Bu Nahil sûresinin medenî olduuna dair dahi bir kavil nakledilmi ise de dorusu Mekkîdir. Hasen, Ata,

Transkript

1 sh:»3082 NAHL 3 z äûa ñ ì QV Bu Nahil sûresinin medenî olduuna dair dahi bir kavil nakledilmi ise de dorusu Mekkîdir. Hasen, Ata, Ikrime, Cabir hepsinin Mekkî olduunu rivayet etmilerdir. (bni Abbas yalnız üç âyetin Medinede Hazreti Hamzeden sonra nâzil olduunu söylemitir. Ki bu üç âyet «æì Üà Èí aì ãb bß å yb 2 g óûa g é ÜÛa èè 2 aë Šn m üë» dur. Bir kavle göre de «P aì j ÓbÈÏ á n jóbç æ aë P aë Šubç åí ˆ Ü Û Ù 2 æ a á q é ÜÛb 2 ü a Ú Š j bßë Š j aë» âyetleridir. Âyetleri : - Yüz yirmi sekizdir. Kelimeleri :-Binsekizyüzkırk birdir.

2 Harfleri : - Yedi bin yedi yüz yedidir. Fasılası : - æpâp harleridir. áè äûa ñ ì Bu sûrenin bir ismi de dır. Sebebi nüzul: - Bir rivayete göre udur: Resulullah kâh katil ve istîlâ gibi azâbı Dünya ile ve kâh Kıyamet azâbiyle tahvif ediyordu. Kâfirler ise bunlardan derhal bir ey görmedikleri içintekzib ve istihzayakıyam ediyor «hani getirsen a o azâbı görelim» diyorlardı. «ŠàÔ Ûa Õ ãaë òçb Ûa a» o2šn Ó nâzil olduu zamansarsılmılar ve aralarında demilerdi ki «bu Adam Kıyametin yaklatıı zumünde bulunuyor, hele u yaptıklarınız bir azından vaz geçiniz, ne olacak bakalım». Fakat taahhur edince yine «ya Muhammed hani ya bizi korkuttuun ey olmadı» demee baladılar. Binaenaleyh «á è 2b y» nazil oldu. Bir müddet daha çekindiler, intizar ettiler, günler b äü Û lšn Ó a imtidad edince yine «haniya ya Muhammed bizi korkuttuun eylerden bir

3 sh:»3083 é ÜÛa Š ßa ó m a ey görmeyoruz» dediler ve o vakıt nâzil oldu. Resulullah hemen sıçradı, yanındakiler ne oluyor diye balarını kaldırıp bakıtılar, arkasından «6» nazil êì Ü v Èn m 5Ï oldu P gça ;u halde demek olur ki bu Sûre azâb ve kıyamet va'dlerinin taahhurundan dolayı hasıl olan üphelerin izalesi ve «Šß ªì m bà 2 Ê bï» emrinin takviyesi hıkmetile nâzil olmutur. ággggggggggggî y ŠÛa å à y ŠÛa é ÜÛa ágggggggggggg 2 b àç ó ÛbÈmë éãbz j 6 êì Ü v Èn m 5Ï é ÜÛa Š ßa ó ma Q æì Š í Meali ;erifi Allahın emri geldi, sakın onu isti'cal etmeyin, o sübhan onların irklerinden münezzeh, yüksek çok yüksek 1

4 1. Š ßa ó ma é ÜÛa Allahın emri geldi - buradaki «Š ßa» kelimesi «umur» un müfredi, ya'ni iycabı ilâhînin mucebi olan ein ma'nâsına emrolmak muhtemil olduu gibi «evamir» in müfredi, ya'ni Allahın nefsi iycabı, hukm-ü fermanı ma'nâsına emrolmak da muhtemildir. Ve ikisiyle de tefsir varid olmutur. Evvelki takdirde murad, küffara mev'ud olan azâb veya Kıyamettir. Fakat bu surette geldi demek, gelmek üzeredir, gelmektedir, geliyor ma'nâsına mecaz olmak lâzım gelir «6» êì Ü v Èn m ü buyurulması da buna karine olur. Zira gelmi olsa idi emri vakı' olurdu. Vakıi isti'cal etmek de muhal olurdu. (kincitakdirde ise: onun vukuunu iycab eden «ó ma» hukmullah geldi demek olacaından «ma ó» hakıkati üzeredir. Ancak «6» zamirinde êì Ü v Èn m ü sh:»3084 bir istıhdam gözetmek ıktiza eder. Ve bu suretle iki ma'nânın ikisine de riayet edilmi olur. Ya'ni Allahın emr-ü fermanı geldi 6 êì Ü v Èn m ü imdi onu isti'cal etmeyiz - o emrin mazmununu ivmeyiniz, acele etmeyiniz, olacaklar olacak, mürikler kahrolacak æì Š í b àç ó ÛbÈmë éãbz j Allah sübhanehu onların irâklerinden münezzeh ve mütealîdir. - Binaenaleyh ındallah efaatcilerimiz olur diye tapıp Allaha irk kotukları

5 eylerin hiç birisinin onları Allahın emrinden kurtarmasına imkân yoktur. Allahın emri geldiini kim biliyormu mu diyecekler? O yüksek ve mukaddes Allah: ê bj Ç å ß õ b í åß ó ÜÇ ê Š ßa å ß ë ŠÛb 2 òø Üà Ûa 4 Œä í R æì Ô mbï bãa ü a é Û a ü é ãa a ë ˆ ãa æa Meali ;erifi Kullarından dilediine emrinden rûh ile Melâike indiriyor da buyuruyor ki : u hakikati bildirin: benden baka ilâh yok, hemen bana korunun 2 2. ê bj Ç å ß õ b í åß ó ÜÇ ê Š ßa å ß ë ŠÛb 2 òø Üà Ûa 4 Œä í kullarından dilediine emrinden ruh ile Melâikesini indirir - elçiler gönderir. «ê Š ßa å ß ë ŠÛa ó Ô Ü í» âyetinde olduu gibi burada da ruh ile murad, vahiydir. Çünkü vahiy,

6 bir e'ni ruhîdir. Ruh da Allahın emirlerinden bir emir, ta'biri âharle uunâtı ilâhiyyeden bir ein olduu cihetle vahiy bir ruhı mahsus demektir. Ve bu suretle bu âyet, vahyin bir ta'rifini sh:»3085 tazammun etmektedir. Ya'ni vahıy, Allahın emirlerinden bir bir rûhî eindir ki Allah tealâ, onu ındi sübhanîsinden Melâikesile kullarından diledii kimseye indirir, emrini haber verir bildirir. (teabdive Resulü Muhammed Mustafa sallallahü aleyhi veselleme de diledi o ruhu indirdi æa öyle diye ki a ë ˆ ãa inzar ediniz - ya'ni inkârının akıbeti vehîm olduunu anlatarak nâsa bildiriniz é ãa u anlı hakıkati ki bãa ü a é Û a ü benden baka ilâh yoktur æì Ô mbï binaenaleyh bana ittika ediniz, benden korkunuz, irk-ü ısyandan sakınınız. - Demek ki bütün vahiylerin hâsılı bu ikiesastahulâsaidilir. Birisi tevhid ki kuvvei ılmiyyenin müntehayi kemalidir. Birisi de takvâ ki kuvvei ameliyyenin aksayı kemalidir. Ve demek ki nübüvvet, kesbî deil vehbîdir. Bu suretle delili sem'ıyitesbitten sonra hıtabatı akliyye ile de te'yidi ma'rifet için buyuruluyor ki:

7 æì Š í b àç ó ÛbÈm 6 Õz Ûb 2 üaë paì à Ûa ÕÜ S U åî j ß áî ì ç a bï ò1 À ã å ß æb ã üa ÕÜ T V :æì Ü bm bè ä ßë É Ïbäßë õ Ò bèî Ï á ØÛ b 7 èôü âbè ã üaë 3 à zmë W :æì yš m åî yë æì zí Š m åî y 4bàu bèî Ï á ØÛë æ a 6 1 ã üa Õ 2 ü a éî Ì Ûb2 aì ãì Øm áû Ü2 ó Û a á ØÛbÔ qa = áî y Ò@ ªëŠÛ á Ø 2 sh:»3086 übß Õ Ü íë 6 òäí ë bçì j Šn Û Šî àz Ûaë 4bÌ j Ûaë 3 î Ûaë X õ b ìûë 6 Š ö bu bè ä ßë 3î j Ûa Ó é ÜÛa óüçë Y æì àü Èm ; åî Èà ua á Øí èû Meali ;erifi

8 Gökleri ve Yeri hakk ile yarattı, o, onların irkinden yüksek, çok yüksek 3 (nsanı bir nutfeden yarattı, bir de bakarsın o, natûk bir muhasım kesilmitir4en'amı da yarattı, siziniçin onlarda bir ısınıklık ve bir takım menfaatler vardır, hem onlardan yersiniz 5 Akam getirir, sabah salarken onlarda sizin içîn bir cemal de vardır 6 Aırlıklarınızı da yüklenir, canlarınızın yarısına tüketmeden varamıyacaınız beldelere kadar götürürler, her halde rabbınız size çok re'fetli, çok merhametli 7 Hem binesiniz diye, hem de ziynet olarak atları, katırları, merkebleri de yarattı ve bilemiyeceiniz daha neler yaratacak 8 Yolu dorultmak da Allaha aiddir, ondan sapan da var, maamafih Allah, dilerse hepinizi hidayette kılardı 9 6 Õz Ûb 2 3. üaë ÕÜ SemavâtveArzı hakk ile halketti - paì à Ûa Hepsinin bir hakk-u hakıkati vardır ki onu tecavüz edemez ve hiç biri haksızlıkla tutunamaz, hepsinin hakkı mahlûkıyyettir. Halikı'küllün hakkı olan ülûhiyyet hiç birinin haddi deildir. Bunları böyle yaratan Halık æì Š í b àç ó ÛbÈm tealâ ammâ yürikûndur. O müriklerin irk kotukları eylerden yüksek, çok yüksektir. sh:»3087

