Başlıca Bakteriyel Balık Hastalıklar. kları

Transkript

1 Başlıca Bakteriyel Balık Hastalıklar kları İzmir/Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü Su Ürünleri Yetiştiricili tiriciliğinin inin Önemi Su ürünleri yetiştiricili tiriciliği i (akuak( akuakültür) ) en hızlh zlı büyüyen yen gıda g üretim sektörüdür r (FAO). Su ürünleri yetiştiricili tiriciliği; i; açlığıa ığın önlenmesi, dengeli ve sağlıkl klı beslenme, doğal balık stoklarına olan av baskısının n azaltılmas lması, istihdam, döviz d girdisi sağlamas laması,, kırsalk kalkınmaya katkısı vb. nedenlerle önemli bir sektörd rdür. r. 1

2 Hastalık k Nedenleri Biyolojik nedenler - Bakteriler - Parazitler - Mantarlar - Virüsler Biyolojik olmayan nedenler - Yem ile ilgili parametreler - Su ile ilgili parametreler - Genetik faktörler rler.. Hastalık k ile ilişkili faktörler Çevresel faktörler - Su kalitesi (ÇO,( SıcaklS caklık, k, Amonyak, Nitrit,, Nitrat.) - İklim şartları - Akut ve kronik stres Yem - Kalitesiz yem (vitamin ve mineral noksanlığı ığı) - Toksinler - Bakteriyel etkenler Balıkla ilgili faktörler - Balığı ığın n direnci - Türü ve yaşı - Bakım m koşullar ulları - Nakil - Kimyasal uygulama 2

3 Hastalıklar neden önemlidir? Ekonomik kayıplara neden olmaları İhracatı olumsuz yönde etkilemeleri İlaç masraflarının maliyeti artırması Bilinçsiz kullanılan ilaçların -Rezidü sorunu yaratmaları - Çevre kirliliği oluşturmaları - Bakteriyel direnci artırmaları - İş ve zaman kaybına yol açmaları Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-1 Davranış Bozuklukları Dönme (Spiral, dairesel) Uyuşukluk (Letarji) Bir araya toplanma İştahsızlık Ağa yada duvarlara sürtünme Sıçrama Dibe dalma Su girişinde toplanma yada su girişinden uzaklaşma 3

4 Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-2 Dış bakıda görülen lezyonlar Tek yada çift taraflı ekzoftalmus Gözde kanama, körlük, bulanıklık Deride renk kararması Yüzgeçlerde lezyon, hemorajiler, kistler Vücut yüzeyinde lezyonlar,hemorajiler, lekeler Asites, anüste şişlik, hemoraji, dışkı uzaması Solungaçlarda ödem, şişkinlik, mukus artışı,hemoraji, beyaz nokta Deri, ağız, solungaçlarda parazitler Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar-3 İç bakıda görülen lezyonlar Vücut boşluklarında sıvı (irinli, seröz, purulent) birikmesi İç organlarda hemoraji, aşırı büyüme, kistler nodüler yada milier lezyonlar İç organlarda anemi Barsaklarda ödem, kanama, enteritis Pankreasta nekroz Kaslarda kanama, anemi, kistler 4

5 Deniz Balığı Hastalıkları Vibriosis (Kızıl Hastalığı- Vibrio spp.) Pseudomonas septisemisi (Winter Disease- P. anguilliseptica) Marine Flexibacteriosis (Tenacibaculum maritimum) Pasteurellosis (Photobacteriosis- Photobacterium damsela subp. piscicida) Streptococcosis Motil Aeromonas Septisemi (MAS- Hareketli Aeromonas spp.) Tatlı su balıklar klarında görülen g bakteriyel hastalıklar Yersiniosis (ERM- Yersinia ruckeri) Furunculosis (Aeromonas salmonicida) Bacterial Kidney Disease (BKD-Renibacterium salmoninarum) Motil Aeromonas Septisemi (MAS-Hareketli Aeromonas türleri) Streptococcosis-Lactococcosis Rainbow Trout Fry Syndrome Columnaris Disease 5

