi öncesi ve tedavi sonrası yumuşak doku değişiklikleri değerlendirilerek, sınıf III çift çene cerrahi hastalarında yumuşak-sert doku takip oranları belirlenmeye çalışılmıştır. Yaşları 18 ile 50 arasında değişmekte olan (ort 23.68±7.14 yıl) 10 bayan, 10 erkek toplam 20 iskeletsel sınıf III vakanın cerrahi öncesinde alınan lateral sefalometrik radyografileri ile KIBT görüntüleri üzerinde üç farklı öngörü yöntemi ile cerrahi öngörüleri yapılmış ve tedaviden en az altı ay sonra (ortalama 11.5±6.77 ay) alınmış lateral sefalometrik radyografilerdeki profilleri ile kıyaslanmıştır. Aynı bireylerin cerrahi öncesi ve sonrası profil görüntüleri yumuşak-sert doku takip oranları açısından da karşılaştırılmıştır. Metot hatasını belirlemek için 10 hastaya ait tüm çizim ve ölçümler üç hafta sonra tekrarlanmıştır. Verilerin analizi R yazılımı ile değerlendirilmiş olup, p<0.05 anlamlılık düzeyi kabul edilmiştir. Çalışma gerecimizin cinsiyet ve maksilla-mandibula hareketleri açısından homojen dağıldığı tespit edilmiştir. Çalışmamız sonucunda, maksillada sagittal düzlemdeki yumuşak-sert doku takip oranları; burun ucu %23, Sn %45, A* %70 ve Ls %60 olarak bulunmuştur. Mandibulada, sagittal düzlemdeki yumuşak-sert doku takip oranları şu şekildedir; Li %77, B* %101, Pog* %83, Gn* %81, Me* %95. Konvansiyonel yöntem ve Dolphin ile yapılan öngörülerdeki hata oranlarının 3 mm nin altında olduğu belirlenmiş ve ortognatik cerrahi öngörülerinin klinik olarak yeterli güvenilirliğe sahip olduğu sonucuna varılmıştır. SimPlant yönteminin, özellikle üst dudak bölgesini klinik olarak da anlamlı şekilde geride öngördüğü ve yumuşak doku öngörüsünün diğer iki yönteme kıyasla daha yetersiz olduğu bulunmuştur. SimPlant yazılımında, yumuşaksert doku takip oranları için, ırksal ve bireysel farklılıkların göz önünde bulundurulduğu, yeni güncellemelerin yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Soft tissue profile prediction after double jaw orthognathic surgery was compared between conventional method, two dimensional Dolphin Imaging and three dimensional SimPlant Master programmes with postop profiles in skeletal class III patients in this study. Also soft to hard tissue ratios was determined for skeletal Class III patients who underwent bimaxillary orthognathic surgery. 20 skeletal class III patients (10 women, 10 men), were included in this study whose ages ranged from 18 to 50 years (mean 23.68±7.14 years). Prediction was made with three methods in pre-op lateral cephalometric radiographs and CBCT images and then compared with post-op lateral cephalometric radiographs that taken at least six months after treatment (mean 11.5±6.77 months). In addition, these patients pre- and post-op lateral cephalometric radiographs were evaluated to determine soft to hard tissue ratios. Method error was determined by redigitizing 10 patients measurements three weeks after initial digitization. R software was used to calculate the statistical significance was set at p<0,05. Our material was homogeneous in terms of gender and maxillar and mandibular movement. In sagittal plane the soft to hard tissue ratios for maxilla were; 23% for tip of nose, 45% for Sn, 70% for A* and 60% for Ls. In the mandible, the soft to hard tissue ratios in sagittal plane are as follows; Li 77%, B * 101%, Pog * 83%, 81% for Gn* point and 95% for Me*point. Even though some of the soft tissue measurements showed statistically significant differences between the predicted and actual values, the differences were not much more than 3 mm so it can be suggested that, Dolphin Imaging and conventional methods both offer reasonably accurate method of prediction. The SimPlant method has been predicted the upper lip of a more retrusive position when compared with the actual outcomes. It was concluded that, SimPlant software was need to be updated for soft to hard tissue ratios in the consideration of racial and individual differences. Anahtar kelimeler: Yumuşak doku oranları, cerrahi öngörü, konvansiyonel öngörü, Dolphin Imaging, SimPlant Master Key words: Soft tissue ratios, orthognathic prediction, conventional prediction, Dolphin Imaging, SimPlant Master 15

