10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

Transkript

1 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

2 EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran bölgeler bulunur. Bu İçinde çeşitli ekosistemler bulunur. EKOSİSTEM: Belirli bölgeleri içine alan birbiriyle etkileşim halindeki canlılar ile cansız çevreyi de içine alan bölgelerdir.dünya da birçok ekosisteme rastlanır. Örnek: Tuz Gölü, Karadeniz, belirli bir orman birer ekosistemdir. BİYOSFER: Dünya üzerinde canlıların yaşayabildiği yerlerin tamamıdır. EKOSFER: Dünya üzerinde canlıların birbiriyle etkileşim halinde olduğu canlı ve cansızların oluşturduğu yerdir. En büyük ekosistem ekosferdir. Büyük iklim kuşaklarında ekosistemleri de içine alan büyük alanlar vardır. Bu alanlarda çok fazla bitki ve hayvan topluluğu yaşar. BİYOM: Dünya üzerindeki iklim kuşaklarına bağlı olarak oluşan kendine özgü hayvan ve bitki toplulukları içeren büyük ekosistemlere BİYOM denir. Biyom büyük bir coğrafi bölgeyi ya da bir kıtanın belirli bir parçasını içine alabilir. Biyomlar karasal ve sucul biyomlar olmak üzere ikiye ayrılır.

3 KARASAL BİYOMLAR

4 1) ORMAN BİYOMLARI Karasal biyomların çoğunu orman biyomları kaplamaktadır. Orman biyomları içinde çok fazla canlı çeşitliliği barındırmaktadır. İnsanların etkisi ile her geçen gün orman alanları daralmaktadır. Bu durum canlı çeşitliliğini olumsuz etkilemektedir. Orman biyomları genel özellikleriyle bölgeden bilgeye farklılık göstermektedir. Tropikal yağmur ormanları Ilıman bölge yaprak döken ormanlar İğne yapraklı ormanlar (tayga) olmak üzere üç grupta incelenmektedir.

5 A) TROPİKAL YAĞMUR ORMANLARI Tropikal yağmur ormanları ekvator kuşağında yer alır. Rakımı düşük yerlerde bulunur. Yıllık yağış miktarı yüksektir. Yağış tüm yıl boyunca düzenlidir. Sıcaklık yıl boyunca 18 derecenin altına düşmez. Mevsim farklılıkları görülmez. Genellikle her zaman yeşil olan geniş yapraklı ağaç türlerinden oluşmuş ormanlardır. Dünya üzerindeki en yüksek tür çeşitliliğine sahip bölgelerdir. Canlı çeşitliliği (biyoçeşitlilik) en fazladır. Çok uzun boylu ağaçlar bulunur. Ağaçlar kadar uzun boylu olabilen DEV OTSU bitkilerde bulunur. (ağaç eğreltileri, palmiyeler, bambular ) Parazit olmayan sadece ağacı konak olarak kullanan EPİFİT BİTKİLER de bulunur. Bu bölgelerde kuş, sürüngen, kurbağa ve memeli (jaguar, yarasa, puma, timsah, geyik..)hayvan çeşitliliği çok fazladır. Toprak çok verimlidir ve ayrışma çok hızlıdır.

6 B) ILIMAN BÖLGE YAPRAK DÖKEN ORMANLARI Ilıman bölge yaprak döken ormanlar; Kuzeydoğu Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya da bulunur. Düzenli bir şekilde bol yağış alan ve yaz aylarının uzun ve ılık geçtiği ılıman kuşakta bulunurlar. Bu ormanlarda geniş yapraklı ağaçlar vardır. Yaz ve kış ayları arasındaki sıcaklık farkının fazla olması ağaçların yaprak dökmesine neden olur. Bu ormandaki ağaçların boyları yağmur ormanlarının ağaçlarından daha kısadır. Ve ağaçlar daha seyrektir. Ağaçların alt kısımları da ot ve çalı toplulukları yer alır. Ülkemizin Doğu Karadeniz Bölgesindeki Fırtına Vadisinde bu tip ormanlar bulunmaktadır. Meşe, kayın, ceviz, ıhlamur.. bu biyoma ait ağaçlardır. Ayı, sincap, tilki, yaban kedisi gibi hayvanlar çokça görülür.

7 C) İĞNE YAPRAKLI ORMANLAR (TAYGA) İğne yapraklı ormanlar; yüksek enlem ve yüksek rakımda bulunurlar. Hemen hemen her iklim bölgesinin dağlık alanlarında yayılış göstermişlerdir. Kışların çok soğuktur ve kış mevsimi boyunca kar yağışı görülür. Kar kalınlığı fazla olduğundan toprak katmanı donmaz. Kısa süre yaz mevsiminde karlar erir ve bitkiler bu dönemde gelişme gösterirler. Yapraklarını tamamen dökmeyen bu nedenle her zaman yeşil olan iğne yapraklı ağaçların baskın olduğu biyomdur. Ülkemizde Doğu Karadeniz Bölgesinde bu ormanlar hakimdir. Çam, göknar, ladin gibi kozalaklı ağaçlar bu biyomda hakimdir. Geyik, boz ayı, kirpi, baykuş, böcekler ve kuşlar bu biyomdaki hayvanlardandır.