S.ÇELĠK 1 N.EKĠNCĠ 2. Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 753

Transkript

1 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 753 GELĠġTĠRĠLEN PENETROMETRE ĠLE BAZI MEYVE ÇEġĠTLERĠNDE MEYVE ETĠ SERTLĠĞĠNĠN ÖLÇÜLMESĠ Measuring of Fruit Firmness of Some Fruit Varieties by Using Developed Penetrometer S.ÇELĠK 1 N.EKĠNCĠ 2 ÖZET Hasada doğru meyve eti sertliğinde yumuģama Ģeklinde beliren fiziksel değiģim, önemli bir olgunluk kriteri olarak dikkate alınmaktadır. Tarafımızdan dinamometreden geliģtirilen penetrometre ile bazı elma, kiraz ve üzüm çeģitlerinde meyve eti sertliği ölçülmüģtür. Hasat edilen elmalarda hem hasadın baģlangıcında, hem de 3aylık depolama süresinin sonunda meyve eti sertliği ölçülmüģ ve Hüryemez çeģidinde 8.25 kg(hasatta)-4.83 kg(depolama süresinin sonunda) Golden Delicious çeģidinde ; Amasya çeģidinde ; Staymared çeģidinde kg değerleri bulunmuģtur. Elma için alete takılan 11.1 mm çapındaki delici uç kullanılmıģtır. Aynı alete, 4.8 mm çapındaki delici uç takılarak kiraz ve üzüm çeģitlerinde de meyve eti sertliği ölçülmüģtür ve bu aletin değiģik amaçlar için de kullanılabileceği araģtırmada açıklanmıģtır. ABSTRACT The firmness of fruit flesh in the form of softening was determined. One of the physical changes during harvesting, as an important ripening characteristics, i.e. the firmness of fruit flesh in the form of softening was undertaken. The firmess of fruit flesh of some apple, cherry and grapes varieties were measured with the help of penetrometer which was developed from dynamometer. The firmness of fruit flesh of apple was measured at the start of harvesting as well as after cold storage for a period of three months and the results so achieved were 8.25 kg (at harvesting) and 4.83 kg (3 months after storage), , , kg in Hüryemez, Golden Delicious, Amasya and Staymared respectively. The instrument fitting 11.1 mm dia hole tip was used for apple. Fitting 4.8 mm dia hole tip, the similar instrument was also used to measure the firmness of fruit flesh of cherry and grapes varieties. The modified instrument was illustrated with the objective weather or not this could be used for research purpose. 1 Prof. Dr., T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Tekirdağ.

2 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ AraĢ Gör., T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Tekirdağ. GĠRĠġ Meyvelerin olgunlaģmaları, hasat olgunluğuna(ağaç olumu) ulaģmıģ olmalarına bağlıdır. Ancak hasat olgunluğu(ağaç olumu), yeme olumu için her zaman bir ölçüt değildir. Bazı meyveler ağaç olumuna(derim olgunluğuna) geldikleri halde yeme olumuna ulaģamazlar. Bu meyvelerin yeme olgunluğuna gelebilmeleri için mutlaka ana bitkiden koparılmaları gerekir(1). Solunum