16 HİPOTİROİDLİ SIÇANLARDA UZAMSAL ÖĞRENME PERFORMANSINDA CİNSİYET BAĞIMLI FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI THE EFFECT OF GENDER SPATIAL LEARNING PERFORMANCE OF HYPOTHYROID RATS Nesrin YILDIZ Fizyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kasım 2014 Danışmanlar: Prof. Dr. Nurcan DURSUN Deneysel çalışmalar, yetişkin dönemde dentat girusta devam eden nörogenezin tiroid hormonlarının az ya da çok salgılanmasından etkilenebileceğini göstermektedir. Çalışmalar hayvan ve insanlarda uzamsal öğrenmenin cinsiyet farklılığı gösterdiğini bildirmektedir. Bu çalışma deneysel hipotiroidi geliştirilen sıçanlarda oluşan uzamsal öğrenme ve bellek bozukluklarında cinsiyetin etkisini araştırmıştır. Propiltiourasil, erkek ve dişi sıçanlara 0.2 mg/kg dozda olacak şekilde içme sularına 21 gün süre ile verilerek hipotirodi oluşturulmuştur. Serum T4 düzeyleri hipotiroid ve kontrol grubu sıçanlardan alınan kan örneklerinde ölçülmüştür. Kontrol grubuna göre hipotiroidili grupta serum T4 seviyeleri düşük bulunmuştur. Hipotiroidi gelişimi sonrasında, kaçma platformu içeren Morris su tankı içinde dört ardışık gün her günde dört yüzdürme yaptırılarak öğrenme periyodu ve beşinci gün platform kaldırılıp iki dakika olacak şekilde bir kez yüzdürülerek öğrenme ve bellek test edilmiştir. Morris su tankı testinde, öğrenme performansı yüzme mesafesi olarak ifade edildiğinde, hipotiroidizmli grupların platforma ulaşmak için daha uzun mesafeler katettiği, bu farklılığın istatistiksel olarak anlamlı olduğu (P <0.015) bulunmuştur. Yüzme mesafeleri tüm erkek ve tüm dişi sıçanlar arasında farklılık (P<0.03) göstermemiş olup hipotiroidi dişi - kontrol dişi yada hipotiroidi erkek- kontrol erkek arsında da farklılık göstermemiştir. Hipotiroidili gruplar kontrol grubundan daha yavaş hızlarda (yüzme hızı) platforma ulaşmıştır ve bu farklılık da istatistiksel olarak anlamlıdır (P<0.03). Tüm erkek ve tüm dişi sıçanlar yüzme hızları olarak karşılaştırıldığında aralarında fark bulunmamıştır. Anksiyete düzeyi tigmotaksis oranı olarak ifade edildiğinde, erkek sıçanlara kıyasla dişi sıçanların daha anksiyeteli davrandıkları ve bu farklılığın anlamlı olduğu belirlenmiştir (P<0.02). Hipotiroidizmin bellek performansı üzerine olumsuz etkisi görülmüştür fakat tek varyanslı ANOVA testi ile analiz yapıldığında bellek performansı üzerine olan etkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur. Tek yönlü ANOVA testi yapıldığında ise dişi hipotiroidi sıçanlarla kontrol erkek sıçanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (P<0.01). Bu çalışma hipotiroidizmin öğrenme performansını olumsuz etkilediğini ortaya koymuştur. Gruplar arasındaki öğrenme farklılıkları oluşumunda anksiyete veya motor fonksiyon farklılıklarının etkisi yoktur. Hipotiroidinin bellek üzerine olumsuz etkisi bulunmuştur. Özellikle kontrol grubu erkeklere kıyasla dişi hipotiroidi grubun bellek performansı etkilenmiştir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Physiology, M.Sc. Thesis, December 2014 Supervisors: Prof. Dr. Nurcan DURSUN Experimental studies show that adult neurogenesis in dentat gyrus may be influenced by