Dün ve Bugün. Atatürk'ten Damlalar

Transkript

1

2 Dün ve Bugün O niı ebediyete verdiğimiz o acı gün halâ gözlerimin önünde. O buhranlı günün elemiyle gönlüm halâ titremekte. Çok iyi hatırlıyorum. Öğle zamanıydı. Evden okula dönüyordum. Hava berraktı. Fakat caddeleri uhrevi bir sessizlik kaplamıştı. Okulun kapısından girince hazin bir m anzara ile karşılaşıyorum: Koşan, zıplayan, bağıran çocuklar yere mıhlanmış gibiydiler. Neşeli ve gürbüz çocuk seslerinden ortada hiç bir nişane k a l mamıştı. Kasvetli akasyaların altı ağlayanlarla dolmuştu. Ne olmuştu bu çocuklara? Hangi m erhametsiz el oyularını bozmuş, hangi kara h a ber yasa boğmuştu onları?.. Sormak ve öğrenmek istiyordum. Fakat kime nasıl soracaktım. Ben de bilm iyordum. Ağlayan bir öğrenci kafilesine yaklaşıyo- rum. Ne çareki ne ben çocuklara birşey sorabilyorum ne onlar bana birşey söyleyebiliyorlar. His tezatlarının mahşer olduğu bir an. Bana hiç kimse bir şey söylemeden ne olduğunu sezmişti içim. Ah! diyordum. Ecel O na nasıl kıyabildi? Toprak titremeden O nu bağrına nasıl basacak. Zaman donmuştu sanki. Düşünme kabiliyetimi çoktan kaybetmiştim. A tatürk ve ölüm Ne muazzam bir tezaddı bu. Bu kadar korkunç bir tezadın gerçek olduğuna inanmak istemiyordu kalbim. Mantığım durmuş, hislerim gözlerimde yaş olmuştu. Aradan on yıl geçti. Bundan ne çıkar ki... Geçen günler izdirabıradan hiç bir şey a- Up götüremedi; götüremedi. Aynı derin acı ile bugün de ağlıyorum. Benim için, Türk çocukları için ve bütün Türk milleti için bir tek teselli yolu var: Ata mızın güzel eserini ebedileştirmek. Bu milli vazifeyi hakkiyle başardığımız gün Atatürk'ten Damlalar Bizim halkım ız çok temiz kalbli, çok asil ruhlu, terakkiye çok kabiliyetli b ir h alk tır. Bu halk eğer bir defa m uh atap larının sam im iyetle kendilerine hâdim olduklarına kani olursa h er tü rlü h arek eti derhal kabule âm adedir. * C um huriyetim izin m esnedi T ürk cam iasıdır. Bu cam ianın efradı ne kadar T ürk harsiyle m eşbu olursa o cam iaya istinat eden cum huriyet de o k adar k u v vetli olur. ««Dünyada h er şey için, m addiyat için, m aneviyat için, h ay at için, m uvaffakiyet için en hakikî m ürşit ilim dir, fendir. İlim ve fennin haricinde m ürşit aram ak gaflettir, cehalettir, dalâlettir. Halâs için, istiklâl için evvel ve âhır düşm anla bütün m evcudiyetim izle vu ruşm ak, onu m ağlûp etm ekten başka k a ra r ve çare y oktur ve olamaz. M illetten çok şey talep etmemeliyiz. Ona hizm et edenler vazifelerini ifadan başka b ir şey yapm am ışlardır. *» H üküm etin hikm eti m evcudiyeti m em leketin asayişini, m illetin huzur ve rah atım tem in etm ektir. H ü rriy etin de, m üsavatın da, adaletin de noktai istinadı H âkim iyeti M illiyedir. İlham ve kuvvet kendisidir. membaı, m illetin ATATÜRK içimiz ferahlıyacak ve ıstırabımız biraz olsun hafifleyecektir. Gözlerimizin yaşı belki dinmeyecek. Olsun. Yeterki imanımız sa r sılmasın. İşte bize lâzım olan tek şey. A tatürk ü sevmek, O nu unutmamak. Bu, bıraktığı mukaddes emaneti^ korumak, geliştirmek, yükseltmek ve yaşatm ak demektir. Milletçe bunu yapıyor ve yapmağa devam edeceğiz. Türk Cumhuriyeti Türk Milletiyle beraber yaşıyacaktır. Dün olduğu gibi bugün de aziz Ata ımzın nurlu izindeyiz. Bizi yolumuzdan hiçbir kuvvet döndüremiyeeektir. Feride NAZAN

3 fc'1 >'*> O- İdare yeri: Kadirhane Caddesi No. 18 AYLIK EDEBÎ, İLMÎ, KÖYCÜ DERGİ EDİRNE Sahibi ve Neşriyatı Fiilen İdare Eden: ; Uluğ Turanlıoglu, Abone: Yıllığı (500) kuruştur. Yeni seri. Sayı 8 49, 15 KASIM 1948 Bütün Cepheleriyle Atatürk ATATÜRKÜN KAHRAMANLIĞI Tarih, günün birinde, «Mustafa Kemal, 1919 senesi, mayıs on dokuzunda Anadolu ya geçip millî kurtuluş hareketine baş oldu ve onun sevk ve idaresinde vatan k u r tuldu.» diyecektir. Lâkin hakikat bu kadar basit olmaktan çok uzaktır. Mustafa K e mal, Anadolu ya geçtikten sonra bir «Erzurum kongresi» nin reisliğini almak için bile bir meydan muharebesindeki cehdi sarfetmiştir. Onu takip eden «Sivas kongresi» nde ise, kendi fikri ve kendi şahsı a- leyhinde binbir türlü muhalif cereyanlarla çarpışmak ıztırarm da kaldı. Bu satırları yazan m uharrir, kendi müşahedelerine dayanarak iddia edebilir ki, 1920 de, Akhisar, Aydın ve Balıkesir deki (Kuvayı Millîye) erkânı henüzmustafa Kemal diye bir şef tanımıyorlardı. Ondan ziyade bir «Demirci Efe» ile bir «Çerkeş Etem» e berbağlamış bulunuyorlardı; millî kurtuluş h a r bimizin tarihinde (Mustafa Kemal Paşa- Çerkes Etem ikiliğinin) İkinci İnönü nün ferdasına kadar devam ettiği görülecektir. Hatta, gün olacak, bu çete reisi, Anafartalar kahram anından daha ziyade rağbet ve itibara erecektir. Millet Vekilleri, onun huzurunda ayağa kalkacaktır ve Mustafa Kemal Paşa onu, Ankaraya her bir gelip gidişinde «Merasimi mahsusa» ile' karşılaayıp uğurlayacaktır. Mustafa K e mal gibi gururlu bir insanın, takip ettiği gaye yolunda, bu kadar ağır bir zarurete boyun eğişi bize fedakârlığın en son haddi gibi görünebilir. Halbuki, o bundan daha ağır şartlara tahammül göstermiştir ve Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU her adımda bir şahsiyetinden vererek, gönülden vererek, sinirlerinden vererek, o sarp yolu, böylece kanaya, kanaya sökmûştür. Diyebilirim ki, onun kendi nefsine ve nefsaniyetine karşı bu cidali, m uhiti üzerindeki bu azmi ve âtıl maddeyi itip kımıldatıp harekete getiriş cehdi ömrünün son yıllarına kadar devam etti. ATATÜRKÜN DÂHİLİĞİ Eski rejim erkânından, hatta eski kazaskerlerden birisi, bana, bir gün demişti ki, «Tarihimizde bunun kadar büyük bir psikoloğ tanımıyorum. Milletin ruhunu a- vucunun içi gibi biliyor. «Milletin ruhunu avucunun içi kadar biliyordu. Zira, hiçbir fert mensup olduğu milletle onun kadar kaynaşıp birleşmemiştir. Milletin bütün izdiraplarm ı kendi vücudunda hissetmiş; m illetin neyi istediğini, neyi istemediğini, ne düşünüp, neden şikâyet ettiğini kendi beynin hareketlerinde ve kendi vicdanının feveranlarında keşfedip anlamıştı. Lâkin, bu noktada gene bir sürü istifham işaretleri karşısında kalıyoruz. Çünkü bu hadiseyi müşahede ve tesbit etmekle onu izah etmiş olmadık. Biliyozur ki, Türk m illeti susan ve derdinden serrişte vermiyen bir millettir. Mustafa Kemal bu isfenksin muammalı çehresini nasıl okuyabildi? O- nun granitten gövdesine hangi yerinden hulûl etti? Ve onu nasıl, cins bir küheylan gibi derhal harekete getirdi? Hiçbir âlimin bile keşfedemiyeceği sır işte buradadır. ATATÜRKÜN DEVLET KURUCULUĞU O, her şeyden evvel dünyaya bir devlet U 5 -

