Kalın bağırsağın mukoza adı verilen iç yüzeyinin zayıf noktalardan dışarı doğru kese şeklinde fıtıklaşmasına veya cepleşmesine, bağırsak divertikülü adı verilir. Birden çok divertikülün yer aldığı durumlara ise divertikülozis koli denir.
Divertiküller gerçek ve yalancı olmak üzere iki çeşittir. Gerçek divertiküllerde, bağırsak duvarının dışarıya doğru keseciklenen yerinde bağırsağın her üç tabakası da bulunur. Yani bağırsağın içini örten mukoza, ortadaki kas tabakası ve dış zar gerçek divertiküllerde mevcuttur. Yalancı divertiküllerde dışarıya doğru keseciklenen sadece mukozadır. Bu nedenle yalancı divertikül duvarı incedir. Kalın bağırsakta görülen divertiküllerin büyük bir kısmı yalancı divertiküllerdir.
Genetik Irk Yaş Liften fakir diyetle beslenme Kabızlık Şişmanlık Hareketsizlik Kortizon kullanımı
Ağrı kesici ve romatizma (nonsteroid antienflamatuvar) ilaçlarının kullanımı Alkol Sigara Kafein Polikistik böbrek hastalığı Barsağın fonksiyonel hastalıkları suçlanmaktadır.
Kalın bağırsak divertikülleri, hastaların % 80-85 inde yaşam süresince hiçbir belirti vermez. Bağırsak divertikülü hastaları % 10-25 i yaşam süreleri boyunca ortalama bir divertikülit atağı geçirirler ve aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar. Kramp tarzında karın ağrısı Gaz Karında şişkinlik hissi
Kabızlık İshal Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik Titreme Yüksek ateş Bulantı Kusma İdrar yaparken yanma
1. Divertikülit: Kalın bağırsak divertiküllerinin iltihaplanması divertikülit olarak adlandırılır. Kendisini karın ağrısı ile belli eder. 2. Kanama: Makattan kanama ile ortaya çıkar. Kanamanın çok yoğun ve hızlı olması durumunda hastaya kan nakli gerekebilir, aksi takdirde hasta şoka girer. Şiddetli alt sindirim sistemi kanamalarının % 30-50 si bağırsak divertikülü nedeni ile gelişir. Bu hastaların % 85 inde anjio ile tıkama yaparak (anjioembolizasyon) bu kanamayı durdurabilmek mümkündür. Aktif kanama anında yapılankolonoskopi incelemesi sıklıkla kanama odağını belirleme konusunda sonuç vermez ve bu nedenle genel yaklaşım kanamanın durmasını takiben 12-24 saat içinde kolonoskopi incelemesi yapılmasıdır. Böylelikle, bağırsak kanseri ve diğer hastalıklar ayırt edilebilir.
3. Delinme: Kalın bağırsak divertiküllerinin delinerek bağırsak içeriğinin yani dışkının karına boşalmasına divertikül delinmesi veya perforasyon adı verilir. Bu durumda hastada şiddetli karın ağrısı, yüksek ateş, bulantı ve bazen kusma meydana gelir. 4.Bağırsak fistülü: Bu hastaların % 2-20 sinde bağırsak fistülü gelişir. Bu fistüllerin % 65 i bağırsak ile mesane arasında (kolo-vezikal fistül) ve % 20 si bağırsak ile vajina arasında (rekto-vajinal fistül) gelişir.
5. Apse: Kalın bağırsak etrafında divertikülün delinme sonrasında iltihabın vücut tarafından sınırlandırılması sonrasında karın zarına yayılmadan bağırsak etrafında apse gelişmesidir, 6.Bağırsak tıkanıklığı: Kalın bağırsak divertikülü delinince önce bağırsak etrafında kalınlaşma (flegmon) gelişir ve ardından bağırsakta darlık (striktür) gelişir ve bunu takiben de bağırsak düğümlenmesi olabilir.
Bu çalışma ile kolon divertiküllerine neden olan faktörleri (İBS, kabızlık, sıgara.) Türk toplumundaki kolon divertikül sıklık ve lokalizasyonunu saptama Kullanılan tuvalet tipi ile divertikül arasındaki ilişkiyi saptama
Çalışma sürecinde ardışık toplam 1021 hastaya tam kolonoskopi yapıldı.
Cinsiyet Sigara Alkol kullanım Kolesistektomi varlığı Apendenktomi Geçirilmiş operasyon Kabızlık Kullanılan tuvalet türü IBS
Ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı Kolon kanseri ya da hali hazırda diğer organ kanserleri Mental geriliği ve iletişim kurulamayan hastalar Geçirilmiş barsak ameliyatı Akut GİS kanaması olanlar. Yeterli barsak temizliği olmayan hastalar
Toplamda 1021 hastaya kolonoskopi yapıldı. Çalışmaya 757 hasta dahil edilmiş olup, %12.5(n:95) vakada divertikül saptandı. Çalışmaya alınan hastaların ortalama yaşları 54.9 ±13.2 Hastaların % 44.4 (n:337) erkek cinsiyete sahipti.
%14.4 (n: 13) %33.3 (n:30) %17.8(n:1 %27.8 (n:25) %47.3 (n:45) % 15.6 (n:14 %46.7 (n: 42)
Divertikül erkek cinsiyet de daha sıktı (%56.7 ye karşılık %42.8). Divertiküllü hastaların çoğunda alafranga tuvalet kullanımı mevcuttu (%72.2 ye karşılık % 53.5) Divertiküllü vakaların % 10 nunda, divertikülü olmayan vakaların ise %21.6 sında IBS mevcuttu.
Ekleyebilceğin diğer bir veride alafranga tuvalet kullanma süresi. Divertiküllü hastalarrda daha uzun süreli bir kullanım var (p:0.04) DİVERTİKÜL N Std. Mean Deviation VAR 70 14,1571 9,81663 YOK 358 11,9302 8,33864
Türk toplumunda kolon divertikülleri daha çok sol kolonda yerleşiktir. Kabızlık divertikül gelişimi için bir risk faktörü değildir. Beklenenin aksine divertiküllü hastalarda daha az İBS mevcuttur. Alafranga tuvalet kullanımı divertikül gelişiminde bir risk faktörüdür.
Prof. Dr. Seyfettin KÖKLÜ Uzm. Dr. Ömer ÖZTÜRK Uzm. Dr. Evrim KAHRAMANOĞLU Hemşire Zeliha YILDIRIM Nuray ACAR Nurşen YALÇINKAYA Emel AL Derya ASLAN Aslıhan YENER Canan KARABULUT