YENİ NESİL SELF-ETCHING ADEZİV SİSTEMLERİN REZİN-DENTİN ARAYÜZEYİNDEKİ MİKROSIZINTILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Transkript

1 YENİ NESİL SELF-ETCHING ADEZİV SİSTEMLERİN REZİN-DENTİN ARAYÜZEYİNDEKİ MİKROSIZINTILARININ KARŞILAŞTIRILMASI A COMPARISON OF THE MICROLEAKAGE AT RESIN-DENTIN INTERFACE OF NEW GENERATION SELF-ETCHING ADHESIVE SYSTEMS İhsan HUBBEZOĞLU * Feridun HÜRMÜZLÜ * Giray BOLAYIR ** ÖZET Amaç: Yeni nesil beş self-etching adeziv sistemlerin rezin-dentin ara yüzeyi boyunca oluşacak mikrosızıntı miktarlarını in-vitro koşullarda karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Beş adeziv sistem [Clearfil SE Bond (SE), AdheSE (AS), Tyrian SPE & One Step Plus (TY), ibond (ib), Xeno III (XE)] hazırlanan dentin yüzeylerine uygulandıktan sonra üzerine kompozit rezin yerleştirilerek, polimerize edildi. Dişler mikrosızıntı testi için 0.7 mm kalınlığında dilimlere ayrılarak kum saati formu verildi. Örneklerin mezial ve distalindeki kompozit-dentin birleşim yüzeyinin 0.5 mm çevresi hariç, tüm yüzeyler tırnak cilasıyla kaplandı. 24 saat %50 lik AgNO 3 solüsyonunda daldırıldı. 12 saat ikinci banyo solüsyonunda bırakıldı. 8 saat floresan ışığa maruz bırakıldı ve beş dakika su altında yıkandı. Rezin-dentin ara yüzey boyunca meydana gelen gümüş sızıntısı Stereomikroskop ta oküler mikrometresi ile ölçüldü. Çalışmamızdan elde ettiğimiz verilerin istatistiksel değerlendirmesinde Kruskal Wallis ve Mann-Whitney-U testleri kullanıldı. Bulgular: En az mikosızıntı miktarı SE de ve daha sonra da AS de görüldü. SE ve AS nin mikrosızıntı miktarı diğer adeziv sistemlerle karşılaştırıldığında istatistiksel olarak fark anlamlı bulundu. Diğer adeziv sistemler (TY, XE, ib) arasında ise istatistiksel olarak fark bulunamadı. Sonuç: Orta-kuvvetteki Self-etching adeziv sistemler (SE ve AS) ile çalışmamızda kullandığımız diğer adeziv sistemlere, göre daha az mikrosızıntı tespit edildi. Anahtar kelimeler: Self-etching adeziv, mikrosızıntı, dentin SUMMARY Purpose: The purpose of this study was to investigate the performance of five self-etching adhesive systems in respect of microleakage along the resin-dentin interface. Material and Methods: Five self-etching adhesive systems [Clearfil SE Bond (SE), AdheSE Bond (AS), Tyrian SPE & One Step Plus (TY), ibond (ib), XenoIII (XE)] were used, then a composite was restored and light cured. The teeth were sectioned into slices 0.7 mm thick and hourglass shaped specimens were prepared for microleakage test. The slices were coated with fingernail vanish except for approximately 0.5 mm around the bonded interface and immersed for 24 h 50% AgNO 3, then exposed in a photo developing solution for 12 h. Microleakage was measuered through resin-dentin interface under a stereo microscope. Statistical analysis of the data were analyzed with the Mann-Whitney U and Kruskal Wallis for the microleakage Results: The least microleakage was observed in SE and later was seen in AS. There was statistically significant less leakage in SE and AS than all other materials. There was no statistically significant difference among three adhesive systems. Conclusion: Moderate strength self-etching adhesive systems (SE ve AS) exhibited less microleakage according to the other adhesive systems used in this study. Key words: Self-etching adhesive, microleakage, dentin. GİRİŞ Mikrosızıntının en önemli sebeplerinden biri, restoratif materyalin diş yapısına zayıf adaptasyonudur. Diğer bir sebep ise restoratif materyalin yerleştirilmesinden sonra fiziksel ve kimyasal değişikliklere bağlı materyalin büzülmesidir. 