İlçelere ve Kaynaklara Göre İstanbul da Sivrisinek Tür Tayini

Transkript

1 İlçelere ve Kaynaklara Göre İstanbul da Sivrisinek Tür Tayini Nurullah YÜCEL, Emine Nurhan AKIN, Mustafa ERSÖZ, Gülişah MOLLA İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı Sağlık ve Hıfzıssıhha Müdürlüğü VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

2 İstanbul Büyükşehir Belediyesi; 1995 yılından bugüne 23 yıldır İstanbul halkının sağlığı için vektörlerle mücadele hizmeti vermektedir.

3 Sivrisinek Üreme Kaynak Sayısı: Sivrisinek Üreme Kaynak Adres Sayısı: (15 Mart 2018 tarihi itibari ile adres ve kaynak sayıları)

4 Dünyada en çok ölüme sebep olan canlılar içinde sivrisinekler birinci sırada, (Scıence & Technology), Public Enemy Number One (Reegan ve ark., 2015; WHO, 1996).

5 VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Küresel İklim Değişiklikleri, Kentleşme Seyahatler Göçler (Nky Ve Ark., 2005), Şehir Nüfusunun Artması, Zayıf Sanitasyon Desteği Ülkeler Arası Ticaretin Artması, (Robinson Ve Ark., 2005) ve Kuş Göçleri ile Dünya sağlığını tehdit eden vektörler ile taşınan Arboviral (eklembacaklıların taşıdığı virüslerden kaynaklanan) Hastalıklar giderek artan düzeyde ortaya çıkmaktadır (Tezcan ve ark., 2011).

6 Afrika da sivrisinek kaynaklı hastalıklar için yapılan senelik harcama 12 milyar dolardır (İnci ve ark., 2014). Sıtma Batı Nil Virusu Dank ateşi Zika Sarı humma Ensefalit Chikungunya Japon ensefalit virüs Filariosis

7 Vektör canlıların yaşadığı tropikal, subtropikal ve ılıman iklim kuşaklarındaki yerleşim alanlarında, bilhassa akarsuların, göllerin ve bataklıkların çevresinde, rüzgarsız ve kuytu yerlerde yaşarlar (Polat ve ark., 2016). Özel adaptasyon mekanizmalarına sahip olan sivrisinekler Olumsuz çevre şartlarında dahi uzun süre canlı kalabilmektedirler (Becker ve ark., 2010) Yüksek üreme oranları Generasyon aralarının kısa olması (Poopathi ve Abidha, 2010) Açık denizler hariç, tüm sucul habitatlar potansiyel üreme kaynakları Yöresel yayılış (endemizm) görülmemesi nedeniyle (Alten ve Çağlar, 2001) multidisipliner bir çalışma yapılması gereklidir

8 AMAÇ İstanbul da bulunan sivrisinek türlerini belirlemek, Türlerin ilçelere ve üreme kaynaklarına göre dağılımını yapmak, Daha önce İstanbul için yapılan sivrisinek tür tayini ile İlgili çalışmalarla kıyaslayarak tür kompozisyonunda ortaya çıkan değişiklikleri ortaya koymak ve İleride yapılacak çalışmalara ışık tutmaktır.

9 2016 Mart Şubat 39 İlçesinden 30 farklı üreme kaynağı, (dere, göl, gölet, sazlık, kanal, arıtma tesisi, bidon, bidon-konteyner, saksı altı, tekerlek, açık alan, inşaat, foseptik, havuz, asansör boşluğu, motopomp, açık alan ızgara, depo, kapalı alan ızgara, açık alan kanal, kuyu, küvet, tekne, varil, çeşme, gübrelik, süs havuzu, su deposu, açık alan birikinti, kapalı alan birikinti gibi) 2487 kaynak

10 Çalışma, farklı ve geniş ölçüde sivrisinek üreme habitatlarından toplanan larva ve pupaların laboratuvara getirilerek, ergine dönüştürülmeleri neticesinde morfolojik tür tespitlerine dayalı olarak yürütülmüştür.

