bu Enfal Sûresi medenîdir. Bedir muharebesinin ganaiminde ve sureti taksiminde beynelmüslimîn

Transkript

1 sh:»2364 ENFÂL 4b1 ã üa ñ ì X bu Enfal Sûresi medenîdir. Bedir muharebesinin ganaiminde ve sureti taksiminde beynelmüslimîn ıhtilâf vakı' olmu, nasıl taksim olunaca-ı, huküm Muhacırînınmı? Ensarınmı? Yoksa mecmuununmu olaca-ını Resulüllaha sormulardı. Bu Sûrei celile nâzil oldu. Sebebi nüzulün tafsılâtında ba'zı ıhtilâf varsa da esas i'tibariyle Bedir harbinde ve ganaim mes'elesi sebebiyle nâzil oldu-unda hılâf yoktur. Binaenaleyh hepsi medenîdir. Âyetleri-Yetmi altıdır. Kelimeleri

2 Harfleri Fasılası - «Ó lšÿ åß» P PÖPÂP PlPâPæ ENFAL - «Nefel» in cem'idir, Esasen nefil ve nafile bir asl üzere ziyade olan ey demektir, nâmaz, oruç ve sair ıbadatta asl olan farz üzerine ziyade bulunanlara nafile denildi-i gibi cihadda asıl ecrolan sevabı uhrevî üzerine zâid olan ganimete de «nefel» denilmitir. Bundan baka bir gaziye hıssai ganimetinden fazla olarak meselâ, u sipere ilk girene u verilecektir» gibi tenfil tarikıyle verilmesi art edilen mâlâ dahi nefel ıtlak edilir. Salisen denilmitir ki burada enfalden murad alel'umum ganâim de-il, humüstür. Rabian denilmitir ki enfal müriklerden bilâ kıtâlçıkıb müslimanların eline geçen feyidir. sh:»2365 ággggggggggggî y ŠÛa å à y ŠÛa é ÜÛa ágggggggggggg 2 aì Ô mbï 7 4ì ŠÛaë é Ü Û 4b1 ã üa 3 Ó 6 4b1 ã üa åç Ùãì Üd í Q á n ä æ a éûì ë é ÜÛaaì Èî Ÿaë : á Ø ä î2 pa aì z Ü aë é ÜÛa

3 oü uë é ÜÛa Š a a åí ˆ Ûa æì ä ß ªì à Ûa bà ã a R åî ä ß ªì ß á è 2 ó ÜÇë b ãbàí a á è m a é mbí a á è îüç oî Ü m a aë á è 2ì Ü Ó 6æì Ô 1 ä í á çbä Ó b à ßë ñì Ü Ûa æì àî Ô í åí ˆ Ûa S 7æì Ü ìní á è 2 ä Ç pbu á èû b 6 Ôy æì ä ß ªì à Ûa á ç Ù Û ë a T Ù n î2 å ß Ù 2 ÙuŠ a bà U 7 áí Š Ö ë ñš 1 Ìßë Ùãì Û bv í V =æì ç bøû åî ä ß ªì à Ûa å ß b Ôí ŠÏ æ aë : Õz Ûb 2 á çë p ìà Ûa óû a æì Ób í bà ãb å îjm bß È2 Õz Ûa ó Ï á ØÛ bè ãa å în1 ö b ÀÛa ô y a é ÜÛa á Èí aë W 6æë Š Ä äí Õ z í æa é ÜÛa í Š íë á ØÛ æì Øm ò ì Ûa pa Š îë æa æë ìmë Õz Ûa Õ z î Û X =åí Š ÏbØ Ûa Š 2a ÉÀ Ôíë é mbà ÜØ 2 Õz Ûa 7 æì ß Š v à Ûa ê Š ìûë 3 Ÿbj Ûa 3 À j íë sh:»2366 Meali =erifi

4 Sana ganimetlerin taksiminden soruyorlar, de ki ganimetlerin taksimi Allaha ve Resulüne aid, onun için siz gerçekten mü'minlerseniz Allahdan korkun da biribirinizle aranızı düzeltin, Allaha ve Resulüne ıtaat edin 1 Gerçekten mü'minler ancak o mü'minlerdir ki Allah, anıldı-ı zaman yürekleri ürperir, karılarında âyetleri okundu-u zaman iymanlarını artırır, ve rablarına tevekkül ederler 2 O kimseler ki nemazı dürüst kılarlar ve kendilerine merzuk kıldı-ımız eylerden infak eylerler, 3 ite hakka mü'minler onlar, onlara rablarının yanında dereceler var, bir ma-firet ve bir rizkı kerîmvar4nasıl ki: rabbın seni hakk u-runa evinden çıkardı ve mü'minlerden bir kısmı ise istemiyorlardı 5 Tebeyyün etmiken hakta seninle münakaa ediyorlardı, sanki göre göre ölüme sevkolunuyorlardı 6 Veovakıt Allah, size iki taifenin birini va'dediyordu ki sizin olsun, siz, ise arzu ediyordunuz ki ekvetsiz olan sizin olsun, halbuki Allah, kelimatiyle hakkı ihkak etmek ve kâfîrlerin arkasını kesmek dileyordu 7 Ki hakkı hak tanıtsın ve bâtılı ibtal etsin, varsın mücrimler istemesin b1 ã üa Ùãì Üd í Resûlüm sana enfâlden, ganimetlerden suâl ediyorlar åç -«enfali suâl» buyurulmayıb «4b1 ã üa åç» buyurulması gösterir ki asıl enfali soruyorlar, ganimet istiyorlar demek olmayıb enfalin ahkâmını suâl ediyorlar demek oldu-una iarettir ki bu cihet cevab ile de tevazzuh edecektir. Sonra bunun sûrei «A'raf» ın nihayetine bir teallûku hasabiyle de ubudiyyete terettüb

5 eden semarattan bir suâle iaret ma'nâsını da ıhtıvaetti-inden gaflet olunmamak ıktıza eder. Cevaben: 7 4ì ŠÛaë é Ü Û 4b1 ã üa 3 Ó De ki enfâl, Allah ve Resûlünündür -ya'ni enfâl hakkında huküm vermek Allaha mahsustur. Bunda kimsenin reyi yoktur. Allah nasıl emrederse Resulüllah onu öyle tebli- veicra sh:»2367 eder. Binaenaleyh é ÜÛa aì Ô mbï Allaha ittika ediniz.- Allahın gadabına sebeb olacak hallerden sakınıb korununuz : á Ø ä î2 pa aì z Ü aë vearanızdakiaçıklı-ı ıslâh ediniz - ihtilâf ve münakaayı mucib hallerinizi düzeltiniz ve bunu yapabilmek için éûì ë é ÜÛaaì Èî Ÿaë Allaha ve Resûlüne itaat de ediniz åî ä ß ªì ß á n ä æ a e-er mü'min iseniz - böyle yaparsınız. Zira 2. åí ˆ Ûa æì ä ß ªì à Ûa bà ã a mü'minler, ancak onlardır ki é ÜÛa Š a a Allah anıldı-ı zaman -ya'ni mücerred «Allah» ismi celâli söylendi-i, sıfatından hiç bahs olunmaksızın ve ef'alinden hiç bir ey gösterilmeksizin yalnız «Allah» denildi-i zaman á è 2ì Ü Ó oü uë

6 yürekleri oynar- kalblerini ümidi rahmet ve evkı mahabbetle müterafık bir celâl-ü azamet mahafeti istilâ eder. é mbí a á è îüç oî Ü m a aë Ve üzerlerine onun âyetleri tilâvet edildi-i vakıt b ãbàí a á è m a iymanlarını artırır -esbab ve delâili ılim-ü amel arttıkcaiymanı tahkikî inkiaf eyler, yakîn ve itmi'nanları ziyadeleir 7æì Ü ìní á è 2 ó ÜÇë ve ancak rablarına tevekkül ve i'timad eylerler- bakasına de-il, ancak Allaha tefvizı umur ederler 3. åí ˆ Ûa onlar ki 6æì Ô 1 ä í á çbä Ó b à ßë ñì Ü Ûa æì àî Ô í dirler. 4. Ù Û ë a te bunlar -bu sıfatile muttasıf olanlar yokmu b 6 Ôy æì ä ß ªì à Ûa á ç hakkan mü'minler ancak bunlardır.- Hakikatte mü'min diye ancak bunlara denilir. Zira sh:»2368 hem kalbleri, hem kalıbları ile mü'mindirler. á è 2 ä Ç pbu á èû Bunlar için rabları indinde yüksek yüksek dereceler 7 áí Š Ö ë ñš 1 Ìßë ve büyük bir ma-firet ve kerîm bir rızk- aded ve müddeti tükenmez, zarar ve fenası ve derd-ü belâsı bulunmaz hayrı mahz olan bir ni'meti maksume -vardır-kiiyman ve amelin asıl ecri bunlardır; emval ve ganâimi Dünyeviyye bunların karısında kale alınma-a de-mez bir takım enfâl ve nevafilden ıbarettir.

