Yrd. Doç. Dr. Mustafa FİŞNE. AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ÖĞRETİM ÜYESİ

Transkript

1 AVRUPA BİRLİĞİ - TÜRKİYE İLİŞKİLERİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa FİŞNE AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ÖĞRETİM ÜYESİ fisne@aku.edu.tr 1

2 AVRUPA BİRLİĞİ NİN TANITIMI Avrupa p Birliği, ğ şu anda 27 üyesi olan uluslarüstü bir örgüttür. Bu yönüyle benzeri olmayan bir örgütlenme biçimidir. 2

3 AB NİN MEVCUT ÜYELERİ KURUCU ÜLKELER: ALMANYA, FRANSA, İTALYA, BELÇİKA, HOLLANDA, LÜXEMBURG (1952, 1958) SONRADAN KATILANLAR : İNGİLTERE, İRLANDA, DANİMARKA (1973) YUNANİSTAN (1981), İSPANYA, PORTEKİZ (1986) AVUSTURYA, İSVEÇ, FİNLANDİYA İ İ (1995) GÜNEY KIBRIS, MALTA, POLONYA, MACARİSTAN, ÇEK CUMHURİYETİ, SLOVAKYA, SLOVENYA, ESTONYA, LETONYA, LİTVANYA (2004) ROMANYA, BULGARİSTAN (2007), KATILMAYI BEKLEYEN ÜLKELER: TÜRKİYE, HIRVATİSTAN, MAKEDONYA Sarı: Euro ya katılan ülkeler (15 ülke) Kırmızı: Euro ya katılmayacak ülkeler (2 ülke) Beyaz: Euro ya hazır olduklarında katılacak ülkeler 3

4 SCHENGEN ÜLKELERİ Dahil olanlar (22 ülke) AVUSTURYA, BELÇİKA, DANİMARKA, FİNLANDİYA, FRANSA, ALMANYA, YUNANİSTAN, ITALYA, LÜKSEMBURG, HOLLANDA, PORTEKİZ, İSPANYA, İSVEÇ, ÇEK CUMHUTİYETİ, İ İ ESTONYA, MACARİSTAN, LETONYA, LİTVANYA, MALTA, POLONYA, SLOVAKYA, SLOVENYA, Artı İZLANDA ve NORVEÇ (AB üyesi değiller) Dahil olmayanlar (5 ülke) İRLANDA, İNGİLTERE, KIBRIS, BULGARİSTAN, ROMANYA 4

5 AB NİN HARİTASI 5

6 AB NİN ULUSLARÜSTÜ NİTELİĞİ Üye devletlerin bazı konulardaki karar alma yetkilerini kendi istekleriyle terk edip, AB çatısı altında ortak karar almayı kabul etmeleri demektir. Dolayısıyla, AB bazı bakımlardan federal bir devlete benzemekte, diğer bazı bakımlardan ise uluslararası l bir örgüt özelliği göstermektedir. FD AB (1. Bölüm) AB (2-3. 3Bölü Bölüm) )UÖ Uluslarüstü Uluslararası 6

7 AB NİNDİKKAT ÇEKİCİ ÖZELLİKLERİ Üstün hukuka sahip olması İçsel ve dışsal kimliğinin olması Kendine ait kurumların ve karar alma mekanizmalarının varlığı Çok sayıda ortak faaliyet ve politikalarının bulunması 7

8 AB HUKUKUNUN ÜSTÜNLÜĞÜ AB hukuku, üye ülkelerin anayasaları dahil tüm hukukunun üstündedir. Bir çatışma durumunda AB hukuku geçerlidir. Üye ülkeler l kendi dihukuklarını kl AB hukukuna uyumlaştırmak zorundadır. 8

9 AB NİN İÇSEL KİMLİĞİ AB, Birlik sınırları içerisinde yaşayan insanların gözünde belli bir yer edinmiştir. Bu amaçla, ortak sembollerden ve birtakım uygulamalardan yararlanmaktadır: (Avrupa Vatandaşlığı, Euro, AB Bayrağı, Marşı, Pasaportu, Ehliyeti ve Avrupa Günü gibi.) 9

