TR'da ikinci kampanya döneminin başlangıcından bugüne kadar % cam kırığı ile çalışılmıştır. Ortalama 650 ton/gün brüt cam çekişi

Transkript

1 63 CAM KIRIĞI TARTMA VE HARMAN ÜZERİNE SERME İŞİ İÇİN KOMPLE SİSTEM ARAYIŞI VE TR UYGULAMASI Haşim EKİCİ - Ertan TANYELİ Trakya Cam Sanayii A.Ş. ÖZET Trokya Cam Sanayi i A.Ş.'nin kuruluşunda seçilen "Unİverbel" harman besleyicisinin değiştiri l ip ikinci kampanya döneminde "Sîmptex" harman besleyicisine geçi lmesi İ le birlikte, cam kırığı tartım ve serme işlemlerinde büyük değişikl iklere gidiimiştîr. Yeni sistemin projelendirme aşamasında eski sistemde görülen aksakl ıklar kayıtlardan çıkarı lmış ve bu bi lgi ler ışığında fırına harman taşıyan bant üzerine fabrikanın olanakları i le elektronik tartıml ı cam kırığı serme İşleminin yapı lmasına karar veri Imİştir. Bu bi ldiride eski sistemde karşı laşı lan aksakl ıklar, yeni sistemin dizaynı, duyarl ılığı ve emniyet sınırları İ le elde edi len olumlu sonuçlar sunulmaktadır. 1. CAM KIRIĞININ CAM İZABESİNDEKİ ÖNEMİ Belli oranlarda kullanılan cam kırığının harmanın ergime hızı üzerindeki etkisi ile ergimiş camda homojenite ve afinasyona etkisi bilinmektedir. Cam kırığı soda gibi eritgen bir malzeme değildir. Fakat ergime süresinde kum ve diğer hammaddelerin topaklanmasını önleyerek ergime hızını artıran seyreltici bir maddedir. İyi bir cam elde etmek için cam kınğı oranı belli değerler arasında olmalıdır. Oranlar genellikle % arasında tutulmaktadır. TR'da ikinci kampanya döneminin başlangıcından bugüne kadar % cam kırığı ile çalışılmıştır. Ortalama 650 ton/gün brüt cam çekişi

2 ve % 21 cam kırığı ile çalışıldığı düşünülürse, aylık cam kırığı ihtiyacımız 4200 ton civarındadır. Cam kırığının büyük bir kısmı üretilen camdan sağlanmakta olup, aynca ayda ortalama 300 ton cam kırığı dışardan (Cam İşleme Tesisi, Bursa Otocam San. A.Ş., Çaytrova Cam San. A.Ş.) temin edilmektedir. TR'da ikinci kampanyanın İlk 11 aylık dönemindeki veriler taranarak cam kırığının ergimeye etkisi araştırılmıştır. Araştırmada tonaj ve harman nemi sabit İken, % l'lik cam kırığı artışının 0.5 g Özgül yakıt azalmasına neden olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşık 5000 Kcal/ton enerji tasarrufu demektir. 2. CAM KIRIĞI TARTMA VE BESLEME YÖNTEMLERİ a) Cam kırığı ve harman oranlı olarak kepçelerle, hacim bazından harman bunkerine beslenir. Fazla hassas olmayan bir yöntem. b) Cam kırığı diğer hammaddeler gibi tartılarak karştıncıya gönderilir. Tartım yapıldığı için hassas bir yöntemdir. Fakat karıştırıcı ömrü açısından sakıncalıdır. Ayrıca bu uygulamada karıştırıcı kapasitesi azalmaktadır. c) Cam kırığı çeşitli yöntemlerle yine tartılır. Fakat karştıncıya sokulmadan doğrudan fırına veya fırın harman bunkerine gönderilir. Bu uygulamada, harman hazırlama ekipmanlarında arıza olduğu zaman fırına sadece cam kırığı vermek mümkündür. 3. TR'DE İLK KAMPANYA DÖNEMİNDE UYGULANAN CAM KIRIĞI TARTMA VE BESLEME YÖNTEMİ TR'da ilk kampanya döneminde cam kırığı, tartım bantları ile tartılarak, bant ve şutlar vasıtası ile karıştırıcıya girmeden doğrudan fırına harman altından beslenmekteydi (Şekil 1).