4 reisi olarak geldi. İnsanları sevk ve idare etmek hünerini o hiçbir kitaptan öğrenmedi. Bu bilgi ve bu haslet ile doğdu. Onun içindir ki, tasavvur ettiği bütün inkilâpları, sokağa düşmeksizin, gayrı mes ul yığınların kör kuvvetine peyrev olmaksızın, bir damla kan dökmeden, bağırıp çağırmadan, yıkıp yakmadan, daima kanunî şekillere dayanarak, dâima bir «Devlet Adamı» o- toritesi, bir devlet adamı mes uliyeti ile başarıp meydana getirecektir. Bu kadar in sani, bu kadar medenî bir inkilâp hadisesine cihan tarihinde ilk defa ratgeliyoruz. Mustafa Kemal harp tekniğinde olduğu gibi, ihtilâl tekniğinde de yekta ve emsalsiz bir tacticien idi. ATATÜRKÜN MİLLİYETÇİLİĞİ Hudutsuz bir gurur; hudutsuz bir izzetinefs... İşte, milliyet duygusu onda böyle te celli etmiştir. Dünyanın en rind, en kalender ve en müsamahalı bir insanı olan Mustafa Kemal, bir yabancinm, hasseten bir AvrupalI yabancının bulunduğu yerde, gene dünyanın en kaygılı, en dedirgin ve en alıngan adam larından biri haline girerdi. O, Türk milletinin daima tetikte uyanık şuuru idi. Türk milleti, onda tek bir adam haline mkilâp etmişti. Bütün hassasiyeti, bütün dehası, bütün enerjisi millî faziletlerimizin bir hulâsası gibiydi. Öyle ki, ecnebi müdekkik A tatürk ün şahsında bu vasıfların bütün karakteristiklerini toplamış bulunabilirdi. Tek bir insanın bir mület haline bu tenıessülü tıpkı, Pagan dinlerin ban İlâhi misterlerini andırıyor. Zaten o- nun millet yolunda her karekterinin bir sembolik âyinden farkı yoktu. Acaba, m illiyetçiliği bir mezhep, bir din haline sokmayı aklından geçirdi mi? Geçirmemiş olsa bile Türklüğü, bütün Türk plan şeyleri, diııdarane bir aşk ile sevdiğini biliyoruz ve em iniz'ki, dünyaya gözlerini kaparken a- sîl (soy) un ebediyeti içinde eriyip gittiğine imam vardı. ATATÜRK ÜN ASKERLİĞİ Mustafa Kemal her şeyden evvel bir askerdi. İnkılâpçılığı, milliyetçiliği, kahramanlığı, dahiliği, devlet kuruculuğu, hatta insanlığı bütün usarelerini, bütün kudretlerini bu ana vasıftan, bu kökten, bu asli cevherden almışlardır. Evet, A tatürk sapma kadar askerdi: fa 116 DAMLA kat, m ilitarist değildi. Harbi, şevk ve şetaretle yapardı; harbi aramazdı. «Harpçi olamam. Çünkü, harbin fecaatlerini herkesten iyi bilirim» derdi. Ve belki, bu fikrini, bu içtihadını hareketiyle ispat etmek içindir ki, bir devlet resisi sıfatiyle de kendisine o kpdar yakıysan ve taşımaklao kadar haklı olduğu ü- niformayı giymekten çekinmişti. Taşımakta o kadar haklı olduğu dedim. Zira harp sonrası rejim leri, nice çavuşlara, nice sokak politikacılarına birer general veya maraşal kıyafetlerine girerek nice orduların, nice devlet ve milletlerin talihiyle bir oyuncak gibi oynamak fırsatını vermiştir. Hatıra gelebilir ki, Atatürk, biraz da bunlar sırasında görünmekten tiksindiği ve kendi meşru üniformasının şerefini esirgediği için milleti arasında daima bir «ferdi millet» gibi dolaşmağı adet edinmişti. ATATÜRKÜN İNSANLIĞI A tatürk ün asil yüreği -pas tutmayan madenler gibi- kin nedir bilmemiştir. Devlet, millet ve inkılâp davalarındaki husumetleri ne kadar sert ve derin ise, kendi şahsına ve hususî hayaüna taaîûk eden meselelerdeki hiddetleri o derece hafif ve geçici idi. Mustafa Kemal, bütün manâsiyle feleğin çemberinden geçmiş, hayatın binbir türlü çevri içinde pişip erimiş bir adam olduğu için, insanların zayıflarını herkesten iyi biliyor ve bulara kızmaktan ziyade acımak lâzım geldiğine kani bulunuyordu. Aeimak. A tatürk te bu hassanın da ne kadar derin olduğunu belki bilmeyenler vardır. Çünkü, Devlet ve Millet şefliği vazifesini her şeyin fevkinde tutan bu insan, ammeye, yüreği yufka bir adam manzarasiyle görünmek istemezdi. Buna rağmen çok defa bir arkadaşın ölümüne saatlerce hüngür hüngür ağladığını, bir kurban kesme merasiminde boğazlanan hayvanın teprenişlerini görmemek için başını çevirdiğini ve harp sahalarında düşman cesetlerine gözleri sulanarak baktığını görenler arasmdayım. Zarurete' düşmüşlerin imdadına yetişmek tanıdıkları, kimselerden hasta olanların tedavisine yardım etmek; hatta bazı ailevî geçimsizliklerden muzdarip ahpaplarımn madî ve manevî müşküllerini halle çalışm ak hemen her günlük meşgalelerini teşkil ederdi. (ATATÜRK, 1848)