klimakteriği gösteren meyvelerin ağaç olumu olgunluğunda hasat edilmesi gerekir. Bu devrede hasat edildikleri zaman meyveler hem pazar hem de muhafaza koģullarına dayanmaktadır. Ağaç olumu, meyvelerde solunumun minimum olduğu dönemdir. meyvede solunum, metabolik bir olaydır. Bu olayın hızı veya Ģiddeti meyvenin bozulma derecesini gösterir. Ağaç olumunda hasat edilen meyveler, soğuk hava depoları gibi uygun sıcaklık ve nem koģullarında muhafaza edilmezlerse hızla solunum klimakteriğine doğru yükselerek pazar ömürleri azalır, kısa bir sürede yeme olumuna ulaģarak hızla bozulmaya baģlarlar. Meyvelerde hasat zamanı çok önemlidir. Geç hasat genel olarak düģük sıcaklık zararını artırır(elma ve muzlarda). Aynı Ģekilde yaģlanma bozukluğu, öz kararması geç hasatta artar. Buna karģılık erken hasat, kabuk yanığı, acı benek hatta öz kararmasını arttırır(2). Erken ve geç hasat edilmekten ileri gelen bu zararlanmaları önlemek için pazar koģullarını da dikkate alarak hasadın en uygun ve doğru bir zamanda yapılması gerekir. YaĢ meyve ve sebzede doğru hasat zamanının belirlenmesinde kullanılan ve meyve tür ve çeģidine göre değiģen bir çok yöntem vardır. Bu yöntemler Ģöyle sıralanabilir. Zemin rengi, üst renk, bitkiden ayrılma(daldan kopma), meyve eti sertliği, suda eriyebilir toplam kuru madde oranı, suda eriyebilir toplam kuru madde oranı ile meyve eti sertliği kombinasyonu, asit oranı, kuru madde/asit oranı, niģasta miktarı, meyve etinin çekirdekten ayrılması, çekirdek zarını rengi, plasenta rengi, sert kabuğun çatlaması, meyve iriliği ve Ģekli, tam çiçeklenmeden itibaren gün satısı ve sıcaklık toplamı, meyvedeki Ģıra oranı, meyve etinin elektriksel direnci, aromatik madde oluģumu, yağ ve tanen miktarı (2,3,4,5). Olgunluğu belirleyen bu yöntemlerin her meyve çeģidine göre öncelik sırası değiģmektedir. Özellikle elmalarda meyve eti sertliği diğer kriterlerin yanısıra olgunluğu belirlemede en önemli faktördür. Meyve eti sertliğinin, sert ve yumuģak çekirdekli, iri yapılı meyve çeģitlerinde kullanılmasının yanısıra, üzüm ve kiraz gibi küçük yapılı diğer meyvelerde de, olgunluğun belirlenmesinde objektif bir kriter olarak dikkate alınması gerekir (6,7,8,9). Elma, üzüm ve diğer küçük yapılı (kiraz) meyvelerin kalite özellikleri derim zamanında genellikle tüketicinin isteklerini karģılayacak düzeydedir. Derimden sonraki dönemlerde gerek muhafaza ve gerekse bekletme veya taģıma sırasında çevre koģulları ne kadar iyi olursa olsun baģta meyve eti sertliği, renk, kuru madde ve asit oranı olmak üzere kalite değerlerinde önemli ölçüde değiģmeler olur. Bunlardan meyve eti sertliği, tane yumuģaması, kabukta yarılma direnci, tane ayrılma kuvvetinde meydana gelen değiģme çok tipik ve belirgin olarak ortaya çıkmaktadır.