3 67 Bu sistem aşağıdaki nedenler yüzünden otomatik kontrolde çalıştırılamamıştır. 1. Tartım bantına biriken cam kırığı tozları yüzünden yanlış ölçüm. Zaten birim zamanda çok küçük ağırlıklar ölçülen sistemde, toz ların darayı değiştirerek ölçüm hatasına neden olması. 2. Cam kırığı tane boyutlarının homojen olmaması yüzünden, ağırlık transmitterinden cam kırığı kontrolüne sürekli değişken bilgi gitmesi (Şekil 2). Bunun sonucunda besleyicinin düzensiz çalışması. 3. Mesafe yüzünden harman besleyicisindeki hız değişimlerine gecikme ile uyulması. İlk kampanya döneminde, çalışılan tonaj ve cam kırığı oranına göre saatte alınması gereken harman sayısı ve bunkerdeki harman seviyesi takip edilerek cam kırığı tartım sistemi el konumunda çalıştırılmıştır. Bu şekilde çalışmada, vardiyada max. 1-2 harman oynayarak gün sonunda harman sayısı tutulabiliyordu. Fakat gün içinde cam kırığı oranının sabit tutulması mümkün olmuyordu. 4. TR'DA İKİNCİ KAMPANYA DÖNEMİNDE UYGULANAN CAM KIRIĞI TARTMA VE BEa.EME YÖNTEMİ Kesme hattından dönen ve dışarıdan beslenen cam kırığı bantlı taşıyıcılar ile 10 ton kapasiteli stok bunkerine gelmektedir (Şekil 3), Stok bunkerinden 60 ton/saat kapasiteli titreşimli besleyici ile 2 ton kapasiteli tartım bunkerine beslenmektedir. Elektronik bir sistemle tartılan cam kırığı, aynı kapasiteli bir besleyici ile harman üzerine serilmektedir. Harman cam kırığı karışımı bantlı taşıyıcılar ile 50 ton kapasiteli harman bunkerine beslenmektedir. Bunkerde

4 68 oluşabilecek seviye farklılıklarını gidermek için malzeme, bunkere arabalı mekik bant ile beslenmektedir. Harman karıştırıcısı çıkışından sonra siviçlerle hissedilen harmana, kontrol modülü ile belirlenen şekilde tartım bankerinin önüne geldiği anda cam kırığı verilmektedir (Şekil 4). Cam kırığı serme işlemi, taşıyıcı üzerindeki harmanın bitmesiyle kesilecek şekilde verilen set değerine göre ayarlanmaktadır. Elektronik tartım işlemi tartım bankerinin boşaltılması sırasında yapılır. Boşaltma bittikten sonra, tartım bankerine alınan ve verilen cam kırığı miktarı yazıcıya yazdırılır. İki harman arasında, belirlenen miktar kadar cam kırığı stok bankerinden tartım bankerine alınır. Kontrol odasına konulan işletme panelinden ise; 1. Tartım bankerine doldurulan ve boşaltılan cam kırığı miktarı dijital indikatörden, 2. Harman bantlı taşıyıcılarının çalışıp çalışmadığı, harmanın bant üzerindeki yeri, şutun pozisyonu, tartım bunkeri doldurma ve boşaltma besleyicilerinin çalışıp çalışmadığı ve sistemin çalışmasına ilişkin alarm ve uyarılar (dolum gecikti, kapasite fazla, siviç arızası, bozuk sigorta) mimik diyagramdan görülmektedir. Tartım sistemi komple manuel ve otomatik besleme yapabilmektedir. Harman bantlı taşıyıcıları 1+1 yedekli olup; yedek banttan harman yerilmesi durumunda, döner şut pozisyonu değiştirilmesi ile kontrol modülü cam kırığını yedek taşıyıcıdan verebilmektedir. Tartım sistemi ile saatte 12 harman ve her harmana max kg cam kırığı verilebilmektedir. Bu da % 35 cam kırığı oranına karşılık gelmektedir. Bu günlerde çalıştığımız 650 ton ve % 21 cam kırığı