1,2 Kompozit rezinin ısısal genleşme katsayısı, dişin sert dokularından farklıdır. Bu nedenle sertleşirken oluşan büzülme, ısısal özellikler, fonksiyonel stres gibi sebepler ile ortaya çıkabilecek sızıntıyı engellemek oldukça zordur. 3,4 Asit uygulanmış, başka bir deyişle demineralize olmuş * Cumhuriyet Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı, SİVAS. ** Cumhuriyet Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, SİVAS. dentindeki artık smear tabakası arasından geçen primer, eriyen hidroksiapatit kristallerinin bıraktığı boşlukları doldurur ve intertübüler dentindeki kollajenler çevresinde ağ biçiminde 1-5 µm kalınlığında bir tabaka oluşturur. Kollajen, kopolimer ve polimer ile sarılmış hidroksiapatitten oluşan rezinle güçlendirilmiş, aside dirençli bu tabakaya hibrit tabaka, oluşum sürecine de hibridizasyon adı verilmiştir. 5 Diş yüzeyine dentin adeziv sistemlerin mikromekanik adezyonu mikrosızıntıyı büyük ölçüde azaltır. Bununla birlikte adeziv rezinin demineralize dentine tamamen 26

2 penetre olduğu ideal durum nadiren elde edilir. Bu durumda bile açığa çıkmış kollajen fibrilleri içinde bazı porözlü alanlar vardır. Bu porözitelere gümüş nitrat gibi solüsyonlar penetre olabilir. Yüksek çözünürlük teknikleri ile yapılan çalışmalar günümüzdeki adeziv sistemlerin dentinde asit ile oluşturulan pöröziteleri tam olarak örtemediğini ortaya koymuşlardır. 6 Self-etching adeziv sistemler, smear tabakasını kaldırmaz, yalnızca çözerler; smear tabakasının altındaki dentini de kısmen demineralize ederler. 7-8 Self-etch adezivler ph derecelerine göre hafif, orta ve kuvvetli olarak sınıflandırılabilirler. Hafif self-etch adeziv sistemler dentine infiltre olduklarında diğer sistemlere oranla daha az kalınlıkta bir hibrit tabaka oluştururlar. Kuvvetli self-etch adeziv sistemler ise dentine daha derin infiltre olmaktadırlar. Hibrit tabaka 2-3 mikron kalınlığa ulaşabilmektedir. Bu kuvvetli self-etching sistemler su ile çalkalanmadıkları halde diş dokusunda oluşturdukları ince morfolojik yapıları total-etch sistemdekilere benzemektedir. 9 Bu çalışmamızın amacı yeni nesil self-etching adeziv sistemlerin rezin-dentin ara yüzeyi boyunca oluşacak mikrosızıntı miktarlarının laboratuvar koşullarında karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. GEREÇ ve YÖNTEM Bu çalışmada; beş farklı self-etching adeziv sistemin rezin-dentine ara yüzey boyunca oluşan mikrosızıntı miktarları in vitro şartlarda, insan üçüncü büyük azı dişlerinde araştırıldı. Bu çalışmamızda yeni çekilmiş çürüksüz 20 adet üçüncü büyük azı dişleri kullanıldı. Dişlerin çekimden hemen sonra üzerindeki eklentiler bir periodontal kretuvar yardımıyla temizlendi. Örneklerin Hazırlanışı Temizlenen dişlerin kesit alma cihazına adaptasyonu, silikon kalıplarda hazırlanmış akrilik bloklar aracılığıyla gerçekleştirildi. Bunu