7 Binaenaleyh enfalin hukmünü sorarken evvel emirde unu bilmek lâzım gelir ki enfâl, bu derecatı, bu ma-fireti, bu rızkı kerîmiihlâl etmemek artıyle ve onun üzerine zâid fazla bir ni'met olmak üzere mülâhaza edilmeli ve ganimet fikrine saplanarak bu emellerden mahrum kalmamalıdır. Yoksa ganâim, enfâl de-il, bir vebal olur kalır. Bu hal, bu enfâl mes'elesindeki vaz'iyyet neye benzer bilirmisiniz?. Ya Muhammed, 5. : Õz Ûb 2 Bu hal o Ù n î2 å ß Ù 2 ÙuŠ a bà gibidir ki rabbının seni yata-ından hak sebebiyle çıkarmıtı -ya'ni netekim rabbın seni, Medinedeki hanenden «Bedre» sevk etti-i huruc hareketini emr eyledi-i zaman muhık ve muhakkak bir sebeble çıkarmıtı =æì ç bøû åî ä ß ªì à Ûa å ß b Ôí ŠÏ æ aë o sıradaise bu mü'minlerin bir kısmı muhakkak gönülsüzdüler.- Harbi arzu eder bir vaz'ıyyette de-il idiler. Bunun için ilk çıkıtaiin ledünniyyatını bilmiyorlar, mümkin olan hazırlıklarını yapmadan sade bir kârvane gidiliyor diye gelii güzel çıkıvermi bulunuyorlardı, harbi istemiyorlar 6. å îjm bß È2 Õz Ûa ó Ï Ùãì Û bv í hakikat tebeyyün ettikten -harb olaca-ı sh:»2369

8 anlaıldıktan sonra hakta sana mücadele ediyorlardı 6æë Š Ä äí á çë p ìà Ûa óû a æì Ób í bà ãb sanki gözleri göre göre ölüme sevk olunuyorlardı- ya tab'an harb-u kıtalden kucundukları veyaharbiçin hazırlanmamı bulundukları için iki süvari ve üç yüz on üç piyadeden ıbaret bir adedi kalil ile dümanakarı harbe çıkmayı bir kısım mü'minîn bu kadar tehlükeli buluyor, ho görmüyorlardı 7. á ØÛ bè ãa å în1 ö b ÀÛa ô y a é ÜÛa á Èí aë ve unutmayın o vakti ki Allah size ikitaifenin birini sizindir diye va'd buyuruyordu á ØÛ æì Øm ò ì Ûa pa Š îë æa æë ìmë siz ise arzu ediyordunuz ki evketi olmıyan sizin olsun. -Bu iki taifenin biri Ebûsüfyanın maıyyetindeamribni Asın veamribni Hiamın dahi içlerinde bulundu-u kırk süvari himayesinde =amdan büyük bir ticaret ile gelmekte olan Kurey kârvanı idi. Hazreti Peygamber bu kârvanın vürudunu haber vererek Medineden hareket buyurmu, Eshab, ise hedefi hareketin yalnız bu kârvan oldu-u fikr-ü mülâhazasında bulunduklarından bir ço-u harekete hafif bir surette itirâk edivermilerdi. Halbuki di-er kumandasında hareket etmi, evketli bir taife. Bin kiilik müsellâh bir Kurey ordusu «Bedr» e do-ru geliyordu. O zaman Cibrîl nâzil olmu demidi ki «ya Muhammed, Allah tealâ size iki taifenin birini va'detti, ya ıyr veya nefiyr, ya'ni ya kârvan veya Kurey

9 ordusu» bunun üzerine Resulullah yolda eshabiyle istiare edib buyurdu ki «ne dersiniz; kavim, Mekkeden 4 ìû ë 3 óüç çıktılar geliyorlar. Binaenaleyh sizce ıyr,kârvanmı daha iyi, k È yoksa nefiyr, ordu mu?» Hayır dediler bizce dümanı karılamaktan kârvanı ta'kıb daha iyi.bunakarı sh:»2370 Resulullahın vechi saadetlerinde bir tegayyür hasıl oldu. Sonra u vechile iadei kelâm buyurdu: «Kârvan deniz kenarından geçti gitti, Ebûcehil ise geliyor» dedi, yine «ya Resulâllah kârvana bak, dümanı bırak» dediler. Resulü ekrem hiddetlenmiti, Ebûbekir ve Ömer radıyallahü anhüma kalktılar, güzel sözler söylediler, sonra Sa'd ibni Ubade radıyallahü anh kalktı, dedi ki «ya Resulâllah emrine bak, icra et, vallahi «å î2a æ Ç» e gitsen Ensardan bir adam arkandan kalmaz.» Sonra Mıkdad ibni Amr radıyallahü anh dedi ki «ya Resulâllah Allah tealâ sana ne emrettise icra et, ne tarafı arzu edersen biz her halde seninle beraberiz. Biz, Beni sraîlin Hazreti Musâya dedikleri gibi «æ ë ÇbÓ bä è ç b ã a 5 mbôï Ù 2 ë o ãa kç a» demeyiz ve lâkin deriz ki «sen rabbınla git ikiniz onlarla harbediniz biz de maıyyyetinizde deprenir bir gözümüz bulundu-u

10 müddetçe harbederiz.». Bunun üzerine Resulullah gülüb «bana söyleyin nâs bu iki reyden hangisine tarafdardır» buyurdu ve nâstan muradı Ensar idi, zira Ensar, Akabede biyat ettikleri zaman «sen bizim diyarımızavasıl oluncıya kadar zimmetlerinden beriyiz, bize geldi-in vakıt zimmetlerimizdensin, evlâd-ü ıyalimizi müdafaa etti-imiz gibi seni de müdafaa ederiz» diye teahhüd etmilerdi ve anlaıldı-ına göre Resuli ekrem Ensarın «biz ancak Medine içinde hücum eden bir dümanakarı müdafaayı der'uhde ettik» gibi bir reyde bulunmaları ıhtimalini hisab ediyor gibi idi, Sa'd ibni Muaz kalkıb «ya Resulâllah galiba bizi murad ediyorsun» dedi, evet buyurdular, bunun üzerine «biz, dedi, sana iyman ettik, seni tasdık eyledik ve bize getirdi-in hakk oldu-una ehadet ettik ve bu babda sana sem'u tâat üzere ahidler verdik, binaenaleyh ya Resulâllah ne irade buyurursan icra et, seni hakk ile gönderen zati ecell-ü a'lâya kasem ederim ki sen bize u denizi gösterib dalsan biz de beraber dalarız veiçimizden bir adam, tehallüf etmez ve bizimle dümana karı gitmeni sh:»2371 ho görmemezlik etmeyiz, biz harbde sebatkâr, çarpımasırasında sadakat iârızdır. Umulur ki Allah tealâ bizden sana seni karirül'ayn edecek eyler gösterecektir. Binaenaleyh yürüt bizi Allahın bereketine».

11 Sa'din bu sözünden Resulullah ferah ve inbisat buldu, sonra da buyurdu ki «haydi yürüyünüz Allahın bereketine, size tebir ederim ki Allah bana iki taifenin birini va'd buyurdu, alimallah ben sanki imdi o kavmin yıkılacakları yerlere bakıyorum». te harbin nihayetinde enfâl mes'elesi üzerine bidayetinde cereyan eden bu haller ıhtar olunarak buyuruluyor ki: Size Allah iki taifeden gayri muayyen birini va'd ediyorken siz evketsiz tarafı arzu ediyordunuz òí üa é ÜÛa í Š íë halbuki Allah kelimâtiyle hakkı ihkak etmeyi ve kâfirlerin kökünü kesmeyi irade buyurdu. -Ya'ni siz, kârvanı vurmak gibi erefsiz, küçük eyler arzu ederken Allah celle celâlühü hakkınızda yüksek iler, kelimei hakkın i'lâsına ve kâfirleri kahrile dini hakkın ı'zazına müteallık emirler takdir ve irade buyurdu ki bu size sizin iradelerinizle Allahın hukm-u iradesi beyninde kendi lehinize ne büyük bir fark bulundu-unu anlatır.buradauna iyi dikkat etmek lâzım gelir ki Allah tealâ bu ihkakı hakkı do-rudan do-ruhalkıle de-il, kelimatı vasıtasiyle, ya'ni emrile yapmak istiyordu. Ve ite böyle Allahın emr-ü kelimatiyle ve iradei beerin mutavaatiyle yapılması lâzım gelen eylerdir ki cürm-ü ma'sıyyet ve derecat-ü ma-firettahakkuk eder. Yoksa Allah tealânın kelimatiyle de-il, do-rudan do-rucebr-ü halkıyleyaptı-ı ve yapaca-ı eyler de sa'y ve iradei beerin hiç hukmü yoktur. Bunun için Allah evvel emirde kelimât ve âyâtiyle o va'di gayri muayyen olarak yapıyormu ki 8. 7æì ß Š v à Ûa ê Š ìûë 3 Ÿbj Ûa 3 À j íë Õz Ûa Õ z î Û o

12 mücrimsh:»2372 ler, istemeseler dahi -ya'ni o kâfirlerin, mürikleriniredelerine ra-men- hakkı ihkak ve bâtılı ibtal etsin: hakkın hak ve bâtılın bâtıl oldu-unu ızhar ve i'lân eylesin. Unutmayın, hatırlayın o vakti ki: Ñ Ûb 2 á à ß ó ãa á ØÛ lbvn bï á Ø 2 æì rî Ìn m a Y å à Àn Ûë ô Š 2 ü a é ÜÛa éüèu bßë QP åî Ï Š ß òø Üà Ûa å ß ; áî Øy Œí ŒÇ é ÜÛa æ a 6 é ÜÛa ä Ç å ß ü a Š äûa bßë 7 á Ø 2ì Ü Ó é 2 å ß á Ø îüç 4 Œä íë é ä ß òäßa bè äûa á Øî, Ì í a QQ Á 2 Šî Ûë æbà î, Ûa Œ u á Ø äç k ç ˆ íë é 2 á Š èà î Û õ bß õ bà Ûa óû a Ù 2 ó yì í a QR 6âa Ó üa é 2 o jr íë á Ø 2ì Ü Ó ó ÜÇ lì Ü Ó ó Ï ó Ô Û b 6aì äß a åí ˆ Ûa aì n jrï á ØÈß ó ãa òø Üà Ûa