less or more thyroid hormone secretion. Studies report that spatial learning in animals and humans showes sex differences. The aim of this study was to investigate the sex differences on spatial learning and memory which occurs in hypothyroid rat model. Hypothyroid has been created for male and female rats by giving 0.2 mg/kg dose propylthiouracil in drinking water for 21 days. Serum T4 levels were measured in blood samples from hypothyroid and control groups. After the development of hypothyroid, learning period was tested by having the rats swim in Morris water tank including an escape platform for four times, on four consecutive days, and on the 5 th day, learning and memory were tested having the rats swim once being maximum for two minutes after removal of the platform. In Morris water maze test, we observed that groups with hypothyroid have taken longer distances before reach the platform while learning performance expressed as swimming distance and this difference is meaningful (P<0.015). Swimming distances haven't show difference between all male and all female rats (P<0.03) but have showed difference between hypothyroid female - control female or hypothyroid male-control male (P<0.03). Hypothyroid groups at a slower speed (swimming speed) than the control group reached the platform and this difference was also statistically significant. Compared with swimming speeds, there was no difference between all male and all female rats (P<0.02). When the anxiety level expressed as tygmotaxis rate it was determined that female rats behave more anxious than male rats and this difference is significant. Negative effect of hypothyroidism on memory performance was observed but when we analyzed with univariate ANOVA test it was found that the effect on memory performance was not statistically significant. But when one-way ANOVA test was performed, a significant difference has been found between hypothyroidic female rats and control male rats (P<0.01). This study revealed that hypothyroidism effects learning performance negatively. There is no effect of anxiety or motor function differences on learning differences between groups. Also the negative impact of hypothyroidism on the memory was observed. Especially, the memory performance of the female hypothyroidy group has affected compared to male control group. Anahtar kelimeler: Hipotiroidizm, sıçan, öğrenme, bellek, Morris su tankı. Key words: Hypothyroidism, rat, learning, memory, Morris water maze. 16

17 İNTRAHİPOKAMPAL L-TİROKSİN İNFÜZYONUNUN, SİNAPTİK PLASTİSİTENİN GÖSTERGELERİ ÜZERİNE OLAN ETKİSİNİN MOLEKÜLER VE ELEKTROFİZYOLOJİK DÜZEYDE İNCELENMESİ INVESTIGATION OF THE EFFECT OF INTRAHIPPOCAMPAL L-THYROXINE INFUSION ON SYNAPTIC PLASTICITY INDICATORS ON THE MOLECULAR AND ELECTROPHYSIOLOGICAL BASES Soner BİTİKTAŞ Fizyoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi, Kasım 2014 Danışman: Prof. Dr. Cem SÜER Tiroit hormonlarının yaşamın erken dönemlerindeki düzenleyici etkileri yetişkin dönemde de devam eder ve eksikliği birçok nörolojik bozukluklara sebep olur. Hipokampal kısa süreli plastisite uyarı çifti kolaylaşması ile uzun süreli plastisite ise uzun dönemli güçlenme ve baskılanma yanıtları ile değerlendirilmektedir. Sinaptikplastisiteden sorumlu olan genler tiroit hormonlarının hedefidir. Bu tez çalışmasında, T3 hormonun nükleer reseptörleri etkileyerek etkisini uzun bir sürede ortaya çıkaran genomik etkisinden ziyade, T4 hormonunun hipokampüstekinon-genomik etkileri incelenmiştir. Bu amaca yönelik olarak intrahipokampal L -tiroksin infüzyonu uygulanıp; UDG ve UDB yanıtları üzerine olan etkisinin araştırılması, bu aktivitelerin