3 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 755 Üzüm ve diğer meyvelerde fiziksel kalite özelliklerinde oluģan değiģmelerin derecesini saptamak, kuģkusuz hem muhafaza süresi açısından hemde pazarlama koģullarına dayanıklılığı açısından önem taģımaktadır. Ġri veya küçük taneli meyvelerde meyve eti sertliği ve deformasyonunun ölçülmesinde kullanılan bir çok alet Ģu prensipler dayandırılarak kullanılmaktadır; Uygulanan sabit bir kuvvete göre deformasyonların ölçülmesi ve belirlenen sabit bir deformasyon değerine göre kuvvetin ölçülmesi (6,9). Meyve eti sertliğinin olgunluk ölçüsü olarak kullanılabileceği Magness ve Taylor(1925)(10) tarafından Murneek e dayanarak ileri sürülmüģ ve bu amaçla pressure tester adı verilen penetrometre geliģtirilmiģtir. Bu alet elmalarda kullanılarak meyvaların olgunluğu sert, sıkı, olgun,yumuģak ve aģırı olgun Ģeklinde sınıflandırılmıģtır. Reyneke ve Niekerk (1949)(11), elma ve armutlarda meyve eti sertliğini, toplam kuru madde oranını, niģasta kapsamını, zemin, çekirdek, meyve eti rengi ile meyvenin kopma direncini esas alarak olgunluğun belirlenebileceğini ve bunlar içinde meyve eti sertliğinin en güvenilir yöntem olduğunu belirtmekte ve elma ve armutlarda pressure tester 8mm lik (5/16 inch), elma, Ģeftali ve eriklerde ise11.1mm lik(7/16 inch) delici uçlarının kullanılması ile belirlenebileceğini saptamıģlardır. görüldüğü gibi elmada sertlik ölçmede her iki delici uç kullanılmaktadır. Üzümlerde meyve eti sertliğini ölçmek için, tanenin stiler ucunda yaklaģık olarak 6.0 mm. çapında çıkarılan kabuğun yerine, basıç düzeni ölçen aletin 4.8 mm. çapındaki delici ucun kullanılmasıyla belirleneceği belirtilmektedir (12). Soots ve ark. (1966)(13) ise, gravite penetrometresi adı verilen alete, sivri ucu 1.6 mm.,çapı 3.20 mm. olan delici vidanın takılması ile turunçgillerde, özellikle çekirdeksiz portakallarda meyve eti sertliğinin ölçülebileceğini ileri sürmektedir.ler. Magness ve Taylor (1925)(10) tarafından yapımı gerçekleģtirilenmeyve eti sertliğini ölçen aletin delici ucu yerine, çapı 1.27 cm. olan hafif dıģ bükey ve mekanik baģ parmak adı verilen delici ucun takılmasıyla aletin daha kullanıģlı hale getirildiği Schomer ve ark. (1963)(14) tarafından belirtilmektedir. Bu mekanik BaĢ parmak belirlenen iģaret çizgisine kadar meyve etine batırıldığı zaman ıģıkla uyarıcı sinyal verilmektedir. Mackey ve ark. (1973)(15) elmalarda meyve eti sertliğinin olgunluk ölçüsü olarak kullanılmasının diğer olgunluk kriterlerinden daha önemli olduğunu belirterek bu testin 11.1 mm. çapında ve uzunluğu 6.3 mm. olan dıģ bükey ucun kullanılmasıyla yapılması gerektiğini bildirmektedirler. Abbot ve ark. (1976)(16), elma, Ģeftali ve nektarinlerde meyve eti sertliğini ölçmek için Magness-Taylor basınç ölçer aletin 11.1 mm. lik (7./16 inch) Effe-gi basınç ölçer aletin ise 8 mm. lik (5/16 inch) delici uçlarını hem orjinal aletlerüzerinde hem de bu uçları instron adı verilen universal test cihazına takarak kullanmıģlardır mm. çapında olan ve elma için; 8 mm. çapındaki delici uç ise Ģeftali ve diğer yumuģak meyvelerde kullanıldığını belirten araģtırıcılar, aynı çeģitlerde meyve eti sertliğinin effe-gi aleti ile yapılan ölçümlerde daha fazla bulunduğunu saptamıģlardır. Magness-Taylor sertlik ölçerinde basınç değeri uzun bir rot üzerinde ibrenin gösterdiği değerden, effe-gi aletinde ise sertliği gösteren değer kadran üzerinde geri dönmeyen ibrenin gösterdiği rakamdan elde edilmektedir. Her iki alette de ibre ya geri

