OCAK ISSN / Sayı: 621 / 4 ayda bir yayımlanır DENİZ KUVVETLERİ DERGİSİ SAYI: 621 I OCAK I 2015

Transkript

1 OCAK 2015 Anavatanda güvende olmak için, denizde güçlü olmak; dünyada söz sahibi olmak için, tüm denizlerde var olmak... ISSN / Sayı: 621 / 4 ayda bir yayımlanır 1

2 2

3 Deniz Kuvvetleri Dergisi Ocak 2015 Sayı 621 ISSN Genel Yayın Yönetmeni ve Yönetim Kurulu Başkanı Tüma. Macit ARSLAN Genel Yayın Koordinatörü Dz. Kd. Alb. S. Cahit GÖKGÖZ Genel Yayın Koordinatörü Yrd. Dz.Bnb. Serhan ARAS Dz.Bnb. Ercan BİCAN İnceleme Kurulu Dz.Kur.Kd.Alb.Yaşar ANAR Doç.Dr.Müh.Kd.Alb.Orhan KARASAKAL Dz.Kd.Alb.Özay ÖYMEZ Y.Müh.Alb.Devrim REHBER Y.Müh.Alb.Yıldıray HAZIR İsth.Bnb.Salih DAĞBAŞI Dz.Bnb.Kubilay Erdinç KAMACI Uz.Me.Arzu ORAK Yayına Hazırlık Dz.Bnb. Serhan ARAS Dz.Yzb. Mehmet YÜKSEL Deniz Kuvvetleri Dergisi ne Gönderilen Makale / Yazılar İçin Uygulanan Esaslar; Uzm.Me. Aynur GÜNER 1 - Deniz Grafik Kuvvetleri / Tasarım Uygulama Dergisi yılda 3 defa Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında yayımlanmaktadır. 2 - Dergiye Svl. Me. Emine gönderilecek TOMBUL makale / yazılar; bilgisayar ortamında word dökümanı olarak, yazı içerisinde fotoğraf kullanılıyorsa fotoğraflar ayrı bir dosyaya kaydedilmeli ve CD ye yüklenerek iki nüsha bilgisayar çıktısı ile birlikte Yayımlayan ücret talep edilip edilmediğini belirten bir dilekçe ve feragatnameye ekli olarak makale / yazı sahibinin bağlı olduğu Dz.K.K.lığı Per.Bşk.lığı makam veya doğrudan yazarı tarafından Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Merkez Daire Başkanlığına gönderilmelidir. Bakanlıklar - ANKARA 3 - Makale Tel: (0312) / yazılar (A4) sayfayı geçmemelidir. 4 - Fotoğraf CD ile (Min. 300 dpi taranmış) gönderilmelidir. Baskı, Cilt ve Dağıtım 5 - Başka Deniz bir Basımevi başlıkla Müdürlüğü da olsa, herhangi bir yerde evvelce yayımlanmış makale / yazılar Deniz Kuvvetleri Dergisi nde yayımlanmak üzere gönderilmemelidir. Pendik - İSTANBUL 6 - İntihal olduğu tespit edilen makale / yazılar Deniz Kuvvetleri Dergisi nde yayımlanmaz. Dergideki makaleler Deniz Kuvvetleri 7 - Deniz Komutanlığının Kuvvetleri resmi Dergisi nde görüşünü yansıt-yayımlanmasmaz, Kurulu yazarlarının tarafından şahsi fikirlerini gerekli kapsar. görüldüğü taktirde makale / yazının özünü değiştirmeyecek şekilde değişiklik uygun görülen makale / yazılarda inceleme kurulu veya Dergi Yönetim yapılabilir. Dergideki makaleler kaynak göstermek 8 - Dergide kaydıyla yayımlanan başka bir yayında veya kullanılabilir. yayımlanmayan makale / yazılar yazara iade edilemez. Yayımlanmayan makale ve yazılar altı ay saklandıktan sonra imha edilir. 3