5 I Atatürk ve Musiki DAMLA Mahmut Ragıp GAZİMİHAL B üyük A tatü rk ün m usiki İle alâkalı sulh devrelerinde m üm kün olur; şu duygu ve düşünceleri hakkında ufulündenheri neşredilen y azılan bir dosyada şartla ki, hareketin ayrıca m addî desteği ve m üşevvikleri de bulunm alıdır. biriktirm iş bulunuyorum. Son zam anlarda İşte son çeyrek asırlık sulh devrem izde bilhassa sıklaştığına şahit olduğu muz bu yoldaki yazıları b irer kere daha A tatü rk ün başta gelen m usiki alâk a sı bizdeki son hareketin ilk âm ili oldu. gözden geçirerek tasnif ve tahlillerini Böyle bir devir açılm asaydı (ve korunyapm ak şüphesiz ki faydalı olursa da, m asaydı) m eselâ büyük kom pozitörümüz böyle bir iş bütün bir k itap kalem e alınm A dnan Saygun yetişm ezdi. Saygu- asını gerektireceği için bugünlük u- nun varlığı Tanzim atın hazırlıkçı ta k litçiliğini m um i birkaç nokta üzerinde durm akla aştığım ızın başlıca delilidir. yetineceğim. Tarih Napolyon B onapart ve hattâ Umumî musiki tarihinin asırlar boyunca Victor Hugo gibi «musiki dışı» A m usire m eydana koyduğu m isallere gö que) büyükleri kaydetm iştir. A tatürk.devlet büyüklerinin m usiki ile müsbet yolda alâkanm aları bu sanatın iyiliğinde, ve hattâ bazan inkılâp ham lelerinde - dolayısiyle - âm il olmuş, m addi him ayeler m uayyen gelişm e istid atlarını öylelerinden değildi; «anlam adığını an la r görünen» Snob lardan da.değildi. H â tıra ve itiyadım hafızasında eskiden b i riktirm iş bulunduğu parçaları tabiatiyle arar, dinler ve severdi. F akat daha yük kolaylaştırabiîm iştir: Meselâ Fransa sek esereri anlam ıya da çalışırdı: Sen kıralı X IV üncü Louis nin sanatseverliği fonik konserleri takibettiğini, dört sesli m illî F ransız operasının d erhal doğm a koro m usikisini ta k d ir ettiğini hep b iliriz... sında m addeten rol oynadı. B aviyera İhzari musiki tahsili görmiyenle- kıralı II. nci Louis nin yüksek musiki rin anlayış kifayetsizliği p ek tabiî olara anlayışı R. W agner in muazzam eserini k onda da görülm esine rağm en, genç günü gününe destekledi; v.s.. Musikinin liğin anlayış olgunluğundan nasipli yetişm düşkünlük devreleri geçirm esine sebebiyet esini görm ek arzusu - m uhtelif ki- verm iş hüküm darlar da oldu: Meselâ tabevlerindeki fıkraların da delâleti kendi m usiki tarihim izde III. Selim veçhile - ta rih e geçmiş bulunm aktadır. gibi m usikişinas padişahların parlak M usikisiz kalan cem iyet safhası var m usiki devirleri arasında K anunî S u l mıdır? diye bir soru o rtaya atılsa cevabım tan S ü le y m a n ın son padişahlık y ıllarında m usiki tah d itleri sanatın aleyhine olm bulm akta güçlük çekerdik. M abet, te m usiki, orduda m usiki, okulda m usiterhane uştu; bu padişah gerçi tek k e ve m ehki, eğlence yerlerinde m usiki, sahnede musikilerini gölgeletmemişti a- m usiki, hulâsa h er toplantıda m usikiyi ma, saz âlem lerini şiddetle yasaklatm a bulm ağa hep alışığızdır. Bu sebeple A- sı m usikiyi uzun y ılla r için sarstı. ta tü rk ün yalnız hususi m eclislerinde (G elibolulu Âli bu düşüklük d e v re sini sazendelik etm iş kim selerin inhisarlı esef duyarak anlatanların başında ge hâtıraların a dayanarak onun m usiki te lir).. Bu gibi em sale nazaran büyük lâkkileri hakkında eksiksiz hüküm ler ta tü rk ün m usiki ile olan alâkasının h u çıkarm ıya kalkışm ak kifayetsiz b ir a ra ş susiyetleri üzerinde ne kadar durulsa tırm a tarzı olurdu. İnsan olm ak sıfayeridir. C um huriyet devrindeki m usiki tiyle onun da neşeli geçirm iye m ecbur canlılığının başlangıcında o alâkanın bulunduğu saatleri vardı, ve öyle anlarında rol oynadığı m uhakkaktır. Tanzim attan beri devam edegelen «taklitçi ve ideali istikrarsız yenilik çabalam alarının şuur şen p arçalar dinlem ek ister, hâtı- ralariyle başbaşa kalm aktan hoşlanırdı. (H erkesin yaptığı gibi). kazanabilm esi böyle b ir-alâk ay a m uhtaçtı. A tatü rk ün «musikinin bizdeki ileri- Musiki hareketinin canlanm ası (Devamı 124. sahifede) 119

6 T A V A F ı»» a w *ooe,s8tm» w o o ı> Bir milletin melâlini söyler derin derin Derya, önünde çırpınarak Dolmabahçe nin. Gönlümde eski hâtıralar, eylerim tavaf, Artık o değmiyor diye muzlimdi her taraf. Çamlar hüzünlü, yollara düşmüş söğüt, çınar, Yaprak döküp huzura kapanmıştı sonbahar. Mermerli methalin O na lâyık vekarı boş, Heyhat o muhteşem kapının İntizarı boş. Sessiz nöbetçiler de heyülâ dolaşmada, Her yerde bir kederli muamma dolaşmada. Susmuş bütün saray, nefes almaz o izdiham. Son uykusunda tek rahat.etsin deyip Atam. Sön uykusunda öyle mi bir devr uyandıran. Bir ırka can veren Atatürk adlı kahraman? Düşsün olur mu toprağa göçmüş cihan gibi. Sönsün o mavi gözleri bir asüman gibi. Sussun o mâvera konuşan mâdeni şada. Dursun olur mu hilkate bir fahr olan zekâ? Sözler ki çağlayıp güldüren bir pınar gibi, Hisler ki şahlanıp atılan dalgalar gibi, Âtlyye, hâle, geçmişe her anda bir temas, Bin türlü ihtisas İle bin türlü ihtiras. Milyonla halkı cezb ile mihrak olan zekâ, İfratı, hadsi, vecdi, tezadiyle bir dehâ. Bir meşaleydi neş esi her bezme nur olur, Bir harikaydı benliği bir mülkü doldurur. Cismiyle pek güzeldi ve ruhiyle devdi o. Bir yıldırımdı, bir mütekâsif âlevdi O. Eyvah O varlığın bize kalmış fesanesi. Yastıkta bir ışık- yele, arslan nişanesi. Karşımda servilik ve gurubun vuran alı. Göklerde şimdi Çankaya nın şanlı kartalı. Ey nam alan, zafer yaratan, inkılâp açan, Ey yol veren hükümleri tarihe bir zaman. Ey eskf kahramanları geçmiş asırların, Gazl ye İhtiram ile kalkın ve toplanın. Saf bağlayıp selâma durun hep! O dur gelen. Türk ırkının muhabbeti üstünde yükselen. Ölmez evet gönüllerde heykel kuran ATAM. Lâkin nedir içimdeki pâyansız inhidam?.. İbrahim Alâettin GÖVSA 120

