İSTANBUL 2. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI NA

Transkript

1 Yürütmenin durdurulması, keşif ve bilirkişi incelemesi taleplidir. İSTANBUL 2. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI NA DAVACI DAVALI : TMMOB Şehir Plancıları Odası Darphane Emirhan Cad. Bayındır Sok. Uygar Ap. No: 1/1 Dikilitaş / Beşiktaş / İSTANBUL : İstanbul Büyükşehir Belediyesi Saraçhane/ İstanbul DAVANIN KONUSU : Sarıyer İlçesi, Hisarüstü 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alana ilişkin olarak hazırlanan İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol ün kabulüne dair İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi nin tarihli ve 2124 sayılı kararının, söz konusu alanın düzenlemesine ilişkin kısmının ve bu işleme dayanak oluşturan İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih / 301 sayılı kararı Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu nun tarih / 854 sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliğinin yürütmelerinin durdurulması ve iptali talebi AÇIKLAMALAR: I. MADDİ ve HUKUKİ OLAYLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih / 301 sayılı kararı Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu nun tarihli / 854 sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile, Sarıyer İlçesi, Hisarüstü 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alanın Fatih Anıt Alanı olarak ayrılmasına karar verilmiştir. Söz konusu nazım imar planı değişikliği dayanak kabul edilerek, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü arasında tarihinde imzalanan, İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol (Ek 1); İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve 1

2 Şehircilik Daire Başkanlığı Tarihi Çevre Koruma Müdürlüğü nün tarihli teklifini içeren tarihli ve 6011 sayılı yazı ile İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi Hukuk Komisyonu na havale edilmiş; söz konusu Komisyon tarafından 5393 sayılı Kanun un 75/a ve 5216 sayılı Kanun un 18/g maddeleri uyarınca uygun görülerek Belediye Meclisi onayına sunulmuş (Ek 2); İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi nin tarihli ve 2124 sayılı kararı ile kabul edilmiştir (Ek 3). Dava konusu Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen Protokolün konuları (md. 2.3) ve amaçları (md.4.3.) arasında, Belediye nin mülkiyetinde olan (Rumelihisarı, Pafta 7, Ada 37, Parsel 13) Fatih in otağını kurup orduları ile birlikte topluca namaz kıldığı bilinen Dua Tepesi nin düzenlenerek, kültürel amaçlı kullanılmak üzere Serpuş Müzesi ve Anfitiyatro ile çevre düzenlemesinin yapılmasına ilişkin; plan, proje, inşaat ve uygulamalara ait işbirliği esaslarının tespit edilmesi öngörülmüştür. Dua Tepesinde yapılacak Serpuş Müzesi ve Anfitiyatro ile dış mekânı kapsayan çevre düzenlemesinin proje ve uygulaması, Protokolün maddesine göre, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılacaktır. II. HUKUKİ DAYANAKLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR A. Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin ve uygulanmasına ilişkin tarihli ve 2124 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararı sebep unsuru yönünden hukuka aykırıdır. Sarıyer İlçesi Rumeli Hisarı 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alan da Fatih in otağını kurup orduları ile namaz kıldığına ilişkin bilimsel olarak nitelenebilecek hiçbir veri bulunmamaktadır. Nitekim, dava konusu Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen Protokol de de bu hususta bilinen ifadesi kullanılarak, işlemin sebep unsurunun bilimsel dayanağının ve buna ilişkin araştırmaların bulunmadığı kabul edilmiş olmaktadır. Tarihi ve kentsel sit alanı olan Boğaziçi nin en güzel tepelerinden birinde yer alan bir alanın imar düzenlemesinin sebep unsurunu, şehircilik ve planlama ilkeleri oluşturmamıştır. Bu haliyle sebep unsuru hukuka aykırı olan dava konusu işlemlerin yürütülmelerinin durdurulması ve iptal edilmeleri gerekmektedir. B. Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin ve uygulanmasına ilişkin tarihli ve 2124 sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararı konu unsuru yönünden hukuka aykırıdır. 2