4 İÇİNDEKİLER Deniz Kuvvetleri Dergisi Ocak 2015 Sayı 621 ISSN (18 Kasım 2014) Deniz Harp Okulu ve deniz lisesi nin 241 inci kuruluş yıl dönümü 09 donanmada cumhuriyet bayramı 18 orsa kurumsal kaynak ve harekat planlama (kkhp) projesi 07 (17 Kasım 2014) Deniz astsubay okullarının 124 üncü kuruluş yıldönümü 12 çanakkale zaferi denizde kazanıldı (çanakkale de bahriyeliler ve deniz savaşları 24 osmanlı devleti idaresinde cezayir çanakkale savaşını unutamayanlar komutanlık ve karargah subaylığı öğrenimi 26 ncı yüzyüze eğitim dönemi akademik gezisi mağrip Teki şehit denizcilerimiz: oruç ve ishak reis 53 tcg sakarya nın noble marıner-14 tatbikatına iştiraki 4

5 İÇİNDEKİLER 57 sat komandolarından bir rekor daha 72 bir başarı hikayesi kalahari de kumla savaş 80 kurumsal iklim 59 balkan harbi nde türk deniz harekatı ve topçu kurmay subayı ali rıza bey in hatıratı 78 patlayıcıya yakın korkuya uzak mayın harbi dalgıçlığı özel ihtisası 84 bilgi hakimiyeti maksadıyla abd deniz kuvvetlerinde yapılan faaliyetler Deniz Kuvvetleri Dergisi Ocak 2015 Sayı 621 ISSN mustafa kemal i bir de böyle okumak 100 tcg karpaz ın iskenderun deniz üs komutanlığına katılışı 103 deniz kuvvetleri komutanı oramiral bülent BosTanoğlu nun kabul ve ziyaretleri 5

6 Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi nin 241 inci Kuruluş Yıl Dönümü DENİZ HARP OKULU VE DENİZ LİSESİ NİN 241 İNCİ KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ (18 KASIM 2014) Hazırlayan Öğ.Bnb.Cem KELEŞ K asım ayının en sıcak günüdür bizler için 18 Kasım törenlerinin icra edildiği gün... Öğrencilik yıllarımızın heyecanını, deniz subayı olmanın gururunu, dostluk ve arkadaşlığın birleştiriciliğini ve donanma fertlerinin kader birliğini bir kez daha hatırımıza getiren gündür... Bu yıl Deniz Lisesi nin ev sahipliğini yaptığı 18 Kasım Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi Kuruluş Yıl Dönümü Törenleri, misafirlerimizin gönlünde uyandırdığı coşku ve heyecanla bir kez daha icra edilmiştir. Şanlı tarihimize uzanan köklü bir geçmişe sahip olan Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi nin Kuruluş Yıl Dönümü Töreni; donanmaya hizmet etmiş personelin şahsında Deniz Kuvvetlerimizin geçmişini ve geleceğini bir araya getiren geleneksel bir törendir. 6