7 %<&&&&&&&& AT AT URK'e Kara toprak diye en hissiz ayakiar hattâ Basamaz toprağa, toprakta cenazen varken, Ne büyüksün ki huzurunda küçüktür matem On sekiz milyon adam tek kişidir ağlarken... Mithat Cemal KIJNTAY Y A S Dökün yaprağınızı dallarım dökün, Akın yaslı yaslı sularım akın, Bükün boynunuzu bayraklar bükün. Bir alınmaz kalem vardı, yıkıldı. Durmadan, çalkanan bir kızıl deniz, Bir damla yaş gibi duruyor sesiz, Vatan ufuklarındaki en güzel çeyiz, En şanlı süs, baktım yarı çekildi. ' Kara haber: tipi; eser savrulur, Bir yanar dağ gibi içim kavrulur, Vatanın kaderi bende yuğrulur, Yas olup, yaş olup gözden döküldü. Gökyay ım derdile adını anar, Bir kararsız kuştur dalına konar, Neresinde bilmez bir yara kanar. Saran gitti boyuncuğu büküldü,,. Orhan Şaik OÖKVAY ATATÜRK Ü ANIŞ' Ne fecirde füsun, ne baharada haz, Adını söyleyen diller ağlıyor. Kalplerde hıçkırık, gözlerde niyaz, Saadet kaynağı iller ağlıyor. Sanki can vermiştin dağ ile taşa. Çevrenden nur aldı her fert, her eşya, Bu kürre görmedi senden er paşa, Pencerenden sarkan tüller ağlıyor. Sihrini kaybetti bahçeler bağlar. Sapsarı kesildi yemyeşil dağlar, Göğsünü döğmede koca bir diyar, Burcu burcu kokan güller ağlıyor. Acınla bir oldu büyük ve küçük. Granit iradenle yükseldi Türklük. Ta mahşere kadar izinde her Türk, Ülküne bağlanan kullar ağlıyor, Sıladan haber yok, her taraf^gurbet, Sayısız ülkeler gölgene hasret, Boşlukta çınlıyor bir acı medet. Sana bel bağlıyan dullar ağlıyor, Cenk meydanlarının şehsuvarıydın. En asi! milletin iftiharıydın, Hasılı Türklüğün sen her varıydın, İsmet le gezdiğin yollar ağlıyor. Geceler mehtapsız, yollar kervansız, Kaleler bayraksız, dizler dermansız. Ekinler başaksız, köyler harmansıı, Şanınla övünen beller ağlıyor. Birden bire sustu en İlâhi ses, Ufuklar ardında can verdi heves, Millet öksüz kaldı, memleket blkes. Saçını okşıyan yeller ağlıyor. Kurşuni bir matem kapladı yurdu. Ebede yol alan gemiler durdu. Gönüllerin yası gözlere vurdu, Aşkınla çırpınan seller ağlıyor. Şan dolu cenklerln dillere destan. Karşında hürmetle diz çöktü zaman, Sesinle çınladı yıllarca vatan, Hbsretfnl çeken eller ağlıyor, Artık akmaz oldu mavi ırmaklar, Simsiyah bir perde lâle şafaklar, Ruhuna eğilmiş al al bayraklar. Seni selâmlıyân dallar ağlıyor. Ruh değil, can değil, cânan İdin sen. Şifasız dertlere derman İdin sen, Milletin kalbinde iman İdin sen, Tabutunu örten allar ağlıyor. Uluğ TURANLIOĞLU 121