6 Vibriosis Ülkemizde tuzlu su balıklarında görülen en yaygın ve önemli hastalıktır. Vibrio anguillarum (Listonella anguillarum) İlk kez 1893 yılında izole edilmiş ve Bacterium anguillarum olarak adlandırılmıştır yılında V. anguillarum, 1986 yılında Listonella anguillarum olarak adlandırılmıştır. Somatik O-antijeni, flagella-h antijenine sahiptir. Bakteri somatik O- antijenine göre 23 adet serotipe ve ayrıca 3 biyotipe (A,B,C) ayrılmaktadır. Türkiye de O1 serotipi yaygın Patojenitede rol alan plasmidlere sahiptir. V. anguillarum deniz suyunun normal florasında bulunur, primer patojendir. Diğer Vibrio türleri daha ziyade oportunistik patojendir Diğer Vibrio spp. V. alginolyticus V. vulnificus V. ordalii (V. anguillarum Biyotip-2) V. damsela V. metschnikovii V. parahaemolyticus V. hollisae V. fluvialis V. furnissii V. fischeri V. harveyi V. splendicus 6

7 Vibriosis Hasta balıklarda düzensiz yüzme, renkte koyulaşma, ekzoftalmus ve internal hemorajiler gözlemlendiği rapor edilmiştir. Bazı durumlarda, gastro enterik bozukluklar, gözde lezyonlar, yüzgeç ve ağız çevresinde eritremler, infeksiyöz nekrotik enteritis, vaskülitis ve deride ülserler göz-lemlenmiştir Vibriosis 7

8 Vibriosis Kış Hastalığı P. anguilliseptica ilk defa 1972 yılında yılan balıklarındaki toplu ölümlerden izole edilmiş ve Sekiten-bio ya da red spot disease olarak tanımlanmıştır. Daha sonra İskoçya ve Danimarka da hastalık etkeni olarak tanımlanmıştır li yıllarda Baltık Denizi nde salmonidlerde ve Akdeniz Bölgesi ülkelerinde çipuralarda winter disease syndrome etkeni olarak tanımlanmıştır. Son 2-3 yıldır İspanya da kalkan balıklarının öncelikli patojenleri arasında tanımlanmaktadır. İspanya, İtalya ve Yunanistan ın Kuzeyinde, Hırvatistan, Sırbistan, Malta ve Portekiz sahillerinde hastalık yaygın olarak görülmekte ve bazı çiftliklerde %30-50 ölüme sebep olarak ağır ekonomik kayıplara neden olduğu bilinmektedir. 8

9 Kış Hastalığı Hastalık özellikle 16 derece altı (Özellikle 9-13 derece arası)su sıcakls caklıklarında görülmektedir. Semptomları arasında abdominal şişkinlik, deride ve karaciğerde kanamalar, deride ülseratif lezyonlar görülmektedir. g Kış Hastalığı 9

10 Marine Flexibacteriosis Tenacibaculum maritimum (Flexibacter marinum/maritimus, Cytophaga marina) Gram negatif, gliding hareketli, kısa yada uzun çomak tarzında görünümlü, sporsuz bakteriler İlk kez Japonya da çipura yavrularından Wakabayashi ve ark. tarafından izole edilmiştir. Çipura, levrek, dil balığı, kefal, kalkan ve salmon türleri başta olmak üzere bir çok tuzlu su balık türlerinde hastalık yaygın olarak görülmektedir. Marine Flexibacteriosis Marine flexibacteriosis yetişkin ve juvenillerde etkilidir ve genç balıklarda özellikle etkilidir. Stres başta olmak üzere çevresel faktörler ve konakçı faktör ilişkisi,su ısısı ile ilgili faktörlere ilave olarak hastalığın seyrini etkileyen diğer etmenlerdir. 10

11 Marine Flexibacteriosis Genel olarak enfekte balıklarda aşınmış-kemirilmiş-erimiş (eroded mouth) ve kanamalı ağız, deride ülseratif lezyonlar ile özellikle yüzgeçlerde erime-dökülme tarzı lezyonlar görülmektedir. Marine Flexibacteriosis Balığın deri bütünlüğünün bozulması sonucu diğer bakteriyel (Pseudomonas sp., Vibrio sp. etkenler de sekonder olarak eşlik etmektedir. 11

12 Pasteurellosis-Photobacteriosis Photobacteriosis Photobacterium damsela subsp. piscidia (Pasteurella piscidia) Gram (-), kokobasil, bipolar boyanma Hastalık daha çok 21 C nin altındaki su ısısında yaz dönemi başlangıcında ve sonbaharın ortasında görülür. Pasteurellosis-Photobacteriosis Photobacteriosis Akut formda Solungaçlarda larda yangı,, mukus artışı gözlenir. Karaciğer genellikle konjesyonedir.. Dalakta büyüme b (splenomegali), böbrek b brek solgun ve ödemlidir. Kronik formda ise dalak ve/veya böbrek b brek parankiminde pseudotuberküller şekillenir. Bağı ğırsak sıvıs bir içerikle i doludur. Hava kesesi şişmediği i için i in hasta balıklar dibe çöker. Kafeslerde ölüm m balığı ığın n yaşı ve hastalığı ığın n bulaşma zamanına na bağlıdır. Mortalite genç çipuralarda %25 ve genç levreklerde %35 lere kadar çıkabilir. 12