13 3 á è ä ß aì 2 Š aë Öbä Ç üa Ö ìï aì 2 Š bï k Ç ŠÛa aë Š1 åí ˆ Ûa é ÜÛa Õ Ób í åßë 7 éûì ë é ÜÛa aì Ó b á è ãb 2 Ù Û QS 6 æbä2 æaë êì Óë ˆÏ á Ø Û QT lbô È Ûa í é ÜÛa æ bï éûì ë b äûa laˆç åí Š ÏbØ Ü Û sh:»2373 Meali =erifi O vakıt siz,rabbınızdan istimdad ediyordunuz da size ben iteardı ârdına bin Melâike ile ımdad ediyorum diye icabet buyurmutu 9 Ve bunu Allah size sırf bir müjde olsun ve bununla kalbelirniz ıtmi'nan bulsun diye yapmıtı, yoksa nusrat Allahın kendindendir, hakıkat Allah azîzdir hakîmdir 10 O vakıt size, tarafından bir emniyyet olmak üzere bir uyku sardırıyordu ve üzerinize Semâdan bir su indiriyordu ki bununla sizi tathir eylesin ve =eytanın murdarlı-ını sizden gidersin ve kalblerinize rabıta versin ve bununla ayaklarınızı sa-lam durdursun 11 O vakıt ki rabbın Melâikeye u vahyi veriyordu: "ben sizinle beraberim, haydin iymanı olanları tesbit edin, kâfirlerin yüreklerine dehet bırakaca-ım, hemen vurun boyunlarının

14 üstüne, vurun onların parmaklarına 12 böyle, çünkü onlar Allaha ve Resulüne karı geldiler ve kim Allaha ve Resulüne karı gelirse bilsin ki Allahın ıkabı iddetlidir 13 te bunu gördünüza, imdi onu tadın, kâfirlere bir de Cehennem azâbı var14 9. á Ø 2 æì rî Ìn m a Hani rabbınıza istigase ediyor, yalvarıyorimdad ve nusrat istiyordunuz da ilh... -Mü'minler, harb-ü kıtalın muhakkak oldu-unu anladıkları zaman «bä r Ëa åî rî Ìn à Ûa tbî Ëbí Ú ë Ç óüç bã Š ãa l» diye dua etme-e balamılardı, Hazreti Ömerden merviy oldu-u üzere Resuli ekrem sallalahü aleyhi vesellem müriklere baktı bin kadar var, bir de Eshabına baktı üç yüz on küsur kiiden ıbared, bunun üzerine kıbleye döndü ve iki elini uzattı «ü ò2b È Ûa ê ˆ ç Ù Ü è m æ a á è ÜÛa Pó äm Çë bß óû Œ v ãa á è ÜÛa ü a ó Ï j È m = ilâhî bana va'dını incaz buyur, ilâhî u ısabe, u be on kii helâk olursa yer yüzünde sana ıbadet edilmiyecek» diye dua ediyordu ve böyle devam etti, nihayet ridası dütü,hazretiebi Bekirradıyallahü'anh aldı, mubarek omuzuna koydu ve ardından tuttu da «ya nebiyyallah! Rabbına münaeden, münacatın yetiir o sana va'dini incaz edecektir» dedi.

15 sh:»2374 á ØÛ lbvn bï á Ø 2 Rabbınız da size öyle icabet buyurdu -ya'ni u nâzil oldu: åî Ï Š ß òø Üà Ûa å ß Ñ Ûb 2 á à ß ó ãa her halde ben size ardı ardına bin Melâike ile imdad edece-im- bu kadar Melâikeye ne lüzum var dı? Allah, Melâikesiz diledi-ini yapamazmıydı ve o dileyince bir Melek Dünyanın altını üstüne getirme-e kâfi gelmezmiydi? 10. ô Š 2 ü a é ÜÛa éüèu bßë Allah, bu imdadı hiç baka de-il ancak bir müjde 7 á Ø 2ì Ü Ó é 2 å à Àn Ûë ve bununla kalbleriniz mutmein olsun içinyaptı 6 é ÜÛa ä Ç å ß ü a Š äûa bßë yoksa nusrat ancak Allah tarafındandır.-ne esbab ve kuvâyı zâhireden, ne de Melâikeden de-ildir. Allah tealâ size i gördürmek, sizi muzaffer kılmak istemi ve sizin havf-ü ıztırabınızı izâle ve heyecan-ü halecanınızı teskinile tebir ve tatmin etmek için böyle ardı ardına bir çok Melâikeyi ma'ıyyetinizevermi, sizeimdad eylemitir ki hakikatte te'sirin ancak Allaha mahsus oldu-unu, Allah dileyince zaiyfleri kavilere galib kılıverece-ini ve Allah dilemeyince maddî ve ma'nevî esbab ve kuvanın hiç bir hukmü olamıyaca-ını iyice anlıyasınız ve binaenaleyh vazifenizi yapmak için esbabın fıkdanı zamanında ümidi kesib nusratı ilâhiyyeden me'yüs olmıyasınız ve Allahın emir ve kelimesiyle yaptıraca-ı bu gibi umurda e-er Allah murad ediyorsa bizi karıtırmadan kendisi do-rudan

16 do-ruyapıversin dimeyesiniz de zâhiren en ümidsiz görünen zamanlarda bile azm-ü ümid ile bihakkın ; áî Øy çalıasınız.çünkü Œí ŒÇ é ÜÛa æ a Allah her halde bir azîz ve hakîmdir.- Hukm-ü irâdesine münazea mümkin olmaz, fi'l-ü emri hikmetten halî bulunmaz. Bu ma'lûm olduktan sonra idi ki sûrei sh:»2375 «ali Imran» da «Uhud» vak'ası hakkında «= áî Øz Ûa Œí ŒÈ Ûa é ÜÛa ä Ç å ß ü a Š äûa bßë» buyurulmutur. Allahın hikmetine bakınız ki: 11. bè äûa á Øî, Ì í a Hani size uykuyu sardırıverdi -fakat gaflete düürüb baskına u-ratmak içinde-il é ä ß òäßa tarafından bir te'min olmak- korkunuzu silib dinlendirmek -için õ bß õ bà Ûa å ß á Ø îüç 4 Œä íë ve üzerinize- semâdan umulmadık bir zamanda -semâdan bol bir su indiriyordu- düman ordusu daha evvel gelmi, su bulunan mevzi'i tutmutu, müslimanlara bir yudum su vermiyorlar ve bu sebeble galebeyi te'min edeceklerini zannediyorlardı.

17 Müslimanlar susamılar, içmek,taharet etmek, gusül eylemek için su bulamamılar, bir çokları ihtilâm olmutu. Bundan baka bulundukları mevki' kumluktu, ayaklar batıyor, toz duman oluyordu, dümanın çoklu-una ve alât ve edevatlarının kesretine munzammolan bu ahval ise bir çok korkulara, vesveselere bâ'ıs olmutu, böyle bir sırada Allah tealâ geceleyin öyle bir ya-mur ihsan etmi, vâdi ırmak gibi akmıtı. Bakınız busu,susuzlu-u izâle ettikten baka ne kadar ni'met ve hikmeti tazammun ediyordu ki: 1- á Š èà î Û Sizi bununla tathir etsin -kirletecek eylerden temizlesin, necasetten, é 2 hadesten taharet ettirsin, abdestinizi, guslünüzü te'min eylesin de bir kerre bu yüzden olan gam-ü kederinizi def'etsin, zira mü'minler su bulamadıkları zaman hararetten def'etsin, zira mü'minler su bulamadıkları zaman hararetten müteessir oldukları kadar belki daha ziyade taharetsizlikten ma-mum ve mükedder olurlar. Mü'min cünüb oldu-u zaman adetâ kendinden tiksinir, gusüledemezse kalbi müteellim ve muztarib olur. Ve hakıkatentaharet her ni'metin esasıdır.buhıkmete mebniydir ki Allah tealâ taharete temkini, suyun en birinci menfeat ve hıkmeti olan bir ni'met olmak üzere göstermitir. sh:»2376

18 2- Œ u á Ø äç k ç ˆ íë Ve sizden =eytanın ezasını, vesvesesini æbà î, Ûa gidersin -düman «Bedr» suyunu istilâ etmi bulundu-undan dolayı =eytan müslimanlara vesvese vermek için vesiyle buluyor, susuzluktan helâk olmakla korkutuyordu. Rivayet olunuyor ki bir çokları uyuyub ihtilâm olunca blîs kendilerine temessül etmi ve demiti ki: siz hakk üzerinde bulundu-unuzu zu'mediyorsunuz, ve halbuki cenabet cenabet namaz kılacaksınız ve susuzluktan helâk olacaksınız,e-er haklı olsa idiniz düman suya galebe mi edebilirdi? teya-murun ya-ması bu gibi =eytan vesveselerini de izâle etmi idi. 3- á Ø 2ì Ü Ó ó ÜÇ Á 2 Šî Ûë Ve kalbleriniz üzerine bir rabıta olsun -Allahın mukaddimei nusratı olan lûtfunu umumen müahede ile kalbleriniz kuvvet bulsun da Allaha tevekkül ve ı'timadınız ve ciheti vahdetinizde irtibatınız artsın. 6âa Ó 4- üa o jr íë Ve bununla ayaklarınızı tasbit etsin -yerli yerinde iyivesıkı é 2 bastırsın da kumlara batıb kaymasın.