8 TEKİRDAĞINDA; Atatürk ün ilk Millileri kurtaranlar yalnız ve ancak muallimlerdir. Onlar ki İçtimaî heyetleri hakikî milletler haline koyarlar. diyen ATATÜRK, yeni Türk harflerinin başöğretmenliğini ilk defa bundan (20) sene evvel Tekirdağında yapmışlardı.. Bu suretle, siyasî ve idari inkilâblarımızın en mühimmini teşkil eden harf inküâbının, tatbikatına ilk defa sahne olan ve iki gün evvel kurtuluşunun (26)mcı yıldönümünü ku t layan Tekirdağ, inkilâb tarihimizde daima şerefhli bir mevki taşıyacaktır. A tatürk ün onuncu matem ve Tekirdağınm(26) mcı kurtuluş yıldönümünde bu kıymetli hâtırayı nakletmeği bir vicdan borcu saydım. Yeni Türk harfleri seferberliği bütün memleketi saran, millî bir teşebbüs ve kültür hareketi halinde devam ederken; Atatürk, 23/Ağustos/1928 perşembe sabahı saat 6,00 da Ertuğrul yatiyle Tekirdağma gelmişlerdi. Bunu haber alan Tekirdağlılar, Gazi yi görmek için, büyük ve coşkun bir sevinçle iskeleye akın etmeğe başlamışlardı. B ayraklarla süslenen şehri bir fevkalâdelik havası sarmış, iskele halılarla döşenmişti. Saat da ATATÜRK ve refakatlarindeki zevat, Ertuğruİdan ayrılarak istimbotla iskeleye yanaşmışlar, halkın alkışları ve sevinç gözyaşlariyle karşılanmışlardı. Muzika ve otomobillerin klaksonu ortalığı çınlatırken, (Yaşa, safa geldin Paşa, varol!) nidaları göklere yükseliyordu. İskeleden yürüyerek ve halkı neşeli bir çehre ile selâmlıyarak geçen GAZİ, Tekirdağlılarm şükran dolu hayranlık hisleri arasında otomobile binerek hükümet konağına geldiler. Vilâyet makamında on dakika istirahatten sonra, bütün m em urların toplandığı Umumî meclis salonuna geçen GAZİ, hazır bulunanların tazim lerini kabul buyurdular, müteakiben büyük öğretmen, hazırlattıkları kara tahta önüne gelerek birkaç sözden sonra yeni h arflere karşı beslenen alâkayı yokladılar. Burada iki saat fâsılasız meşgul olan GAZİ, ilk önce Türkçedeki (A,E,İ,I,0,Ö,U,Ü,) vokallerinin fonetik bakımdan rollerini anlattılar ve salonda bulunanların bir çoğunu im tihandan geçirdiler. Fransızca bilenalfabe dersi Hilmi YÜCEBAŞ ler muvaffakiyet gösterirken, bilmiyenler şaşırıyor, duraklıyordu. Gazi yazıyor, yazdırıyor, açıklam alarda ve teşviklerde bulunuyordu. Bu arada bir odacının yeni harfleri güzelce okuyup yazması, GAZİ yi çok memnun etti. Bu arada GAZİ, hazır bulunanlara hitaben: Şimdiye kadar hazırlanmalıydınız. diyerek serzenişte bulundular. Bu itâb, salonda bir durgunluk hâsıl etti. Bunun üzerine o zaman Tekirdağ ortaokul öğretmeni ve Muallimler Birliği Reisi bulunan Mustafa Raşit bey, GAZİ nin huzuruna doğru ilerleyerek kendilerini tâzimle selâmladıktan sonra: Paşa hazretleri, dedi; evet buyurduğunuz gibi, bizleri bu işte hazırlanmış görmediniz, müsaadenizle sebebini arzedeyim. Bundan beş on gün evvel lâtin hurufatını yayımlamağa memur bir komisyon tarafından gazetelere verilen bir ilânda (önüne gelen rastgele lâtin harflerini öğrenmeğe kalkmasın. Yakında komisyonumuz tarafından resmi m ühürlü bir alfabe yayımlanacaktır, o çıktıktan sonra öğrenmeğe gayret edilsin.) deniliyordu. İşte bunun içindir ki hepimiz o alfabenin intişarına değin bekledik. Emir buyurun o alfabe biran evvel çıksın. Göreceksiniz ki milletin ilmi, selâmeti ve terakkisi namına yapacağınız bu yüksek devrim hemen kabul edilecek ve yerine getirilecektir. Bunun üzerine GAZİ, kendine hâs bir vakar ve samimiyetle bu izahatı kabul buyurarak ileride konuşmakta bulunan İçişleri Bakanına seslendi: Şükrü Kaya, Şükrü Kaya... Beyefendinin sözlerini not ediniz ve acele ediniz... Bundan sonra halkın tezahüratı arasında yaya ofarak Belediyeye ve sonra da Zabitan Yurduna giden GAZİ, subaylarla yeni harfler hakkında konuştuktan sonra orada Liva Kumandanına yeni Türk harfleriyle şunları yazdırdı: (Zabitan Yurdunda Liva Kumandanı beyefendiye yazdırılmıştır: Bu gün Tekirdağında bulunan zabit arkadaşlarım ı ziyaretten çok memnun oldum. Bu memnuniyetimi burada hazır bulunm ayanlara da

9 Kitlen söylersiniz, Yeni Türk harflerini bütün muhitlerine serian öğretmelerini kendilerinden hassaten rica ve tateb ederim.) Zabitan Yurdundan çıkınca, gittikçe kesafeti artan halk arasında gfüçlükle açılan dar yoldan yürüyen GAZİ, Merkez Eczahanesi önünde durdular; kalabalık arasında gözlerini gezdirirken Halkevinin basamağında duran sarıklı ve' cübbeli Eskieami İmamı Mevlâna Mustafa Özereıı i: Hocaefendi, hocaefendi.. Diye çağırdılar. Hep birlikte eczahaneye girdiler. Ortada bir masa vardı. Derin bir hürm etle GAZİ yi selâmlıyan hoca: Buyurunuz Paşa hazretleri!, dedi. GAZİ, hocayı masa başına oturtarak eline bir kalemle iki yapraklı bir kâğıd uzattı: Yaz bakalım hocam! dedi ve Arabharfleriyle şu sûreyi yazdırdı: (Vettini vezzeytûni ve tûri sinine lekat haleknel insane fi ahseni takvim süm- :ne...) Geniş bir nefes alan Mustafa hoca, dikkatle ve tabiî eski harflerle bu sûreyi yazdı. Atatürk, bu yazıyı bir kaç türlü o- kuduktan sonra dedi ki: Hocam, ben bu yazdıklarım (Valtin valziton) diye de okuyabilirim, buna ne dersin? Mustafa hoca şu cevabı verdi: Efendim, bunun üstünü var, esresi var, şeddesi var, meddi var. Bakınız, bunları koyduğumuz zaman aslı gibi okunur. Atatürk, bu ibareyi bir kaç kişiye daha okuttu, herkes,her kelimeyi başka türlü okudu. Sonra, Mustafa Özerene aynı yazıyı yeni Türk harfleriyle yazmasını söyledi. Hocaefendi bilemediğinden özür diledi. Bunun üzerine Atatürk, kalemi eline alarak, aynı satırlar: yeni Türk yazısiylö yazdılar; Arapça bilen bilmeyen herkes bu yazıyı doğru olarak okudu. Bu suretle Arapça ile Türkçe arasındaki farkı çok canlı bir surette belirten büyük öğretmen ATATÜRK lâtin harfleriyle yazdığı yazıyı Mustafa hocaya göstererek: Görüyorsun ya hocam, bu harfle- GİDİYORSUN (Baş tarafı 118 de) rak bekliyeceğiz ve içimizde istikbal edeceğiz. ölüm seni bizden almadı, seni derinleştirdi, içimizin köklerine sımsıkı saracak kadar derinleştirdi. İşte o kadar. Değil mi Atatürk? İşte o kadar. (1938) D A MLA rin şeddesi meddesi yoktur. Dedi. Hem bak bu harflerle ne kadar kolay ve yanlışsız okunuyor.. İşte biz bunu düşünerek ve Garb âsarını da kolaylıkla öğrenmek, bütün cihana lisanımızı kolaylıkla öğretebilmek için lâtin harflerini kabul ediyoruz. Buna ne dersiniz? Dedi. Mustafa Koca derhal: Çok güzel efendim, çok güzel, diyecek bir şey yok. Allah muvaffak etsin. Cevabmı verdi. Bundan sonra ATATÜRK, kendi el yazılariyle olan kâğıdı Mustafa hocaya vererek: (Sizden Türk yazısını öğrenmenizi isterim.) Dedi. Bu kıymetli yadigârı se vinçle alan hoca çekildi. A tatürk, bundan sonra dakika şehirde bir gezinti yapmışlar, halkın coşkun sevgi tezahürleri arasında (Yaşa, varol!) nidalariyle uğurlanarak saat 15 te Ertuğrul yatıyle Îstanbula dönmüşlerdir. Ertesi günü ATATÜRK, Tekirdağm daki intihalarını gazetecilere şöyle anlatmışlardır: «İlk fırka kumandanı olduğum Tekir - dağını (14) sene sonra ziyaret edebildim. Bundan çok memnun ve miinşerih olduğum nokta şudur: Tekirdağlı vatandaşlarım daha şimdiden yeni Türk harflerini yazıp okumağı hemen öğrenmişlerdir; diyebilirm. Memurların kâffesini bizzat im tihan ettim. Sokaklarda ve dükkânlarda halk ile temaslar yaptık. Arab harfleriyle hiç yazmak, okumak bilmeyenlerin Türk harfleriyle ünsiyet etmiş olduklarını gördüm. Henüz ortada salâhiyettar makamatın tasdikinden geçmiş bir rehber olmadan, henüz mektep muallimleri delâlet faaliyetine geçmeden yüce Türk milletinin hayırlı olduğuna kanaat getirdiği bu yazı m e selesinde bu kadar yüksek şuur ve intikal bilhassa istical göstermekte olduğunu görmek benim için cidden büyük, çok büyük saadettir. Bu husus elbette ağyar için m u cibi hayret olacaktır. Az zaman sonra yeni Türk harfleriyle gözler kamaştırıcı Türk mânevi inkişafının vasıl olabileceği kudret ve itibarın beynelmilel seviyesini gözlerimi kapayarak şimdiden o kadar parlak görüyorum ki bu manzara beni gaşyediyor. Ben yalnız bugün Tekirdağlılarda sezdiğim ruhi ve hissi hâlete yalnız buna dahi istinaden kat î olarak beyan edebilirim ki bütün Türk milleti bu meselede benim (Devamı 126. sahifede)