10 AB NİN DIŞSAL KİMLİĞİ AB nin kendi Diplomatik Temsilcilikleri bulunmaktadır. Birçok ülke ve kuruluşla ticaret, işbirliği ğ ve ortaklık anlaşmaları yapmaktadır. Ortak sorunlara çözümler arayan birçok uluslararası forumun aktif katılımcısıdır. Tüm dünyada en çok dış yardımı AB yapmaktadır. 10

11 AB NİN KURUMLARI Tıpkı ulusal devletlerdeki gibi, AB içerisinde i i de Yasama, Yürütme üt ve Yargı erklerinin kullanımı söz konusudur. Bu yetkileri kullanan, AB nin kendine ait birtakım kurum ve kuruluşları ş bulunmaktadır. Konsey, Komisyon, Parlamento ve Adalet Divanı ana kurumlardır. 11

12 AB NİN ORTAK POLİTİKA ALANLARI Yaklaşık 30 civarında ortak politika ve faaliyet alanı vardır ADALET ve İÇİŞLERİ, BİLİM ARAŞTIRMA, BALIKÇILIK, BİLGİ TOPLUMU, BÖLGESEL POLİTİKA, BÜTÇE, ÇEVRE, DIŞ İLİŞKİLER, EĞİTİM ÖĞRETİM ve GENÇLİK, ENERJİ, EKONOMİK ve PARASAL KONULAR, GENİŞLEME, GIDA GÜVENLİĞİ, GÖRSEL İŞİTSEL POLİTİKALAR, GÜMRÜKLER, GÜVENLİK ve DIŞ POLİTİKA, GENEL SAĞLIK, İŞLETMELER, TEK PAZAR, İNSAN HAKLARI, İNSANİ YARDIM, İSTİHDAM, KALKINMA, KÜLTÜR, REKABET, TARIM, TÜKETİCİ HAKLARI, ULAŞIM, Ş VERGİLENDİRME, İ İ YOLSUZLUK gibi. 12

13 AVRUPA BİRLİĞİ NİN OLUŞUMU AB nin bu hali, yarım asırlık bir süreçte şekillenmiştir (1952 den beri) AVRUPA TOPLULUKLARI AVRUPA TOPLULUĞU AVRUPA BİRLİĞİ 13

14 AB TÜRKİYE İLİŞKİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ Çok uzun bir süreyi ( 48 yıl) kapsamaktadır Başından itibaren Türkiye nin tam üyeliğini hedeflemektedir Dinamik, değişken, inişli-çıkışlı bir seyir il izlemektedir 14

15 AB TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE ÖNEMLİ TARİHLER Ülke Ortaklık Adaylık Katılımcı Tam Üyelik Üyeliğe Tarihi Tarihi Olma T. Tarihi Kadarki Süre Türkiye ???? 44 +* Malta GKRK Macaristan Polonya Çek Cum Slovakya Romanya Bl Bulgaristan it Estonya

16 AB NİN TÜRKİYE NİN ÜYELİĞİNE BAKIŞI AB nin bazı üyeleri için Türkiye; İçeri alınamayacak kadar büyük ve farklı, Diğer bazı üyeleriçinise; ise; Dışarıda bırakılamayacak kadar önemli bir ülkedir. 16

17 TÜRKİYE NİN AB KURUMLARINDA ELDE EDECEĞİ OY HAKKI (I) Ülke Nüfusu (milyon) Parlamento da Konsey de ALMANYA TÜRKİYE 71.3 FRANSA İNGİLTERE İTALYA İSPANYA POLONYA ROMANYA HOLLANDA YUNANİSTAN

18 TÜRKİYE NİN AB KURUMLARINDA ELDE EDECEĞİ OY HAKKI (II) Ülke Nüfusu (milyon) Parlamento da Konsey de ÇEK CUM MACARİSTAN İSVEÇ AVUSTURYA BULGARİSTAN DANİMARKA SLOVAKYA FİNLANDİYA İRLANDA LİTVANYA LETONYA SLOVENYA

19 TÜRKİYE NİN AB KURUMLARINDA ELDE EDECEĞİ OY HAKKI (III) Ülke Nüfusu (milyon) Parlamento da Konsey de ESTONYA GKRK LÜKSEMBURG MALTA TOPLAM