7 Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi nin 241 inci Kuruluş Yıl Dönümü Deniz Kuvvetleri ailesini bir araya getiren bu yegâne tören, kardeşlik ve arkadaşlık duygularının yoğun olarak yaşandığı, halen görevde olan ve emekli olmuş tüm mezunların birbirlerini görme fırsatı bulduğu, dostların özlemlerinin giderildiği, birlikte anılara yolculuk yapılan eşsiz bir buluşma günüdür. 18 Kasım 2014 Salı sabahı bu güzel buluşma gününü yaşamak için Heybeliada, bir kez daha Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesinin kuruluşunun 241 inci yılına uyandı. Okulun her yanı bayrak ve flamalarla donatılmış, tarihi Yavuz Direği ise alay sancaklarıyla süslenmiş olarak misafirlerini beklerken; alargada bekleyen Donanmamızın gözbebeği gemilerimiz tarihe bir selam gönderiyor, anılarla dolu 241 yıl, Deniz Lisesi'nin tarihi dokusuyla kucaklaşıyordu. müteakip, yürekleri vatan ve millet sevgisiyle dolu Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi öğrencilerinin, Genç Bahriyeliler in sert ve kararlı adımlarla gerçekleştirdikleri tören geçişi, izleyicileri gururlandırdı. Bu yılki törenin sürprizi ise, Amfibi Deniz Piyade Tugayı Tüfekli Gösteri Takımının gerçekleştirdiği ve konuklarımızın büyük beğenisini kazanan gösteriydi. Tören, Deniz Harp Okulu Komutanı Tümamiral Mesut ÖZEL ve Deniz Lisesi Komutanı Deniz Kurmay Albay Mehmet Serter TUÇALTAN ın Atatürk Anıtı na çelenk sunmalarıyla başladı. Konukları getiren özel vapurun Heybeliada açıklarında görülmesi ve vapurun alargada bekleyen gemilerimiz tarafından selamlanmasıyla tarih yolculuğu hız kazandı, mezunlar tarafından büyük bir gururla izlenen selamlama sonrası iskeleye yanaşan vapurdan kol kola inen misafirlerimiz, bandonun çaldığı geleneksel gemici marşları eşliğinde yıllar önce mezun oldukları okullarına girmeye başladılar. Konuklarımız, Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanı Tümamiral Adnan ÖZBAL ve diğer komutanlarımızca okulumuzun tarihi kapısında karşılandılar. Okulumuzu onurlandıran emekli Deniz Kuvvetleri Komutanlarımızın tören geçişi için yerlerini almaları ve Deniz Kuvvetleri Komutanımız Oramiral Bülent BOSTANOĞLU nun teşriflerini Törenin ikinci bölümü için Piri Reis Sinema ve Konferans Salonu na intikal eden konuklarımızı fuayede yer alan Barbaros Türk Deniz Görev Grubu ve Anılar sergileri karşıladı. Deniz Kuvvetlerimizin 2014 yılı faaliyetlerini anlatan video gösterimi ve Kuvvet Komutanımızın yapmış oldukları konuşma, Deniz Kuvvetlerimizin etkinliğini ve parlak geleceğini gözler önüne sererken; gücümüzün şanlı geçmişimizden ve bu yuvada yetişmiş nitelikli personelimizden geldiğini bir kez daha vurguladı. En kıdemli mezun sıfatıyla (E) Yüksek Mühendis Albay Necip OLCAY tarafından yapılan duygu dolu konuşma, komutanımızın anılarıyla bir yandan Deniz Kuvvetlerimizin tarihine ışık tutarken, diğer yandan da salonda bulunan konukların anılarını bir kez daha tazeledi. Sinema ve Konferans Salonundaki törene Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi Karma Korosu ve Bandosunun icra ettiği marşlar eşliğindeki Anılar slayt gösterisiyle devam edildi. Önceki yıllardan farklı olarak, en yaşlı mezunlardan itibaren her senenin mezunlarına yer verecek şekilde, arşivlerden özenle seçilmiş fotoğraflarla yeniden hazırlanan ve ilk kez bu sene icra edilen törenlerde gösterimi yapılan anılar slayt 7

8 Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi nin 241 inci Kuruluş Yıl Dönümü gösterisi ve gösterim esnasında bahriye marşlarını seslendiren İstanbul Devlet Opera ve Balesi Sanatçısı Bariton Caner AKGÜN, konukların yoğun alkışıyla ödüllendirildi. En kıdemli mezun (E) Yüksek Mühendis Albay Necip OLCAY, en kıdemli yönetici (E) Koramiral Atilla TUZMAN ve en kıdemli öğretmen (E) Öğ.Yb. Günday HAMŞİOĞLU na anı objelerinin takdim edilmesini müteakip, geleneksel nöbet devir-teslim törenine geçildi. Nöbet görevleri Deniz Lisesi nöbetçi heyeti tarafından (E) Dz.Kur.Alb Reşit ÇAĞIN, (E) Dz.Alb Behçet AKMANSOY, Müstafi Dz.Ön Yzb. Tayfun EVREN ve Müstafi Dz.Ön Yzb. Ahmet ÖZŞEN e teslim edildi. Konukları geçmişe döndüren geleneksel öğle yemeği taburu ve çalınan yemek borusu, tüm büyüklerimizi yeniden öğrencilik yıllarına döndürmüştü. Sınıf arkadaşları ile birlikte yenilen geleneksel öğle yemeğinden sonra konuklar okulun dört bir yanına dağılarak anılara yolculuk yaptılar. Bazı mezunlarımız müzemizi gezerken, bazı konuklarımız tarihi dershaneleri ve teneffüshaneleri, bazı konuklarımız ise alargada bekleyen gemilerimizi ve Yukarı Okul tesislerini ziyaret ettiler. Tarihin sayfalarına eklenen bu önemli gün sona erdiğinde; geride dostlukla, sevgiyle, kardeşlikle dolu unutulmaz anılarını bırakan mezun ve mensuplarımız dönüş vapurunda yerlerini aldılar. Deniz Lisesi nin genç öğrencileri onları çımariva ile uğurlarken, onlar da uzaklaşan vapurdan yuvalarını son kez selamladılar ve 242 nci Kuruluş Yıldönümü Töreninde tekrar buluşmak üzere okulumuzdan uğurlandılar. 8