4 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 756 çekilerek veya (Effe-gi aletinde olduğu gibi) bir düğmeye basılarak sıfırlanmaktadır. Meyvelerde tane eti sertliği dıģında tane elastikiyeti ve deformasyonunun önemli kalite ölçüsü olduğunu belirten Voisey (1979)(17), bunun pressure tester larla ölçülemeyeceğini bildirmektedir. Lidster ve ark.(1978)(7), elmalarda meyve eti sertliğini ölçmek amacıyla kullanılan 11.1 mm. çapındaki ucu dıģbükey olan delici ucu Ottawa tekstür ölçme sistemine dahil ederek Van kirazında değiģk olgunluk devrelerinde tane deformasyonunu Kg/cm olarak ölçmüģler ve depolanmıģ kirazlarda deformasyon değerlerinin (Kg/cm olarak) azaldığını yani tanenin giderek daha yumuģadığını belirlemiģlerdir. MATERYAL VE YÖNTEM Materyal GeliĢtirilen bu aletin kullanılabilirliğini ortaya koymak amacıyla elma, üzüm ve kiraz çeģitleri kullanılmıģtır. AraĢtırmada kullanılan meyve çeģitleri, Tekirdağ Bağcılık AraĢtırma Enstitüsü koleksiyon bahçesinden temin edilmiģtir. ÇalıĢmada ölçümü yapılan elma çeģitleri; Hüryemez, Golden Delicious, Amasya ve Staymared dir. Bu elma çeģitlerinde, hasadın baģlangıcında ve 3 aylık depolama süresi boyunca meyve eti sertlikleri ve diğer kriterler ölçülmüģtür. Elmalar, Tekirdağ Bağcılık AraĢtırma Enstitüsü nün soğuk hava deposunda C sıcaklık ve %85-90 oransal nem içeren ortamda muhafaza edilmiģtir. AraĢtırmada kullanılan kiraz çeģitleri de Ģunlardır; Durona di Cesena, Van, Merton premier,berryessa, Sapı kısa, Siyah Ömeroğlu, Vista. Kiraz çeģitleri adı geçen enstitünün soğuk hava deposunda 4 0 C sıcaklıkta ve %85-90 nem içeren ortamda 7 gün boyunca depolanmıģtır. ÇalıĢmada kullanılan üzüm çeģitleri hasat olgunluğunda derilen örneklerden temin edilmiģ ve baģlıca Ģu çeģitler kullanılmıģtır; Ġtalia, Alponse Lavaleé(Alfons), Hamburg Misketi,BarıĢ,ÇavuĢ,Ġlkeren. Yöntem 1. Meyve eti ve tane eti sertliği: Deneme kapsamına alınan elma, kiraz ve üzüm çeģitlerinde geliģtiren alet ile ölçülmüģtür. Elma çeģitlerinde meyve eti sertliği ölçümleri hasatta ve depolama süresince periyodik olarak her ay yapılmıģtır. Kiraz çeģitlerinde meyve eti sertliği ölçümleri depolamadan 7 gün sonra yapılmıģtır. Üzüm çeţitlerinde ise meyve eti sertlik ölçümleri, hasattan hemen sonra yapýlmıģtır. 2. Tane deformasyonu (tane elastikiyeti): Üzüm ve kiraz çeģitlerinde ölçüm yapılmıģtır. GeliĢtirilen aletin yapısı

5 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 757 Alet en büyük ağırlık ölçüsü 6 kg., en küçük ağırlık ölçüsü 25 g. olan kadranlı bir dinamometre esas alınarak geliģtirilmiģtir. ġekil 1 de de görüldüğü gibi alet baģlıca dört ana parçadan oluģmaktadır.aletin yapısına iliģkin bilgiler aynı Ģeklin altında açıklanmıģtır. Ţekil 1. GeliĢtirilen ve ölçümlerde kullanılan aletin yapısı A: Kadranlı dinamometre (en büyük ağırlık ölçü değeri 6kg., en küçük ağırlık ölçü değeri 25g.) 1: 2, 3, 4 ve B(3)uçlarının vidalandığı ve ibreyi (5) harekete geçirerek basınç ölçümlerinin yapıldığı uçlar 2: Delici uç (çapı 11.1; 7/16 inch) 3: Delici uç(çapı 7.9 mm. 5/16 inch) 4: Delici uç (çapı 4.8 mm.) 5: (1) Uçuna basınç uygulandığında kadran üzerinde basınç değerini gösteren ve geriye dönen ana ibreyle gösterdiği değer üzerinde sabit kalan ve (7) vidası