3 1/5000 ölçekli nazım imar planında Fatih Anıt Alanı olarak öngörülen ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol de kültürel amaçlı kullanılmak üzere Serpuş Müzesi ve Anfitiyatro yapılması öngörülen Sarıyer İlçesi Rumeli Hisarı 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alan 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na tabi Öngörünüm Bölgesinde bulunmaktadır. Buna göre, öngörünüm bölgesinde bulunan bir alanda, Serpuş Müzesi ve Anfitiyatro yapılmasını öngören Protokolün kabul edilmesine dair Belediye Meclisi kararı, Boğaziçi nin silüetini bozabilecek unsurları bir plan kararı olmaksızın protokol ile tarif ederek, İmar ve Boğaziçi Kanunlarının ruhu ile, plan kararlarını bilimsel yollarla veren şehircilik bilimine, planlama esaslarına ve hukuka açıkça aykırıdır. 1/5000 ölçekli plan kararları ve plan notlarında tarif edilmeyen kullanımları ön gören bir protokolün Belediye Meclis Kararı ile uygun görülmesi planlama ilkeleri ve Boğaziçi Kanunu nun 3. ve 5. Maddeleri ile bağdaşmamaktadır. Planlama-sıra-dizgesi içerisinde Yasa, Plan, Yönetmelik, Proje Uygulama ve sistem esası alınmıştır. Anılan protokol ve bu protokolün kabulüne ilişkin Meclis Kararı nın öncelikle, (ve gerekiyorsa) plan değişikliğini onaması ve yürürlükteki plana dayalı proje düzenlenebilir. Oysa Meclis Kararı planda, değişiklik olacağını varsayan ve tamamen proje ve uygulamaya yönelik bir onama işlemi olduğundan hukuki geçerliliği bulunmamaktadır. Plan öngörüşü olamayan bir durumda, bir alan içinde işlev öngörmek planlamayı işlevsiz kılmaktadır. Önceliği proje ve işlev olan bir protokolde plan aşamasını sona alan ve geliştirilecek projeye göre plan değişikliği yapılmasını öngören bir düzenleme planın hukuki geçerliliği ve etkinliğinin ortadan kalkmasına neden olacaktır. Dava konusu işleme konu olan alan Boğaziçi Öngörünüm Bölgesi sınırları içerisinde kalmaktadır. Bu alana ilişkin onaylanmış olan planlar Boğaziçi Kanunu nun eklerini oluşturmaktadır. Boğaziçi Öngörünüm Bölgesinde plan değişikliği süreci; alanın doğal ve tarihi sit alanı olması nedeniyle, öncelikle ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi ve Belediye Başkanı onayı ve en son olarak Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu kararı ile olmaktadır. Dava konusu Meclis Kararı nın konusu olan Protokol ise plan değişikliklerinin onama işlemlerinin yukarıda tariflenen Kurullar tarafından uygun görüleceği varsayımına dayanmaktadır. Boğaziçi Öngörünüm ve Geri Görünüm 3

4 Etkilenme bölgelerinde silueti, Boğaziçi imgesini olumsuz etkileyecek, değiştirebilecek olan kullanım değişiklikleri Yasa nın amacına, plan kararlarına ve kamu yararına aykırı olduğundan söz konusu Meclis Kararı nın iptali talep edilmektedir. Kaldı ki, bir plan kararının varsayımlarla yine bir plan etüdü dahi yapılmaksızın ve daha sonra yapılacak planı da bağlayacak biçimde protokol ile verilmesi ve bunun Belediye Meclis Kararı haline getirilmesi açıkça hukuka aykırıdır. Bölgeye böylesi bir anlam yüklenebilir. Ancak, bunun da tıpkı 1985 yılında yapılan plan değişikliği gibi bir planlama çalışmasına konu edilmesi ve Mevzuatın tanımladığı gibi gerçekleştirilmesi esastır. Bu gerekliliğe uymaksızın protokol ile plan kararı tarif edilmesi ise, bilimsellikten ve kamu yararından yoksundur. Ayrıca söz konusu alan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılarak Fatih Anıt Alanı olarak tariflenmişken 1/1000 ölçekli Boğaziçi Sahil Şeridi ve Öngörünüm Bölgesi Uygulama imar planında Nafi Baba Mezarlığı olarak gözükmektedir tarihli 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğine ilişkin gerek meclis kararında gerekse İmar Yüksek Koordinasyonu Kurulu kararında mezarlık alanına ilişkin hiçbir değerlendirme ve gerekçe raporu da bulunmamaktadır. Bu çerçevede 1/5000 nazım imar planı ile getirilen fonksiyon, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında tanımlanan fonksiyon ve protokol ile yapılması öngörülen projede tariflenen fonksiyon arasında uyuşmazlık bulunmaktadır. Bu koşullarda bir alanda düzenleme yapılması İmar, Boğaziçi, Belediye Mevzuatı açısından yasal değildir. Boğaziçi Kanunu na aykırı olan dava konusu işlemler, Boğaziçi nin en güzel alanlarından birine şehircilik ilkelerine aykırı yapılar yapılması ve Boğaziçi nin görünümünde silüetin, doğal yapının, Boğaziçi nin tarihi, estetik ve çevresel değerlerinin parça parça yitirilmesi dolayısıyla buna ilişkin kamu düzeninin bozulması sonucunu doğuracaktır. Bu haliyle konu unsuru hukuka aykırı olan ve dava konusu edilen işlemlerin yürütülmelerinin durdurulması ve iptal edilmeleri gerekmektedir. Bunlara ilaveten, 1985 tarihli nazım imar planında verilen Fatih Anıt Alanı kullanımı, bölgenin İstanbul un fethini simgeleyecek bir anıt ile imgesel değere kavuşturulmasını hedeflemektedir. Yapılan protokol ve bunu onaylayan meclis kararı ise, bu alanda tiyatro-müze gibi kullanımlar tarif ederek, bölgenin toplum kullanımına açık işlevlerle Boğaziçi Kanunu na uyumlu bir biçimde değerlendirilmesini amaçlıyor görünmekle birlikte, bu kullanımların bölgenin anıtsal değerine, planın imgesel kurgusuna nasıl zarar verip vermeyeceği, Boğaziçi nin silüeti açısından anlamı ve değeri, bu kullanımların, birbiriyle, çevresiyle ve dahası nazım planın 4