10 ATATÜRK VE MUSİKİ (Baş tarafı 1İ9. da) si» hakkındaki tem ennilerini bütün in celikleriyle k avrıyabilm ek için, hitab e lerini her şubeden m usikicilerle yaptığı konuşm aları incelem ek gerekir. Şim dilik en çok h âtıra neşredenler incesaz san atk ârları oldu; yani dihlenti anlarının h âtıraları üzerinde duruldu. A dnan Saygun gibi kendisiyle esaslı m usiki m eselelerim iz üzerinde konuşm alar yapan m eslekdaşlarım ız intibalarını tam am iyle neşretm ediler. O nları da dinleyebilm ek tem ennisiyle yazım ı bağlarken şu kadarını ilâve etm ek isterim ki: A ta tü rk gençliğim izin çok geniş ve m ukayeseli bir m usiki kü ltü rü edinm e sini v e polifonik bir Tiirk m usikisinin doğm asını istiyordu. «İleriyi kollayıcı» m usiki m illiyetçiliğinin tek çıkar yolu onun nazarında işte buydu. A tatü rk «masa musikisi» nin itiyat ve hâtıralariyle «sanat musikisi» nin m eselelerini birbiriyle karıştırm ıyaeak k adar fikir selâm etiyle m usiki ihtiyaçlarım ızı m u hakem e edebilm iştir: Hususi h âtıraları ile um um î düşüncelerini karm a karışık ederek neşriyatta bulunanlar demagoji yaptık ların ın farkında değillerdir. O- nun pürüzsüz tem ennilerini «Zaman» dan önce bütün gençliğin benim sem esini dileriz. M ahm ut R. G azim ihil ~ATATÜRKTEN DAMLALAR ir Milleti kurtaranlar yalnız ve ancak m uallim lerdir. M uallim den, m iirebbiden m ahrum bir m illet henüz nam ını a l m ak istidadını kesbetm em iştir. Ona alelâde b ir k ü tle denir, m illet denilem ez. Ne kadar zengin ve müreffah olursa olsun istiklâlden m ahrum b ir m illet, b e şeriyeti m ütem eddine m uvacehesinde uşak olm ak m evkiinden yüksek b ir m u am eleye liy ak at kesbedemez. Türke müsbet ve iyi bir şey veriniz, b unu reddetm esi ihtim ali yoktur. iç Vatanın müdafaasına ait fiilî vazifelerden daha m ühim ve m übeccel vazife olamaz. Medeni olmayan insanlar, medenî o lan ların ay ak ları altında kalm ıya m ahkûm durlar. ATATÜRK Ebedî Atatürk DAMLA Baki Süha EDİBOĞLU Onu ilk defa m ağrur Toros dağlarının eteklerinde, Kocatepeden Türk ordularına hedef olarak gösterdiği Akdeniz in kenarında tunç bir.heykel gibi dalgaları seyrederken gördüm. Gözlerim o vakte kadar gördüğü fani tesellilerden başka, ulvî bir ışık ve renk dalgasını vecd içinde ilk defa görüyordu. Muzaffer Kumandan; 30 Ağustosun bütün yorgunluğundan ve heyecanından sıyrılmış, mütevazı ve vakur adımlarla «Bizim Akdeniz» in sahili boyunca derliyor, bir iman ve kudret sembolü halinde etrafındaki insanlara yeni ve ileri hayatımızın aydınlık günlerinden bahsediyordu. Türk Akdeniz: İki mavi gözden çıkan zengip ve keskin ışıklarla Türk varlığının bütün med ve cezirlerine hâkim, Yüce ve Ebedî Başın cazibesine kapılmış gibi idi... Sahile yalvaran ufacık dalgacıklar, akşamın perde perde sönen kızıllıkları ara sında doğan yepyeni güneşten nur almağa başladı. Pek uzaklardan esip gelen tatlı bir rüzgâr, Çankaya kartalının ışıktan saçlarını hafif hafif dalgalandırıyor, yüzünün binbir mâna dolu çizgilerine engin bir huzur veriyordu. Sonbahar akşamı diyordu, m uhakkak bu sahillerden seyredilmeli... Onu, yeşil portakal ağaçlarının ara sında, Türk Akdenizin bâkir ve mes ud sularını seyrederken görmek fırsatı hayatımın en büyük mânası oldu. Yine bir sonbahar... Meş um ve unutulmıyacak bir sonbahar! Onun ölümünü haber verdi. Aziz na şın önünden ıstırab selleri halinde akıp geçtik. Ruhumdaki ebedi mâna fani Atatürk Dolmabahçeden Ankaradaki ebedî istirahatgâhına nakledildikten sonra enginleşti, bütün varlığımı kapladı. Şimdi onun a r dından on yedi milyon, tek ve kanlı bir göz halinde ağlıyor. Ebedî Atatürk, Büyük ve Mes ud Çlü... Ardında bıraktığın 17 milyon Türkün kalbi, senin bütün bir tarih boyunca bozulmıyacak, eskimiyecek ve harab olmıyacak bir medfenindir. 124