oluşmasında öğrenme ve bellek ile ilişkisi bilinen bazı genlerin anlatımının moleküler düzeyde incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışma için erkek yetişkin Wistar sıçan kullanıldı. Sıçanlar ybos-udg (n=12), L-tiroksin-UDG (n=12), ybos- UDB (n=12), L-tiroksin-UDB (n=12) grubu olmak üzere rastgele dört gruba ayrıldı. L-tiroksin grubuna L- tiroksin (100pM, 10 µl/15 dk) ybos grubuna ise 10 µl/15 dkybosintrahipokampal olarak infüze edildi. Sıçanlar üretan (1.2 g/kg, ip) ile anestezi edildikten sonra stereotaksik çatıya yerleştirildi. Alan potansiyelleri dentatgirus granül hücrelerinden kaydedildi. Öğrenme ve bellek ile ilişkisi bilinen bazı genlerin anlatımının moleküler düzeyde incelenmesi için elektrofizyolojik kayıtlardan sonra sıçanların hipokampüs dokusu çıkarıldı ve rt-pcr analizleri gerçekleştirildi. L-tiroksin grubu sıçanlar ybos grubuyla kıyaslandığında UDG nin indüksiyon ve idamesinin bozulduğu, bozulmaya CREB, GluN2B ve cfos anlatımında anlamlı derecedeki artışın eşlik ettiği bulundu. L-tiroksin grubu sıçanlar ybos grubuyla kıyaslandığında UDB nin indüksiyon ve idamesindeki baskılanmada artışın olduğu, bu baskılanmaya CREB, GluN2B ve Elk-1 anlatımında anlamlı derecedeki artışın ve GluN1, PP1, cfos ve GluN2A anlatımındaki anlamlı derecedeki azalmanın eşlik ettiği bulundu. UDG nin indüksiyonundaki azalmadan CREB ve GluN2B anlatımındaki artışın, idamesindeki azalmadan Elk-1, CREB ve GluN2B anlatımlarındaki baskılanmanın ve GluN2A anlatımındaki artışın sorumlu olabileceği düşünülmüştür. UDB nin indüksiyonun baskılanmasındaki artıştan CREB, GluN2B ve cfos anlatımındaki artışın, idamesinin baskılanmasındaki artıştan ise PP1, cfos ve CREB anlatımlarındaki baskılanmanın ve GluN2B anlatımındaki artışın sorumlu olabileceği düşünülmüştür. Anahtar kelimeler: Tiroksin, uzun dönemli güçlenme, uzun dönemli baskılanma, hipokampüs, sinaptik plastisite Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Physiology PhD. Thesis, November 2014 Supervisor: Prof. Dr. Cem SÜER Modulatory effects of thyroid hormones in early life also continue in adulthood and cause many neurological deficit disorder. Hippocampal short-term plasticity is evaluated with paired-pulse facitilation and in long-term plasticity is evaluated to with long-term potentiation and depression. Genes which are responsible for synaptic plasticity is the target of thyroid hormones. In this thesis, rather than genomic effect revealing a rather long time by T3 hormone effect affecting nuclear receptors, nongenomic effects of T4 hormone in the hippocampus was examined. For this purpose intrahippocampal infusion of L-thyroxine was applied and its effect on the LTP and LTD responses, and expression of several genes known to be associated with learning and memory at the molecular level in the formation of these activities at the molecular level were aimed to investigate. Adult male Wistar rats were used for the study. Rats were randomly divided into four groups as acsf-ltp (n = 12), L-thyroxine-LTP (n = 12), acsf-ltd (n = 12), L- thyroxine-ltd (n = 12) groups. L-thyroxine was infused to L-thyroxine group (100pM, 10 µl/15 min), acsf was infused to acsf group 10 µl/15 min) intrahippocampally. Rats were anesthetized with urethane (1.2 g / kg, ip) after anesthesia placed in a stereotaxic frame. Field potentials were recorded from the dentate gyrus granule cells. After electrophysiological recordings, hippocampus tissues of rats were removed to examine the expression of several genes known to be associated with learning and memory at the molecular level and RT-PCR analysis was performed. When L-thyroxine group rats compared