9 4. å ß üa ÕÜ O,insanı bir nutfeden halketti - düünmeli ki bir nutfe, ò1 À ã æb ã bir meniy katrası ne hakır bir mayi', ne âciz bir eydir? Ve ondan bir insan yaratmak ne büyük kudrettir. Maddesine bakınca böyle bir katra sümükten ıbaret olan insan, mahzâ Allah tealânın kudretiyle, Allahın ona nefhettii ruhile hıss-ü irade, nutk-u beyan sahibi kavî bir insan kılıına girer de ì ç a bï bir de bakarsın o - bir nutfeden yaratılan mahlûk åî j ß áî mübîn bir muhasım kesilir - kendini müdafaa yolunda natûk bir münazaracı, mücadeleci haline gelir, veya mahiyyetini unutur da Halikına karı bile açık bir muhasım olur. Ona karı irk komaa, Mantık ve Felsefeden bahsetmee kalkıır. Ve binaenaleyh bütün bu âlemde haksızlık yalnız insanlarda bulunur. Ve onun içindirkiinzar emri de insanlara teveccüh eder. 5. âbè ã üaë En'am - ya'ni sûrei «En'am» da tafsıl olunduu üzere erkei vediisile koyun, keçi, sıır, deve sekiz ee bali olan ve en'am ıtlak edilen davar b 7 èôü Allah onu da halketti - dili olmıyan ve derdini anlatmaktan âciz bulunan o mahlûkları da yarattı fakat bouna deil É Ïbäßë õ Ò bèî Ï á ØÛ sizin onlarda korunmak vasıtalarınız, ve menfaatleriniz vardır. :æì Ü bm bè ä ßë Onlardan yersiniz de - ya'ni hepsini deil, halâl ve temiz olan ecza ve aksamını ve onların bedenlerinden veya hizmetlerinden husule gelen hasılâtı yer, taayyü edersiniz.

10 :æì yš m 6. åî yë æì zí Š m åî y 4bàu bèî Ï á ØÛë Veakam sabah getirdiiniz saldıınız sırada sizin onlarda bir cemaliniz de vardır.-karınları tok, memeler dolu olarak mer'adan dönüleri ve sh:»3088 yavruları ile karılaıp melemeleri ve yayılmıya giderken kouup oynamaları ne ho ne zevklıdır.malın geliinde sahiblerinin zevkı gidiinden daha ziyade olduu için «æ ì zí Š m y åî» takdim olunmutur. 7. á ØÛbÔ qa 3 à zmë Sizinaırlıklarınızı da yüklenirler. - O «En'am» dan develer, öküzler, mandalar kendinizin ve eyanızın sıkletlerine hammallık da ederler, götürürler Ü2 ó Û a öyle uzak bir beldeye götürürler ki - sırf kendinize kalsa éî Ì Ûb2 aì ãì Øm áû siz ona varamadınız 6 1 ã üa Õ 2 ü a meer ki yarı canla olmu olsun - ya'ni varanlarınız olsa bile meakkatten tab-ü tüvani kesilmi yarım ölü halinde

11 = áî y varırdınız ªëŠÛ á Ø 2 æ a her halde rabbınız çok rauf çok rahîm - ki size bu ni'metleri ihsan etmitir. Binaenaleyh sizin de onları efekat ve merhametle kullanmanız lâzım gelir. Bunlardan baka : 8. Šî àz Ûaë 4bÌ j Ûaë 3 î Ûaë Atları, katırları, eekleri de 6 òäí ë bçì j Šn Û binmeniz ve zinetlenmeniz için-yarattı. Binaenaleyh bunları yememelidir æì àü Èm übß Õ Ü íë ve daha ne acaib eyler halkeder ve edecektir ki imdi bilemezsiniz -filvaki' eslâfın görmedii, bilemiyecei eylerden biz, imendiferler, otomobiller, tayyareler gibi türlü binitler Gördük. Kim bilir bundan böyle de Allah tealâ bizim bilmediimiz ve bilemiyeceimiz daha neler yaratmı ve yaratacaktır. ;üphe yok ki bütün bu merakkibden istifade etmek için yol da lâzımdır. (te Allah tealâ hep onların halikı olduu gibi 9. 3î j Ûa Ó é ÜÛa óüçë hak maksude götürecek sh:»3089

12 olan doru yol da Allaha aiddir. - Doru yolu, hak eriat bildirecek olan ve onun doruluunu tahhüd eden de Allahtır. 6 Š ö bu bè ä ßë Maamafih ondan sapan da vardır. - Yolun egrisi ve doru yoldan sapan yolcuları da vardır. Demek ki Allah, onların bilfiil hidayetini dilememitir.çünkü ;åî Èà ua á Øí èû õ b ìûë dilemi olsa idi hepinize bilfiil hidayet ederdi - doru yolu, hak dini yalnız beyan iktifa etmez de bütün insanlara ona sülûk dahi nasıb ederdi. é ä ßë laš é ä ß á ØÛ õ bß õ bà Ûa å ß 4Œ ãa ô ˆ Ûa ì ç QP æì n í ŒÛaë Ê ŒÛa é 2 á ØÛ o j ä í QQ æì àî, m éî Ï Šv â ìô Û òí ü Ù Û ó Ï æ a 6 pašà rûa 3 å ßë lbä Ç üaë 3î äûaë æë Š Ø1ní Meali ;erifi O odur ki Semâdan bir su indirdi. size ondan bir içecek var, yine ondan bir aaç ki hayvan yayarsınız 10 Onunla size ekin, zeytun, hurmalıklar, üzümler türlüsünden meyveler bitirir, elbette bunda tefekkür edecek bir kavm için bir âyet var 11

13 sh:»3090 âì v äûaë 6ŠàÔ Ûaë à Ûaë = bè äûaë 3 î Ûa á ØÛ Š ë QR = æì Ü Ô Èí â ìô Û pbí ü Ù Û ó Ï æ a 6 ê Š ßb 2 paš ß Meali ;erifi Hem sizin için geceyi ve gündüzü ve ;ems-ükameriteshır buyurdu, bütün yıldızlar da onun emrine müsahhardırlar, elbette bunda aklı olan bir kavm için âyetler var 12 Ù Û ó Ï æ a 6 é ãaì Ûa b 1 Ün ß üa ó Ï á ØÛ a bßë QS æë Š ˆí â ìô Û òí ü Meali ;erifi

14 Daha sizin için Arzdan muhtelif renklerle yarattıkları, neler var, elbette bunda tezekkür edecek bir kavm için bir âyet var 13 sh:»3091 b í ŠŸ b à zû é ä ß aì Ü bn Û Š zj Ûa Š ô ˆ Ûaì çë QT éî Ï Š aìß Ù Ü 1 Ûa ôšmë b 7 èãì j Üm òî Ü y é ä ß aì u Š n më æë Š Ø m á Ø ÜÈÛë é Ü šï å ß aì Ìn jn Ûë Meali ;erifi Yine odur ki o, denizi teshır etmitirki ondan taze bir et yiyesiniz ve içinden giyeceiniz bir ziynet çıkarasınız, gemileri de görürsünüz ki onda yara yara akar giderler, hem fazlından nasıyb arayasınız diye hem de gerek ki ükredesiniz 14

15 a bè ãaë á Ø 2 î àm æa ó aë üa ó Ï ó Ô Ûaë QU á ç á v äûb 2ë 6 pbß5çë QV =æë n èm á Ø ÜÈÛ 5 j ë æë n èí Meali ;erifi HemArzdaaır baskılar bıraktı ki sizi çalkar diye, hem de nehirler ve yollar, gerek ki doru gidesiniz 15 Ve alâmetler, yıldızla da onlar yol dorulturlar 16 O halde : æë Š ˆm 5Ïa 6 Õ Ü í ü åà Õ Ü í åàïa QW sh:»3092

16 ì 1ÌÛ é ÜÛa æ a b 6 çì z m ü é ÜÛa òà È ã aë Èm æ aë QX RP æì ä Ü È m bßë æë Š m bß áü Èí é ÜÛaë QY áî y 6æì ÔÜ í á çë b d î, æì Ô Ü í ü é ÜÛa æë å ß æì Ç í åí ˆ Ûaë RR ;æì rè j í æb ía =æë Š È í bßë 7 õ bî ya Š îë paì ßa RQ á çë ñš Ø ä ß á è 2ì Ü Ó ñš üb 2 æì ä ß ªì íü åí ˆ ÛbÏ 7 yaë é Û a á Ø è Û a bßë æë Š í bß áü Èí é ÜÛa æa âšu ü RS æë Š j Øn ß åí Š j Øn à Ûa k z í ü é ã a 6æì ä Ü È í Meali ;erifi (mdi yaratan yaratamıyana benzer mi? Artık siz bir tezekkür etmez misiniz? 17 Halbuki Allahın ni'metini saysanız ihsâ edemezsiniz, her halde Allah çok gafûr, çok rahîmdir 18 Hem Allah neyi sir tutar, neyi ı'lân edersiniz hepsini bilir 19 Allahdan baka yalvardıklarınız ise hiç bir ey yaratamazlar, halbuki kendileri yaratılıp duruyorlar 20 Hep ölüdürler, bizzat hayy deildirler ne zaman ba'solunacaklarına da uurları yoktur 21 (lâhınız bir tek ilâhtır, öyle iken Âhıreteinanmıyanlar kendilerini büyüksündüklerinden dolayı

17 kalbleri münkirdir 22 ;üphe yok ki Allah, onların ne gizlediklerini, ne açıkladıklarını hep bilir, her halde o, kibirlenenleri sevmez 23 sh:»3093 =åî Û ë üa Šî Ÿb a a ì ÛbÓ = á Ø 2 4Œ ãa a bß á èû 3î Ó a aë RT a ëa å ßë = òà î Ô Ûa â ìí òü ßb á ç a ëa a ì Ü à zî Û RU ŠØß Ó RV ;æë Œíbß õ b üa 6 á Ü Ç Š îì 2 á èãì Ü š í åí ˆ Ûa á è îüç Š Ï ÇaìÔ Ûa å ß á èãbî ä 2 é ÜÛa ómbï á è Ü jó å ß åí ˆ Ûa æë Š È íü s îy å ß laˆè Ûa á èî maë á è Ó ìï å ß Ñ Ô Ûa Meali ;erifi Onlara rabbınız ne indirdi? Denildii vakıt da "eskilerin masalları" dediler 24 ;unun içinkıyamet günü kendi veballerini kâmilen yüklendikten baka ılimsizlikleri yüzünden ıdlâl ettikleri kimselerin veballerinden