sağlamak için dişler, servikal hattının 2 mm altına gelecek şekilde kalıplara yerleştirilip, otopolimerizan akril içerisine gömüldü. Minenin tamamen kaldırılması amacıyla, Isomet kesit alma cihazına (model no: , Buhler Ltd., Lake Bluff, IL, USA) bağlı, 4 x (Diamond-rim blade) disk bıçağı ile dişlerin uzun aksına dik ve oklüzal pitin 2 mm apikalinden geçecek şekilde bir kesi gerçekleştirildi (Şekil 1A). Dentin yüzeyi hazırlanırken, pulpa odası üzerinde yeterli kalınlıkta dentin bulunmasına dikkat edildi. Smear tabakasının homojen kalınlığı için, oklüzal yüzey sırasıyla 240, 400 ve 600 grit silikon karpit zımpara kağıtlar yardımıyla ve su irrigasyonu altında düzleştirildi. Prepare edilmiş dişler beş farklı self-etching primer adeziv sistemleri uygulamak amacıyla beş gruba ayrıldı. Her grup için rastgele 4 diş seçilip, adeziv sistemlerinden her biri firmaların direktifleri doğrultusunda bu dişlere uygulandı (Tablo I). Bu çalışmada kullanılan beş self-etching primer adeziv sistemin içerdiği adezivlerin isimleri, kimyasal içerikleri Tablo II de görülmektedir. Dişlere self-etching adeziv sistemler uygulandıktan hemen sonra, kompozit rezin (Esthet X, Dentsply, Caulk, Canada) tabakalama tekniği ile 1 mm kalınlığında 4 tabaka uygulandı. Her tabaka 40 sn halojen ışıkla polimerize edildi (Translux, Kulzer, Germany). Restorasyonlar bitirildikten 24 saat sonra, Sof-lex polisaj diskleriyle polisajları yapıldı. Klinik çalışmalarda olduğu gibi yüzey hazırlanmasından hemen sonra adeziv ajanın uygulanıp, restorasyonun bitirilmesine özen gösterildi. Restorasyonları yapılan dişler mikrosızıntı testi yapılıncaya kadar 37ºC de distile suda saklandı. Tablo I. Çalışmada kullanılan bonding sistemlerin uygulama aşamaları Materyaller 1. Uygulama Basamağı 2. Uygulama Basamağı Train SPE&One Step Plus AdheSE ibond Gluma inside XERO III Clearfil SEBond Tek kullanımlık Train SPE 3-5 sn çalkalanır. Yavaşça üstten bastırılıp, renginin mora dönüşmesi beklenir. Kapağı yavaşça açılır. Kauçuk peletle veya fırçasıyla Karıştırılır. En az 5sn kavite kurutulur, diş yüzeyinde doku artıkları ve nemin kalmamasına dikkat edilir. Train SPE mine ve dentine kavucuk peletle uygulanır, 10 sn sürülür. Mor renk kayboluncaya kadar yeni kavucuk peletlerle kavite kurutulur. Primer uygulanır 15sn beklenir Kuvvetli havayla dağıtılır Üç kez bond sürülür 30sn beklenir. Hafifçe havayla dağıtılır 20sn halojen ışıkla polimerize edilir Likit A ve Likit B den eşit miktarda sıvı yaklaşık 5sn karıştırılır Tüm kavite yüzeylerine uygulanarak en az 20 sn beklenir. Adezivin uniform dağılımı için en 2sn hafif havayla dağıtılır edilir. Primer uygulanır. 20sn beklenir. Orta şiddeteki havayla dağıtılır. One step plus şişesi 3-5 sn çalkalanır. One Step Plus mine ve dentin 2 kez sürülür. Fazla çözücüyü buharlaştırmak için minimum 10 sn havayla kurutulur. edilir. Bond uygulanır Beklemeye gerek yoktur. edilir Bond uygulanır Hafifçe havayla dağıtılır. edilir. Mikrosızıntı Miktarlarının Araştırılması Restorasyonları bitirilmiş, akrilik bloklara gömülmüş dişler, kesit alma cihazına dişin uzun aksına paralel olacak şekilde yerleştirildi. Dişlerden bukko- 27