9 Deniz Astsubay Okullarının 124 üncü Kuruluş Yıl Dönümü Töreni DENİZ ASTSUBAY OKULLARININ 124 ÜNCÜ KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ TÖRENİ (17 KASIM 2014) Hazırlayan Öğ.Kd.Bnb.Hayrullah ŞAHİN B ugün, yıllarca Deniz Kuvvetlerinde görev yapmanın gurur ve mutluluğunu yüreklerinde hisseden emekli astsubaylarımız, halen görev başında bulunan astsubaylarımız ve yetişen astsubay adaylarımızın birbirleriyle buluşma günüydü. Tören için değişik noktalardan hareket eden konuklarımız, buluşma noktalarında toplanarak kendilerine tahsis edilen vasıtalarla tek adrese Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı na yönelmişlerdi. Görev başındaki genç ve kıdemli astsubaylarımız için bu adres yabancı olmasa da; öğrencilik dönemlerini Kasımpaşa da, Mersin de ve özellikle Beylerbeyi Taş Mektep te yaşamış olan emekli astsubaylarımız için, 2003 te Karamürselbey Eğitim Merkezi Komutanlığı bünyesinde faaliyete geçen Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı, geçmiş ve geleceği birlikte barındıran çağdaş ve şanlı bir yuva özelliği taşımaktaydı. Konuklarımız yol boyu hem sohbet ettiler, hem duygulandılar. Bir an önce tören yerine varmak istiyorlardı. Lumbarağzına geldiklerinde, nöbetçi heyet ve mihmandarlar karşıladı kendilerini. Hem konukların hem de karşılayanların yüzünde bir tebessüm vardı. Mihmandar öğrencilerin eşlik ettiği konuklar, geçit töreninin yapılacağı alanda hazırlanmış tören platformunu da görecek şekilde hep birlikte yerlerini aldılar. Tören alanı, yılların yor- 9