13 Pasteurellosis-Photobacteriosis Photobacteriosis Gram (+) kokların n neden olduğu hastalıklar Streptococcosis; Kabaca iki grup altında değerlendirilir: Ilık su streptococcosis ve Soğuk su streptococcosisi 13

14 Gram (+) kokların n neden olduğu hastalıklar Ilık k su streptococcosis i: : 15 derece ve üstü su sıcaklıklarında görülür. g r. Tatlı ve Tuzlu su balıklar klarında Zoonoz olabilen etkenler. Lactococcus garviae, Streptococcus iniae, Streptococcus agalactiae ve Streptococcus parauberis Deniz balıklar klarında L. garviae, S. iniae özellikle önemli Soğuk su streptococcosis i:l. piscium, Vagococcus salmoninarum Streptococcosis- semptomlar Ekzoftalmus (pop-eye) ascites Hemorajik septisemi, enteritis Operkulum, yüzgeç dipleri, karın altı, ağız içi ve çevresinde kanama Deride kararma, böbrekte şişlik, safra kesesinde dolgunluk 14

15 Streptococcosis Lactococcus garviae-semptomlar Bilateral ekzofthalmus,, korneada bulanıkl klık, k, iştah i kaybı,, vücut v renginde kararma ve hemarojiler görülür. r. İç bakıda karaciğer, dalak ve böbrekte b brekte şişkinlik ve kanamalar gözlenir. g Kas siteminde ve bağı ğırsağın n alt kısmk smında kanamalar gözlenir. g 15

16 Motil Aeromonas Septisemi (MAS) Etkenler A. hydrophila,, A. sobria,, A. caviae Ayrıca ca; A. veronii,, A.media Gram negatif, oksidaz negatif, kıvrk vrık çomakçıklarklar Tatlı ve tuzlu sularda görülen g MAS en fazla A. hydrophila dan kaynaklanmaktadır Ekzoftalmus, ascites, hemorajiler,, kuyruk ve yüzgeçte erozyon, operculum ve boyunda hemorajiler,, dalak ve böbrekte b brekte büyüme b Hastalığı atlatan balıklar portör r kalabilir 16

17 17

18 Yersiniosis Tatlı su salmonidlerinin hastalığı Etken Yersinia ruckerii İlk kez Amerika da 1950 de Idoha Hagermann Vadisi nde izole Türkiye de 1991 de izole 5 serotipi mevcut Deride kararma, ağıa ğız z etrafında, boğazda, gözde g (yarım m ay şeklinde), pektoral ve ventral yüzgeç tabanlarında nda hemoraji Bilateral ekzoftalmus,, anüste prolapsus, ascites Gökkuşağı alabalığı en duyarlı tür Bulaşmada portör r balıklar önemli 10oC nin altında pek görülmez. g Yersiniosis 18

19 Flavobacterium spp. nin neden olduğu u hastalıklar Columnaris hastalığı ığı: Flavobacterium columnare Rainbow Trout Fry Syndrome: F. psychrophilum Columnaris Hastalığı Kolumnaris hastalığı ığı,, vücut v yüzeyi, y solungaçlar lar ve yüzgeçleri tutar. Cotton wool disease Saddleback -Eğer er görünümü: g Dorsal yüzgeç yakınında nda Özellikle yüzgey zgeçlerde nekrozlarla başlay layıp p vücuda v yayılan lezyonlar Başlang langıçta grimsi nekrotik merkezli ve kalkık k kenarlı lezyonlar büyüyerek yerek vücuda v yayılır. Yüzgeçlerde fungus benzeri yama tarzı lezyonlar ve solungaçlarda larda mucus artışı vardır. r. 19