ile tekrar ana ibre üzerine getirilerek sıfırlanan ek ibre, 6: D ayaklarının takıldığı taban, 7: Basınç değeri üzerinde sabit olarak kalan ek ibreyi sabitleme vidası, 8: Kadranın alt kısmında basınç uygulama kancası, B:Tane deformasyonu ve yarılma direncini ölçme hücresi C: Tanenin (üzüm ve kirazlarda) ayrılma kuvvetini ölçme düzeni D:Aletin A(6) kısmına takılan ve kelebek vidalarıyla sıkıģtırılan ayaklar. GeliĢtirilen alet ile ölçümlerin yapılması Elma çeģitlerinin meyve eti sertliğinin ölçülmesi

6 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 758 Elmalarda meyve eti sertliğini ölçmek için Magness-Taylor(1925)(10), sertlik ölçerinin orjinal delici uçları standart boyutlarda tornada yapılmıģ ve 11.1mm. çapında olan bu uç (Ģekil 1-1, A-2), A-1 ucuna vidalanmıģtır. ġekil 2A da gösterildiği gibi elmaların ekvatoral bölgesinden cm. çapında ince bir kabuk tabakası çıkarılarak meyve eti sertliği ölçülecek hale getirilmiģtir. Delici uç yerine oturtulup vidalandıkdan sonra ġekil 2B deki aletin saydam kadranı üzerinde (oklarla gösterilen) bulunan çıkıntı yardımıyla alt ıskala hareket ettirilerek sıfır noktası ibrenin altına getirilmiģ, böylece alet sıfırlanmıģtır. Alet sıfırlandıkdan sonra ġekil 2B de gösterildiği gibi delici uç, iģaret çizgisine kadar kabuğun alınmıģ olduğu kısımdan elmaya dik doğrultuda bastırılmıģtır. Basınç uygulanmasıyla beraber kadrandaki ana ibre hareket ederek belli bir basınç değerini göstermiģtir(ġekil 2C). Basınç uygulamasına son verildiğinde ana ibre tekrar sıfır noktasına dönerken (ġekil. 2D) ek ibre ise ana ibrenin göstermiģ olduğu en yüksek basınç değeri üzerinde sabit kalmıģtır. ġekil 2D de ek ibrenin gösterdiği sertlik değeri okunduktan sonra (3500 g.) ek ibre saydam kadran üzerinde okla gösterilen vida ile ana ibre üzerine getirilerek sıfırlanmıģtır. Elmalarda ekvatoral bölgede, her elma üzerinde beģ ölçüm yapılmıģtır. Ölçümler dört tekerrürlü olarak yapılmıģ ve her tekerrüre beģ meyve alınmıģtır. Kiraz ve üzüm çeģitlerinde tane eti sertliğinin ölçülmesi Kiraz ve üzümde tane eti sertliği ölçüm iģlemleri, birbirinin aynısıdır.tane eti sertliğini ölçmek için tanelerin stiler ucundan 7 mm. çapında disk Ģeklinde ince bir kabuk tabakası çıkarılmıģtır. ġekil 3A da görüldüğü gibi tane eti sertliğinin ölçülmesinde kullanılan delici uç (A-1) aletin basınç ölçülecek kısmına vidalanmıģ ve alet sıfırlanmıģtır. Üzüm tanesinin stiler ucundan 7 mm. çapında ince bir kabuk tabakası çıkarıldıktan sonra tane buradan delici uca batırılmıģtır (ġekil. 3B). Delici uç, tane etine iģaret çizgisine kadar girdikten sonra basınç uygulamasına son verilmiģ ve ana ibreyle beraber hareket eden ek ibrenin gösterdiği değer okunduktan sonra, kadran üzerindeki (okla gösterilen) çıkıntı yardımıyla alttaki ıskala hareket ettirilerek alet sıfırlanmıģ ve diğer bir ölçüm için hazırlanmıģtır. Kiraz ve üzüm çeţitlerinde tane deformasyonunun ölçülmesi Yeni hasat edilen üzüm veya kirazlar, çeţide özgü belli bir diriliktedir. Hasattan sonra çevre koģullarına bağlı olarak tanede yumuģama giderek artar. Kiraz veya üzüm tanesi iki parmak arasına sıkıģtırılınca yumuģama derecesine bağlı olarak belli bir basınç kuvvetiyle ţekil değiģtirerek deforme olur. Bu deformasyonun ölçülebilmesi için, geliģtirilen dinamometrenin üst kısmına adapte edilen Ģekil 1 B de gösterilen deformasyon hücresi kullanılmıģtır.