10 Deniz Astsubay Okullarının 124 üncü Kuruluş Yıl Dönümü Töreni gunluğuna meydan okuyan, ruhları hâlâ genç ve gözleri ışıl ışıl parlayan konuklarımızla doluydu. Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞ- LU nun tören alanını teşrif etmesi ile birlikte bandonun sesi duyuldu. Kalabalık birdenbire hareketlendi. Tüm konuklar, geleceğin astsubayları olacak gençlerden oluşan tören bölüğünün gelişini beklemeye başladı. Tamamı öğrencilerden oluşan boru-trampet takımının kulakları çınlatan muhteşem gösterisiyle tören yürüyüşü başladı. Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı Öğrenci Alay Komutanlığı Sancağının gözükmesi ile tören bölüğünün gelişi, konuklarımızda heyecanı doruk noktasına ulaştırdı. Gözleri dolanlar, heyecandan haykıranlar, alkış tutanlar Konuklarımızın ne kadar duygu yüklü olduğu görülüyordu. Bu duygu, tören geçişinin ardından, Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanlığı Tüfekli Gösteri Takımının, herkesi büyüleyen muhteşem gösterileri ile doruk noktasına çıktı. Bu gösterinin ardından, devre arkadaşlarını arayan, karşılaştıklarında birbirlerine sarılan konuklarımız, Şehit Deniz Kurmay Kıdemli Albay Turhan SUBAŞI Sinema ve Konferans Salonu nda toplanmalarına yönelik yapılan anonsla hararetli sohbetlerini keserek salona yöneldiler. Konukların ve komutanların salonda yerlerini almalarının ardından tören başladı. Takdim subayı tarafından tören programının arzını müteakip, saygı duruşu ve Donanma Komutanlığı Bandosu tarafından İstiklal Marşı mızın çalınması ile salonu dolduran konuklarımız tek bir ağızdan coşku içinde İstiklal Marşımızı söyledi. Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanı Dz.Kur.Kd.Alb.Osman ÖZYAZICI tarafından, Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığında son bir yıl içerisinde yapılan faaliyetler ve okulun imkanlarını anlatan bir konuşma yapıldı. Okul Komutanı nın konuşmasının ardından, en eski mezun olarak törende bulunan Emekli Motorcu Astsubay Kıdemli Başçavuş Bekir EMLEK in biyografisi okundu ve özgeçmişini kapsayan klip izlendi. Klibin izlenmesini müteakip, Emekli Motorcu Astsubay Kıdemli Başçavuş Bekir EMLEK in duygu yüklü konuşması büyük bir dikkatle dinlendi. Bu konuşmayı, Kuvvet Astsubayı Eln.Kd.Bçvş.Kadir BÜKÜL- MEZ in emekli astsubaylara, görevdeki astsubaylara ve astsubay aday öğrencilere yönelik anlam dolu konuşması izledi. Deniz Kuvvetleri Komutanımız Oramiral Bülent BOSTANOĞLU yaptığı konuşmada, Deniz Kuvvetlerimizin, sağlam temellere dayanan, kökleri mazide ve yüzü daima geleceğe dönük bir kurum olduğunu, Kurum olarak öncelikli hedefimizin, milletimizin bizden beklediği görevleri, içinde bulunduğumuz coğrafyanın zorluk ve değişkenliğini dikkate alarak yerine getirmek olduğunu, belirtmiştir. Ayrıca konuşmasında, geçtiğimiz bir yılda, Deniz Kuvvetleri olarak birçok önemli faaliyet icra ettiğimizi belirterek bu konularda ayrıntılı bilgi vermiştir. Komutanımız, Deniz Kuvvetlerimizin ileriye dönük planlı faaliyetlerinden de bahsederek konuşmasını bitirdi. Deniz Astsubay Okullarının geçmişten günümüze tarih süreci içerisinde gelişim ve değişimini içeren anılar klibi gösterilirken; Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Korosu, Donanma Komutanlığı Bandosu eşliğinde; Deniz Kuvvetleri, Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu ve Karadeniz Marşlarını söyledi. Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU tarafından; en kıdemli astsubay, Emekli Motorcu Astsubay Kıdemli Başçavuş Bekir EMLEK e, en kıdemli öğretmen Emekli Torpido Astsubay Kıdemli Başçavuş Mahmut ÜSTÜNTAŞ a ve en kıdemli yönetici Emekli DSA Astsubay Kıdemli Başçavuş Erdoğan IŞIK a Deniz Astsubay Okulları kuruluş yıl dönümü 124. yıl anı objeleri verildi. Sıra, nöbet devir teslim törenine geldiğinde; emekli astsubaylarımız sahnede yürüyüşleri ve devir teslim nöbeti esnasında vermiş oldukları raporlar ile sanki, Göreve hazırız! diyor ve bu seneki yıl dönümünde nöbet görevlerini genç meslektaşlarından alıyorlardı. Nöbet devir teslim töreni, onlara yıllarca tuttukları nöbetleri ve gençliklerini hatırlattı, tebessüm ettiler. Törenin sonunda, sinema ve konferans salonunun boşalması ile konuklar, yemekhane önünde yapılan geleneksel yemek taburuna geçtiler. Bu tabur ile devre arkadaşları, birbirlerini daha rahat buldu ve hemen sohbete başladılar. Yapılan davet ile sohbetlerini kesmeden yemekhaneye girdiler ve oturacakları yerlerde mevki almaya başladılar. Tokmak sesinin duyulmasının ardından yemek başladı. Özenle hazırlanmış yemekler bile, bu sohbetleri kesemedi. Yemeğin bitiminde ise emekli astsubaylarımız daha önce görev yaptıkları, kursa geldikleri veya okumuş oldukları mahallerde anılarını tazelemek veya yeni öğrenim gören Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin eğitim öğretim gördükleri dershane/laboratuvar, spor tesisleri, eğitsel kol odaları ve yaşam mahallerini görmek üzere hareketlendiler. Bu sıradaki sohbetler ise, genelde kıyaslama şeklinde ve eski günleri yâd eder nitelikteydi. Öğrencilikleri adeta bir film şeridi gibi gözlerinin önünden geçiyordu. Zaman hızla akmış ve ayrılma zamanı gelmişti. Değişik duygular içerisinde, gelecek sene de görüşmek umuduyla eski dostlar birbirleri ile vedalaşarak, geldikleri araçlara yöneldiler. Otobüsler hareket ettiğinde, yol kenarına dizilmiş olan Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı öğrencilerinin çımariva merasimine, otobüslerden aynı sıcaklık ve samimiyetle yanıt geliyordu. Gönüllerinden geçeni hareketleri ile dile getirip İnşallah, ömrümüz olur da seneye yine 17 Kasım da böyle toplanırız. düşüncesini yansıtarak memnun, mutlu ve biraz da hüzünlü lumbarağzından çıkış yaptılar. 10