11 Anopheles maculipennis complex Culiseta longiareolata Ochlerotatus rusticus Aedes koreicus

12 1039 Ergin 2525 Larva Sivrisinek Tür ve Cins Dağılımı Genera Culex Anopheles Aedes Ochlerotatus Culiseta Uranotaenia Culex pipiens Anopheles claviger Aedes vexans Ochlerotatus caspius Culiseta annulata Uranotaenia unguiculata Culex territans Anopheles maculupennis complex Aedes koreicus Ochlerotatus rusticus Culiseta longiareolata Species Culex hortensis Culex laticinctus

13

14 Kaynak Türlerine Göre Sivrisinek Tür Dağılımı 28 / 30 kaynak türünde Culex pipiens 22 /30 kaynak türünde Culiseta longiareolata 10 / 30 kaynak türünde Culiseta annulata 8 / 30 kaynak türünde Culex hortensis 8 / 30 kaynak türünde Anopheles maculipennis complex

15 Sivrisinek Cinslerinin En Çok Üreme Yaptıkları Kaynaklar Culex cinsi sivrisinekler; Bidon, havuz, kapalı alan birikinti, inşaat, açık alan birikinti ve depo Culiseta cinsi sivrisinekler; Bidon, havuz, inşaat, dere, açık alan birikinti Anopheles cinsi sivrisinekler; Açık alan birikinti, dere, havuz, inşaat, bidon, göl Ochlerotatus cinsi sivrisinekler; Açık alan birikinti, açık alan kanal, dere, göl Aedes cinsi sivrisinekler; Bidon, depo ve açık alan kanal Uranotaenia cinsi sivrisinekler; Açık alan birikinti

16 Çalışmamızdaki kaynakların % 78 inin insan eli ile oluştuğu tespit edildi.

17 VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı Culex cinsi sivrisinekler

18 Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı Culiseta cinsi sivrisinekler

19 VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı Anopheles cinsi sivrisinekler

20 Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Aedes cinsi sivrisinekler

21 VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı Ochlerotatus cinsi sivrisinekler

22 VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Türlerinin İlçelere Göre Dağılımı Uranotaenia cinsi sivrisinekler

23 Sonuç VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Culex pipiens, Culiseta longiareolata, Culex hortensis, Culiseta annulata ve Anopheles maculipennis complex e sivrisinekler en sık rastlanan türlerdir. (Öter ve arkadaşlarının (2014) yılında yaptıkları çalışmada % 5 cinse ait, 8 sivrisinek türü tespit edilmiş olup, Culex pipiens %91,43, Culiseta longiareolata %32 ve Anopheles cinsi sivrisinekler %22 dir.) (Şengil ve arkadaşları (2011) ve Polat ve arkadaşlarının (2016) yaptıkları çalışmalarda Culex pipiens, her ilçede görülmüş ve en sık rastlanan türlerdir.)

24 Sonuç Sarıyer VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Sarıyer ilçesinde ikametgâh ziyaret edilmiş adreste kültürel mücadele adreste fiziksel mücadele

25 Sonuç Arnavutköy VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Arnavutköy İlçesinde ikametgâh ziyaret edilmiş adreste kültürel mücadele 603 adreste fiziksel mücadele

26 Sonuç Beykoz VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Beykoz ilçesinde ikametgâh ziyaret edilmiş adreste kültürel mücadele adreste fiziksel mücadele

27 Sonuç Kartal VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Kartal ilçesinde ikametgâh ziyaret edilmiş adreste kültürel mücadele adreste fiziksel mücadele

28 Sonuç VEKTÖRLERLE MÜCADELE HİZMETİ Büyükşehir belediyeleri iklimsel ve fiziksel özellikleri farklılıklar gösteren çok geniş coğrafi alanlarda çalışmalarını yapmaktadır. Etkili bir sivrisinek mücadelesi için sivrisinek tür kompozisozyonunun belirlenmesi, yayılmacı türlerin izlenmesi, sivrisinek türlerinin vektörlüğünü yapabildiği hastalıkların önlenmesi ve takibi açısından tür tayini yapmak önemlidir. Tür tayinlerine göre ilçelerde yapılacak mücadele yöntemlerinin belirlenmesinin faydalı olacağı kanaatine varıldı.