18 bir kısmını da yüklenecekler, bak ne fena yük yükleniyorlar 25 Evet, onlardan evvelkiler hiyleler kurmuladı, Allah da kurdukları bünyana kaidelerinden geldi de sekıf,tepelerinden üzerlerine çöktü ve azâb kendilerine duyamıyacakları cihetten geldi 26 åí ˆ Ûa ó ö b Š å ía 4ì Ôíë á èí Œ í òà î Ô Ûa â ìí á q RW â ìî Ûa ô Œ Ûa æ a á Ü È Ûa aì a åí ˆ Ûa 4bÓ 6 á èî Ï æì Ó b m á n ä = åí Š ÏbØ Ûa óüç õ ì Ûaë sh:»3094 áü Ûa a ìô ÛbÏ : á è 1 ãa ó à Ûbà òø Üà Ûa á èî Ïìnm åí ˆ Ûa RX æì Üà Èm á n ä bà 2 áî ÜÇ é ÜÛa æ a ó Ü2 6 õ ì å ß 3à Èã b ä bß ôì rß jüï b 6 èî Ï åí Ûb á äèu laì 2a a ì Ü bï RY åí Š jøn à Ûa Meali ;erifi

19 SonraKıyamet günü onları rüsvay edecek ve diyecek: hani nerede o sizin haklarında ikak çıkarıp durduunuz eriklerim? Kendilerine ılim verilmi olanlar dediler ki: hakıkat bütün sefalet-ü zillet bu gün kâfirlerin üstünedîr 27 Onlar ki Melekler onları nefislerinin zalimleri olarak kabzederler de o vakıt bakarsın öyle diyerek teslim olmulardır : biz bir kötülükten yapmıyorduk, hayır, Allah sizin ne maksadla yapıyorduunuzu tamamen biliyor 28 Onun için girin bakalım Cehennemin kapılarına: içinde kalmak üzere, bak artık mütekebbirlerin mevkıi ne fena? 29 a 6 Š î aì ÛbÓ 6 á Ø 2 4Œ ãa a bß a ìô ma åí ˆ Ü Û 3î Óë SP 6 Š î ñš üa a Ûë 6 òä y bî ã Ûa ê ˆ ç ó Ï aì ä ya åí ˆ Ü Û = åî Ô n à Ûa a á È äûë sh:»3095 á èû bè ã üa bè n zm å ß ô Š vm bèãì Ü í æ Ç pb äu SQ åí ˆ Ûa SR =åî Ô n à Ûa é ÜÛa ô Œ ví Ù Û ˆ 6æ@ ªë b í bß bèî Ï

20 ò äv Ûa aì Ü a = á Ø îüç â5 æì Ûì Ôí =åî j îÿ òø Üà Ûa á èî Ïìnm æì Üà Èm á n ä bà 2 Meali ;erifi Allahdan korkup korunanlara ise "rabbınız ne indirdi? Denildiinde "hayır"demilerdir" bu Dünyada güzel i yapanlara güzel bir mükâfat var ve elbette Âhıret yurdu daha hayırlıdır,müttekılerin yurdu da ne ho 30 Adin Cennetleri, ona girecekler, altından nehirler akar, onlara orada ne isterlerse var, ite Allah müttekılere böyle mükâfat eder 31 Onlar ki Melekler onları ho ho kabzederler "selâm, size girin, Cennete, çünkü çalııyordunuz" derler 32 6 «3î Óë» -yukarıdaki «á Ø 2 4Œ ãa a bß a ìô ma åí ˆ Ü Û =» üzerine ma'tuftur. á Ø 2 4Œ ãa a bß á èû 3î Ó a aë Fakat o kâfirler:

21 6Ù 2 Š ßa ó m bí ëa òø Üà Ûa á èî m bm æa ü a æë Š Ä äí 3ç SS a ì ãb å Ø Ûë é ÜÛa á èàüã bßë 6 á è Ü jó å ß åí ˆ Ûa 3ÈÏ Ù Û ˆ á è 2 Öbyë aì Ü àç bß pbd î á è2b bï ST æì à Ü Äí á è 1 ãa ; æ@ ª ë Œ èn í é 2 aì ãb bß sh:»3096 å ß é ãë å ß bã jçbß é ÜÛa õ b ìû aì Š a åí ˆ Ûa 4bÓë SU 3ÈÏ Ù Û ˆ 6 õ ó å ß é ãë å ß bä ß Šy üë bã ª ë b2 a üë å zã õ ó åî j à Ûa Î5j Ûa ü a 3 ŠÛa óüç 3èÏ 7 á è Ü jó å ß åí ˆ Ûa Meali ;erifi O kâfirler bakadeil ancak kendilerine o meleklerin gelmesine veya Rabbının emri gelmesine bakarlar, onlardan evvelkiler de böyle yaptılar ve onlara Allah zulmetmedi ve lâkin kendileri nefislerine

22 zulmediyorlardı 33 Onun için amellerinin fenalıkları balarına musîbet oldu ve istihza ettikleri ey kendilerini sarıverdi 34 Bir de mürikler dediler ki: "Allah dileseydi ne biz, ne atalarımız ondan baka hiç bir ey'e tapmazdık ve onsuz hiç bir ey tahrim etmezdik, bunlardan evvelkiler de böyle yaptılar, buna karı peygamberin vazifesi ancak açık bir tebliden ibarettir 35 é ÜÛa aë j Ça æa üì ò ß a 3 ó Ï bä rè2 ÔÛë SV é îüç o Ôy åß á è ä ßë é ÜÛa ô ç åß á è ä àï 7pì Ëb ÀÛa aì j än uaë òj ÓbÇ æb Ñ î aë Š Ä ãbï üa ó Ï aë Šî, Ï 6 òû5 šûa ô èí ü é ÜÛa æ bï á èí ç ó ÜÇ Š zm æ a SW åî 2 ˆØ à Ûa åí Š bã å ß á èû bßë 3 š í åß sh:» pì àí åß é ÜÛa sè jíü = á è ãbà ía èu é ÜÛb 2 aì à Óaë SX SY =æì àü Èíü b äûa Šr a å Ø Ûë b Ôy é îüç a Çë ó Ü2 á è ãa a ë Š1 åí ˆ Ûa áü Èî Ûë éî Ï æì 1 Ün í ô ˆ Ûa á èû å îj î Û

23 åî 2 b aì ãb Meali ;erifi Celâlim hakkı için biz, her ümmette "Allaha ibadet edin ve Tâguttan ictinab eyleyin" diye bir Resul ba'settik, sonra içlerinden kimine Allah hidayet nasîb etti, kiminin de üzerine dalâlet hakkoldu, imdi Yer yüzünde bir gezin de bakın peygamberleri tekzib edenlerin akibeti nasıl oldu? 36 Sen onların hidayet bulmalarına harîs isen her halde Allah dalâlette bırakacaı kimselere hidayet vermez, onların yardımcıları da yoktur 37 Allah ölen kimseyi ba'setmez diye olanca yeminleriyle Allaha kasem hak bir va'd, ve lâkin nâsın ekserisi bilmezler 38 Ba'sedecek ki onlara ıhtilâf ettikleri hakkı anlatsın ve onu inkâr edenler kendilerinin yalancı olduklarını bilsinler 39 ; æì ØîÏ å éû 4ì Ôã æa êbã a a a õ ó Û bä Û ìó bà ã a TP á è äö ìj äû aì à Ü Ã bß È2 å ß é ÜÛa ó Ï aë Šubç åí ˆ Ûaë TQ TR =æì àü Èí aì ãb ìû < Šj a ñš üa Š uüë 6 òä y bî ã Ûa ó Ï æì Ü ìní á è 2 ó ÜÇë aë Šj åí ˆ Ûa

24 sh:»3098 Meali ;erifi Bizim her hangi bir ey için sözümüz, onu murad ettiimiz zaman, sade ona öyle dememizdir: "Ol" hemen oluverir 40 Allah urunda zulme ma'ruz olduktan sonra hicret edenlere gelince de, elbette onları Dünyada güzel bir surette yerletiririz, maamafih âhıret ecri her halde daha büyüktür, eer bilseler 41 Onlar ki sabretmilerdir ve hep Rablarına tevekkül kılarlar aë Šubç åí ˆ Ûaë - Bu Sûrenin Mekkî olduuna göre bu âyetin sebebi nüzulü Habeistana hicret eden ilk muhacirîn olsa gerektir. a ì Üd Ï á è îû a ó yì ã übu ü a Ù Ü jó å ß bä Ü a bßë TS 6 Š 2 ŒÛaë pbä îj Ûb 2 TT =æì àü Èmü á n ä æ a Š ˆÛa 3 ça á è ÜÈÛë á è îû a 4 Œ ãbß b äü Û å îj n Û Š ˆÛa Ù îû a bä ÛŒ ãaë

25 Ñ í æa pbd î Ûa aë ŠØß åí ˆ Ûa å ßbÏa TU æë Š Ø1ní =æë Š È íü s îy å ß laˆè Ûa á èî m bí ëa üa á è 2 é ÜÛa ëa TW =åí Œ v È à 2 á ç bàï á è j ÜÔm ó Ï á çˆ bí ëa TV áî y Ò@ ªëŠÛ á Ø 2 æ bï 6 Ò ì m ó ÜÇ á çˆ bí Meali ;erifi Senden evvel de Resul olarak bakadeil, ancak kendilerine sh:»3099 vahy veriyor idiimiz erler göndermiizdir, ehli zikre sorun bilmiyorsanız 43 Beyyinelerle ve kitablarla; sana da bu zikri indirdik ki kendilerine indirileni nâsa anlatasın vegerekkitefekkür edeler 44 Ya imdi eman mı buldu o kimseler: o fenalıkları yapmak için hile kurup duranlar, Allahın kendilerini Yere geçirmesinden? veya hatır-u hayallerine gelmez cihetlerden kendilerine azâb gelivermesinden? 45 Veya dönüp dolaırken kendileri yakalayıvermesinden, ki onlar âciz bırakacak deillerdir 46 Yâhut da kendilerini korkuta korkuta,