11 Donanma da Cumhuriyet Bayramı DONANMA DA CUMHURİYET BAYRAMI Hazırlayan Donanma Komutanlığı U lu önderimiz Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ün liderliğinde girişilen milli mücadele sonucunda, her türlü imkânsızlıklara rağmen, milletimizin büyük gayret ve fedakârlığıyla kurulan ve sonsuza kadar yaşatma azim ve kararlılığında olduğumuz Cumhuriyetimizin 91 inci kuruluş yıl dönümü, tüm yurtta ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bağlısı tüm birliklerde olduğu gibi Donanma Komutanlığı ve bağlısı birliklerin icra ettiği faaliyet ve etkinliklerle de, Ekim 2014 tarihlerinde büyük bir coşku ve heyecanla kutlanmıştır. Donanma gemilerini ziyaret eden halkla personelimizin omuz omuza, yürek yüreğe ve el ele vererek bu Cumhuriyet coşkusuna ortak olması herkesi mutlu etmiştir. 28 Ekim 2014 tarihinde da, Gölcük Kent Meydanında bulunan Anıtpark ta Atatürk Anıtı na çelenk sunma töreni ile başlayan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları 29 Ekim 2014 tarihinde da Gölcük Kaymakamlığında icra edilen tebrikat töreninin ardından, Mareşal Fevzi Çakmak Caddesi nde düzenlenen tören faaliyetleri ve etkinlikler ile devam etmiştir. Kaymakam, Garnizon Komutanı ve Belediye Başkanının halkın bayramını kutlaması ile başlayan tören, günün anlam ve öneminin belirtildiği konuşmaların yapılması ve şiirlerin okunması ile devam etmiş, mehteran gösterisi ve folklar ekibinin dansları Gölcük halkının cumhuriyet coşkusunu artırmış ve tören, büyük alkış alan tören geçişi ile son bulmuştur. 11