7 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 759 A B C D ġekil 2. GeliĢtirilen alet ile elmada meyve eti sertliğinin ölçülmesi A: Elmaların ekvatoral bölgeden cm. çapında kabuk tabakası alınarak ölçüm için hazırlanması B: Elmaların, kabuğu çıkarılan kısımdan sıfırlanmıģ aletin 11.1 mm. çapındaki standart delici ucuna bastırılması,kadran üzerindeki (okla gösterilen) çıkıntı yardımıyla alttaki ıskala hareket ettirilerek alet sıfırlanmıģtır. C: Elmanın delici ucun iģaret çizgisine kadar batırılması ve ana ibre ile beraber hareket eden ek ibrenin bir basınç değeri göstermesi (3500g). D: Basıç uygulamasına son verilmesiyle ana ibrenin tekrar sıfırlanması (yerine dönmesi) ve ek ibrenin basınç değeri üzerinde sabit kalması. Ek ibrenin gösterdiği değer okunduktan sonra, kadran üzerindeki (okla gösterilen) çıkıntı yardımıyla alttaki ıskalanın, hareket ettirilmesiyle aletin sıfırlanması ve diğer bir ölçüm için hazır hale getirilmesi.

8 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 760 A B C ġekil 3. Kiraz ve üzümde tane eti sertliğinin ölçülmesi A: Alet sıfırlanmıģ ve kiraz ve üzümde tane sertliği nin ölçülmesinde kullanılan 4.8 mm. çapındaki /anonymous,1966) uç (A-1) aletin basınç ölçülecek ucuna vidalanmıģtır. Kadran üzerindeki (okla gösterilen) çıkıntı yardımıyla alttaki ıskala, sıfırlanmıģtır. B: Tanelerin stiler ucundan 7 mm çapında bir kabuk tabakası disk Ģeklinde çıkarılmıģtır. Taneler buradan delici ucun iģaret çizgisine kadar batırılmıģtır. Daha sonra basınç uygulaması kaldırılmlģ, ana ibre yerine döndükten sonra ek ibrenin ıskala üzerinde gösterdiği değer tane eti sertliği değeri olarak esas alınmıģtır (burada bulunan tane eti sertliği değeri 300 g. dır). C: Sertliği gösteren değer okunduktan sonra kadran üzerinde (uzun okla gösterilen) ek ibreye kumanda eden kumanda ile ikinci ibre (ek ibre) ana ibrenin üzerine getirilerek sıfırlanmıģ ve alet ikinci bir tanede okuma yapmak için hazır duruma getirilmiģtir. BULGULAR VE TARTIŢMA Elma ÇeĢitlerinde Meyve Eti Sertliği Amasya çeģidinin meyve eti sertliği baģlangıçta g. iken muhafaza sonunda g a düģmüģtür. Bunu sırasıyla Hüryemez ( g.), Golden Delicious ( g) ve Staymared ( g) çeģitleri izlemiģtir. çeģitler arasında meyve eti sertliği bakımından fark %1 düzeyinde önemli bulunmuģtur(çizelge 1). Ele alınan meyve çeģitlerinde dikkate alınan özellikler, çeģide ve olgunluk derecesine göre farklılık göstermektedir. Hasat olumu döneminde elma çeģitlerindeki meyve eti sertlik değerleri daha yüksek olmasına karģın( Kg), yeme olumu döneminde( Kg) bu değerlerin daha düģük olduğu bulunmuģtur.bu bulgular, Fidler