11 Atatürk ve Türk Basını EN YARATIĞI ADAM O da b ir insandı ve h er insan gibi bir gün ölmesi tabiîydi. Fakat biz Onu bir insandan üstün görm eğe alışm ıştık. B i ze im kânsız şeylerin de m üm kün olduğunu öğretm işti; yıllard an b eri hayal e t m ekten bile korktuğum uz büyük işleri tahakkuk ettirm işti. A rtık O n u kendimiz gibi bir insan saymağa, O nun da b ir sonu olabileceğini düşünm eğe gözümüz varm ıyordu. B ir gün «Y aradan d e diğin y aratıcı adam dır» demiş. O, bü tün insanlar içinde en yaratıcı adam dı; tanrılaşm ağa hiç şüphesiz en lâyık o- lsttıdı. Nurullah ATAÇ ATATÜRKÜN ESERİ A tatürk, bugünün ve yarının dünyasını hay rette bırakan m uazzam b ir eser yarattı: Yeni Türkiye. O nun tek ideali T ürk m illetini refah ve m edeniyet u fu k larının en ilerisine götürm ekti. Bize bugün düşen m ukaddes vazife, O nun yürüdüğü yolda yürüm ek, başladığı e- serini tamamlamak, kurduğu, kurtardığı T ürikyeyi daim a yüksekte yaşatarak, A tatü rk ü ebediyen yaşatm aktır. N ecm eddin SA D A K ATATÜRK VE GENÇLİK Yaşadığı m üddet zarfında daim a genç kalan A tatürk, bütün hayatm ca en fazla gençliğe kıym et verdi; gençliği y etiştirm ek, onu, yarattığı eserlere lâyık bir canlılık seviyesine yükseltm ek için çalıştı. Ve en sonunda, bütün bu eserleri ona em anet etti. Nadir NADÎ DAMLA TARİHİN EN BÜYÜR MUCİZESİ Bu m illetin ruhunu en iyi A tatürk anladı. O kad ar büyük inkılâpları, o k a d ar bir «sehli mümteni» ile yaptı ki bunları h ayret ve zevkle tem aşa, etm e m ek kabil değildi. B ütün y enilikler san k i sihirli b ir güneşin h ay at verici tesiriyle kendi kendiliklerinden -fışkırıyor gibi, tabiî surette, kolay kolay b irb irle rin i tak ip ettiler. A tatürk, en çetin im kânsızlıkları dünyanın en kolay, h er günkü işleri gibi başa çıkarmıya m uvaffak oldu. Çünkü yanılm az bir keşif ve intikal sırriyle devrinin istidat ve tem ayüllerini keşfetmişti; m illetin istidadı, ihtiyacı ile yekvüeut olm uştu. A hval ve şeraitin icapları Onda teşahhus etm işti. A tatürk ve m illet aynı şeydi. İşte baştaki şefin ve o şefe sarsılm az bir im an ve itim atla bağlı m illetin bu a h en k ter anlaşm alarıd ır ki tarihin en büyük mucizesi olan T ü rk cum huriyetini yarattı. Hüseyin Cahid Y A L Ç IN MİLLİ VAZİFEMİZ Ey T ürk yurdüaşı ve bilhassa ey Türk genci, senin vazifen, bu sancağın a ltın da ölünceye k adar çalışm ak, uğraşm ak ve onu asla yere düşürm em ektir. A ta tü rk ün bize yadigâr bıraktığı em anet ettiğ i büyük eser, işte daim a yüksek tutm ağa çalışacağım ız bir sancak o l m uştur. Abıdin D A V ER İNSAN ATATÜRK Atatürk'ün mucizesi, mucizeye inaıı- ATATÜRK VE TARİH mamasındaydı. Daha ilerisini söyliyelim: Kendisinin modern bir inkilâb yar «iticisi T ürk m illeti, T ürk soyu koynunçjan olmasına en büyük sebeblerden biri insan-, çok büyük adam lar çıkardı. Cengizler, lardan büyük mâbud ' tamrriamasmdadır. A tillâlar, Fatihler, Y avuzlar. K anuniler, Ve insanlığın her türlü hayır ve şerefine başka m illetlerin tarihinde k â bına eri- tek kaynak olarak gene insan vicdanını ve şilm iyen, benzeri yetigtirilem iyen v a r aklım seçmesindedir. lıklardır. F akat A tatü rk, bulunduğu im Onun için işte bu harikuîâde adamda kânlar dahilinde en büyük eseri y aratan. lâik kafamın tapmaya lâyık buldüğu en adam olarak tarih e geçecektir. Murad SERTOĞLÜ büyük vasıf: insan Atatürk!. Pazı! Ahmet AYKAÇ

12 DAMLA Atatürk ve Dünya Basmı ALMAN BASININDAN A tatü rk, şahsiyetlerinin kuvvetiyle m illetleri dahilen ve haricen değiştiren h a rp sonları şefleri arasında daim a h u susî bir yer işagl edecektir. O, yeni Türkiyenin yaratıcısı ve kurucusu olmuş tu r. Y akın doğunun şim diki çehresini bu adam tesbit etti. (Germania) İTALYAN BASININDAN T ürkiyenin B üyük Şefinin v efatı k a r şısında İtalyan milleti dost Türkiyenin teessürüne iştirak eder. A ta tü rk ün ölü m ü ile Y akın Ş arkın tekâm ülüne b irin ci derecede âm il olan son derece k u v vetli biı; şahsiyet zayi olmuştur. T ürkiye cum huriyetinin bu m atem li gününde İtalyan m illeti dost m em lekete en derin m uhabbetlerini gönderir. (T rittuna) İSVİÇRE BASININDAN A tatürk bir m edeniyet m em baı idi. T ürkiyeyi A vrupalılaştırm ak değil fa kat, m illetin m üdafaası, istikbali, tevakkisi için ona hayat olarak lâzım olan unsurları verm ek istiyordu. A tatürk aynı zam anda T ürkiyenin garple şark a ra sında bir köprü olm asını istiyordu. Bu gün hiç kim se onun ıslahatçı eserine ta a rru z a cesaret edemez. (N oye Ziihrer Saytungj ÇEKOSLOVAKYA BASININDAN A tatürk şahsında yeni T ürkiyeye ruh v e re n bir adam kaybolm uştur. Bu derece yüksek hilkatte bir adam a sahip olduklarından dolay: T ürkleri gıpta etmeğe m ütem ayiliz. Ç ünkü, oiz de bu gün M ustafa K em alin dünya sahnesinde göründüğü zam andaki T ürkiyenin vaziyetine benzer bir m evkide bulunm aktayız. A tatürk T ürkiyeyi İngiliz parlâm entorizm modeli üzerinden bir devlet yapmış ve m em leketinde kuvvetli bir sanayi yaratm ıştır. Hulâsa, A tatürk m odem T ürkiyenin yaratıcısıdır. (Ç eska-slova) LİTVANYA BASININDAN A tatürk faal b ir hayatla canlandırılm ış olan m illetinin yüreğinde yeni alev ler fışkırm ıştır. A tatürk eskisi ile kıyas kabul etm iyeeek kad ar yeni ve m ükem mel bir devlet kurm uştur. Halefi O - ııun eserine devam edecektir. Çünkü A tatürk ün faaliyeti bütün memleketin ruhuna girm iş, ona yapıcı hız verm iştir. T ürkiyenin birliği büyük ü lk ü lere bağlı olan gençliği m em leketin istikbali için b ire r elem an teşkil etm ektedir. YUNANİSTAN BASININDAN A tatü rk asrım ızın en m üm taz sim asıdır. Filozofların m uhtelif m etafizik m â nalar verm iş ve şairlerin en güzel ve en yüksek sözlerle tasvir etmiş oldukları ideale o. realist nağm esi ile can verm iştir.. (D em okratla) FRANSIZ BASININDAN A tatürk büyük bir adam, çok büyük bir adam, politik bir dehâdır. M em leketine en büyük hizm etleri yapm ıştır. (Exelsior) İNGİLİZ BASININDAN Birçok kuvvetli adamların iktidar mevkiine geldiğini gören neslimiz, bunların eserlerini gözden geçirdiği zaman, hiç bir millet ve devlet inkilâbmm ne (A tatürk) tarafm dan yapılan kadar fevkalâde, ne de onun eseri kadar iyi mülhem olmadığım anlayacaktır. (Deyli Telgraf ) ATATÜRK ÜN İLK ALFABE DERSİ (Baş tarafı sahife 123.de) güttüğümü, benim hissettiğimi aynen görmekte ve hissetmektedir. Bu kadar hassas ve şuurlu olan Türk milleti kendisinin re fahına, itilâsına binlerce senedenberi hilûlet edegelmekte olduğunu artık temyiz eylediği bütün maddî ve mânevi mânileri yıkacak, parça parça ortadan kaldıracaktır. Bunda artık şüpheye mahal yoktur. Dimağını, vicdanını bu kadar azim ve kat iyetle temizlemeğe karar vermiş olan büyük milletimizin istikbalini tasvir etmek hiç te güç değildir.» Hart inkilâbiyle, Türk çocuklarına yeni ve bereketli düşünce ufukları açan büyük öğretmen A tatürkün, ilk alfabe dersine ait hatıraları, inkilâp tarihimize yazacaklara küçük bir vesika olarak sunarken, rahmetli Atamızın manevi huzurunda min - net ve şükranla eğiliyoruz. 126