5 69 ile saatte ortalama 7 harman ve harman başına 815 kg cam kırığı kullanıyoruz. Tartım sistemi hassasiyeti +2 kg olup; daha da artırmak mümkündür. Otomatik çalışmada bir operatöre ihtiyaç yoktur, baaece cam kırığı tane iriliği ve nemliliği değiştiğinde, boşaltma besleyicisi hızı işletme paneli üzerinden ayarlanır. Harman bantlı taşıyıcı üzerinde doğru ve hassas bir şekilde hisseden düzenekler ile elektronik kontrol modülü ve işletme paneli en az bakım gerektirecek şekilde tasarlanmıştır. 1.5 yıllık uygulama periyodumuzda da büyük arızalar görülmemiş olup, çıkan siviç ayar bozuklukları vardiya elemanlarınca giderilmiştir. 5. SONUÇ TR'da ikinci kampanyada kullanılmaya başlanan yeni sistemle daha hassas tartım yapılmaya başlanmıştır. Böylece belirlenen cam kırığı oranlan sabit tutularak, daha homojen harman cam kjnğı karışımı hazırlanmaya başlanmıştır.

6 70 FIRINA CAM KIRIĞI ve HARMAN ŞARJ! Harman Bunken Univaiae! Bglevicı Tıtreşimu Cam kırığı Besleyicisi Cam seviyesi 2. Şekil: 1

7 71 CAM KIRIĞI TARTI SİSTEMİ V / I Probu (Ş> 0 ho- K3- Besleyıc Ağırlık 1^^ 1 Transmıtteri D Tartım bantı Şekil: 2

8 N> TCS. İKİNCİ KAMPANYA CAM KIRIĞI BESLEME SİSTEMİ CAM KIRIĞI KONVtVORU Cam KIRICI STOK BUNKERI.OTon ARABALI KCKIK BANT HARMAN+ CAM KIRIĞI TİTREŞİMLİ aesletlci W T/Şa CJUARÎI BUNKERI 2 Ton TİTREŞİMLİ 60T/SO beşliyici CAM KIRIĞI SİLOSU SUT BESLEYİCİ 60T/5a 50 TON HARMAN BUNKERI.HARMAN WWWWWWWW Şekil: 3

9 stok Bunkerl D D D (o '=İ> UD Tartım Bunkeri Tartım Modülü (o U1 Kontrol Modülü Yazıcı İşletme Paneli Test Paneli TCS. İKİNCİ KAMPANYA TARTIM SİSTEMİ Şekil: 4 u>

10 GÜNEŞ VE ISI KONTROL CAMLARI Dr. Yusuf SARAÇ Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Araştırma Müdürlüğü ÖZET Bu bi ldiride güneş ve ısı kontrol camlarının karakteristikleri ortaya koyularak gerek ürün gerekse üretim teknolojisi seçiminde roi oynayan faktörler, bu camların gelişimleri doğrultusunda ele al ınmıştır. GİRİŞ Son yirmi yılda "Float Prosesi", gerek kalite gerekse kapasite yönünden düz cam üretiminde yeni bir çığır açmıştır. Buna paralel olarak düz camdaki gelişmeler, düz camlara yeni özellikler kazandırarak değer katılmış ürünler elde etmek ve bunların kullanımlarını yaygınlaştırmak yönünde olmaktadır. 2000'li yıllara doğru, çeşitli mimari tasarımlarda daha da sık rastlayabileceğimiz görüntüler, düz cam kullanımında yeni bir boyutu ortaya koymaktadır. Günümüzde, mimari uygulamalarda düz cam artık sadece aydınlatma ve dış mekanla görüntü bağlantısı sağlamakla kalmayıp, güneş ve ısı kontrol etkinliğine sahip bir yapı malzemesi olarak değerlendirilmektedir. Sıcak iklim koşullarında güneş kontrol camlan, güneş enerjisinin içeri girmesini önemli ölçüde önleyerek havlandırma giderlerinden tasarruf sağlamakta, güneş ışınlarının rahatsız edici parlaklığını azaltmaktadır.