9 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 761 ve Mann(1972) ın, olgunluk arttıkça meyve eti sertliğide azalmaktadır genel yargısına uygun düģmektedir. Kiraz çeģitlerinde tane eti sertlik değeri ölçümleri, depolamadan, yedi gün sonra yapılmıģ, ancak hasat sırasındaki değerler alınamamıģtır. ÇeĢitlerin tane eti sertlik değerleri arasındaki fark, istatistiki açıdan % 5 düzeyinde önemli bulunmuģtur.tane eti sertliği bakımından en yüksek değeri Durona di Cesena( g) çeģidi verirken, en düģük değeri Merton Premier( g) çeģidi vermiģtir(çizelge 2). Tane eti sertliği ölçülen üzüm çeģitleri arasında en yüksek değer BarıĢ( g) adı verilen çeģitte bulunmuģtur.bunu sırasıyla Ġlkeren( g), Alfons( g), ÇavuĢ( g) ve Ġtalia( g) çeģitleri izlemiģtir(çizelge 2). Kiraz ve üzüm gibi meyvelerin değiģik çeģitlerinde yapılan tane eti sertlik değerlerinin farklılık göstermesi, önemli bir çeģit özelliğidir.çeģitlerin pomolojik ve ampelografik özellikleri belirlenirken bu fiziksel özelliğin, diğer kimyasal özelliklerin yanısıra(asitlik, TEKM, ph, renk...) dikkate alınması gerekir. Meyvenin muhafaza ve pazar ömrü boyuca bu özellikler bakımından geçirdiği değiģimlerin incelenmesi ambalaj, muhafaza ve pazarlama koģullarının daha iyi seçimine yardımcı olacaktır. Çizelge 1. Depolamanın baģlangıcında ve depolama süresi boyunca dört elma çeģitinde kalite kriterlerinin gösterdiği değiģim. Çeţitler Depolama ve Örnek Alma Zamanları Meyve Eti Sertliği Ağırlık Kaybı (%) TEKM (%) ph Niţasta (%) Titre Edilebilir Asit I)Hasat a II)1. Ay de 0.93 de Hüryemez III)2. Ay e 1.44 c IV)3. Ay fg 1.14 cd I)Hasat c Golden II)1. Ay gh 1.38 c Delicious III)2. Ay h 2.90 a IV)3. Ay h 2.00 b I)Hasat b II)1. Ay cde 0.61 d Amasya III)2. Ay cd 2.36 b IV)3. Ay f 0.98 de I)Hasat a II)1. Ay cde 1.20 cd Staymared III)2. Ay fg 1.44 c IV)3. Ay h 1.38 c

10 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 762 Çizelge 2. Kiraz ve üzüm çeģitlerinde gözlenen tane yarılma direnci, tane eti sertliği ve tane ayrılma kuvvetinin çeģitlere göre değiģimi. Çeţitler Tane Deform Tane Yarılma Tane Eti Tane Ay. Kuvveti Kuru madde Asitlik (g/l) (g/mm) Direnci (g) Sertliği (g) (TAK) (%) 1.Durona di Cesena a b a a c 6.24 a 2.Van b a b a b 6.52 a 3.Merton Premier e e e e b 5.03 c 4.Berryessa d d d c c 4.16 d 5.Sapı Kısa e f e d b 3.35 e 6. Siyah Ömeroğlu e e a 4.44 d 7.Vista c c c b b 5.75 b 1.Ġtalia a a c a bc 4.11 ab 2.Alphonse Lavalleé a c b b d 3.96 b 3.Hamburg Misketi c e d e a 4.60 a 4.BarıĢ d f a e c 3.23 c 5.Çavuţ a b bc d a 4.00 ab 6.Ġlkeren b d a c ab 4.14 ab KAYNAKLAR 1.Claypool, L.L., Meyve ve Sebzelerde Hasat Tasnif-Ambalaj-Muhafaza-Nakil (Çev.: Mehmet DOKUZOĞUZ), Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayın.:10, Ġzmir. 