26 eksilte eksilte alıvermesinden? Demek ki Rabbımız çok refetli çok merhametli übu ü Ù Ü jó å ß bä Ü a bßë Sûrei Yusüfe bak. a Š 2 ŒÛaë Beyyineler, açık mu'cizeler ve kitablarla gönderdik. Bu ba, evvelki âyetteki «pbä îj Ûb 2 b ä Ü a» fi'line muteallıktır. 47. áî y Ò@ ªëŠÛ á Ø 2 æ bï demek ki Rabbımız hakıkaten çok rauf çok rahîmdir. -Çünkü o kudretiyle beraber seyyiâta karı ukubeti ta'cil edivermiyor. é Û5 à a ª ì î1ní õ ó å ß é ÜÛa ÕÜ bß ó Û a a ëší áû ëa TX é Ü Ûë TY æë Š a á çë é Ü Û a v 3 ö bà Ûaë åî àî Ûa åç òø Üà Ûaë ò 2 a å ß üa ó Ï bßë paì à Ûa ó Ï bß v í á è Ó ìï å ß á è 2 æì Ïb í UP % æë Š j Øn í ü á çë ; æë Šß ªì í bß æì ÜÈ 1íë

27 sh:»3100 Meali ;erifi Ya görmedilerde mi? Her hangi bir eyden Allahın yarattıına bir baksalar a: gölgeleri sa ve sollarında sürünerek Allaha secdeler ederek döner dolaır 48 Hem Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsi Allaha secde eder, gerek Dâbbe kısmından olsun ve gerek Melâike, ve bunlar kibirlenmezler 49 Fevklerinden rablarının mahafetini duyarlar ve her ne emr olunurlarsa yaparlar a ëší áû ëa göndermediler mi? - Bir baksalar â õ ó å ß é ÜÛa ÕÜ bß ó Û a Allahın halhettii her hangi bir ey'e - ya'ni her hangi bir ey'e bakıp bir düünseler görürler ki á çë é Ü Û a v 3 ö bà Ûaë åî àî Ûa åç é Û5 Ã a ª ì î1ní æë Š a gölgeleri Allaha mütezellilâne secde ederek sa ve soldan tefeyyü' eder - ya'ni etrafından yâhud ;arktan Garba doru döner meyleder. Burada secdeden murad, fi'li ıhtiyarîye munhasır eyanın gölgeleri bile sahiblerinin hukmüne deil, Allahın emrine mahkûm ve musahhardır. Sahibi ne kadar

28 uraırsaurasın gölge Allah tealânın emr-ü takdiri vechile zıyanın noktai vürudu istikametinde düer ve onun tahavvülâtını ta'kıb eder. Aynı zamanda gölge zıyanın eseri de deildir, ecsam ile zıya arasında öyle bir nisbete, bir kanuna mahkûmdur ki ite o kanun Allahın bir emridir. Ve Binaenaleyh eyanın gölgelerinde bile hukm ve tesarruf Allahındır. Onlar yerde sürünürken sahiblerine deil, Allaha secde eder ve Allah tealânın vahdaniyyetini ı'lân eylerler. 49. «SECDEAYET(D(R» ò 2 a å ß üa ó Ï bßë paì à Ûa ó Ï bß v í é Ü Ûë gerek Semâvâtta ve gerek Arzda deprenenlerin hepsi -Göklerde ve Yerde hareketi sh:»3101 cismaniyye ile müteharrik her ne varsa òø Üà Ûaë ve bütün Melâike ancak Allaha secde ederler. - (radî olsun gayri iradî olsun munhasıren Allaha ınkıyad ederler æë Š j Øn í ü á çë ve bunlar istikbar etmezler. - Allaha secde, ıbadet etmekten kibirlenmezler 50. á è Ó ìï å ß á è 2 æì Ïb í fevklerinden hâkim olan rablarından

29 ;æë Šß ªì í korkarlar. bß æì ÜÈ 1íë ve kendilerine her ne emrolunursa yaparlar. - Gerek tâate ve gerek tedbiri âleme müteallık emredilen vazifelerini icra ederler. Demek ki Melekler de mükelleftirler ve beynelhavfi verreca idare olunmaktadırlar. Bununla beraber itaat hususunda insanlar gibi deildirler. Zira yerde deprenenler içinde dahil bulunan insanlar ef'ali ıztırariyyeleri cihetinde Allaha inkıyad etmemek yapamaz, Allahın emrine kerhen ve bilıztırararzı teslimiyyet ederlerse de iradeve ıhtiyarlarına menût olan hususatta Allahdan korkmıyan, Allaha secde ve ıbadetten kibirlenen kâfirler, asîler de vardır. 7 yaë é Û a ì ç bà ã a 7 å îä qa å îè Û a a ë ˆ nm ü é ÜÛa 4bÓë UQ éûë üaë paì à Ûa ó Ï bß éûë UR æì jç bï ôb í bï òà È ã å ß á Ø 2 bßë US æì Ô nm é ÜÛa Š îìïa b 6 j aë åí Ûa a a á q UT 7æë Šd vm é îû bï Š šûa á Ø ß a a á q é ÜÛa å àï = æì Š í á è 2Š 2 á Ø ä ß Õí ŠÏ a a á Ø äç Š šûa Ñ sh:»3102

30 æì àü Èm Ò ì Ï a ì È nànï 6 á çbä îm a bà 2 aë Š 1 Øî Û UU Meali ;erifi Allah da buyurmutur ki: iki ilâh tutmayın o ancak bir ilâhdır, onun için benden yalnız benden korkun 51 Hem Göklerde yerde ne varsa onun, din de daima onundur, öyle ikensizallahın gayrisinden mi korkuyorsunuz? 52 Hem sizde ni'met namına her ne varsa hep Allahdandır, sonra size keder dokunduu zaman da hep ona feryad edersiniz 53 Sonra sizden o kederi açtıı zaman da içinizden bir kısmı derhal rablarına irk ederler 54 Kendilerine verdiimiz ni'meti küfrân ile karılamak için imdi zevk edin bakalım fakat yarın bileceksiniz å îä qa - Ya'nifazlası öyle dursun ikiilâh bile tutmayın. å îè Û a é ÜÛbm 6 á çbä Ó b à ß b jî ã æì àü Èí ü bà Û æì ÜÈ víë UV

31 pbäj Ûa é Ü Û æì ÜÈ víë UW æë Šn 1m á n ä b àç å Üd nû 3à ó r ã üb 2 á ç ya Š 2 a aë UX æì èn íbß á èûë = éãbz j bß õ ì å ß â ìô Ûa å ß ô aìní UY 7 áî Ä ì çë a ì ß é è uë õ b üa 6 laš nûa ó Ï é í âa æì ç ó ÜÇ é Ø à ía 6 é 2 Š 2 æì à Ø zíbß sh:»3103 3rà Ûa é Ü Ûë 7 õ ì Ûa 3rß ñš üb 2 æì ä ß ªì í ü åí ˆ Ü Û VP ; áî Øz Ûa Œí ŒÈ Ûa ì çë 6ó Ü Ç üa Meali ;erifi Bir de bizim kendilerine merzuk kıldıımız eylerden tutuyorlar ılim anından olmıyan nesnelere bir nasîb ayırıyorlar, tallahi siz bu yaptıınız iftiralardan mutlak mes'ul olacaksınız 56 Allaha kızlar da isnad

32 ediyorlar, hââ o sübhane, kendilerine ise canlarının istedii 57 Halbuki onların birine dii müjdelendii vakıt öfkesinden yüzü simsiyah oluyor 58 Verilen müjdenin sui te'siriyle kavminden gizleniyor, hakaret üzere onu tutacak mı? Yoksatopraa mı gömecek? Bak ne fena hukümler veriyorlar 59 Âhıreteiymana olmıyanlar içinkötülükmeselisıfatlar var, Allah içinise en yüksek sıfatlar, ve azîz odur, hakîm o b jî ã æì àü Èí ü bà Û æì ÜÈ víë - Sûrei «En'am» da «âbè ã üaë t Šz Ûa å ß a b à ß é Ü Û aì ÜÈuë» bak. 57. æì ÜÈ víë - Huzaa ve Kinane kabîleleri Melâikeye Allahın kızları pbäj Ûa é Ü Û diyorlardı. Halbuki kendileri kız evlâdlarını diridirigömüyorlardı «b 6 qbã a å à y ŠÛa bj Ç á ç åí ˆ Ûa òø Üà Ûa aì ÜÈuë» âyetine bak. áy 60. üb 2 æì ä ß ªì í ü åí ˆ Ü Û Âhıreteiymanı olmıyanların ñš öyle kötü meseli vardır. - Ya'ni kötülükte mesel olan çirkin sıfatları vardır.ki 7 õ ì Ûa 3rß evlâda muhtac olmakla beraber evlâdını öldürmek gibi. 6ó Ü Ç üa 3rà Ûa é Ü Ûë Allahının

33 sh:»3104 hakkı ise meseli a'lâdır. - Ya'ni ulviyyette mesel olan en yüksek sıfattır kivücubı zatî,gınai mutlak, rahmeti vâsia, mahlûkatın evsafından münezzeh olmak gibi. Onun için Allah tealâ, onların yaptıkları tavsıfâttan çok âli, çok münezzehtir. Ona ne kız isnad edilir ne de oul Œí ŒÈ Ûa ì çë ve o yegâne azîz - kemali kudretle müteferrid ve bahusus onları her lâhza muahazaya kadir. ; áî Øz Ûa yegâne hakîmdir. -Yaptıını hikmeti balia ile yapar. Netekim: å ß bè îüç ÚŠm bß á è à Ü Ä 2 b äûa é ÜÛa ˆ a ªì í ìûë VQ ü á è Üua õ bu a bï 7 ó à ß 3ua ó Û a á ç Š ªì í å Ø Ûë ò 2 a æì ß Ôn í üë òçb æë Š bn í Meali ;erifi