19 12. óû a Ù 2 ó yì í a O vakıt ki -ya Muhammed! rabbın òø Üà Ûa Melâikeye öyle vahyediyordu: á ØÈß ó ãa ben sizinle beraberim -ya'ni avn-ü ınayetim, imdad-ü muvaffakıyetim beraberinizdedir. 6aì äß a åí ˆ Ûa aì n jrï binaenaleyh iyman edenleri tesbit ediniz- ayaklarını kaydırmayıb sebat ettiriniz k Ç ŠÛa aë Š1 åí ˆ Ûa lì Ü Ó ó Ï ó Ô Û b yakında ben kâfir olanların kalblerine korku düürece-im, o zaman Öbä Ç üa Ö ìï aì 2 Š bï hemen vurunuz boyunlarını üstüne 6 æbä2 3 á è ä ß aì 2 Š aë vurunuz onların -parmaklarına kadarher tarafına sh:» éûì ë 13. é ÜÛa aì Ó b á è ãb 2 Ù Û bunun sebebi, çünkü onlar Allah ve Resulüne ikak yaptılar, zıd gitme-e u-ratılar lbô È Ûa í é ÜÛa æ bï éûì ë é ÜÛa Õ Ób í åßë her kim de Allah ve Resulüne ikak ederse üphe yok ki Allah edidül'ıkabdır.

20 14. á Ø Û te ey kâfirler gördünüz ya emir böyledir. êì Óë ˆÏ Binaenaleyh bunu tadınız, bununla beraber b äûa laˆç åí Š ÏbØ Ü Û æaë kâfirlere bir de ate azâbı muhakkak -ki bu da Âhırettedir. Bundan böyle: b 1 y aë Š1 åí ˆ Ûa á nî ÔÛ a a a ì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí QU b Ï Šzn ß ü a êš 2 ˆ ß ìí á è Ûì í åßë QV 7 b2 üa á çì Ûì m 5Ï éí ë bßë é ÜÛa å ß kšì 2 õ b2 ÔÏ ò Ï ó Û a a Œ îzn ß ëa 4bn Ô Û Šî à Ûa 2ë 6 á äèu Meali =erifi Ey o bütün iyman edenler! Ordu halinde kâfirlere çattı-ınız vakıt artık onlara arkalarınızı dönmeyin 15 Her kim böyle bir günde onlara -dönüb çarpımakiçinpırlanmak veya di-er bir takımdamevkı' almak halleri müstesna olarak- arkasını dönerse muhakkak Allahdan bir gadaba de-mi olur, ve varaca-ı yer

21 Cehennemdir, o isenekötüâkıbettir. 16 sh:» a ì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí Eyiyman edenler, ey mü'minler cemaati b 1 y aë Š1 åí ˆ Ûa á nî ÔÛ a a kâfirlere zahf halinde rast geldi-iniz vakıt -ya'ni sizden çok olarak sürü ile sürtünüb geldikleri saffı harb nizamında karılatı-ınız zaman 7 b2 üa á çì Ûì m 5Ï onlara arkalarınızı çevirmeyiniz- sizin kadar veya daha az oldukları zaman öyle dursun çok bulundukları zaman bile kıçınızı dönüb kaçıvermeyiniz derhal vaz'iyyet alıb tutununuz. Zira 16. êš 2 ˆ ß ìí á è Ûì í åßë her kim onlara o gün kıçını dönerse 4bn Ô Û b Ï Šzn ß ü a ancak bir kıtaliçin yan çizerek -ya'ni dümanı daha iyivurmakiçin kerr-üfer gibi bir hud'ai harbiyye maksadiyle ó Û a a Œ îzn ß ëa veya bir takıma ò Ï çekilmek ve orada ahzı mevkı' etmek suretiyle- meselâ daha mühim bir düman bölü-üne saldırmak veya bir yerde bir müsliman kıt'asına imdad veya iltihak eylemek üzere dönenlerden maadası é ÜÛa å ß kšì 2 õ b2 ÔÏ muhakkak Allahdan bir gadaba dönmü olur. Šî à Ûa 2ë 6 á äèu éí ë bßë -E-er dümaniki kattan fazla ise biraz sonra

22 gelecek olan «á Ø äç é ÜÛa Ñ 1 å d Ûa» mucebince bu huküm muhassastır. Hakikati hal öyle bâlâda beyan edildi-i vechile olunca: å Ø Ûë o îß a o îß bßë : á èünó é ÜÛa å Ø Ûë á çì Ü n Ôm áüï Éî à é ÜÛa æ a b 6 ä y õ 52 é ä ß åî ä ß ªì à Ûa ó Ü j î Ûë 7ó ß é ÜÛa áî ÜÇ sh:»2379 æ a QY åí Š ÏbØ Ûa î å çì ß é ÜÛa æaë á Ø Û QX æ aë 7 á ØÛ Š î ì èï aì èn äm æ aë 7 n1 Ûa á õ bu ÔÏ aì z n 1n m é ÜÛa æaë = pš r ìûë b d î, á Ø n Ï á Ø äç ó ä Ì m åûë 7 Èã aë ì Èm ; åî ä ß ªì à Ûa Éß Meali =erifi

23 Sonra onları siz öldürmediniz ve lâkin onları Allah öldürdü, attı-ın vakıt da sen atmadın velâkin Allah attı, hem de mü'minlere güzel bir imtihan geçirtmek için, hakikat Allah semi'dir, alîmdir 17 Bunu gördünüz, bir de kâfirlerin tedbirini Allahın za'iyf düürmesi var 18 Feth istiyorsanız (eykâfirler)ite size fetih, ve e-er vaz geçerseniz hakkınızda daha hayırlı olur, yok döner yine balarsanız biz de balarız,ovakıt askeriniz çok da olsa size zerre kadar faide vermez, çünkü Allah mü'minlerle beraberdir á çì Ü n Ôm áüï mdi onları siz katletmediniz -o maktul düen ve enfali mevzu'ı bahs olan mürikler sizin kuvvetinizle dümediler : á èünó é ÜÛa å Ø Ûë velâkin onları Allah katletti- size emr-ü nusrat vermek, üzerlerine sevk-u taslıt eylemek ve kalblerine korku düürmek suretiyle onları o öldürdü. Rivayet olunuyor ki Kurey, ordusu, «Akankal» den çıkınca aleyhissalâtü vesselâm demiti ki «itekurey, gurur ve iftiharile geldi, Resulünü tekzib ediyorlar, Allahım, bana va'dini senden isterim» derken Cibrîl aleyhisselâm geldi «bir kabza toprak al onsh:»2380

24 lara at» dedi, vaktâki tarafeyn tututular, Resulullah bir avuç çakıl aldı yüzlerine do-ruattı ve «êì u ì Ûa» buyurdu, göziyle megul olmadık bir mürik kalmadı. Binaenaleyh bozuldular, oçb mü'minler de enselerine bindi öldürüyorlar ve esir ediyorlardı, sonra vaktâki harb bitti çekildiler, Eshab içinde «öyle kestim, öyle esir ettim» diye tefahur edenler olmutu, bu âyet bunun üzerine nâzil oldu. Ya'ni siz iftihar ediyorsanız unu iyi bilmelisiniz ki onları kendi kuvvetinizle siz de-il Allah öldürdü o îß a o îß bßë ve attı-ın vakıt da sen atmadın ya Muhammed, -bir remiy, bir endaht suretinde bir fi'ıl yaptı-ın vakıt dümanlara isabetvete'sir eden, hepsinin gözlerine batan atıı sen atmadın, o remyi surînin netaici hasılasını sen yapmadın 7ó ß é ÜÛa å Ø Ûë velâkin Allah attı- zira at emrini veren o, mermiyi hedef gayesine irdirenvedümanı bozub sizi tepesine bindiren ve arkasını aldıran odur. E-er remyin ve râminîn hakıkati mülâhaza edilmiyecek olursa bütün fahr-ü eref dümanın boynuna inen bir kılıcın veya damarına saplanan birokun veya gözüne batan bir çakılın hakkı olmak ve o zaman da size hiç bir hıssai eref isabet etmemek lâzım gelir. Fakat eref ne kınındaki kılıcın, ne yerindeki çakılındır. teokılıcın, o mermiynin gazîlere karıvaz'ıyyeti ne ise gazîlerin Allaha karı vaz'ıyyetleri onun daha madununda bir vaz'ıyyetiistıhdamdır. Binaenaleyh gazîler, bilmelidirler ki hakıkatte kendilerinin hiç bir hakkı tefahurleri yoktur. Bütün bunları yapan emr-ü halkıyle Allahdır.-Buradanvahdeti vücud istidlâline veya bir ittihadtevehhümüne saplanmak do-rude-ildir. Bunda vahdeti vücud veya ittihad