2.Karaçalı, Ġ.,1993. Bahçe ürünlerinin Muhafaza ve Pazara Hazırlanması. Ege Ün. Zir. Fak. Yayınları. No: 594. Bornova, Ġzmir. 3.Padfield, C.A.S The Storage of Apples and Pears. Bull. N.Z. Dep.Sci Indust.Res., Fidler, J.C., Mann,G.,1972. Refrigerated Storage of Apples and Pears, A practical guide. East Malling Research Station, Hort. Review No:2, Meidstone Kent. 5.Çelik,S., Fidan, Y.,1982. Bahçe bitkilerinin Muhafazası ve Pazara Hazırlanması (I), Ankara Üniv. Zir. Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü, Ders notu 80 s. 6.Peacock, J.R., Jensen, F.l.,Else, J.a., Testing Ethephon Treated Table Grapes for Berry Firmness, Calif. Agri. 32: Lidster, P.D., S.W.,Tung, M.a.,1978. A texturel Measurement Tecnique for Sweet Cheries. Hort. Scie., 13(5), Bernstein, Z., Lustig, I., A New Method of Firmness Measurement of Grape Berries Another Juicy Fruits. Vitis 20; Çelik, S.,1985. Üzümsü ve Benzeri Meyvelerde Tane Eti Sertliği, Tane Kabuğu Yarılma direnci ve Tane Deformasyonunu Ölçme Tekniği. Tarım ve Mühendislik, TMMOB, Zir. Müh. Odası Yayın Organı, Sayı:17-18, Magness, J.R., Taylor,G.F.,1925. An Improved Type of Pressure Tester For the Determination of Fruit Maturity. USA Dept. of Agr.Circular 350, September Reyneke,J., Nierek, P.E., Test for Determining the Picking Stage of Fruit. Farming in Scoutch Africa, Reprint No:

11 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ Anonymous,1966. U.C. Fruit Firmness Tester. A Precision Instrument for Determinig Maturity of Fruit at Harvest Time. Western Industrial Supply, Inc., 236 Clara Street, Sanfransisco, California USA: 13. Soost, R.K., Hotchkiss. C.W., Burnet, R.H., A Graxily Penetrometer for Measuring Flesh Firmness in Citrus Fruits. Hortscience, Vol.,1(2); Schomer, H.A.,Olsen, K.L., Yeatman, J.N., A Mechanical Thumb for Measuring Firmness of Fruits. U.S. Department of Agr. Marketing Bulletin No:25. Washington D.C.USA. 15.Mackey, A.C., Hard,M.M., Zaehringer, M.V.,1973. Measuring Textural Characteristicof Fresh Fruits and Vegetables-Apples, Carrots and Cantaloupe. A Manuel of Selected Procedures. Technical bulletin: 123, Agr. Exp. Station, Oregon State Univ. Corvallis, USA. 16.Abbott J.A., Watada, A.E., Massie, D.R., Effe-gi, Magness-Taylor and Instron Fruit Pressure Testing Devices for Apples, Peachesand Nectarines. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 101(6): Voisey, P.W., Recent Advences in Texture Test Intrumentation and their Aplication. Food Texture and Rehology. Academic Press London, Newyork Sanfransisco.,