with acsf rats induction and maintenance of LTP were impaired, a significant increment in expressions of CREB, GluN2B and cfos accompanied. When L-thyroxine group rats compared with acsf rats suppressing on induction and maintenance of LTD were increase, a significant increment in expressions of CREB, GluN2B and Elk-1 and a significant decrease in expressions of GluN1, PP1, cfos and GluN2A accompanied. Increment of CREB and GluN2B expression is thought to be responsible for impairment of LTP induction and decrease of Elk-1, CREB and GluN2B expression for impairment of LTP maintenance. Increment of CREB, GluN2B and cfos expression is thought to be responsible for increment in supressing of LTD induction and decrease of PP1, cfos and CREB expression and increment of GluN2B expression for increment in supressing of LTD maintenance. Key words: Thyroxine, long-term potentiation, long-term depression, hippocampus, synaptic plasticity 17

18 AYAK REFLEKSOLOJİNİN DİSMENORE VE OKUL PERFORMANSINA ETKİSİ THE EFFECT OF FOOT REFLEXOLOGY ON DYSMENORRHEA AND SCHOOL PERFORMANCE Figen ALP YILMAZ Hemşirelik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Aralık 2014 Danışman: Prof. Dr. Mürüvvet BAŞER Bu çalışmada ayak refleksolojinin dismenore ve okul performansına etkisini belirlemek amacıyla randomize tek kör plasebo kontrollü bir çalışma yapılmıştır.araştırma Bozok Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu nda Eylül 2013 ve Haziran 2014 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında siklus ve dismenore özelliklerini tanımlamak için öğrenciler Dismenore İzlem Formuyla üç ay izlenmiştrir. Üç aylık izlemin ardından araştırmanın kriterlerini sağlayan ve çalışmaya katılmayı kabul eden öğrencilerin randomizasyonu Visuel Analog Skala puanlarına gore araştırmacı tarafından yazı-tura tekniği ile yapılmıştır. Öğrencilerin 29 u refleksoloji masajı grubuna ve 29 u da plasebo masajı grubuna alınarak çalışma tamamlanmıştır. Araştırmada veriler, Dismenore Tanılama Formu,Veri Toplama Formu,Dismenore İzlem Formu ve Masaj Sonrası Dismenore İzlem Formu ile toplanmıştır. Refleksoloji ve plasebo masajı grubundaki öğrencilere iki siklus toplam sekiz seans, refleksoloji ve plasebo masajı yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, ki-kare, independent t testi ve tekrarlı ölçümlerde Friedman varyans analizi kullanılmıştır. Üç aylık izlem döneminde,refleksoloji masajı grubunun ağrı başladığındaki Visuel Analog Skala puanları 7.7, 7.1 ve 7.0 ve Plasebo grubunun Visuel Analog Skala puanları 7.7, 7.6 ve 7.6 olduğu ve dördüncü ve sekizinci saatlerde ağrı şiddetlerinin azaldığı belirlenmiştir. Müdahale döneminde ağrı başladığında refleksoloji grubunun Visuel Analog Skala puanları 4.9, 3.4, 3.8 ve plasebo Masajı Grubunun Visuel Analog Skala puanları 4.7, 3.9 ve 3.2 olduğu dördüncü ve sekizinci saatlerde de ağrı şiddetlerinin azaldığı belirlenmiştir. Her iki grupta da izlem dönemi ve müdahale dönemi Visuel Analog Skala puanları ortalamaları arasında fark olduğu saptanmıştır. (p<0.01) Müdahale döneminde her iki grubunda okul devamsızlık oranın azaldığı, okul akademik ortalamasınında hafif düzeyde arttığı ve gruplar arasında izlem ve müdahale dönemleri arasında fark olmadığı belirlenmiştir (p >0.05) Çalışmanın sonucunda refleksoloji ve ayak masajının dismenore, okul devamsızlığı ve okul başarısı üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences, Department of Nursing PhD. Thesis, December 2014 Supervisor: Prof. Dr. Mürüvvet BAŞER This study was conducted as a randomized single-blind placebo controlled experimental research to determine the effect of reflexology on dysmenorrhea and