5 tanımladığı Anıt Alanı imgesiyle ne kadar uyumlu olduğu da bilinmemektedir. Ayıca bu protokolle fonksiyonu değiştirilen Fatih Anıtı Alanının İstanbul kentinde doğru yerinin bu alan olup olmadığı da tartışma konusudur yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı ve Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu kararı ile 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında değişiklik yapılarak Fatih Anıt Alanı olarak ayrılmıştır. Alanın bugün protokol ile farklı fonksiyona ayrılıyor olması ve son birkaç yıldır Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından İstanbul da yaptırılması düşünülen Fatih Anıtı için yer aranıyor olması ve konunun kamuoyunda tartışılıyor olması da göstermektedir ki, Fatih Anıtı yapılması gereken alan doğru bilgiler ve araştırmalar ile desteklenmemiştir yılında Nazım Plan değişikliği yapılırken tüm bunların bilinmesini sağlayacak, kapsamlı ve bilimsel bir çalışma ve plan etüdü yapılmadığı bugünkü tartışmalar koşutunda görülmektedir. Dolayısıyla 1985 tarihli 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliği kararı ve bu etüd - planlama çalışmasını şimdiden üstelik bilimsel olmayan gerekçe ve yöntemlerle bağlayan protokol ve meclis kararı hukuka ve şehircilik ilkelerine de aykırıdır. III. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEBİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR Anayasa nın 125. maddesinin beşinci fıkrasına ve 2577 sayılı Kanun un 27. maddesinin ikinci fıkrasına göre, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Hukuki Dayanaklara İlişkin Açıklamalar da belirtildiği üzere açıkça hukuka aykırı olan, Sarıyer İlçesi Rumeli Hisarı 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alan a ilişkin dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve tarihli sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ve bu karara dayanak oluşturan protokol açıkça kamu yararına, hukuka ve şehircilik ilkelerine aykırıdır. Söz konusu alanda kültürel amaçlı kullanılmak üzere Serpuş Müzesi ve Anfitiyatro yapılmasını öngören kısmının uygulanması ve öngörülen projenin gerçekleştirilmesi halinde, kamu kaynaklarının ziyan olması ve doğal ve tarihi sit alanı olan Boğaziçi nin doğal güzelliklerinin bozulması gibi telafisi güç zararlar söz konusu olacaktır. Bu nedenledir ki, yürütmenin durdurulması kararının Anayasa ve 2577 sayılı Kanun ile öngörülen iki koşulunun da gerçekleşmiş bulunduğunun kabulü ve her iki işlemin de yürütülmesinin durdurulması gerekmektedir. 5

6 SONUÇ VE İSTEM: Sarıyer İlçesi, Hisarüstü 7 pafta, 37 ada, 13 parsel sayılı alana ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih / 301 sayılı kararı Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu nun tarihli / 854 sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliğinin ve buna dayanarak yapılan İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol ün kabulüne dair İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi nin tarihli ve 2124 sayılı kararının, söz konusu alanın düzenlemesine ilişkin kısmının yürütmelerinin durdurulmasını ve iptalleri; buna ilişkin yargılamada keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasını ve yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin davalı idareye yükletilmesini arz ve talep ederim. DAVACI TMMOB Şehir Plancıları Odası Yetkilisi Tayfun KAHRAMAN EKLER: Ek-1: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü arasında tarihinde imzalanan, İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol Ek-2: İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi Hukuk Komisyonu nun, İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol ün uygun görüldüğüne ilişkin tarihli ve 171 sayılı raporu Ek-3: İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi nin İstanbul, Rumelihisarı, Nafi Baba-Şehitlik Tekkesi, Mezarlığı ile Dua Tepesi nde Yapılacak Plan, Proje ve Uygulamalara İlişkin Protokol ün kabulüne ilişkin tarihli ve 2124 sayılı kararı Ek-4: İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih 301 sayılı kararı Ek-5: Yetki Belgesi 6