34 Maamafih Allah insanları zulümleriyle muahaze ediverse idi Yer yüzünde bir deprenen bırakmazdı, velâkin onları mukadder bir ecele kadar te'hır eder, ecelleri geldii vakıt da bir saat ne geriletebilirler, ne öne geçebilirler 61 Allah böyle azîzi hakîm ve onun hakkı en âli, en güzel evsaf ile vasfolunmak iken : l ˆØ Ûa á è nä Ûa Ñ më æì çš Øí bß é Ü Û æì ÜÈ víë VR æì ŸŠ 1 ß á è ãaë b äûa á èû æa âšuü 6ó ä z Ûa á èû æa sh:»3105 á èû å íœï Ù Ü jó å ß áß a ó Û a bä Ü a ÔÛ é ÜÛbm VS áî Ûa laˆç á èûë â ìî Ûa á è î Ûë ì èï á èûbà Ça æbà î, Ûa

35 Meali ;erifi Hem Allaha kendilerinin holanmıyacakları eyler isnad ediyorlar, hem de dilleri kendilerine yalan söylüyor: en güzel akıbet onlarınmı! Dorusu ate onların, hem onlar ona en önde gidecekler 62 Tallahi biz senden evvel bir çok ümmetlere Resuller gönderdik, buna karı ;eytan onlara amellerini tezyin etti, bu gün de o onların veliysidir ve onlara elîm bir azâb var æì çš Øí bß æì ÜÈ víë Birdetutarlar kendilerinin holanmıyacakları é Ü Û eyleri Allaha kılarlar. - Netekim kız evlâdını holanmazlar, Allahın kızları var derler, kendileri riyasette ortaı holanmazlar, Allaha irk koarlar, kendileri elçilerine hurmet edilmesini isterler, Allahın Resullerile istihfaf ederler, putlarına kıymetli mallarını takdim ederler, beenmedikleri aaılık mallarını Allah için vermee kalkıırlarilh.. ô ˆ Ûa á èû å îj n Û ü a lbn Ø Ûa Ù îüç bä ÛŒ ãa bßë VT æì ä ß ªì í â ìô Û òà y ë ô çë = éî Ï aì 1Ün a

36 Meali ;erifi Sana bu kitabı indirmemiz de ancak unun içindir ki onlara hakkında ıhtilâf ettikleri ey'i beyan edesin ve iyman edeceklere bir hidayet, bir rahmet olsun 64 sh:»3106 È2 üa é 2 bî ybï õ bß õ bà Ûa å ß 4Œ ãa é ÜÛaë VU ; æì Èà í â ìô Û òí ü Ù Û ó Ï æ a 6 bè m ìß Meali ;erifi Evet Allah Semâdan bir su indirdi de onunla Arza ölümünden sonra hayat verdi, her halde bunda dinliyecek bir kavm için bir âyet vardır ;æì Èà í Sem'i bulunan, dinliyecek olanlar- burada ba'delmevt hayata sebeb olan

37 Semavî suyun indirilmesi ıhtar olunurken «æì Èà ; í» buyurulması ayani dikkattir. Halbuki suyun nüzulüne mülâyım olan dinlemek deil, görmek veya düünmek görünür. Binaenaleyh bunda mühim bir nükte vardır ki o da zikrolunan suyun Kur'anı temsilolduuna iarettir. Netekim sûrei Ra'dde «õ bß õ bà Ûa å ß 4Œ ãa é ÜÛaë» âyetinde de bunun bir nazîri geçmiti. å ß é ãì À 2 ó Ï b à ß á Øî Ô ã 6 ñš j ÈÛ âbè ã üa ó Ï á ØÛ æ aë VV å ßë VW åî 2 b Ü Û b Ì ö b b Ûb b äjû â ë t ŠÏ å î2 æ a b 6 ä y b Ó ë a ŠØ é ä ß æë ˆ nm lbä Ç üaë 3î äûa pašàq æì Ü Ô Èí â ìô Û òí ü Ù Û ó Ï sh:»3107 Meali ;erifi Her halde size samal hayvanlarda da bir ıbret vardır, size onun butûnundakinden fers ile dem arasında halıs bir süt içiriyoruz ki içenlerin boazından kayar gider 66 Hurmalıkların ve üzümlüklerin meyvalarından

38 6 da, bundan hem bir müskir çıkarırsınız hem de bir güzel rızık, her halde bunda aklı olan bir kavm için elbet bir âyet var b 6 ä y b Ó ë a ŠØ é ä ß æë ˆ nm Bir müskir bir de güzel rızk alırsınız - bu âyet müskirâta dâir ilk nâzil olan âyettir. Bununla arab henüz tahrim edilmi olmamakla beraber görülüyor ki rızkı hesene mukabil zikr edilmi ve binaenaleyh güzel bir ey olmadıı anlatılmıtır. Makabline de dikkat edilince anlaılır ki rızkı hasen ile sekerin tekabülü süt ile fers ve demin tekabülüne nazîrdir.buise ricis tahrimine iymadır. Binaenaleyh burada rızkı hasen pekmez ve ma'mûlâtı gibi tatlılardır. 4bj v Ûa å ß ô ˆ ma æa 3 z äûa óû a Ù 2 ó y ëaë VX 3 å ß ó Ü á q VY =æì Š Èí b à ßë Šv Ûa å ßë b mì î 2 laš bè ãì À 2 å ß x Š í 5 Û Ù 2 3 j ó Ø Ü bï pašà rûa â ìô Û òí ü Ù Û ó Ï æ a 6 b äü Û õ b1 éî Ï é ãaì Ûa Ñ Ün ß æë Š Ø1ní

39 sh:»3108 Meali ;erifi Rabbın bal arısına da öyle vahyetti: dalardan ve aaçlardan ve kuracakları köklerden göz göz evler edin 68 Sonra meyvaların hepsinden ye de rabbının müyesser kıldıı yollara koy, içlerinden renkleri muhtelif bir içecek peydâ olur ki onda insanlara bir ifa vardır, her halde bunda tefekkür edecek bir kavm için elbet bir âyet var óû a Ù 2 ó y ëaë - Buradaki vahyi müfessirîn vahyi ilham diye tefsir 3 z äûa etmilerdir. Çünkü bundan mürad vahyi nübüvvet olmadıı zâhirdir. (lham bir ma'nâyı kalbe ilkadır.fakat ilham, ılmî veya amelî bir vücub ve ıztırarifade etmez. Halbuki bal arısında u ifade olunan meani zarureti ameliyye ifade eden bir fıtrati mahsusadır. Denebilir ki arının san'atı bir nübüvvet vahyi olmamakla beraber zarurî bir huküm ifade etmesi haysiyyetilye ona ebihtir. Ve vahiy denilen eni ruhînin kuvvet ve isabetini tasavvur-ü tefekkür edebilmek cihetinde ilhamdan daha kuvvetli bir misaldir. Ya'ni Hak tealâ tarafından arıya bal yapmak ruh ve san'atı amaz bir vücub ve isabetle verildii gibi Peygambere gelen vahiy de

40 zarurî bir ılmi ledünnîdir. Ve buna iareten «Ù 2» buyurulmutur. Binaenaleyh arıya vahyin ma'nası ona o ruh-u fıtratı vermekvezâhiribirvasıtaolmaksızın gizli bir surette terbiye ederek ona o hiss ve san'atı kemali kat'ıyyetle ta'lim edip belletmek demektir. 4 a ó Û a Š í åß á Ø ä ßë á Øî Ïìní á q á ØÔÜ é ÜÛaë WP ; Ší Ó áî ÜÇ é ÜÛa æ a b 6 d î, á Ü Ç È2 áü Èí ü óø Û Š à È Ûa sh:»3109 åí ˆ Ûa bàï 7 Ö ŠÛa ó Ï œ È2 ó ÜÇ á Øš È2 3 šï é ÜÛaë WQ 6 õ aì éî Ï á èï á è ãbà ía oøüß bß ó ÜÇ á è Ó ô aš 2 aì Ü š Ï á Ø 1 ãa å ß á ØÛ 3Èu é ÜÛaë WR æë z ví é ÜÛa òà È ä jïa å ß á ØÓ ë ñ 1yë åî ä2 á Ø uaë a å ß á ØÛ 3Èuë b uaë a WS =æë Š 1 Øí á ç é ÜÛa oà È ä 2ë æì ä ß ªì í 3 Ÿbj Ûb jïa 6 pbj î ÀÛa paì à Ûa å ß b Ó á èû Ù Ü àí übß é ÜÛa æë å ß æë j Èíë 64br ß üa é Ü Û aì 2 Š šm 5Ï WT 7æì Èî Àn í üë b d î, üaë

41 æì àü Èmü á n ãaë áü Èí é ÜÛa æ a Meali ;erifi Hem Allah sizi halketti, sonra sizi vefat ettiriyor, içinizden kimi de erzeli ömre reddolunuyor ki biraz ılimden sonra bir ey bilemez olsun, her halde Allah hem alîm hem kadîr 70 Allah ba'zınızı ba'zınıza rızıkta tafdıl de etti, fazla verilenler rızıklarını ellerinin altındakilere reddediyorlar da hepsi onda müsavi oluyorlar da deil, imdi Allahın nı'metinimiinkâr ediyorlar? Allah size kendilerinizden zevceler de verdi ve size zevcelerinizden oullar ve torunlar verdi ve sizi ho ho nı'metlerden merzuk buyurdu, imdi bâtıla inanıyorlar da onlar sh:»3110 Allahın nı'metine küfür mü ediyorlar? 72 Allahı bırakıp da kendilerine Göklerden ve Yerden zerrece bir rızka malik olmıyanveolmakıhtimali bulunmıyan eylere tapıyorlar73artık Allaha temsiller yapmaa kalkmayın, çünkü Allah bilir siz bilmezsiniz 74