3 Tablo II. Çalışma için seçilen self-etching adeziv sistemlerin içerikleri Adeziv Sistemler (Üretici Firma) İçerikleri Train SPE & One Step Train SPE Plus Primer A: Thymol blue, etanol, su (Bisco, Schaumburg, USA) Primer B: 3-Acrylamido-2-methyl propanesulfonic acid Bis(2-[methacryloyloxy]ethyl) phosphate (BisMEP) Etanol, Adeziv: One Step Plus Biphenyl dimethacrylate (BPDM) Hydroxyethyl methacrylate (HEMA) BIS-GMA, Aseton Fluoroaluminosilicate glass filler AdheSE (Ivoclar Vivadent AG, Liechtenstein) ibond Gluma inside (Heraeus Kulzer, Germany) XENO III (Dentsply Caulk, Canada) Clearfil SE Bond (Kuraray, Japan) AdheSE Primer Dimethacrylate Phosphonic acid acrylate AdheSE Bond dimethacrylate Silicon dioxide Bond 4-methacryloxyethyltrimellitic acid (4-META) Urethanedimethacrylate (UDMA) Glutaraldehyde Acetone/water Likit A Purified water, etanol Butylated hydroxy toluene (BHT) Highly dispersed silicon dioxide Likit B Phrosphoric acid modifiyed methacrylate resins Mono fluoro phosphazene modified polymethacrylate resin Urethane dimethactylate Butylated hydroxy toluene (BHT) Compharquinore Ethyl-4-dimethylaminobenzoate Clearfil SE Bond: Primer 10-Methacryloyloxdecyl dihydrogen phosphate (MDP) Hydrophilic dimethacrylate di-camphorquinone N,N-Diethanol-p-toluidine Su Clearfil SE Bond: Bond 10-Methacryloyloxdecyl dihydrogen phosphate (MDP) Bis-phenol A diglycidylmethacrylate(bis-gma) Hydrophilic dimethacrylate Lot No E38487 E lingual yönde dişin uzun aksına paralel olarak 0.7 mm kalınlığında 8-9 kesit alındı (Şekil 1B). En dış kısımlardaki kesitler çalışmaya alınmadı. Her dişten yaklaşık 5 sağlam kesit olmak üzere (Şekil 1C), her gruptan 20 örnek ve toplam 100 örnek mikrosızıntı araştırmasına dahil edildi. Hazırlanan kesitlerin yüzey düzgünlüğünden emin olmak için kesitlerin her iki yüzeyi de 600 grit silikon karbit zımpara ile sulu ortamda düzgünleştirildi. Kesitlerin hem mesial hem de distal tarafında restorasyon ile dentin birleşim yerlerine çentikler açıldı. Kesitlere kum saati formu verildi (Şekil 1D). Restorasyonların marjinlerindeki birleşim yerinin 0.5 mm çevresi haricindeki tüm yüzeyler, çabuk donan tırnak cilası ile iki kat kaplandı. Hazırlanan örnekler %50 lik gümüş nitrat solüsyonunda (ph=3.4) karanlık odada 24 saat bekletildi. Beş dakika su altında yıkandıktan sonra, 12 saat ikinci banyo solüsyonuna (fotodeveloping) batırıldı. Gümüş Şekil 1. İnsan dişinde resin-dentin ara yüzeyindeki mikrosızıntı miktarını ölçmek için hazırlanan kesitlerin şematik sunumu. iyonlarını metalik gümüşe indirgemek için 8 saat floresan ışığa maruz bırakıldı ve dişler beş dakika su altında yıkandı. Kurutmaya bırakıldı (Şekil 1D). 5 self-etching adeziv sistemlerin oluşturdukları rezin-dentin ara yüzeyi boyunca sızan gümüş partikül miktarları, Stereomikroskopta (Nikon SMZ 645) X100 büyütmede ölçüldü. Kesitlerin distal ve mezialindeki çentiklerden, rezin-dentin ara yüzeyi boyunca sızan gümüş partiküllerinin uzunlukları ölçüldü. Ortalamaları alınarak mikrometre ye (µm) çevrildi. BULGULAR Beş self-etching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait maksimum, minimum, ortalama ve standart sapma değerleri µm cinsinden ölçüm sonuçları Tablo III te verilmiştir. Beş self-etching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait maksimum, minimum, ortalama ve standart sapma değerlerinin % olarak değerleri Tablo IV te verilmiştir. Beş selfetching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait karşılaştırmalı ortalama sonuçları (µm ve % olarak) Grafik I de görülmektedir. Çalışmamızda, verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Kruskal Wallis ve Mann-Whitney-U testleri kullanıldı (Tablo V). Mikrosızıntı test sonuçlarına göre an az sızıntı Clearfil SE Bond ta görüldü (Resim 5). Diğer selfetching adeziv sistemlerle karşılaştırıldığında istatistiksel olarak önemli bir fark bulundu (p<0.05). Clearfil SE Bond tan sonra en az sızıntı AdheSE Bond ta görüldü (Resim 2). AdheSE Bond ta görülen sızıntı miktarları geriye kalan 3 self-etching adeziv [Xeno III (Resim 4), Tyrian & One Step Plus (Resim 1) ve ibond (Resim 3)] ile karşılaştırıldığında aralarında istatistiksel olarak fark önemli bulundu (p<0.05). Diğer üç adeziv sistemin gümüş sızıntı miktarlarının (Tyrian 28

4 SPE & One Step Plus, Xeno III, ibond) birbiriyle karşılaştırılmasında aralarında istatistiksel olarak fark anlamlı bulunamadı (p>0.05). Tablo III. Beş self-etching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait maksimum, minimum, ortalama ve standart sapma değerleri (µm cinsinden) N Minimum Maximum Ortalama (µm) Standart Sapma Gruplar P Tyrian SPE&One Step Plus AdheSE * P= P<0.05, Önemli Tyrian&One Step Plus ibond P= P>0.05, Önemsiz Tyrian&One Step Plus - Xeno III P= P>0.05, Önemsiz Tyrian&One Step Plus Clearfil SE Bond * P= P<0.05, Önemli AdheSE ibond * P= P<0.05, Önemli Tyrian SPE& One Step Plus AdheSE Xeno III * P= P<0.05, Önemli AdheSE ibond Xeno III Clearfil SE Bond AdheSE Clearfil SE Bond * P= P<0.05, Önemli ibond Xeno III P= P>0.05, Önemsiz ibond Clearfil SE Bond * P= P<0.05, Önemli Xeno III Clearfil SE Bond * P= P<0.05, Önemli KW= Tablo IV. Beş self-etching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait maksimum, minumum, ortalama ve standart sapma değerleri (% olarak) Tyrian SPE& One Step Plus N Minimum Maximum Ortalama (%) Standart Sapma % AdheSE % ibond % Xeno III % Clearfil SE Bond % Mikrosızıntı Test Sonuçları Resim 1. Tyrian SPE & One Step Plus uygulanmış örneklerde, hibrit tabakası boyunca oluşan gümüş sızıntısının Stereomikroskop taki görüntüsü (X40). D: Dentin, K: Kompozit % 42,95 % 30,55 % 23,90 %15,55 % 12,05 Tyrian AdheSE ibond Xeno III SE Bond sızıntı yüzdesi sızıntı miktarı Grafik 1. Beş self-etching adeziv sisteminin mikrosızıntı testlerine ait karşılaştırmalı ortalama sonuçları (µm ve % olarak). Tablo V. Self-etching adeziv sistemlerin mikrosızıntı değerlerinin istatistiksel karşılaştırılması Resim 2. AdheSE uygulanmış örneklerde, hibrit tabakası boyunca oluşan gümüş sızıntısının Stereomikroskop taki görüntüsü (X 40). D: Dentin, K: Kompozit 29