school performance. The study was carried out at Bozok University Health School between September 2013 and June In the initial stage of the study, the participant students were monitored for three months to identify their cycle and dysmenorrhea characteristics by means of a dysmenorrhea monitoring form. Following the three-month monitoring, the participants meeting the criteria of the study were selected among the voluntary student nurses on the basis of their Visual Analog Scale (VAS) points in a randomly fashion. The research was conducted with 29 participants selected for the reflexology group and another 29 participants involved in the placebo massaging group. The data for the research were collected through Diagnosis Form for Dysmenorrhea, Dysmenorrhea Monitoring, Data Collection Form and Post-Massage Dysmenorrhea Monitoring Form. The two groups received reflexology and placebo massaging in two cycles in a total of eight sessions. Chisquare and Independent t-test were used to analyze the data and Friedman Variance Analysis was used for repeated measures. It was found that during the three-month monitoring period the Visual Analog Scale points of at the onset of the pain were 7.7, 7.1 and 7.0 for the massaging group and 7.7, 7.6 and 7.6 for the placebo and the pain levels were found to decrease during the fourth and eighth hours in both groups. It was observed that with the onset of pain during the intervention the Visual Analog Scale points were 4.9, 3.4, and 3.8 for Reflexology group and 4.7, 3.9 and 3.2 for placebo group, with pain levels decreasing during the fourth and eighth hours in both groups. The results indicated a significant difference in Visual Analog Scale points for both groups during and after the intervention (p<0.01). It was also found that absence from school for both groups decreased during the intervention while the students general point averages (GPAs) slightly increased with no significant difference between the monitoring and intervention periods (p >0.05). At the end of the study, it was determined that reflexology and foot massaging had a significant effect on dysmenorrhea, absence from school, and academic achievement. Anahtar kelimeler: Dismenore, ayak masajı, refleksoloji masajı, hemşirelik Key words: Dysmenorrhea, foot massaging, reflexology massaging, nursing 18

19 HIV-1 TRANSAKTİVASYONUNUN ANTİSENS OLİGONÜKLEOTİD TEKNOLOJİSİ KULLANILARAK İNHİBE EDİLMESİ INHIBITION OF HIV-1 TRANSACTIVATION BY ANTISENSE OLIGNUCLEOTIDE TECHNOLOGY Ömer Faruk ARICI Eczacılık Biyokimya Anabilim Dalı Doktora Tezi, Aralık 2014 Danışman: Prof. Dr. İlhan DEMİRHAN HIV-1 in yüksek oranda mutajeneze bağlı olarak antiretroviral ilaçlara karşı geliştirdiği direnç nedeniyle ilaç etkinliğinin ortadan kalkması, alternatif viral hedeflerin araştırılmasına yol açmıştır. Bu hedefler arasında gösterilen HIV-1 Tat proteini, enfekte hücrelerin nükleusunda trans-acting transkripsiyonel aktivatör olarak etki eder. Ayrıca tüm HIV-1 transkriptlerinin 5' ucunda yer alan iyi korunmuş TAR saç tokası yapısı ve bazı hücresel proteinler ile kompleks etkileşimlere girerek transkripsiyonun başlatılması ve RNA zincirinin uzamasında görev alır. Bu çalışma, farklı dizilim ve modifikasyonlar içeren antisens oligonükleotid (ASO) dizileri kullanılarak, HIV -1 transaktivatör proteini, Tat ın oluşumunun dolayısıyla aktivitesinin inhibe edilmesi amacıyla yapıldı. ASO lerin dizilimi, direnç gelişimini minimum düzeyde tutabilmek amacıyla tat mrna nın 5' ucu yakınındaki iyi korunmuş bölgenin farklı sekansları hedeflenerek belirlendi. Transaktivasyon modeli oluşturmak amacıyla, Jurkat hücrelerine HIV-1 tat ve