42 åßë õ ó ó ÜÇ Ôíü b ì Ü àß a jç 5rß é ÜÛa lš WU 6æ@ ìn í 3ç a 6 Š èuë a Š é ä ß Õ 1 ä í ì èï b ä y b Ó b ä ß êbä Ó 5rß é ÜÛa lš ë WV æì àü Èíü á ç Šr a 32 6 é Ü Û àz Ûa = éî Û ìß ó ÜÇ 3 ì çë õ ó ó ÜÇ Ôíü áø 2a bà ç ya å îü u = 4 È Ûb 2 Š ß bí åßë =ì ç ô ìn í 3ç 6 Š î 2 p bíü é è uì í bàä ía ; áî Ôn ß ÂaŠ ó ÜÇ ì çë Meali ;erifi Allah unu temsil getirdi: bir abdi memlûk, hiç bir ey'e kudreti yok, bir de o zat ki kendisine tarafımızdan güzel bir rızık nasîb etmiiz de o ondan gizli, açık infak edip duruyor, hiç bunlar müsavi olurlar mı? Bütün hamd Allahındır amma çokları bilmezler 75 Allah unu da bir temsil getirdi: iki kii birisi dilsiz, hiç bir eye kudreti yok, efendisine sade bir aırlık,netarafa gönderilse hiç bir hayre yaramaz, hiç bu, adâletle âmir olan ve doru bir yolda giden kimseye müsavi olabilir mi? 75 sh:»3111

43 ìn í - Burada «æbí ìn í 3ç 75. 3ç» buyurulmayıp da cemi' sıgası irad olunması yalnız iki ferd deil, ikisınıf arasında mukayese olduuna iarettir. Ya'ni hurriyyetine sahib olmayıp bakasının milki olan âciz köleler sınıfı ile hurler sınıfı ve bahasus güzel rızk ile merzuk olup da onu muhtac olanlara sarf-ü harc eden hurler sınıfı müsavi olur mu? Elbette olmazlar deil mi? (te Allahdan bakasına tapanlar abdi memlûk gibi hurriyyetini verip bir mahlûka kul olmu köleler kabilindendir Allahdan baka ilâh tanımıyan muvahhid mü'minler de ahrar demektir. Filvakı' «6» diye bilmekten büyük hurriyyet tasavvur olunamaz. åî Èn ã Úb í aë j Èã Úb í a Binaenaleyh küfr-ü irk, bâtıl dinler hep birer kaydi esaret, dini hak ve iymanı tevhid insan için bir hurriyyet, bir servettir. Düünmeli ki o hurriyyet ni'meti ne büyük ni'mettir ve onu veren kimdir? 6 é Ü Û àz Ûa bütün hamd Allahındır. - Hurriyyet onun ni'meti olduu gibi her ni'met de onundur. Binaenaleyh hakkı ükür ve ta'zım de münhasıren onundur. Hurriyyetin kıymetini bilmeli, din ve iymanın kadrini anlamalı da münhasıren Allaha ubudiyyet ederek hamd etmelidir. æì àü Èíü á ç Šr a 32 fakat ekserîsi bilmezler - bilmezler de küfr-ü küfranda bulunurlar. Hurriyyet da'vasile ;eytana esir olurlar.

44 Gelelim ikincitemsile: 76. 5rß é ÜÛa lš ë Allah unu da darbi mesel yapmıtır. å îü u iki adam áø 2a bà ç ya birisi dilsiz - söz söyliyemez õ ó ó ÜÇ Ôíü hiç bir ey beceremez = éî Û ìß ó ÜÇ 3 ì çë ve o efendisine de bir bârdır - ya'ni o hımbıl aynı zamanda bir efendiye muhtac bir köledir. Fakat o efendisine sh:»3112 ne de bir yüktür. Bouna yer içer 6 Š î 2 p bíü é è uì í bàä ía nereye gönderirse bir hayre yaramaz - ite kâfirlerin darbi meseli budur. Hak söz söylemez, hakka karı dilsizdir, mevlâsı olan Allah tealâya muhtactır.fakatonunemirleriniiyfa etmez, yer içer bir hayra yaramaz. ;imdi bir tasavvur olunsun =ì ç ô ìn í 3ç o - ebkem, kell ; áî Ôn ß ÂaŠ ó ÜÇ ì çë = 4 È Ûb 2 Š ß bí åßë bir de adalet emreden ve bununla beraber kendisi de sıratı müstekım üzere bulunan kimse hiç müsavi olur mu? - Elbette olmaz. (te kâmil mü'minin darbi meseli de budur. Kendisi doru yolda gider, hak din ile mütedeyyin, ilmi ile âmil

45 olarak hakkı söyler, adl-ü hakkaniyyet emreder, emir bilma'ruf yapar ve bu suretle sahib kelâm, ülül'emr olur. Ve böyle yaparken kendisi adl-ü istikametten ayrılmaz. (Sûrei «Nisâ» da «é Ü Û õ a è Á Ô Ûb 2 åî ßa ìó aì ãì» bak). ;üphe yok ki böyle adlemreden insanlar içindeicrayi adalete me'mur olanlar da haktan inhiraf edecek olsalar bile kolaylıkla edemezler. Onuniçindir ki bir hadîsi nebevîde «á Ø îüç ó Ûì í aì ãì Øm bà» buyurulmutur. Zamanımızdaki müslimanların esbabı sükutları da bu noktadan ve bu meselden istihrac olunabilir. ü a òçb Ûa Š ßa bßë 6 üaë paì à Ûa k îë é Ü Ûë WW Ší Ó õ ó 3 ó ÜÇ é ÜÛa æ a 6 lš Óa ì ç ëa Š j Ûa àü b = d î, æì àü Èmü á Ø mbè ß a æì À 2 å ß á ØuŠ a é ÜÛaë WX æë Š Ø m á Ø ÜÈÛ =ñ, d Ï üaë b 2 üaë É à Ûa á ØÛ 3Èuë sh:» õ bà Ûa ìu ó Ï paš ß Š î ÀÛa óû a a ëší áûa WY

46 æì ä ß ªì í â ìô Û pbí ü Ù Û ó Ï æ a 6 é ÜÛa ü a å è Ø à íbß Meali ;erifi BütünSemavât-üArzın gaybını bilmek de Allaha mahsus, saat emri ise sâde lemhi basar gibi yâhud daha yakındır, üphe yok ki Allah her ey'e kadir 77 Ve Allah sizi analarınızın karınlarından öyle bir halde çıkardı ki hiç bir ey bilmiyordunuz, öyle iken size, iitme, gözler, gönüller verdi ki ükredesiniz 78 Görmediler mi baksalar a kulara cevvi Semâda müsahharlar iken onları Allahdan bakatutan nedir? Elbette bunda iyman edecek bir kavm için çok âyetler var ƒûa b = d î, æì àü Èmü á Ø mbè ß a æì À 2 å ß á ØuŠ a é ÜÛaë - Buâyetılim nazariyyesinde ıhtibar ve tedrib mezhebini müeyyid görünüyor. å ß á ØÛ 3Èuë b äø á Ø mì î 2 å ß á ØÛ 3Èu é ÜÛaë XP

47 å ßë = á Ø nßbó a â ìíë á Ø ä ÈÃ â ìí bèãì 1 n m b mì î 2 âbè ã üa ì Ü u åî y ó Û a b Çbnßë b qbqa bç bè aë bç b2 ëaë bè Ïaì a sh:»3114 å ß á ØÛ 3Èuë ü5 Ã ÕÜ b à ß á ØÛ 3Èu é ÜÛaë XQ 3î 2aŠ ë Šz Ûa á Øî Ôm 3î 2aŠ á ØÛ 3Èuë b ãbä a 4bj v Ûa æì à Ü m á Ø ÜÈÛ á Ø îüç énà È ã á n í Ù Û ˆ 6 á Ø b2 á Øî Ôm æì Ï Š Èí XS åî j à Ûa Î5j Ûa Ù îüç bà ã bï a ì Ûìm æ bï XR ; æë Š ÏbØ Ûa á ç Šr aë bèãë Š Ø ä í á q é ÜÛa oà È ã Meali ;erifi Allah size evlerinizden bir mesken yaptı ve en'am derilerinden size gerek göç günümüzde ve gerek ikametiniz gününde hafif hafif taıyacaınız evler ve yünlerinden yapaılarından, kıllarından bir zamana

48 kadar (giyinecek, kuanacak, serilecek, döenecek) bir esas ve (ticaret edilecek) bir meta' yaptı 80 Allah halkettii eylerden sizin için gölgeler yaptı ve sizin içindalardan siperler yaptı, hem sizi sıcaktanvikaye edecek esvablar hem de harbde vikaye edecek esvablar yaptı, bu suretle üzerinizde olan ni'metini tamamlıyacakkisizhalıs müsliman olup selâmet neredesiniz 81 Buna karıe er yüz çevirirlerse artık senin üzerine düen ancak teblii belidir 82 Allahın nı'metini tanırlar,sonradainkâr ederler ve ekserisi kâfirdirler 83 sh:»3115 åí ˆ Ü Û æ ªì í ü á q a î è ò ß a 3 å ß sè jã â ìíë XT aì àüã åí ˆ Ûa a a aë XU æì jn Èn í á ç üë aë Š1 a a aë XV æë ŠÄ ä í á ç üë á è äç Ñ 1 í 5Ï laˆè Ûa åí ˆ Ûa bã ª ë b Š õ ü ª ì ç bä 2 aì ÛbÓ á ç õ b Š aì Š a åí ˆ Ûa 7æì 2 bøû á Ø ã a 4 ìô Ûa á è îû a a ìô ÛbÏ 7Ù ãë å ß aì Ç ã b ä aì ãb bß á è äç 3 ë áü Ûa? ˆ ß ìí é ÜÛa óû a a ìô Ûaë XW á çbã é ÜÛa 3î j åç aë ë aë Š1 åí ˆ Ûa XX æë Šn 1í sè jã â ìíë XY æë 1 í aì ãb bà 2 laˆè Ûa Ö ìï b 2aˆÇ