5 Resim 3. ibond uygulanmış örneklerde, hibrit tabakası boyunca oluşan gümüş sızıntısının Stereomikroskop taki görüntüsü (X 40). D: Dentin, K: Kompozit Resim 4. Xeno III uygulanmış örneklerde hibrit tabakası boyunca oluşan gümüş sızıntısının Stereomikroskop taki görüntüsü (X 40). D: Dentin, K: Kompozit Resim 5. Clearfil SE Bond uygulanmış örneklerde hibrit tabakası boyunca oluşan gümüş sızıntısının Stereomikroskop taki görüntüsü (X40). D: Dentin, K: Kompozit, A: Adeziv TARTIŞMA Araştırmacılar tarafından mikrosızıntının nedenleri olarak, restoratif materyalin diş yapısına zayıf adaptasyonu ve restoratif materyalde uyguladıktan sonra fiziksel ve kimyasal değişikliklere bağlı olarak görülen boyutsal stabilite kaybı gösterilmektedir. 1,2 Birçok araştırmacı diş-restorasyon ara yüzeyinde mikrosızıntının belirlenmesinde boyayıcı ajanlara bağlı olarak meydana gelen renklenmelere skor değerleri verme yöntemini kullanmaktadırlar Biz yaptığımız bu çalışmada diğer araştırmacılardan farklı olarak dentinrestorasyon arasındaki mikrosızıntıyı belirlemede Stereomikroskop cihazı altında değerlendirmeler yapıldı. Sano ve ark. 13 rezin-dentin ara yüzeyinde boşlukların mevcut olduğunu ve adeziv rezin ile hibrit tabakası arasına gümüş nitrat gibi solüsyonların penetre olduğunu bildirmektedirler. Retief 14 yaptığı çalışmasında kullandığı adeziv ve restoratif sistemlerin, dentinde ve restorasyonun dişeti kenarında meydana gelen sızıntıyı engelleyemediğini ifade etmektedir. Araştırmamızda yeni nesil beş farklı self-etching adezivlerden elde edilen kesitlerde yapılan gümüş boyaması sonucu en fazla mikrosızıntı hibrit tabakası boyunca görüldü. Elde ettiğimiz sonuç yukarıdaki çalışmaların sonuçlarıyla uyum göstermektedir. Cardoso ve Sadek 15 farklı adeziv sistemleri kullandığı çalışmalarında en düşük mikrosızıntı miktarını Clearfil SE Bond sisteminde bulduklarını bildirmektedirler. Çalışmamızda en az sızıntının Clearfil SE Bond sisteminde tespit edilmesi Cardoso ve Sadek 15 in çalışmasıyla benzerlik göstermektedir. Clearfil SE Bond adeziv sisteminin çalışmamızdaki diğer adeziv sistemlerinden daha az sızıntı miktarı göstermesi orta kuvvette self-etching primere sahip olmasının yanı sıra içerdiği monomerlerin karboksil ve fosfat gruplarının rezidüel hidroksiapatit kristalleriyle kimyasal olarak bağlanmasıdan kaynaklanmış olabilir. AdheSE Bond un rezin-dentin ara yüzey boyunca Xeno III, Tyrian SPE & One Step Plus ve ibond dan daha az mikrosızıntı göstermesi orta kuvvette asidik primere sahip olmasına, bununla birlikte içerisindeki metakrilat miktarının azaltılmış olmasına bağlanabilir. Böylelikle bu adeziv sistem hidrolize karşı daha dirençli bir yapı oluşturmaktadır. 30

6 Tyrian SPE & One Step Plus adeziv sisteminde ph değeri 1 den düşük olan 3-Acrylamido-2methyl propanesulfonik asit monomerinin bulunması demineralizasyon derinliğini arttırarak yüksek miktarda mikrosızıntı görülmesine yol açabilir Xeno III ün likit A ve B sinin karıştırılmasıyla kuvvetli derecede asidik yapı gösteren serbest fosforik asit gruplarının oluşması sızıntı miktarının fazla olmasına neden olarak gösterilebilir. Birçok araştırmacı hassasiyet giderici ajanların adeziv sistemlerin bağlanma dayanımını azalttığını literatürde bildirmektedir ibond adeziv sisteminin hassasiyet giderici ajanlar ihtiva etmesi dentine bağlanmasını azaltarak daha fazla oranda mikrosızıntı göstermesine yol açabileceğini vurgulayabiliriz. Çalışmamız sonucunda iki aşamalı orta kuvvetteki self-etching adeziv sistemlerin daha az sızıntı göstermeleri, uygulanan restorasyonların başarısını olumlu etkileyeceğini bununla birlikte tek aşamalı selfetching adeziv sistemlerini