25 de-il, ef'al ve müessiratı suriyyenin fevkında tesiri hakıkînin isbatı ve müessiri hakıkînin vahdaniyyeti mevzuı bahistir. Ortada maktul ve gazî, mermiy ve râmiy yok de-il ve bunlar «ì ç ìç» sh:»2381 sine Allah da de-il fakat hepsinin vücud ve fı'li üzerinde müessir, hâkim bir Allah var ki bütün esbab ve avamili suriyye ve muhtelifenin irtibatı ve netaici hasılası onun tahti huküm ve te'sirindedir. b 6 ä y õ 52 é ä ß åî ä ß ªì à Ûa ó Ü j î Ûë ve Allah mü'minlere tarafından güzel bir tecribe -güzel bir ni'met olan bir tecribei nasr-u zafer- vermek için ki bunları yaptı áî ÜÇ Éî à é ÜÛa æ a üphesiz ki Allah bir semî'ı alîmdir -dualarınızı, feryadlarınızı, gizli açık seslerinizi sözlerinizi iidir. Niyyetlerinizi, maksadlarınızı, fikirlerinizi, kuruntularınızı ve bütün ahval ve harekâtınızı bilir. 18. á Ø Û gördünüz ya itei böyle åí Š ÏbØ Ûa î å çì ß é ÜÛa æaë ve filhakıkaya Allah kâfirlerin keydini muhindir. -Mekr-ü hiylelerine vehn ve za'f verir çürütür, ibtal eder. Ey kâfirler 19. aì z n 1n m æ a fetih isterseniz 7 n1 Ûa á õ bu ÔÏ ite size fetih geldi

26 -fethetmek isterkenfetholundunuz, emelleriniz ma'kûs olub hiyleleriniz baınıza geçti. Rivayet olunuyor ki Mekke mürikleri hareket ettikleri zaman Kâ'benin örtüsüne yapımılar, «å î2 Œ z Ûa âš aë åîn 1 Ûa ô çaë = ya Allah iki askerin en yükse-ine ve ikifıenin en do-rusuna ve iki hizbin en kerîmine nusrat et» diye dua etmiler, Allahdan fütuhat istemilerdi. Ne ayanı dikkattir ki duaları hiç kabul olunmamı de-il fakat kendileri dualarına mâsadak olmadıkları içni kendilerinin aleyhine ve mü'minlerin lehine olarak kabul olunmutur. Ve bu âyette «Bedr» muharebesinin asıl menei müriklerinfikri tecavüzü oldu-una iaret vardır.onuniçin buyuruluyor ki aì èn äm æ aë ve sh:»2382 e-er bu sevdadan vaz geçerseniz bu bulundu-unuz hale ya'ni Allaha ve Resulüne ikak-u adavet ve harb-ü fetih sevdasına nihayet verirseniz 7 á ØÛ Š î ì èï bu sizin için hayırdır. 7 Èã ve ayed yine harb fikrine dönecek olursanız biz de döneriz aë ì Èm æ aë = pš r ìûë b d î, á Ø n Ï á Ø äç ó ä Ì m åûë ve cemaatiniz çok ta olsa ;åî ä ß ªì à Ûa hiç bir ey'e yaramaz, size faidesi olmaz Éß é ÜÛa æaë ve Allah,

27 muhakkak mü'minlerle beraberdir.- Fakat mu'minler de bunu mutlak ve bilâ kayd-ü art zannetmemeli ve unutulmamalıdır kibumaıyyet, iymanı kâmilveeraitı ittiba' ile meruttur. Onuniçin: a ì Ûìm üë éûì ë é ÜÛa aì Èî Ÿa a ì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí RP bä È à aì ÛbÓ åí ˆ Ûb aì ãì Øm üë RQ 7æì Èà m á n ãaë é äç á Ûa é ÜÛa ä Ç l aë Ûa Š æ a RR æì Èà í ü á çë a Š î á èî Ï é ÜÛa á ÜÇ ìûë RS æì Ü Ô Èí ü åí ˆ Ûa á Ø j Ûa æì Š È ß á çë a ì ÛìnÛ á èèà a ìûë 6 á èèà ü sh:»2383 Meali =erifi Ey o bütün iyman edenler! Allaha ve Resulüne itaat edin ve iidib durdu-unuz halde ondan yan

28 bükmeyin 20 ve iitmedikleri halde iittik diyenler gibi olmayın 21 Çünkü yer yüzünde debelenenlerin ındallah en kötüsü o sa-ırlar o dilsizlerdir ki hakkı akıllarına koymazlar 22 Allah onlarda bir hayır görseyidi elbette kulaklarına sokardı ve bu hallerinde kulaklarına soksa idi yine aldırmazlar döner giderlerdi 23 7æì Èà m 20. á n ãaë é äç a ì Ûìm üë Veiidib durdu-unuz halde ondan, o Allahın Resulünden çevrilmeyin 21. åí ˆ Ûb aì ãì Øm üë ve öyleleri gibi olmayın ki: æì Èà í ü á çë bä È à aì ÛbÓ iittik dediler de halâ iitmezler. -Dilleriyle iittik diye iddia ederler, fakat hakkıyla dinlemez, anlamazlar, anlasalar bile tutub icra etmezler, sanki hiç iitmemi gibi olurlar.- Siz bunlar gibi olmayın, zira 22. é ÜÛa ä Ç l aë Ûa Š æ a bütün dabbelerin -yer yüzünde debelenen kâffei hayvanatın- ındallah en erri, en kötüsü á Ø j Ûa á Ûa o sa-ırlarodilsizlerdir.-okula-ı varken hakkı duymıyan, dili olub da hakkı söylemiyen sa-ır ve dilsizlerdir. æì Ü Ô Èí ü åí ˆ Ûa kiakıllanmazlar: hakkı teakkul etmezler.- Kulak yok, dil yok, akıl yok bu hal en aa-ılık hayvanatı süfliyyenin halidir. Var fakat hakka gelince yok, bu da hayvanat süfliyyeden daha aa-ı ve aynı errolan hayvanatın halidir ki bunlar insan suretinde bulunan devabbı irrîredir. Yılanlara bile bir ey duyurmak mümkin olur da bunlara olmaz. Evvelâ iitmesi olmıyan konuması olmaz. Aslından sa-ır olan nutuktan mahrum olur. Çünkü sözü samiası olan

29 belliyebilir. Ve iittikten sonradır ki kendinden bakasına söyliyebilir sözün de teakkush:»2384 le pek büyük hizmeti vardır. Gerçi her hangi bir hâsseden mahrum olmak bir akıl mebdeinden mahrum olmaktır. Fakat dil bu noksanı oldukça telâfî eder. Meselâ ammesi olmıyan ve lâkin dil bilen ve dinliyecek olan bir samia kokmu bir eyi ıhtar etmek mümkin olur. Bununla beraber semi' ve nutkun fıkdanı büsbütün aklın fıkdanı demek de-ildir. Nice sa-ırlar dilsizler bulunur ki akılları vardır.vebirsa-ır dilsizin biraz aklı varsa ba'zı eyleri anlaması ve anlatması ve hattâ yazıb çizmesi ve bu suretle ba'zı metalibine vâsıl olması mümkin bulunur. Fakat sa-ır ve dilsiz olduktan bakahiçaklı da yoksa son derece nâçâr bir halde kalır, maamâfih kendine ve di-erlerine karı mutlak bir err olması da lâzım gelmez lâkin kulâ-ıvarhakkı duymaz, duymak istemez, dili var etmez, etmek istemez, böyle sa-ır, böyle dilsiz, böyle akılsızlaryokmu hayvanların hayvanı, fenaların fenası ve nefsel'emirde gerek kendilerine ve gerek di-erlerine karı erlerin erridirler. Bir çok mahlûkattan tefevvuklarına ve di-er behaimden temayüzlerine medar olmak üzere Allah tealânın kendilerine verdi-i idraki hak kuvvelerini öyle ibtal edenlerde hayır namına hiç bir ey yoktur. 23. a Š î á èî Ï é ÜÛa á ÜÇ ìûë Evet, Allah bunlarda bir hayır bilse idi -ya'ni bunlarda

30 hayır cinsinden ednâ bir ey bulunaca-ı ve hayır cümlesinden olmak üzere kuvvelerini teharriyi hakka sarf ve ayatı haktan intifa' edecekleri ılmi ilâhîde sabit ve binaenaleyh nefsel'emirde mukadder olsa idi 6 á èèà ü elbette Allah onlara iittirirdi- fehm-ü tedebbürle dinler, Resulün hakkıyyetine vakıf olurlar ve iyman-ü itaat ederlerdi, lâkin böyle olmadı, iitmediler, demek ki iittirmedi ve o halde demek ki nefsel'emirde bunlarda hiç bir hayır yoktur. á èèà a ìûë sh:»2385 ve böyle iken bunlara iittirmi olsa idi æì Š È ß á çë a ì ÛìnÛ mutlak dönecekler, yüz çevirib gideceklerdi. -Duyub anladıklarından asla intifa' etmiyecek, hak duygusundan, ya'ni kalben tasdika mecbur olduktan sonra icrasına yanamıyacak, irtidad edecek ve hiç dumamıtan daha fena olacaklardı ve artık burada i'raz ettirmese de cebren yaptırsa ne olur? Denemez, çünkü mevzuı mes'ele cemadâtınki gibi ef'ali ıztırariyyeden de-il semi' ve nutuk ve akıldan intifa' ve emir ve kelime ile yapılması matlûb olan ef'ali cüziyyeti hayatiyyedir. Ve buna karı öyle bir sual, tenakuz olur. Velhasıl böyle cebirden bakabirey dinlemiyen irrirler gibi olmayın da:

31 a a 4ì ŠÜ Ûë é Ü Û aì jî vn a aì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí RT é j ÜÓë õ Šà Ûa å î2 4ì zí é ÜÛa æa a ì àü Çaë 7 á Øî î z í bà Û á bç åí ˆ Ûa åjî mü òä n Ï aì Ô maë RU æë Š z m é îû a é ãaë RV lbô È Ûa í é ÜÛa æa a ì àü Çaë 7 ò b á Ø ä ß aì àüã æa æì Ïb m üa ó Ï æì 1È šn ß 3î ÜÓ á n ãa a a ë Š aë pbj î ÀÛa å ß á ØÓ ë ê Š ä 2 á íaë á Øí ë bï b äûa á Ø1 À ní æë Š Ø m á Ø ÜÈÛ sh:»2386 Meali =erifi Ey o bütün iyman edenler! Sizi kendinize hayat verecek eylere da'vet etti-i zaman Resuliyle Allaha icabet edin ve bilin ki Allah hakıkaten kii ile kalbinin arasını gerer, ve siz hakıkaten hep ona harolunacaksınız 24 Ve öyle bir fitneden sakının ki hiç te içinizden yalnız zulmedenlere dokunmakla

32 kalmaz, ve bilin ki Allahın ıkabı iddetlidir 25 Ve düünün ki siz bir vakıt yer yüzünde hırpalanıp duran bir azlıktınız, nâsın siziçarpıverece-inden korkardınız,öyleiken o sizi barındırdı, o sizi nusratiyle te'yid buyurdu o size temizlerinden rızıklar verdi ki, ükredesiniz 26 7 á Øî î z í 24. bà Û á bç a a aì jî vn a Allaha ve 4ì ŠÜ Ûë é Ü Û Resulüne sizi ihya edecek bir ey'e ça-ırdı-ı vakıt istekle icabet edin -ayanı dikkattir ki da'vet fı'li hem Allaha hem Resulüne isnad ile «á aìç» diye tesnifelenmemi «á bç» diye müfred getirilmi ve Resule isnad olunmutur. Zira da'vet birdir. Allahın da'veti Resulünden zâhir olacak ve Resulün da'veti Allahın da'vetinden bakabirey olmıyacaktır. «á Øî î z í Û» siziihya edecek, hayatınıza sebeb bà olacak, cemadat ve behaim halinden çıkarıb insanlı-ın namzed oldu-u muhtar, mes'ud, ebedî hayata hürriyyetinizle yükseltecek bir ılim veya amel demektir ki Peygamber buna da'vet için ba'sedilmi ve insanlara kulak, dil ve akıl-ü irâde bunun için verilmitir. Peygamber Allahın verece-i öyle bir hayat esbabına da'vet edece-i cihetle da'vat etti-i vekula-ınıza böyle bir da'vet iriti-i vakıt hemen istekleicâbet ediniz é j ÜÓë õ Šà Ûa å î2 4ì zí é ÜÛa æa a ì àü Çaë ve biliniz ki Allah muhakkak kii ile kalbinin arasına hail olur.- Ona kalbinden, kalbine ondan daha yakın, daha hâkimdir. Ondakini gönlünden, gönlündekini ondan daha iyi bilir ve daha yakından zabt-u

33 sh:»2387 temellük eder. Kudreti o kadar nâfizdir ki yalnız kii ile agyarı arasını de-il onunla, kalbi arasını gerer, âir «b ãa» ile me'ur «b ãa» yi birbirinden ayırır. nsanı bir anda gönlündeki emellerinden mahrum ediverir. Azimlerini bozuverir niyyetlerini tahvil ediverir, kanaatlerini, zevklarını de-itiriverir, onunla kalbinin arasını öyle ayırır, öyle açar ki birbirinin zıddı kesilir, insanın kendini kendine hasm eder, kii ile kalbinin arasına öyle girer ki aklını elinden alıverir, bütün uurunu selbediverir. Kendi kendini duymaz ediverir, nihayet canını alır öldürüverir. Bunun için Allah sizinle kalbiniz arasına perde çekti-i ve ölüme da'vet etti-i vakıt icâbet etmeme-e ve cebrine mukavemet eyleme-e imkân bulamazsınız vebirlâhza sonra baınıza ne gelece-ini bilemezsiniz. O halde kalbinizle aranız açılmadan canınınz elinizden alınmadan, fursat elinizde iken Allahın Resulün sizi ıhya edecek, hayatı ebediyyeye yükseltecek ılim veya amel her hangi bir eye da'vet etti-i zaman ihmal etmeyib istekleicâbet ediniz ë unu da biliniz ki æë Š z m é îû a é ãa her halde en mühim mes'ele: siz her halde ona harolunacaksınız. -Bakasına de-il yalnız Allaha toplanacaksınız da amellerinizin mertebesine göre cezasını çekeceksiniz. Binaenaleyh «kalbimizden, canımızdan ayrılırsan ne olur?» Demeyiniz de itaatveicâbet etmemekten

34 sakınınız. 25. òä n Ï aì Ô maë ve bir fitneden korununuz ki 7 ò b á Ø ä ß aì àüã åí ˆ Ûa åjî mü her halde içinizden bilhassa zulmedenlere isabet etmez.- Yalnız ii yerinden oynatanlara mahsus bir musıbet olmakla kalmaz, belik umumîleir, size de amil olur. Ba'zı günahları vardır ki zararı âmm olur. Sebeb olaca-ıfitne ve ıhtilâl, celbedece-i mihnet ve musıbet yalnız o günahı yapan, ii yerinden oynatan ve bu suretle kendine ve gayre zulmetmi olan zalimlere sh:»2388 münhasır kalmaz da kurunun yanında yaı da yakar. Meselâ ı'lâni münker, emir bilma'ruf ve nehiy anilmünkerde müdahene, ifsadı akıde, iftirakı kelime, cihadda tekâsül bu kabîldendir. Bir ahsın hatası bir orduyu batırabilir. Hadîsi nebevîde varid oldu-u üzere bir geminin dibini delme-e u-raan bir ahsın fi'li öyle bir gark musıbetini intac eder ki bu fitne o gemininin içinde bulunanlardan yalnız onu delene veya ona munvenet edenlere veya görüb sükût edenlere de-il hiç haberi olmıyanlara varıncıya kadar hepsine isabet edecek bir musıbeti amile olur. Ve hattâ hiç haberdar olmıyanların gafletlerinden dolayı vaz'ıyyetleri daha feci' olabilir. Bunun için böyle bir musıbete bidayeten meydan vermemek için korunmak, murakabei

35 umumiyyede bulunmak ve onu deleni men'etmek o gemide bulunanların hepsine farzı kifaye olan bir vazifedir. çlerinden ba'zıları bu vazifeyi iyfa ettikleri surette hepsi kurtulur, hiç biri aldırmayıb gemi delindi-i surette ise hepsi musab olur. Fakat dikkat edilmek lâzım gelir ki gemiyi delme-e kalkanı men'edelim derken herc-ü merc ile muvazeneyi bozub geminin devrilmesine de sebebiyyet vermemelidir. Evvelâ farzı kıfayenin iyfasını der'uhde ederek farzı ayn gibi icra edecek kaptan ve maıyyeti gibi «ŠØ ä à Ûa åç æ ìè äíë Òë Š Èà Ûb 2 æë Š ߪbí» bulunmak, saniyen herkes ò ß a kendi nefsini muhasebe etmek, salisen cereyanı umumîden gaflet etmiyerek mürakabei umumiyyeyi dikkat ve intizam ve husni ahlâk ile idame eylemek ve bu suretle fitnei âmmeden korunmak lâzımdır.buise her mü'minin kendi nefsinde Allah ve Resulü içinitaat ve icâbeti iltizam ve fitne vakı' olmamak için kendine ve cemaatine ihtimam ile gafletten ihtiraz eylemesine mütevakkıftır. Bundan anlaılır ki fitnei âmme yalnız asıl cürmü ika' eden zalimlerin cezası de-il aynı zamanda korunmayıb onun iykaına meydan veren gafillerin gafletlerinin de cezasıdır. Son nefese kadar çalııb da muvaffak sh:»2389 olamıyanlara gelince «á Ø 2 ó Û a ñ ˆ Èß» medlûlünce ındallah ma'zur olurlar. Maamafih o

36 zalim veya gafillerin içinde bulunub onlara mücaveret ettiklerinden dolayı Dünyada o musıbeti âmmenin dairei ümulünden haric kalmamaları da muhtemil bulunuyor. Âhırette me'cur olurlarsa da Dünyada mihnet çekerler ve bunların çektikleri, sebeb olanların ukubetini tedid eder. Bunun içinfitne ve Mihnet zalimlerden bakasına isabet etmez zannetmeyib öyle bir fitneden korununuz lbô È Ûa í é ÜÛa æa a ì àü Çaë ve biliniz ki Allah muhakkak edidül'ıkabdır. -Ikabın iddetindendir ki yalnız zalimlere münhasır kalmaz da onların muhılatlerini, mücavirlerini de istîlâ eder. mdi bunları böyle bildirib de «a ìôma» emrini tebli- eden Resulün ne kadar ihyakâr bir da'vette bulundu-unu anlayın ve daha iyi anlamak için 26. a a ë Š aë veovaktı de hatırlayın ki 3î ÜÓ á n ãa siz -mü'minler- gayet azdınız üa ó Ï æì 1È šn ß yerde ezilmek isteniyordunuz.- Mekke arzında Kureyin veya Fürs-ü Rumun elleri altında makhurdunuz b äûa á Ø1 À ní æa æì Ïb m nasın siziçarpıb tepeleyivermesinden korkuyordunuz -etraftaki halk bu kadar nazarı husumetle bakıyordu, emniyyet-ü âsayi yoktu á Øí ë bï müteakıben Allah, sizi yerletirdi- Medineye nakl-ü iskân edib emniyyet-ü âsayi verdi ve sizi nusratiyle te'yid eyledi -Ensarın muzahereti, Melâikenin imdadı ve ê Š ä 2 á íaë «Bedr» zaferiyle kuvvetlendirib o küffara karımüeyyedkıldı pbj î ÀÛa å ß á ØÓ ë halâl ni'metlerden sizi merzuk da etti- ganimetler nasıb eyledi. Velhasıl o kahr-ü zillet

