Üç boyut üzerinden hesaplanmaktadır:

Transkript

1 1

2 Ülkelerin gelişme aşamalarında aldıkları yol, İnsani gelişme endeksleri tarafından açıklanır. İnsani gelişme endeksleri 1990 yılından itibaren UNDP tarafından hazırlanmaya başlanmıştır. Üç boyut üzerinden hesaplanmaktadır: 1.Uzun ve Sağlık bir yaşam, 2.Bilgiye Ulaşabilirlik, 3.İnsan onuruna bir yaşam standardı 2

3 Bu üç boyutu temsilen; 1.Doğumda yaşam beklentisi Endeksi (Ortalama Ömür) 2.Eğitim Endeksi 3.Gelir Endeksi Ardından bu üç endeksin geometrik ortalaması alınarak insani gelişme endeksi hesaplanmaktadır. 3

4 0,00 ile 1,00 arasında yer alan İGE nde; ÜLKE SINIFLANDIRMASI İGE çeyreklerine göre yapılmaktadır: çeyreğinde bulunuyorsa ÇOK YÜKSEK DÜZEY İNSANİ GELİŞME grubunda, çeyreğinde bulunuyorsa, YÜKSEK DÜZEY İNSANİ GELİŞME, çeyreğinde bulunuyorsa ORTA DÜZEY İNSANİ GELİŞME grubunda ve en alttaki çeyreğinde bulunuyorsa DÜŞÜK İNSANİ GELİŞME grubunda yer almaktadır. 4

5 Nasıl Hesaplanır: Her bir alt endeksi boyut endeksi şeklinde adlandırırsak o zaman hesaplama şu şekilde olur: Boyut Endeksi=(Fiili Değer-Minimum Değer)/(Maksimum Değer-Minimum Değer) Boyut endeksinin hesaplanmasında, her bir ülkeye ait gözlenmiş değer, yani fiili değer hesaplamaya dahil edilir. Minimum değerler Dünya Bankası tarafından belirli çalışmalar referans alınarak saptanmıştır. 5

6 Doğumda yaşam beklentisi ve eğitim için minimum değerler, sırasıyla ; 20 yıl ve 0 yıldır. Gelir endeksi için minimum değer 163 ABD dolarıdır. Maksimum değer ise, döneminde, her bir yıl için, o yılda ve hangi boyut hesaplanıyorsa o boyutta en yüksek değere sahip ülkenin değeridir. 6

7 ÖRNEK: Çin in fiili değerleri Gösterge Değer Doğumda yaşam beklentisi (yıl) 73,5 Ortalama Okullaşma (Yıl) 7,5 Okullaşma Beklentisi (YIL) 11,4 Kişi Başına GSMH-ABD Doları 7,263 7

8 Doğumda yaşam beklentisi ve eğitim için minimum değerlerin, 20 yıl ve 0 yıl olduğunu ve gelir için minimum değerin 163 ABD dolardır. Doğumda yaşam beklentisi için maksimum değer 2010 yılı için 83,2 yıldır. Ortalama okullaşma ve beklenen okullaşma için maksimum değerler, sırasıyla; 13,2 ve 20,6 yıl olarak gerçekleşmiştir. Gelir için maksimum değer ise aynı yılda 108,211 ABD doları olmuştur. 8

9 DYBE=(73,5-209)/83,2-20)=0,847 Ortalama Okullaşma Endeksi (OOE) =(7,5-0)-(13,2-0)=0,568 Beklenen Okullaşma Endeksi (BOE) = (11,4-0)/(20,6-0)=0,553 Eğitim Endeksi=(0,568*0553-0)/(0,951-0)=0,589 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 Yoksulluk Tanımları 15

16 Mutlak Yoksulluk Bir insanın yada hane halkının yaşamını sürdürebilecek asgari refah düzeyini yakalayamaması durumudur. Mutlak yoksulluk oranı, bu asgari refah düzeyini yakalayamayanların sayısının toplam nüfusa oranıdır. Bu nedenle, mutlak yoksulluğun ortaya çıkarılması, bireylerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan minimum tüketim ihtiyaçlarının belirlenmesini gerektirir. 16

17 Mutlak yoksulluğun belirlenmesinde, bireyin günlük kalori ihtiyacından yola çıkarak, veri bir hanehalkı büyüklüğü ile en düşük düzeyde tüketilecek malların miktarları ve fiyatları belirlenir. Bu değerler üzerinden yoksulluk çizgisi hesaplanır. Mutlak yoksullukta yoksulluk çizgisi iki farklı yöntemle hesaplanır. Bunlardan birincisi, sadece minimum gıda harcaması maliyetini esas alır. Bunun için bir kişinin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan minimum kalori ihtiyacı hesaplanır. Daha sonra bu kalori ihtiyacını karşılayacak gıda harcaması maliyeti çıkarılır. İkinci yöntem ise, bireyin sadece minimum gıda harcaması değil onun yanında diğer temel ihtiyaçlarını ( giyinme, barınma, ısınma gibi) dadikkate alır. 17

18 Örneğin; Dünya bankası tarafından 1990 yılında yapılan bir çalışmada, günlük geliri, bir insanın hayatta kalabilmesi için gerekli minimum kalori miktarı olan 2400 k/cal besini almaya yetmeyen kişiler Mutlak Yoksul olarak tanımlamıştır. Mutlak yoksulluk sınırı, ortalama bir hesaplama ile azgelişmiş ülkeler için kişi başına günde 1 dolar olarak kabul edilirken, Latin Amerika ve Karayipler için bu sınır 2 dolar, Türkiye ve Doğu Avrupa Ülkelerinin de içinde bulunduğu grup için 4 dolar, gelişmiş sanayi ülkeleri için 14,40 dolar olarak belirlenmiştir. 18