rev geni içeren pcv1 plazmidi ile HIV-1 LTR ve CAT raportör genini içeren pc15cat plazmidleri DEAE-dekstran metodu kullanılarak transfekte edildi. ASO lerin Tat aktivitesi üzerine etkilerini araştırmak amacıyla, ASO ler plazmid transfeksiyonu yapılmış jurkat hücre kültürüne 1 μm, 3 μm ve 5 μm konsantrasyonlarda ilave edildikten sonra hücre kültürü 48 saat inkübe edildi. İnkübasyon süresi sonunda oluşan CAT enzim ekspresyonu CAT ELISA kiti aracılığıyla tespit edildi. En yüksek CAT ekspresyonu inhibisyonu, 5 μm dozda CAT ekspresyonunu %43 inhibe eden Anti-Tat-1 dizisi ile elde edilmiştir. Sitotoksisite testi sonucu hücreler üzerinde toksik etki yarattığı tespit edilen Anti-Tat-2 ise aynı dozda CAT ekspresyonunu %35 inhibe etmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada, antisens oligonükleotid teknolojisi kullanılarak Tat aktivitesinin inhibe edilebileceği gösterilmiştir. Tat geninin farklı korunmuş bölgeleriyle etkileşim gösterebilecek farklı dizilime ve modifikasyonlarla sahip sitotoksik olmayan ASO lerin dizayn edilmesinin, tat aktivitesinin daha efektif olarak inhibe edilmesinde ve alternatif AIDS tedavilerinin geliştirilmesinde önemli olacağı düşünülmektedir. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences Department of Pharmaceutical Biochemistry Ph.D. Thesis, December 2014 Supervisor: Prof. Dr. İlhan DEMİRHAN The elimination of antiretroviral drug efficacy due to drug resistance developed by high-rate HIV-1 mutagenesis has led to the investigation of alternative viral targets. One of these targets is the HIV-1 Tat protein, which functions as a trans-acting transcriptional activator in the nucleus of infected cells. Tat is also involved in the initiation of transcription and RNA chain elongation by a complex process involving interactions with cellular proteins and a hairpin loop called TAR which is a highly conserved stem-loop structure located at the 5' end of all HIV-1 transcripts. In this study, we aimed to inhibit Tat activity by using antisense oligonucleotides with different sequences and modifications. To reduce risk of resistance development, ASO sequences were selected by targeting well conserved region near the 5' end of the Tat mrna. To create transactivation model, pcv1 plasmid containing tat and rev genes and pc15cat plasmid containing HIV-1 LTR and CAT reporter genes were transfected in jurkat cells by DEAE-dextran method. In order to investigate the effects of ASOs on Tat activity in vitro, ASOs were added to the plasmid-transfected cell culture at concentrations of 1μM, 3μM and 5μM and cell culture was subsequently incubated for 48 hours. At the end of incubation period, the expression level of the CAT reporter gene was measured using the CAT ELISA Kit. Highest inhibition of CAT expression obtained with Anti-Tat-1 at the dose of 5 μm was %43. Anti-Tat-2, which inhibited expression of CAT at the same dose by %35, was found cytotoxic according to cytotoxicity assay. Consequently, we have shown that Tat activity can be inhibited by using antisense oligonucleotide technology. Designing non-cytotoxic ASOs with different sequences and modifications that target different conserved regions of tat mrna is thought to be important for inhibiting tat activity more effectivly and for development of alternative treatments of AIDS. Anahtar kelimeler: HIV, TAT, CAT, TAR, antisens Key words: HIV, TAT, CAT, TAR, antisense 19