37 sh:»2390 halinden bu ni'met-ü ızzet hayatına geçirdi æë Š Ø m á Ø ÜÈÛ ki ükredesiniz -bu ni'metleri yadedib ükrünü eda eyliyesiniz. O halde: a ì ãì më 4ì ŠÛaë é ÜÛa aì ãì m ü aì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí RW á Ø Ûaì ßa bà ãa a ì àü Çaë RX æì àü Èm á n ãaë á Ø mbãbßa bè ía bí RY ; áî ÄÇ Š ua ê ä Ç é ÜÛa æaë = òä n Ï á ü ëaë á Ø äç Š 1Ø íë b ãbó Š Ï á ØÛ 3È ví é ÜÛa aì Ô nm æ a a ì äß a åí ˆ Ûa áî ÄÈ Ûa 3 š1 Ûa ë é ÜÛaë 6 á ØÛ Š 1 Ìíë á Ø mbd î Meali =erifi

38 Eyobütüniyman edenler! Allaha ve Resulüne hıyanet etmeyin ki bile bile emanetlerinize hıyanet etmiyesiniz 27 Ve iyi bilin ki mallarınız, evlâdlarınız bir fitneden ıbarettir, Allah yanında ise azîm ecirler vardır 28 Ey iyman edenler! Allaha korunursanız o, size bir fürkan verir ve tarafınızdan seyyiatınızı örter, sizin içinma-firet de eder, Allah azîm fadıl sahibidir aì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí - Buhıtabların böyle vasfı iyman ile tekriri maba'dına kemali ı'tinayı ızsh:»2391 har etmek ve bunlara riayet iymanın muktezası bulundu-unu bilhassa ifham eylemek gibi bir belâ-ati mahsusayı haizdir. Ey mü'minler: 4ì ŠÛaë é ÜÛa aì ãì m ü Allaha ve Resulüne hıyanetetmeyin-zimmeti iymanınızatevdi' edilmi olan ahkâmı ilâhiyyeye ve sünneti Resulullaha riayetsizlik edib de ükr-ü

39 istikametten, vefa ve sadakatten ayrılmayın, dinde mübalâtsızlık etmeyin veya içiniz dıınızı tutmamak veya ganimetten mal kaçırmak veya dümana esrar fa etmek gibi bir suretle ahlâkınızı lekelemeyin. Allah ve Resulüne hıyanet ederseniz á Ø mbãbßa a ì ãì më kendi emanetlerinize hıyanet edersiniz- bir kerre Allah ve Resulüne hıyanet etme-e baladınız mı artık kendi aranızda mal-ü cana, ırz-u namusa, esrara, hukm-ü hukûmete, menafi'i vataniyyeye müteallık emanetlerinize hıyanet etme-e balarsınız æì àü Èm á n ãaë ve o halde siz bilirsiniz -ki hıyanet ediyorsunuz. Binaenaleyh yekdi-erinden emniyyetiniz temamen münselib olur. Birbirinizden emin olamaz olursunuz, siz kendinizden emin olamazsanız di-erleri hiç olmaz ve o vakıt bütün emniyyet ve emanetiniz kalkar. Baınıza o fitnei âmme kopar, bunun için Allah ve Resulüne hıyanet edib de kendinize hıyanet etmeyin. Gerçi mü'min, mü'min olmak haysiyyetiyle hıyanetyapmaz,hıyanet ve yalan mü'minde tabiat olmaz. «l ˆ Ø Ûaë òãbî Ûa å ß ªì à Ûa bà è îüç Éj À í ü æbnü». Olsa olsa hasbel'beeriyye endiei maıyet ve mal-ü evlâd gailesi ile ba'zan böyle bir arızaya düebilir. Böyle bir halde de 28. a ì àü Çaë biliniz ki = òä n Ï á ü ëaë á Ø Ûaì ßa bà ãa mallarınız ve evlâdlarınız sırfbirfitnedir.- Meftun eder, günaha ve belâya sokabilir bir derd ve imtihandır. ; áî ÄÇ Š ua ê ä Ç é ÜÛa æaë Allah ise ancak

40 sh:»2392 onun yanında büyük bir ecir oldu-u muhakkaktır. -Ki bunu hiç bir ey veremez. Binaenaleyh ne mal-ü evlâda ne de bakabirey'e meftun olub da hıyanet tehlükesine dümeyin, düüb de o büyük ecirden mahrum olmayın. =öyle ki: 29. a ì äß a åí ˆ Ûa bè ía bí Ey mü'minler é ÜÛa aì Ô nm æ a siz Allaha ittika ederseniz -her hususta hıyanetten sakınır takvayı iltizam ederseniz b ãbó Š Ï á ØÛ 3È ví o siziniçin bir fürkan yapar.- Size bir fârık tahsıs eder. Maddî, k î ÀÛa sî j Ûa é ÜÛa Œî àî Û ma'nevî öyle bir fark-u imtiyaz baheyler ki å ß medlûlünce zâhir-ü bâtında hakkı nahaktan, iyiyi kötüden, temizi habisten ayırır,sizifenalardan tefrik-u temyiz eder. FÜRKAN,Fark-utemyiz veya fârık demek oldu-u gibi sabah ma'nâsına da gelir. Netekim «æbó Š 1 Ûa ÉÀ ó ny aˆ 3È Ïa o2» derler ki «öyle yapıb duruyordum tâ sabah oluncaya kadar.» Demektir. Bu ma'nâ demek olur ki: sizi zulmeti leylde parlıyan fecri sadık gibi bir fakr-u

41 imtiyaz ile parlatır da parlatır,sıyt-ü anınızı bir nur gibi âfaka yayar á Ø mbd î á Ø äç Š 1Ø íë ve seyyiatınızı tarafınızdan keffaretler, iyyice örter -ayıblarınızı Dünyada kimseye göstermez 6 á ØÛ Š 1 Ìíë vesizema-firet eder- Âhırette de günahlarınızı ma-furkılar. ë é ÜÛaë ve Allah, pek büyük fadl-ü áî ÄÈ Ûa 3 š1 Ûa ihsan sahibidir. -Fadliyle bunları yaptı-ı gibi daha neler yapar. Allahın fadlı ne büyük oldu-unu bilhassa bir misal anlamak için ya Muhammed: sh:»2393 ëa Úì Ü n Ôí ëa Úì n j r î Û aë Š1 åí ˆ Ûa Ù 2 Š Ø àí aë SP SQ åí Š bà Ûa Š î é ÜÛaë 6 é ÜÛa Š Ø àíë æë Š Ø àíë 6Úì u Š í 3 r ß bä Ü ÔÛ õ b ã ìû bä È à Ó aì ÛbÓ bä mbí a á è îüç ó Ü n m a aë æ a á è ÜÛa aì ÛbÓ aë SR åî Û ë üa Šî Ÿb a ü a a ˆ ç æ a = aˆ ç õ bà Ûa å ß ñ bv y bä îüç Š À ßbÏ Ú ä Ç å ß Õz Ûa ì ç aˆ ç æb o ãaë á è2 ˆÈ î Û é ÜÛa æb bßë SS áî Ûa laˆè 2 bä n öa ëa

42 á èû bßë ST æë Š 1 Ìn í á çë á è2 ˆÈ ß é ÜÛa æb bßë 6 á èî Ï a ì ãb bßë âašz Ûa v à Ûa åç æë í á çë é ÜÛa á è2 ˆÈ í ü a æì àü Èí ü á çšr a å Ø Ûë æì Ô n à Ûa ü a ê ª ë bî Û ëa æ a 6 êõ bî Û ëa 6 òí më õ bø ß ü a o îj Ûa ä Ç á è m5 æb bßë SU æë Š 1 Øm á n ä bà 2 laˆè Ûa aì Óë ˆÏ sh:»2394 3î j åç aë î Û á èûaì ßa æì Ô 1 ä í aë Š1 åí ˆ Ûa æ a SV åí ˆ Ûaë 6æì jü Ì í á q ñš y á è îüç æì Øm á q bèãì Ô 1 ä î, Ï 6 é ÜÛa å ß sî j Ûa é ÜÛa Œî àî Û SW =æë Š z í á äèu ó Û a a ë Š1 b Èî àu éà ŠîÏ œ È2 ó ÜÇ éš È2 sî j Ûa 3È víë k î ÀÛa åí ˆ Ü Û 3 Ó SX ;æë Š b Ûa á ç Ù Û ë a 6á äèu ó Ï éüè vîï ošß ÔÏ aë ì Èí æ aë 7ÑÜ Ó bß á èû Š1 Ì í aì èn äí æ a a ë Š1 åî Û ë üa o ä