12 Donanma da Cumhuriyet Bayramı Şehir merkezinde icra edilen faaliyetler hitamında, yapılan duyurularla ve yerel basında yer alan haberlerle Cumhuriyet Donanması gemilerinin halkın ziyaretine açılacağı halka duyurulmuş ve sadece Gölcük bölgesinde değil, Erdek Bölgesi ve yurdumuzun dört bir yanında ziyarete açtığımız Donanma Komutanlığı bağlısı gemilerimiz halkımızın yoğun ilgisi ile karşılaşmıştır Ekim 2014 tarihlerinde, Cumhuriyet Bayramı kutlamaları kapsamında; TCG ORUÇREİS Fırkateyni, TCG GÜR ve TCG ANAFARTALAR Denizaltıları, Faaliyetler kapsamında; Gölcük/KOCAELİ de Donanma Komutanı Koramiral Veysel KÖSELE nin ev sahipliğinde TCG ORUÇREİS Fırkateyni nde ve liman ziyareti icra eden Donanma Komutanlığı bağlısı gemilerde şehit yakını ve gaziler onuruna öğle yemeği düzenlenmiştir. Düzenlenen bu yemeklerde 90 şehit yakını ve gazi ağırlanmıştır. TCG ORUÇREİS fırkateyninde yemeğe şehit yakını ve gazilerimizle birlikte Donanma Komutanı Koramiral Veysel KÖSELE, Kuzey Görev Grup Komutanı Tuğamiral Ali Murat DEDE, Gölcük Deniz Ana Üs Komutanı Tuğamiral Hayrettin İMREN, 5 inci Muhrip Filotillası Komodoru Deniz Kurmay Albay Ali Suat AKTÜRK ve TCG ORUÇREİS Komutanı Deniz Kurmay Yarbay Mehmet ÖZEN de iştirak etmiştir. TCG ALB.H.BURAK Lojistik Destek Gemisi, TCG MIZRAK ve TCG ATAK Hücumbotları Gölcük/KOCAELİ de, TCG BÜYÜKADA Korveti İzmit/KOCAELİ de, TCG AMASRA, TCG ENEZ, TCG FİNİKE ve TCG SIĞACIK Mayın Avlama Gemileri Erdek/BALIKESİR de, TCG BANDIRMA Korveti Leventler/İZMİR de, TCG SALİHREİS Fırkateyni RİZE de, TCG FATİH Fırkateyni Dolmabahçe / İSTANBUL ve TCG GÖKOVA Fırkateyni Sarayburnu/İSTANBUL da halkımızın ve basının ziyaretine açılmış ve olumsuz hava şartlarına rağmen gemiler 5084 kişi tarafından ziyaret edilmiştir. TCG SALİHREİS Fırkateyni Rize de liman ziyareti süresince mülki ve idari erkâna makam ziyaretinde bulunmuştur. Gemileri gezen vatandaşlarımız hem bir savaş gemisinin nasıl olduğunu (ki birçoğu ilk defa bir savaş gemisini yakından gördüğünü ifade etmiştir) görme fırsatını bulmuş, hem de görevli personel ile sohbet ederek gemi yaşamı ve icra edilen görevler konusunda bilgilendirilmiştir. Donanma ve halkın bu büyük buluşması faaliyete iştirak eden basın mensuplarımız tarafından görüntülenmiş, vatandaşlarımızın duygu ve düşünceleri, çıkardıkları basın yayın sayfalarında yerini almıştır. Bahse konu duygu ve düşüncelerin ulusal/yerel basında yansıyan satırları aşağıda belirtilmiştir. 12