20 ATRİAL FİBRİLASYONU OLAN HASTALARDA ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK, ANKSİYETE VE DEPRESYON İLİŞKİSİ THE RELATIONSHIP BETWEEN LEARNED RESOURCEFULNESS, ANXIETY AND DEPRESSION IN PATIENTS WITH ATRIAL FIBRILLATION Mahmut EVLİ Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2014 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Gülsüm Nihal GÜLESER Araştırma, atriyal fibrilasyonu (AF) olan hastalarda öğrenilmiş güçlülük, anksiyete ve depresyon arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma Erciyes Üniversitesi Yılmaz-Mehmet Öztaşkın Kalp Hastanesi aritmi polikliniğinde tarihleri arasında çalışma kriterlerine uyan toplam 90 hasta ile yürütülmüştür. Çalışmada etik kurul onayı ile bireylerden yazılı bilgilendirilmiş olur alınmıştır. Veriler; anket formu, Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği ve Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HAD) kullanılarak, araştırmacı tarafından toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde tanımlayıcı istatistikler, bağımsız gruplarda t testi, korelasyon analizi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Hastaların yarıya yakınının (%41.1) HAD-A ölçeğinden, yarısından fazlasının (%57.8) ise HAD-D ölçeğinden eşik üstü puan aldığı belirlenmiş olup, öğrenilmiş güçlülük puan ortalaması ise ±15.21 olarak saptanmıştır. Araştırmada hastaların anksiyete ve depresyon değerleri arasında pozitif yönde ve orta düzeyde (p<0.01), öğrenilmiş güçlülük, anksiyete ve depresyon değerleri arasında ise negatif yönde ve orta düzeyde (p<0.01) bir ilişki saptanmıştır. Araştırmanın sonuçları, öğrenilmiş güçlülük düzeyi düşük olan AF li hastaların anksiyete ve depresyon düzeylerinin yüksek olduğunu göstermiştir. AF li hastalar ile çalışan hemşireler bu hastaların anksiyete ve depresyon düzeylerini değerlendirmeli ve hastalara stresle etkin baş etme yollarını öğreterek öğrenilmiş güçlülük düzeylerini artırma yönünde destek sağlamalıdır. Erciyes University, Graduate School of Health Sciences, Department of Nursing M.Sc. Thesis, December 2014 Supervisor: Assist. Prof. Dr. Gülsüm Nihal GÜLESER The research was conducted as a descriptive study to determine the relationship between learned resourcefulness, anxiety and depression in patients with atrial fibrillation (AF). This research was carried out on a total of 90 patients holding appropriate at Erciyes University Yılmaz- Mehmet Öztaşkın Heart Hospital Arrhythmia Service between the dates of for this research, ethics commitee approval and informed consents of the individuals were obtained. Data were gathered by the researcher using questionnaire form, Rosenbaum Learned Resourcefulness Scale and the Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD). Descriptive statistics, independent samples t-test, correlation analysis and one-way ANOVA, if any were used for the statistical data analysis. It was found that almost half the patients (41.1%) had scores above borderlinein HAD-A scale and more than half (57.8%) had scores above borderline in HAD-D scale; and the mean score for learned resourcefulness was found as ± In the study a moderate positive correlation has been found between the anxiety and depression values of the patients (p<0.01), unlike the moderate negative correlation detected between their learned resourcefulness, anxiety and depression levels (p<0.01). the results of the research showed that AF patients with low learned resourcefulness had high levels of anxiety and depression. Nurses who work with AF patients need to approrise anxiety and depression levels of these patients and provide them with support to further their learned resourcefulness teaching how to deal with stres effectively. Anahtar kelimeler: Atriyal fibrilasyon, öğrenilmiş güçlülük, anksiyete, depresyon, hemşire Key words: Atrial fibrillation, learned resourcefulness, anxiety, depression, nurse 20