43 Meali =erifi Hani bir vakıt dı o kâfirler seni tutub ba-lamaları veya öldürmeleri veya sürüb çıkarmaları için sana tuzak kuruyorlardı, onlar tuzak kurarlarken Allah da karılı-ını kuruyordu, öyle ya Allah tuzakların hayırlısını kurar 30 Ve onlara âyetlerimiz okunaca-ızamanartık iittik, dilesek bunun gibisini biz de söyleriz, bu, eskilerin efsânelerinden bakabirey de-il diyorlardı 31 Bir vakıt da ey Allah, e-er bu, senin tarafından gelmi hak kitâb ise durma üzerimize gökten talar ya-dır veya bize daha elîm bir azâb ver demilerdi 32 Halbuki sen içlerinde iken Allah onlara azâb edecek de-il idi, isti-far ettikleri halde de Allah onlara azâb edecek de-il 33 =imdi ise sh:»2395 Allahın kendilerini azâb etmemesi için neleri var? Mü'minleri Mescidi haramdan menediyorlar, halbuki hizmetine ehil de de-iller, onun hizmetine ehl olanlar ancak müttekılerdir ve lâkin çokları bilmezler 34 Beytin huzurunda namazları ise ıslık çalıb el çırpmaktan baka bir ey de-il, o halde küfr-ü küfranınızdan dolayı tadın azâbı 35 =üphe yok ki Allah yolundan men'etmek için mallarını sarfedenler, onu yine

44 sarfedecekler, sonra bu kendilerine yürek acısı olacak, nihayet ma-lûb olacaklar * Ve küfürlerinde ısrar edenler toplanıb Cehenneme sevkedilecekler 36 Ki Allah murdarı temizden ayırsın ve murdar kısmı birbirinin üzerine bindirib hepsini teraküm ettirsin de topunu Cehenneme koysun, ite bunlar, o hüsran içinde kalanlar 37 De o küfüredenlere ki, e-er vazgeçerlerse geçmiteki günahları ba-ılanır,yokyine ısyana dönerlerse kendilerinden evvelki ümmetlere tatbık edilen kanunı ilâhî geçmitiartık onu beklesinler aë Sen de o vaktı hatırlaki aë Š1 åí ˆ Ûa Ù 2 Š Ø àí hani o kâfirler sana mekir kuruyorlardı Úì n j r î Û seni tutub ba-lamaları Úì Ü n Ôí ëa veya seni -hepsi bir- katletmeleri 6Úì u Š í ëa veya seni -Mekkeden- çıkarmaları için sui kasd tertib ediyorlardı -hicretsırasında Mekkedeki vaz'ıyyet bu idi. Umuumiyyetle müfessirîn vak'anın cereyanını öyle nakletmilerdir: Ensarın islâma gelib Resulullaha biy'at ettiklerini mürikler iittikleri vakıt telâa dütüler, Darünned ve ta'bir ettikleri uralarından müzakere ve müavere etmek için içtima' ettiler, bir ıhtiyar suretinde bir blis de «ben Neciddenim, içtimaınızı iittim huzurunuzda bulunmak istedim, her halde bende bir re'y-ü pend bulmaz de-ilsinizdir.» diyerek içlerine

45 girdi müzakereye baladılar, sh:»2396 Ebülbühtürî «benim re'yim, dedi, onu ba-lar, bir odaya hapsedersiniz ve bütün menfezlerini kapatır, ancak bir delik bırakır, oradan yiyib içece-ini uzatırsınız, ta ölünciye kadar». ıhtıyar, «ne fena reiy! Dedi, kavminden size silâh çekib gelenler olur, elinizden kurtarırlar.»hiam ibni Amir de «benim re'yim, dedi: onu bir deveye yükletir, arazınızdan dıarı çıkarıverirsiniz,artık ne yaparsa yapsın sizebirzararı dokunamaz.» Yine o ıhtiyar, o eyhı Necdî» ne fena re'iy! Dedi, gider bakakavmiifsad eder ve onlarla gleir size harbeder.». Nihayet Ebûcehil de «ben o re'iydeyim ki dedi her batından birer delikanlı alırsınız ve birer kılıç verirsiniz, hepsi birden vururlar, kanı bütün kabaile da-ılır, Beni Haim de bütün Kurey ile harb edemez ve ayet diyet taleb ederlerse veririz». Bunun üzerine ıhtiyar «bu yi-idin re'yi savab» dedi ve buna karar verib da-ıldılar. Derhal Cebrâil gelib Peygambere haber verdi ve hicret emrini getirdi, mucebince aleyhıssalât-ü vesselâm Hazreti Aliyi yata-ına yatırıb HazretiEbiBekirile beraber Gare çıktı, dümanlar etrafı sarmıterassud ediyorlardı; sabah olunca yata-a hücum ettiler, fakat Aliyi gördüler, beht-ü hayret içinde alıklatılar kaldılar.

46 Onlar öyle mekrediyorlardı æë Š Ø àíë ve halâ mekrederler. Mukabeleten 6 é ÜÛa Š Ø àíë Allah da mekreder. -Onlara mekirden bir ümid verir, sonra da mekirlerini balarına geçirir. Netekim onlara mekir tertibatında bulunmaları için müsaade etti, u-ratırdı, yordu, fakat bütün mesaîlerini akım bırakıb gizlice senin hicretini te'min ediverdi, ve sonra yine onlara ümid verib «Bedr» e çıkardı ve müslimanları gözlerine pek az gösterdi, binaenaleyh saldırdılar ve göreceklerini gördüler. Evet, Allah mekre mekreder åí Š bà Ûa Š î é ÜÛaë ve fakat Allah hayrülsh:»2397 makirîndir.- Ona karı hiç birinin mekrinin hükmü olmaz, o bütün mekircilerin mekirlerini ibtal ediverir. Onun mekri de hayr-ü hıkmetten halî de-ildir. Bunun için ona makir veya mekkâr diyemezsiniz, o «hayrülmakirîn» dir. Fi'li ilâhî haddi zatında bir mekr olmaktan münezzehtir. O bir izalei er, bir cezai münkerdir. Makirlerin mekrini kat'etmek ı'tibariyle umuma hayır oldu-u gibi mâkirlerin hadlerini bildirmek ve bir takımlarının tevbelerine sebeb olmak ı'tibariyle sureti umumiyyede mâkirler için de bir hayırdır. Binaenaleyh bu fı'li

47 ilâhîye mekir ta'bir edilmesi mâkirlerin mekrine tekabülü ve bütün zann-ü tahminlerinin hılâfına habersiz olarak canibi gayibden bir mekir suretinde gelib bastırıvermesi ı'tibariyle bir müakeledir. Yoksa hakıkatte 6 Allaha ibtida mekir isnad edilemez, mâkir denemez. Buradaki é ÜÛa Š Ø àíë æë Š Ø àíë 6 sûrei «Âli Imran» da kıssai Isâda geçen gibi mekir ve mekir suretinde é ÜÛa ŠØßë aë ŠØßë ; müakele iledir ki mekri ilâhî mevzuı bahs olabilir. Bunda da åí Š bà Ûa Š î é ÜÛaë tenzihi unutulmamak lâzım gelir. O mâkirler öyle kâfirler idi ki 31. bä mbí a á è îüç ó Ü n m a aë üzerlerine bizim âyetlerimiz -ya'ni «b Ç n ß b È b én íašû 3ju ó ÜÇ æ a Š Ô Ûa aˆ ç bä ÛŒ ãa ìû» mazmununa mâsadak olan Kur'an -tilâvet edildi-i zaman bä È à Ó aì ÛbÓ iittik iittik = aˆ ç 3 r ß bä Ü ÔÛ õ b ã ìû dilesek biz de bunun mislini söylerdik åî Û ë üa Šî Ÿb a ü a a ˆ ç æ a bu eskilerin esatırinden baka bir ey de-il 7 dediler- sûrei En'amda âyetinde (esatır kelimesine bak) Ù îû a É àn í åß á è ä ßë geçti-i üzere bunu ibtida feylesofları «Nadr ibni Hâris» söylemi ve bir çokları da onu ta'kıb etmi idi. Öyle dediler lâkin senelerle u-ratılar söyliyemediler, söyliyemediler de türlü türlü mekirlere, suikasıdlara, katl-ü

48 harbe kalkıtılar, asırlar geçti, sh:»2398 onların kafasında nicelerde aynı sözü söyliyegeldiler fakat Kur'anın bir mislini söylimelediler ve onlar gibi mekirler peinde dolamaktan bakabirey yapamadılar. 32. aë Ve o vakit ki -o kâfirler á è ÜÛa aì ÛbÓ ya Allah dediler Ú ä Ç å ß Õz Ûa ì ç aˆ ç æb æ a e-er bu Kur'an senin tarafından o hak iseonun dedi-i gibi kelâmı münzel ise õ bà Ûa å ß ñ bv y bä îüç Š À ßbÏ baımıza gökten ta ya-dır áî Ûa laˆè 2 bä n öa ëa veya bize di-er bir azabı elîm getir -açık açık âyetleri inkâr ve istihfaf ederek böyle diyen o makir kâfirlerin küfürlerindeki ınadı ve ınad ve tehekküm yolunda Allahtan dileklerinni mahiyyetini düün. Rivayet olundu-una göre bunu da Nadır söylemi idi. «å î Û ë üa Šî Ÿb a ü a a ˆ ç æ a» dedi-i zaman Resulullah «é ÜÛa â5 é ã a ÙÜ íë = vay! Sana o kelâmullah» buyurmu o da bunu söylemi «e-er Kur'an hakikaten Allahdan münzel, hak kelâm ise bizim bunu inkârımıza bir ukubet olmak üzere Allah ya