49 ó ÜÇ a î è Ù 2 bä uë á è 1 ãa å ß á è îüç a î è ò ß a 3 ó Ï òà y ë ô çë õ ó 3 Ø Û b ãbî j m lbn Ø Ûa Ù îüç bä Û Œãë 6 õ ü ª ì ç ; åî à Ü à Ü Û ô Š 2ë Meali ;erifi Bir gün de gelecek ki her ümmetten bir âhid ba'sedeceiz, sonra o küfredenlere ne izin verilecek ne de onlardan sh:»3116 tarzıyeistenecek 84 Ve o zalimler azâbı gördükleri vakıt artık o onlardan ne tahfif olunacak ne de kendilerine mühlet verilecek 85 Ve o mürikler eriklerini gördükleri vakıt «Ya rabbenâ! ite unlar seni bırakıp da kendilerine taptıımız erikler diyecekler, onlar da u sözü fırlatacaklar: her halde siz kat'iyen yalancılarsınız Ve o gün Allaha arzı teslimiyyet etmilerdir ve bütün o uydurdukları eyler kendilerini bırakarak gaib olup gitmilerdir 87 O hem küfretmi hem de Allah yolundan çevirmi olanlar dierlerini de

50 ifsad ettikleri cihetle o azâb üstüne bir azâb ziyade etmiizdir 88 Hele her ümmet içinde kendilerinden üzerlerine bir âhid ba's edeceimiz, seni de onlar üzerine âhid getirdiimiz gün!... ve bu kitabı sana ceste ceste indirdik ki her eyi beli bir surette beyan etmek hem bir hidayet kanunu, hem bir rahmet, hem de müslimîne bir müjde olmak için 89 ó 2 Š Ô Ûaô ªô bní aë æb y üaë 4 È Ûb 2 Š ß bí é ÜÛa æ a YP á Ø ÜÈÛ á Ø Ä Èí 7 ó Ìj Ûaë ŠØ ä à Ûaë õ b z1 Ûa åç ó è äíë æë Š ˆm Meali ;erifi Haberiniz olsun ki Allah size adli, ihsanı veyakınlıı olana atâyı emrediyor ve fuhiyyâttan, münkerden, bagiyden nehyediyor, size va'zediyor ki dinleyip anlayıp tutasınız 90 4 È Ûb 2 Š ß bí é ÜÛa Muhakkak Allah, adli æb y üaë 90. æ a ë ve - hususiyle ó 2 Š Ô Ûaô ªô bní a akrabaya vergiyi emreder ihsanı

51 sh:»3117 õ b z1 Ûa åç ó è äíë ve fuhiyyâttan ŠØ ä à Ûaë 7 ó Ìj Ûaë bagiden neheyler. münkerden AD(L, her eyi mertebesine vaz'etmek, hakkı yerine koymaktır ki bagyin, ta'biri aharle cevr-ü zulmün zıddıdır.adil,insaf ve hakkaniyyet ve istikamet mefhumlarını tazammun eden bir denkletirmedir ki terâzinin dili gibi ıfratile tefrıt beyninde bir noktai tevhid ve istikamet olarak tarafeyninde muadele denilen bir muvazenet ifade eder. Ve Bundan dolayı adâlete ve adalet düsturlarına mizan dahi ıtlak olunur. Netekim «7 Á Ô Ûb 2 b äûa âì Ôî Û æaœî à Ûaë lbn Ø Ûa á èèß bä ÛŒ ãaë» buyurulmutur. Ya'ni adalet, nizamı âlemdir. Ve amel ve taatte mikdari vacıb olan bir fazıleti ahlâkıyyedir. ;üphe yok ki her hakkın baı Hak tealanın hakkı olan ulûhiyyet hukukudur. Ulûhiyyet hukukunun birincisi ise vahdaniyettir. Çünkü erik ve nazıri bulunanın aksayı ta'zıme istihkakı olamaz. Binaenaleyh adlin baı tevhidi ilahtır. Netekim bu ayetin tefsirinde (bni Abbastan: «ÉÜ P4 Ç P é ÜÛa üa éûa ü æa ñ bè P4 Ç îyìm P4 Ç P a ãa» rivayetler varid olmutur.

52 IHSÂNkelimesidelûgatte ikisuretleisti'mal olunur. Birisi «éä y a» dur ki bir eyi güzel yapmak é îû a å ya demektir, Birisi de dir ki ona iyilik etti demektir. Lisanımızda ihsân bu ikinci ma'nada müteareftir.âyetteise ikisine de muhtemildir. Ve her ikisile de tefsir, varid olmutur. Evvelkisi yaptıını güzel yapmak demek olur. Bu ma'na ile ıhsan, hadîsi nebevîde «êašm Ù ãb é ÜÛa j Èm æa» sanki görüyorsun gibi Allaha ıbadet eylemen» diye tefsir olunmutur. Ya'ni bu surette ıhsan, «vazıfeyi en güzel surette yapmak» demektir. Yine bu ma'nadan olarak aleyhıssalatü vesselam: «aì ä ybï á n ÜnÓ a bï õ ó 3 óüç æb y ü a kn é ÜÛa æ a émš 1 á ya zî Ûë òzî 2 ˆÛa ì ä ybï á n z2 a aë òü n Ô Ûa énzî 2 Š î Ûë» buyurmutur ki «Allah teala her ey üzerine ihsanı yazdı, binaenaleyh katil ve zebhi dahi güzel surette sh:»3118 yapınız her biriniz bıçaını iyi bilesin ve zebihasına rahat ettirsin» demektir. (kincisi nasa iyilik yapmak

53 demek olur. Bu ma'na ile ihsan da «Ù 1ä Û k z m bß Ùî ü k z m æa» kendin için sevdiini kardein için de sevmen» hadîsi erifile tefsir olunmutur. «ó 2 Š Ô Ûa ô a» akribaya muhtac oldukları hususatta atıyyeveihsan ile sıla ve õ bní ikramdır.buesasenihsanda dahil isedeanına ihtimamen bilhassa zikrolunmutur. Resuli ekrem sallallahü vesellemden merviydir ki buyurmutur: «á y ŠÛa òü b 2aìq òçb ÀÛa 3v Ça» sevabı en çabuk olan taat sılei rahîmdir» ya'ni akrıbaya ıhsan ile te'yidi alâkadırg ça. æ a FAH;Â, çirkinlikler, zinâ gibi ehevâta mutabeatte ifratile alâkadar olan günahlardır kilisanımızda fuhiyyat ta'bir olunur. Ve bunlar insanların en çirkin halleridir. Münker, ne eriatte ne âdette tanınmıyandır.ziraer'-ü âdette ma'ruf olmıyan fi'ıller ho görülmez, gadabı tehyic eyler, redd-ü inkâr edilir. Ya'ni hakkı olmıyan ey'i taleb etmek, gayrın hukukuna tecavüz eylemektir ki adlin zıddı ya'ni zulümdür.

54 Kibari sahabeden Osman ibni Maz'uni Cumahı radıyallahü anhten merviydir ki «ben, demi, iptidada sırf Muhammed Aleyhısselâmdan utandıım için müsliman olmu idim, islâm henüz kalbimde tekarrur etmemiti. Bir gün huzuruna vardım. Bana konuuveriyordu. Konuurken gördüm ki gözünü Semaya dikti sonra da saından aaıi ndirdi. Sonra bunu bir daha tekrar etti. Sordum, buyurdu ki: sana konuuverirken birden bire Cibril saımdan nüzul etti de «Ya Muhammed! «æb y üaë 4 È Ûb 2 Š ß bí é ÜÛa æ a» adil, «é ÜÛa ü a é Û a ü æa ñ bè» ihsan, kıyam bilferaız sh:»3119 «2 Š Ô Ûaô ë ó ªô bní a» ya'ni karabeti olana sıla «õ b z1 Ûa åç ó è äíë ŠØ ä à Ûaë» ne eriatte ne sünnette tanınmıyan «ó Ìj Ûaë» zina «7» istitale dedi. (te bunun üzerine, dedi müarünileyh Osman: kalbime iyman oturdu. Vardım Ebû Talibe haber verdim «ey ma'eri Kurey, dedi, biraderzademe ittiba' ediniz rudü bulacaksınız. Her halde size ancak mekârimi ahlâktan bakabirey emretmiyor.». Bunun üzerine Resulullah sallâllahü aleyhi vesellem» ey amucacıım! Nâsın bana ittiba' etmeleri emredersin de kendini bırakır mısın?» Dedi ve cehdetti. Fakat o, ıkrarı islâmdan ibâ etti ve

55 binaenaleyh «o jj ya åß ô èmü a Ù ã» âyeti nâzil oldu. Hazreti Aliden de mervîdir ki öyle demitir: «Allah tealâ, Peygamberine kendisini Arab kabîlelerine arzetmesini emretti, binaenaleyh Nebiyyi ekrem çıktı ben ve Ebû Bekir beraberinde idik, bir mecliste tevakkuf ettik ki üzerlerinde vekar vardı. Ebû Bekir, bu kavim, kimlerden diye sordu, ;eyban ibni Sa'lebeden dediler. Bunun üzerine Resulullah onları ikikelimeiehadet da'vet ve Kurey tekzibettii için kendisine yardım etmelerini teklif etti. Edince Makrun ibni Amir, ya Eha Kurey, dedi, bizi da'vet ettiin ey nedir? Resulullah «é í üa æb y üaë 4 È Ûb 2 Š ß bí é ÜÛa a æ» tilâvet buyurdu. Binaenaleyh Makrun ibni Amir «vallahi, sen mekarimi ahlâka ve mehasini a'male da'vet ediyorsun. Seni tekzib eden ve senin aleyhinde hareket etmek istiyenler kasem ederim ki ifk-üiftira ediyorlar» dedi. (bni Mes'ud radıyallah ü anh demitir ki «Kur'anda hayr-u erriencamı' olan âyet budur. Demilerdir ki eer Kur'anda bu âyetten bir ey olmasa idi ona yine «åî à Ü à Ü Û ôš 2ë òà y ë ô çë õ ó 3 Ø Û æbî j m» ıtlakı sadık olurdu. «áü Ça é ÜÛaë» bunun «ƒ Ûa lbn Ø Ûa Ù îüç bä Û Œãë» âyeti akıbında