13 Onuncu matem yılında DAMLA BÜYÜKLER BÜYÜĞÜ ATATÜRK duğu bu v a rlık la daim a iftih ar edecektir. (V atan) A tatü rk hayatta iken «Büyük» tü. On Hayri Alpar günlük m esafeden bakılan A ğrının ATATÜRK ÜN YARATICILIĞI «dağlar dağı» oluşu gibi on yılın m esafesinden bakılan O da «B üyükler büyü A tatü rk şahsen değil, m illetle elele vererek, m üşterek bir eserin tahakkukunu ideal edinen B üyük A dam dır. O ğü» dür. O nun hayattayken ne k adar büyük hiçbir zam an, m illî ru h u n sırf kuvvetle olduğunu yalnız biz değil; bütün âlem şu veya bu yola sokulabileceğini kabul tasdik etm işti. etm em iştir. M illeti teşkil eden fertler, (C um huriyet) h ü rriy ete sahip, m anevî m esuliyetini İsm ail Habıb SEVÜ K m üdrik kim selerdir, onları kendi siyasi ATATÜRKE HÜRMET m ukadderatlarına sahip olm aktan hiç T ürk m illetiyle beraber A tatü rk ün b ir kuvvet m enedem ezdi. K uvvet, hiç m anevî huzurunda tazim le eğilirim. Ö- bir suretle siyasî hâkim iyetin mesnedi lüm ü ile dünya, büyük ve dâhi b ir önderini, T ürk m illeti en m üm taz ve k ah olam azdı. (Tasvir) Dr. T a n k Z. Turtaya ram an evlâdını, insanlık da uzak görüşü KAPANMIYAN YARA lü ve korkusuz b ir m ücahidini k ay b etm iştir. O türk) ümüzü kaybetmiş ve bü n yıl önce bugün biz (Ata (V atan) tün dünya eşini yaratmadığı bir Douglas Mac A rth u r evlâdım toprağa vermişti. Toprağın bir mücevher mahfazası oluşu, o günle başlar. DÜNYANIN EN BÜYÜK ADAMI Ulu ehramların altında yatan Firaunlar, A m erikada otuz k ırk sene evvel (Babil) in şanlı başbuğları, Kayznrler, adlarına dünyanın en b ü yük adam ı kim dir? ta r şehnameler yazılmış kahram anlar, zında b ir anket yapılm ıştı. büyük ihtilâl ve inkılâp bayrakraklan, yenilik Bu anket neticesinde (Napoleon) birinci, önderleri, (Sûr) ötmeden ürpererek (Vaşington) ikinci dereceyi kazanm ıştı. Biz, m illetin yalnız halini değil, divan durm uşlar ve âhiıet sınırlarında onu karşılam ağa koşmuşlardı. aynı zam anda istikbalini kurtarm ağa Yas, sade bizim değil, bütün dünyanın, h ayatını vakfeden *ve b ir vatan, b ir m illet bütün insanlığın, insanlık tarihinindi. Türyese y aratan A tatü rk ü o fânilerle m uka ke diş biliyenler, ülkemizde gözü olanlar edem eyiz. Ç ünkü O, yalnız zaferleriyle ve inkıbile onu alkışlamaktan, için için ona renmekten kendilerini alamıyorlardı. im lâplariyle değil, y arattığ ı on sekiz m ilyon nüfuslu T ürkiye cum huriyeti ile eşsizliğini Nerede zulüm kasırgaları esiyor, nerede zincir sesleri geliyorsa, orada duyulan ve bütün ihtirasalrdan âzade tek manalı cümle: fevkalbeşer b ir insan olduğunu dü n y a ya k abul ettirdi. Ah! Bizim de Atatürkümüz olsaydı! dan ibaretti. (Yeni Sabah) Cihanın şairleri ona hayran, âlimleri Cemal YENER ona hayran, diplomatları ona hayrandı. ÖRNEK ADAM M illetiyle kaynaşan, m illetin, ve h a t Ata, muazzam bir miknatis ve insanlar, birer demir tozu idi. Doğudan, batıya uzak buzullardan, tutuşmuş çöllere kadar bütün tâ insanlığın ıstırabını benliğinin d e rin yeryüzünün akıl', zekâ ve gönül sahipleri liklerinde hisseden, topluluğun isteklerini, bu cazibenin kuvvetile kucaklanmış, çekilmiş, ihtiyaçlarını ve tem ayüllerini sezme kudreti gösteren A tatürk, bu dehâsiyle büyülenmişti. Onu herkes seviyor ve ondan herkes bugünün idarecilerine de, yaşıyan ve çekiniyordu.. Kendi çağının büyüklerile yaşıyacak olan m illetlere de unutulm az ölçülemiyecek bir varlıktı. örnek ve daim a izinde yürünecek b ir (Yeni Gazete) rehber olmuştur. Türk milleti sahip ol- Hakkı Süha GEZGİN 127

14 Taha Toros Arşivi