geliştirici yönde gerek laboratuvar gerekse de kliniksel araştırmaların yapılması gerekliliği bulunduğunu söyleyebiliriz. SONUÇ Mikrosızıntı testi sonucunda, rezin-dentin ara yüzey boyunca en az sızıntı Clearfil SE Bond ta, sonra da AdheSE Bond adeziv sistemlerinde görüldü. Ortakuvvetteki self-etching adeziv sistemler (SE ve AS) çalışmamızda kullandığımız diğer adeziv sistemlere göre daha az mikrosızıntı sergiledi. Kuvvetli self-etching primere sahip olan Tyrian SPE & One Step Plus ve Xeno III de dentine fazla miktarda gümüş sızıntısı görüldü. Tek aşamalı ve tek uygulamalı adeziv sistem olan ibond da kuvvetli self-etching adezivlere (Tyrian SPE & One Step Plus ve Xeno III) göre daha az gümüş sızıntısı görüldü. KAYNAKLAR 1. Sporrius O, Grossman ES. Marginal leakage of composite resin restorations in combination with dentinal and enamel bonding agents. J Prosthet Dent 1989; 61: Trowbridge HO. Model systems for determining biologic effects of microleakge, Oper Dent 1987; 12: Bulucu B, Belli S: Kompozit rezin dolgularda sızıntının azaltılabilmesi için önerilecek kaide restoratif materyaller. Selçuk Diş Hek Fak Derg 1998; 8: Derand T. A lining system for composite resin filling. J Prosthet Dent 1990; 63: Nakabayashi N, Kojima K, Masuhara E. The promotion of adhesion by the infiltration of monomers into tooth substrates. J Biomed Mater Res 1982; 16: Pioch T, Staehle HJ, Duschner H, Garcia-Godoy F. Nanoleakage at the composite-dentin interface: A review. Am J Dent 2001; 14: Watanabe I, Nakabayashi N, Pashley DH. Bonding to ground dentin by a phenyl-p self-etching primer. J Dent Res 1994; 73: Pashley DH, Carvolho RM. Dentin permeability and dentin adhesion. J Dent 1997; 25: Van Meerbeek B, De Munck J, Mattar D, Van Landuyt K, Lambrechts P. Microtensile bond strengths of an Etch&Rinse and Self-Ectch adhesives to enamel and dentin as a function of surface treatment. Oper Dent 2003; 28: Arias VG, Campos IT, Pimenta LAF. Microleakage study of three adhesive systems. Braz Dent J 2004; 15: Ateyah AZ, Elhejazi AA. Shear bond strengths and microleakage of four types of dentin adhesive materials. J Contemp Dent Pract 2004; 1: Ünlü N, Belli S, Özer FF. Üç yeni nesil dentin bonding sisjemin klas 5 kavitelerde mikrosizıntılarının değerlendirilmesi. Cumhuriyet Diş Hek Fak Derg 1999; 2: Sano H, Yoshikawa T, Pereira PNR, Kanemura N, Morigami M, Tagami J & Pashley DH. Long-term durability of dentin bonds made with a self-etching primer, in vivo J Dent Res 1999; 78: Retief DH. Do adhesives prevent microleakage? Am J Dent 1994; 44: Cardoso PEC, Sadek FT. Microtensile bond strength on dentin using new adhesive systems with self-etching primers. Braz J Oral Sci 2003; 2: Santini A, Mitchell S. Effect of wet and dry bonding techniques on marginal leakage. Am J Dent 1998; 11: Seara SF, Erthal BS, Ribeiro M, Kroll L, Pereiara GDS. The influence of a dentin desensitizer on the microtensile bond strength of two bonding systems. Oper Dent 2002; 27: Titley K. Penetration of a dentin bonding agent into dentin. Am J Dent 1994; 7: Yazışma Adresi: Dr. İhsan HUBBEZOĞLU Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı Kampüs / SİVAS Tel: / 2792 E-posta: hubbezoglu@cumhuriyet.edu.tr 31