56 6 irad olunması buna tenbih sh:»3120 içindir. Böyle emr-ü nehiy ve hayr-ü erri beyan ve temyiz ile Allah á Ø Ä Èí size va'zediyor ki æë Š ˆm á Ø ÜÈÛ tezekkür edesiniz. - Belleyib tutasınız. Binaenaleyh bu nasıhati dinleyiniz bu emr-ü nehyi tutunuz. æbà í üa aì š Ô äm üë á m çbç a a é ÜÛa èè 2 aì Ï ëaë YQ bß áü Èí é ÜÛa æ a 5î 1 á Ø îüç é ÜÛa á n ÜÈu Óë bç î ìm È2 ñ ì Ó È2 å ß bèû ŒË ošôã ó n Ûb aì ãì Øm üë YR æì ÜÈ 1m ó 2 a ó ç ò ß a æì Øm æa á Øä î2 5 á Øãbà ía æë ˆ nm b 6 qbø ãa bß òà î Ô Ûa â ìí á ØÛ åä îj îûë 6 é 2 é ÜÛa á ì Ü jí bà ã a 6 ò ß a å ß ñ yaë ò ß a á ØÜÈvÛ é ÜÛa õ b ìûë YS æì 1 Ün m éî Ï á n ä á n ä b àç å Üd nûë 6 õ b í åß ô èíë õ b í åß 3 š í å Ø Ûë æì Üà Èm

57 6 sh:»3121 È2 â Ó 4 ŒnÏ á Øä î2 5 á Øãbà ía a ë ˆ nm üë YT laˆç á ØÛë 7 é ÜÛa 3î j åç á m bà 2 õ ì Ûa aì Óë ˆmë bè mì j q é ÜÛa ä Ç bà ã a 5î ÜÓ b äàq é ÜÛa èè 2 aë Šn m üë YU áî ÄÇ bßë 1 äí á ä Ç bß YV æì àü Èm á n ä æ a á ØÛ Š î ì ç aì ãb bß å yb 2 á çš ua a ë Šj åí ˆ Ûa åí Œ väûë 6 Öb2 é ÜÛa ä Ç å ß ªì ß ì çë ó r ã a ëa Š å ß b z Ûb 3 àç åß YW æì Üà Èí aì ãb bß å yb 2 á çš ua á è äí Œ väûë 7 òj îÿ ñì îy é äî î z äüï æì Üà Èí Meali ;erifi Bir de muahede ettiinizde Allahın ahdini yerine getirin, ve salam salam ettiiniz yeminleri bozmayın, nasıl olur ki ona Allahı kefilkılmıtınız, üphe yok ki Allah, ne yaparsanız temamen bilir 91 Ve bir ümmet

58 dier bir ümmetten daha nemalı olduu için yeminlerinizi aranızda bir hud'a ittihaz ederek o, ipliini kat kat kuvvetle büktükten sonra sökmeye çalıan karı gibi olmayın, her halde Allah sizi onunla imtihan eder ve elbette o ıhtilâf etmekte olduunuz eyleri Kıyamet günü size muhakkak beyan edecektir 92 Allah, dilese idi elbet hepinizi bir tek ümmet yapardı ve lâkin o, dilediine dalâlet, dilediine hidayet buyurur ve her halde hepiniz bütün yaptıklarınızdan mes'ul olacaksınız 93 Yeminlerinizi aranızda sh:»3122 hud'a ve fesada vesile ittihaz etmeyin ki sonra salam basmıken bir ayak kayar ve Allah yolundan saptıımız için fena acı tadarsınız, Âhırette de size pek büyük bir azâb olur 94 Allahın ahdini cüz'î bir bedele deimeyin her halde Allah yanındaki sizin için daha hayırlıdır,eer bilir iseniz 95 Sizin yanınızdaki tükenir, Allahın yanındaki ise bâkîdir, elbette biz o sabredenlere yaptıkları amelin daha güzelile ecirlerini muhakkak vereceiz 96 Erkekten diiden her kim mü'min olarak iyi bir amel ilerse muhakkak ona ho bir hayat yaatacaız ve yapmakta oldukları amellerin daha güzelile ecirlerini muhakkak vereceiz 97 (mdi :

59 áî u ŠÛa æbà î, Ûa å ß é ÜÛb 2 ˆ Èn bï æ a Š Ô Ûa p ašó a bï YX á è 2 ó ÜÇë aì äß a åí ˆ Ûa óüç æbà Ü éû îû é ã a YY åí ˆ Ûaë éã ì Ûìní åí ˆ Ûa óüç é ãbà Ü bà ã a QPP æì Ü ìní ; æì Š ß é 2 á ç Meali ;erifi (mdi Kur'an okuduun vakıt evvelâ Allaha sıın o recîm ;eytandan 98 Hakikat bu ki iyman edip de Rablarına tevekkül edenler üzerine onun sultası yoktur 99 Onun sultası ancak onu veliy ittihaz edenlere ve Allaha irk koanlaradır ˆ Èn bï - (stiâzeile emir, ma'nâsile emirdir. Kur'an okumaktan müstefid olmak é ÜÛb 2 için evvel emirde ;eytandan Allaha sıınmak lâzımdır.buise esasen sh:»3123

60 kalbin fı'lidir. Onun için cumhur, lâfzan istiâze ya'ni euzü çekmek vacib deil, müstehab demilerdir. Hasılı eytanet peinde dolaan ;eytan dostları Kur'andan hidayet alamazlar. Onun için: 4 Œä í bà 2 áü Ça é ÜÛaë = òí a æbøß òí a bä Û 2 a aë QPQ éû Œã 3 Ó QPR æì àü Èíü á ç Šr a 32 6 Šn 1 ß o ãa bà ã a a ì ÛbÓ ô çë aì äß a åí ˆ Ûa o jr î Û Õz Ûb 2 Ù 2 å ß Ô Ûa ë bà ã a æì Ûì Ôí á è ãa áü Èã ÔÛë QPS åî à Ü à Ü Û ô Š 2ë æb Û aˆ çë ó àv Ça é îû a æë z Ü í ô ˆ Ûa æb Û 6 Š 2 é à ÜÈ í = é ÜÛa pbí b 2 æì ä ß ªì íü åí ˆ Ûa æ a QPT åî j ß ó 2ŠÇ ô Šn 1í bà ã a QPU áî Ûa laˆç á èûë é ÜÛa á èí èíü æì 2 bø Ûa á ç Ù Û ë aë 7 é ÜÛa pbí b 2 æì ä ß ªì íü åí ˆ Ûa l ˆØ Ûa Meali ;erifi

61 Bir âyeti bir âyetin yerine bedel yaptıîmız vakıt Allah indirdiine ve indireceine a'lem ikeno ;eytan yârânı: "Sensırf bir müfterisin" dediler, hayır onların çou bilmezler 101 Söyle onlara: onu Rabbından hikmeti hakkile Ruhulkudüs sh:»3124 i ndirdi ki iyman edenleri tesbit etmek ve müslimanlara bir hidayet, bir biaret olmak için 102 Muhakkak biliyoruz ki onlar "mutlaka onu bir beer ta'lim ediyor" da diyorlar, ilhad etmek istedikleri kimsenin lisanı A'cemîdir,buKur'anise gayet beli bir Arabî lisan 103 Allahın âyetlerine inanmıyanları elbette Allah, hidayete erdirmez ve onlara elîm bir azâb vardır 104 Yalanı ancak Allahın âyetlerine inanmıyanlar uydurur iftira ederler, ite onlar kendileridir ki o yalancılardır ƒûa bä Û 2 a aë - Bir âyetin yerine dier bir âyetin bedel getirilmesi nesıhtır. Evvelki mensuh sonraki nâsıh olur. Kâfirler nesıh mes'elesini nübüvveti Muhammediyye hakkında bir üphe gibi ileri sürmek istemilerdi ki zamanımızda da hâlâ bunu ta'kıb eden kâfirler çoktur. Bu onlara cevabdır. Ya'ni bir âyeti neshedip yerine dier bir âyeti bedel getirdiimiz vakıt 4 Œä í bà 2 áü Ça é ÜÛaë ki Allah, ne indirdiini, indireceini bilir. - Onun nesh-u tebdili

62 hââ cehilden deil, ilm-ü hikmetindendir. Evvelkisi de, sonraki de hikmeti ilâhiyyenin ve maslahati ıbadın muktezasına göre nâzil olur. Bir vakit için maslahat olan dier bir vakit için mefsedet olabilir, Bunun aksi de vardır.ziradevaı, muhteliftir. ;eriatler ise mea-ü meadde ıbadullahın masalihile mütenasibtir. Halbuki Allah teala, eriati Muhammediyyeyi Kıyamete kadar muhtelif zamanların masalihine hâkim olmak için inzal buyurmutur. Allah tealâ, ne indirdiini ve indireceini bilib dururken bir âyeti tebdil ettii zaman 6 Šn 1 ß o ãa bà ã a a ì ÛbÓ sen, Peygamber deil, bir müfterisin dediler -bu Kur'anı kendin uyduruyorsun da Allaha iftira ediyorsun. Bu Allah kelâmı olsa idi tebdil olunur mu idi? demee kalkıtılar. sh:»3125 Rivayet olunduuna göre: evvelâ iddetli bir âyet sonra da ondan yumuak bir âyet nâzil oldumu Kurey kâfirleri derlerdi ki «Muhammed, eshabı ile eleniyor, bu gün bir ey emrediyor, yarın da ondan nehyediyor. Her halde bunları o kendiliinden uyduruyor da Allaha iftira ediyor». 32 hayır æì àü Èíü á ç Šr a onların ekserîsi bilmez -içlerinde bilen ve bildii halde ınad ve