20 KÜLTÜREL FARKLILIK ETKENİ Hem dünya hem de Avrupa siyaset, medya ve kamuoyu çevrelerinde Türkiye çoğunlukla, ğ tarihi, kültürel ve dinsel farklardan dolayı Avrupalı olmayan bir ülke (öteki) olarak görülmektedir. 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 TÜRKİYE NİN ABİÇİN ÖNEMİ AB yi dünyada daha etkin kılma potansiyeli vardır Özellikle ABD nin Ortadoğu politikalarını dengelemede d AB ye yardımcı olacaktır AB nin enerji kaynakları ve yollarını garantiye almasına katkıda bulunacaktır Medeniyetler Çatışması tezini boşa çıkaracaktır 27

28 TÜRKİYE NİN ÜYELİĞİNİN AB YE PARASAL MALİYETİ Türkiye nin 2015 te AB ye üyeliği, AB ye yılda milyar Euro ya mal olacaktır Özellikle Tarım ve Bölgesel Fonlara muazzam kaynaklar aktarmak gerekecektir 28

29 AB ÜYELİĞİ NİN TÜRKİYE AÇISINDAN ANLAMI Her alanda DEĞİŞİM/DÖNÜŞÜM anlamına gelmektedir Yani MUASIR MEDENİYET DÜZEYİNİ YAKLAMA hedefi gerçekleşecektir AB ÜYELİĞİ = DEĞİŞİM/DÖNÜŞÜM İ Ü = STANDARTLAR + DENETİM + REKABET 29

30 AB ÜYELİK SÜRECİNİN GEREKLİ KILDIĞI STANDARTLAR * En önemli standartlar üyelik kriterleridir * Kopenhag Kriterleri olarak bilinir. *Bi Bir Avrupa ülkesinin i ABüyeliğine kabul edilebilmesi için yerine getirmesi gereken temel şartları sıralar. Bunlar; SİYASİ, EKONOMİK, HUKUKİ VE İDARİ olmak üzere üç temel başlıkaltındaaltında toplanmaktadır. 30

31 SİYASAL ALANDAKİ ÜYELİK KRİTERLERİ AB ye aday olan ülkelerde demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını ve azınlıkların korunmasını teminat altına alan kurumların yerleşmiş olması gerekir 31

32 EKONOMİK ALANDAKİ ÜYELİK KRİTERLERİ İşleyen bir piyasa ekonomisinin varlığı, AB içindeki rekabet ve piyasa güçleriyle baş edebilme kapasitesinin bulunması 32

33 HUKUKİ VE İDARİ ALANDAKİ ÜYELİK KRİTERLERİ AB müktesebatına uyumun sağlanması Müktesebatın uygulanması 33

34 ÜYELİK SÜRECİNİN AŞAMALARI ve TÜRKİYE ORTAK ÜLKE (Türkiye 1963) ADAY ÜLKE (Türkiye 1999) KATILIMCI ÜLKE (TR 3 Ekim 2005) ÜYE ÜLKE (TR en erken 2014) 34

35 KATILIMCI ÜLKE STATÜSÜ MÜZAKERELERİN BAŞLATILMASI MÜZAKERE TERİMİNİN ANLAMI MÜZAKERELERİN YÜRÜTÜLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI 35

36 TAM ÜYELİĞE GİDEN YOL TASLAK KATILIM ANLAŞMASI AVRUPA PARLAMENTOSUNUN ONAYLAMASI BAKANLAR KONSEYİNİN ONAYLAMASI TARAF DEVLETLER TARAFINDAN İMZALANIP, ONAYLANMASI ADAY ÜLKENİN KATILIM ANLAŞMASINDA BELİRTİLEN TARİHTE AB ÜYESİ OLMASI 36

37 Türkiye'nin AB Müktesebatına Uyum Programı döneminde yapılacak olan değişiklikleri iklikl i kapsıyor AB üyeliği ğ perspektifiyle, p 33 müzakere faslını kapsayan ve ülke standartlarını AB standartlarına çıkarmayı hedefliyor 200 kamu kurum ve sivil toplum kuruluşu ile birlikte hazırlanmıştır 37

38 Öngörülen değişiklikler (I) Tüketicinin korunmasına yönelik önlemler alınması Gıda maddelerinin daha hijyenik hale getirilmesi Klima sistemlerinden çıkan emisyonların kontrol altına alınması Posta hizmetlerinde kalitenin yükseltilmesi Yapı malzemelerinin standartlara uygun pazarlanması Karayolu taşımacılığında yolcu güvenliğinin artırılması Motorlu araçların temel emniyet ve sağlık gereklerine uygunluğunun sağlanması 38