20 Flavobacterium columnare Etken Gram negatif ince, uzun çomaklar tarzındad ndadır. Gliding hareket Rhizoid şekilli sarıms msı koloniler oluşturur. RTFS Rainbow Trout Fry Syndrome: Flavobacterium psychrophilum Gram negatif, ince,uzun, gliding hareket gösteren çomaklar Özellikle gökkuşağı alabalığı yavrularında Mortalite %10-30 arası.. Bazen %70 e çıkabiliyor Semptomlar; ekzoftalmus,, karında şişkinlik, solungaçlarda larda solgunluk, letarji, deride koyulaşma, kuyruk yüzgecinde y erozyon ve koyulaşma Hastalık k kronikleştik tikçe deride ülseratif lezyonlar Karaciğerde hemorajiler,, dalak çabuk parçalan alanır, ascites ve anemi belirgindir. Erişkinlerde asemptomatik taşı şıyıcılık 20

21 Bakteriyel Böbrek B Hastalığı İhbarı mecburi bir hastalıkt ktır. Etken Renibacterium salmoninarum Bacterial Kidney Disease Kronik ve sistemik seyirli enfeksiyon Somon ve alabalıklarda görülür Smoltifikasyon ve su sıcaklığı (15-20 oc) enfeksiyon için önemli Genç alabalıklar çok duyarlı 8-14 oc de ölüm çok fazla Etken suda bulunmaz (saprofit değil) Vertikal bulaşma, portör anaçlar etkeni yayar,portörlerin dışkılarıyla balıktan balığa bulaşma da var 21

22 BKD Ekzolftalmus gözün kaybıyla sonuçlanır Lateral çizgi üzerinde küçük hemorajiler, furunküller Pektoral yüzgeçlerde hemoraji, ascites Otopside böbreklerde şişlik, beyaz-gri nodüller Dalakta aşırı büyüme Gökkuşağı alabalığı ırk olarak daha dirençlidir Tedavi kronik seyirli olduğu için başarısızdır BKD 22

23 FURUNCULOSIS Etken Aeromonas salmonicida Hareketsiz bir Aeromonas Salmonid ve non-salmonid balıklarda görülür.(sazan,levrek,hani) Sıcaklık artışı, O2 azlığı, su kirliliği predispoze edici faktörler Akut, subakut ve kronik seyreder Akut formda semptom görülmez, 2-3 günde ölümler oluşur Durgunluk, hafif ekzoftalmus, vücut yüzeyinde hemorajiler Furunküller genelde büyük balıklarda kronik seyirlerde ortaya çıkar, furunküllerin açılmasıyla ülserler şekillenir. Horizontal ve vertikal bulaşma Argulus, Lernaea gibi balık parazitleri bulaşmada önemli 23

24 Balık k TüberkT berkülozu Hastalığın etkeni Mycobacterium marinum dur. Hastalık, yüzme havuzu granulomu olarak da bilinir. M. fortuitum, M. flavescens, M. chelonae, M. gordonae, M. terrae, M. triviale, M. diernhoferi, M. celatum, M. kansasii,m. intracellulare Yüzeyde yaralarla başlar. Kambur bir görüntü vardır. Etkenin yerleştiği yere göre o bölge şişmeye başlar. Bir süre sonra açılır ve bakteri tüm akvaryumu kontamine eder (açık Tüberkuloz). İlk belirtilerden balığın ölümüne kadar çok uzun bir zaman geçer. Tedavi önerilmez. Zoonoz Hastalıklardan Korunma ve Kontrol Kuluçkahanelerde sertifika uygulanması Ülkeye giriş-çıkışta yumurta, yavru ve anaçlara kontroller uygulanması, Su kalitesi ile ilgili parametreler (CO, sıcaklık,tuzluluk, bulanıklık, besleyici elementler) Balık girişi ve transferinin kontrolü Yem ile ilgili parametreler (Yem kalitesi) Yavru kalitesi ile ilgili parametreler Stres Kontrolü (Yoğun stoklama,balıkların sık ellenmesi ve nakiller ) 24

25 Aşılama Enjeksiyonla aşılama Banyo ile aşılama (kısa süreli, uzun süreli banyo aşılaması) Oral aşılama Sprey aşılama Numune kabul kriterleri Klinik belirtileri gösteren balıklar seçilmelidir.. Mümkün olduğunca çabuk ve canlı ulaştırılmalıdır. Bunun için en uygunu oksijen sistemli balık tanklarıdır Ölü balıklar ise buz içerisinde soğuk zincirle ulaştırılır. Balık örnekleri ile buzun temas etmemesi gerekmektedir. Bakteriyolojik muayene için tedavi görmemiş balıklar seçilmelidir (Tedavi hakkında bilgi verilmelidir). 25

26 TEŞEKK EKKÜRLER. 26