39 Öngörülen değişiklikler (II) Enerji tüketen ürünlerin henüz tasarım aşamasında dahi çevre korunmasının dikkate alınması Şantiyelerde malzemelerin kullanım amacına ve temel gereklere uygun olarak kullanılmasının denetlenmesi Deterjanların insan ve çevre sağlığını koruyacak şekilde üretilmesi 112 Acil numarasının sadece sağlık alanında değil, güvenlik, yangın ve doğal afetler gibi tüm acil durumlar için geçerli kılınması Demiryolu emniyetinin geliştirilmesi 39

40 Öngörülen değişiklikler (III) Sağlık ürünlerinin piyasaya arzı sırasında güvenliğe uygunluğunun denetimi Tehlikeli maddelerin ve kimyasalların piyasaya gerekli şekilde arzı ve insan sağlığının ğ ğ zararlı etkilerden korunması Sendikal haklar önündeki sınırlamaların kld kaldırılması l Kamu görevlilerinin sendikal haklarının artırılması Memur ve kamu görevlilerinin i i iş sağlığı ğ ve güvenliğine yönelik önlemler alınması 40

41 Öngörülen değişiklikler (IV) Aile içi sorunların çözümü amacıyla özel kurumlar kurulması Çocuk işçiliğinin (tarımda aile işleri dışında) önlenmesine yönelik önlemler alınması Çalışanlarıniş ortamlarında gürültü, kimyasal maddeler, patlayıcı maddeler, biyolojik, kansorejen maddelerden kaynaklanabilecek sağlık risklerinden korunmalarına yönelik önlemler l alınması Yapı işlerinde alınacak güvenlik önlemlerinin geliştirilmesi İşyerlerinde alınması gereken tüm güvenlik önlemlerinin artırılması 41

42 Öngörülen değişiklikler (V) Türk sanayinin ve KOBİ'lerin rekabet güçlerini artıracak bir yol haritasınınhazırlanmasıhazırlanması Şiddete maruz kalan aile fertlerinin korunması İnternet ortamında işlenebilecek ş suçlara karşı ş etkin önlemler alınması Yargılama sisteminin basitleştirilmesi, daha doğru, amacına uygun ve hızlı ve etkin yürütülmesinin ü ül i sağlanması Çevrenin daha etkin şekilde korunması, insanın ve çevrenin hava kirliliğinden korunması için önlemler alınması 42

43 Öngörülen değişiklikler (VI) Kozmetik ürünlerin imalatı sürecinde hayvanlar üzerinde deney yyapılmaması Kozmetik ürünlerin topluma güvenli, etkili ve kaliteli şekilde ulaştırılması Beşeri tıbbi ürünlerin fiyatlandırılmasının saydamlıkve hakkaniyet ilkelerine göre düzenlenmesi Ulusal mesleki yeterliliklerin belirlenmesi Sigortacılık sektörünün daha etkin şekilde denetlenmesi Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine yönelik tedbirler İhale mevzuatının uyarlanması Ticaret mevzuatımızın AB müktesebatına uyumunun gerçekleştirilmesi Gümrük hizmetlerinde etkinliğin sağlanması 43

44 KOMİSYON UN AÇIKLAMASI Komisyon Başkanı Barroso "Avrupa Birliği'ne girebilmesi için, Türkiye'nin Avrupa'da bulunmayan standartları içimize taşıyacak bir ülke değil, ekonomik ve siyasi açılardan gerçek bir Avrupalı olması gerektiğini" hatırlattı. 44

45 KOMİSYON UN AÇIKLAMASI (I) Genişlemeden Sorumlu Komisyoner Oli Rehn, ''Avrupa Birliği'nin Birliğinin özgürlük, demokrasi, insan haklarına saygı ve temel özgürlükler, hukukun üstünlüğü ve askerlerin demokratik sivil yönetime tabi olması ilkeleri l i üzerine kurulduğunu, ğ AB'ye üye olmak isteyen bir ülkenin bu ilkelere saygı göstermesi gerektiğini'' belirtti. ''Bunlar, AB'ye katılım için gerekli olan Kopenhag siyasi kriterlerinin temelini oluşturmaktadır'' ş diyen Rehn, açıklamasında daha sonra şu ifadelere yer verdi: 45

46 SON KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER 46