13 Donanma da Cumhuriyet Bayramı mileri görünce ordumuza güvenimiz daha da arttı. Türkiye nin arkasında güçlü, kuvvetli bir ordumuzun olduğunu görmek bizleri daha da rahatlattı ifadelerini kullanmışlardır. Etkinlikler kapsamında Gölcük Deniz Üssünde ziyarete açılan Donanma Komutanlığı bağlısı gemileri kızı, gelini ve torunlarıyla gezen 58 yaşındaki Elmas DİLAVER etkinliklerden çok memnun olduğunu belirterek, Her zaman gurur duydum ordumuzla. Askerimize bir şey olduğunda çok üzülüyorum. Bu gemileri görünce ordumuza güvenim daha da arttı. İçim ferahladı. Arkamızda güçlü kuvvetli bir ordumuzun olduğunu bilmek çok önemli olduğunu ifade ederek duygularını paylaşmıştır. Eşi ve iki kızıyla gemileri ziyaret eden Veysel UYAR, Duygulandık, gururlandık. Çok karmaşık bir sistem var gemilerde. Askerlerimiz güç koşullarda görev yapıyor, bunu öğrendik. Onlarla gurur duyuyoruz demiştir. Songül AKARÇAY ve Dilek DOLGUN iki komşu olarak oğulları ile birlikte ziyarete geldiklerini belirtmişler ve Songül AKAR- ÇAY, Buraya ilk defa geliyorum. Duygularımı anlatamam. Gemileri gördükçe çok etkilendim. Oğlumun denizci olmasını çok isterim komşusu Dilek DOLGUN ise, Milli duygularımız kabardı. Oğlumun böyle bir gemide çalışmasını çok isterdim diyerek; ifade etmiştir duygularını. Ziyaretçilerden Hasan KABAYEL de ailesiyle gezme fırsatı bulduklarını dile getirerek, Donanma Komutanlığına bu fırsatı sağladığı için teşekkür etmiş, gemileri ziyarete gelen Ferhat TOSUN ise donanmanın böyle bir etkinlik düzenlemesinin ve gemileri vatandaşlara açmasının memnuniyet verici olduğunu ifade etmiştir. Çocuklarının da savaş gemilerini görme fırsatı bulduğuna değinen TOSUN, Onlar da burayı görmüş oldu, biz de tanıma fırsatı bulduk, askerlerimizin gemilerde çok zor şartlarda çalıştıklarını gördük, denizaltıya girdik, hakikaten biz orada nefes almakta zorlandık. Ancak askerlerimizin uzun süreler orada kaldığını öğrendik, Allah yardımcıları olsun ifadesini kullanmıştır. Donanma Komutanı Koramiral Veysel KÖSELE gemileri ziyaret eden aileler ve çocuklarıyla sohbet ederek hatıra fotoğrafı çektirmiştir. Savaş gemilerini ziyaret eden vatandaşlar, gemileri gezmekten gurur duyduklarını belirterek; Donanmamız savaş gemilerini yakından tanıma fırsatı verdiği için çok teşekkür ederiz. Biz halk olarak Donanma Komutanımız Koramiral Veysel KÖSELE ye gönülden teşekkür ederiz. Buradaki bu güzel görünüm ve fırkateynleri, hücumbotları ve denizaltıları yerinde görmek aynı zamanda bilgi sahibi olmak mutluluk vericiydi. Bizler her zaman kahraman ordumuzla gurur duyduk. Askerlerimiz için her zaman dua ediyoruz. Bu ge- Sadece vatandaşlarımız değil personel aileleri de bu ziyarete yoğun ilgi göstermiş, anneler oğullarının, çocuklar babalarının ve hanımefendiler eşlerinin nerede çalıştıklarını, nerede yemek yediklerini, nerede uyuyup, çalışma ortamında nasıl bir havayı soluduklarını yakından görme fırsatını bulmuşlar ve aynı satırlara onların duygu ve düşünceleri de yansımıştır. Eşi subay olan Gülizar ÇETİN, Çok güzel bir etkinlik, gemileri gezip donanmamızı tanımak, gücünü görmek çok güzel, gurur duyduk. Çocuğumuza da bu duyguyu aşılamak istiyorum demiş, astsubay eşi ve oğlu Arda ile TCG GÜR denizaltısını gezen Esen ESER, Denizaltıda yaşam çok zor. Onu gördüm, üzüldüm biraz ama vatan için çalışıyorlar. Allah yardımcıları olsun. Donanma ile gurur duyuyorum. şeklinde duygularını ifade etmiştir. Cumhuriyetimizin 91 inci kuruluş yıldönümünde ziyarete açılan donanmamız, halkımız tarafından çok büyük bir ilgi ile gezilmiş, paylaşılan ve dile getirilen ortak duygu ise GURUR olmuştur. Dünya denizlerinde şan ve şerefle bayrağımızı dalgalandıran, Türk halkının haklı gururu olan, çağdaş ve güçlü Cumhuriyet Donanması ve onun güzide personeli, Ulu Önder ATATÜRK ün bize emanet ettiği kutsal emanetin bilincinde; Türkiye Cumhuriyeti nin deniz alaka ve menfaatlerini korumak maksadıyla; harbe hazır deniz ve deniz hava kuvvetini idame edecek ve bu kuvvetin etkinlikle kullanılmasını sağlayacaktır. 13

14 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları ÇANAKKALE DE BAHRİYELİLER VE DENİZ SAVAŞLARI Bütün mesele İstanbul a kim hakim olacaktır. (Napoleon Bonaparte) Çanakkale de Türk Bahriyesinin geçmişi Çakabey zamanına kadar uzanmaktadır. Hazırlayan (E)Dz.Kur. Alb.Salih Murad HATİP Ç akabey Abydos kalesini fethederek boğazda Türk esintisini başlatmıştır. Çakabey den sonraki asırlarda Türk adımları Karesioğlularından Ece Bey ve Aydınoğullarından Umurbey ile devam etti. Aydınoğlularının güçlü solukları Bizans ın merkezi o zamanki adıyla Kostantinopol de hissedilmeye başlanıldığında Hristiyan dünyasında büyük bir endişe ortaya çıktı. Umurbey in İstanbul u almasını engellemek maksadıyla müttefik Haçlı ordusu donanmasıyla birleşerek İzmir e hücum etti. Umurbey de Gelibolu da elde ettiği bu avantajlı durumu bırakarak İzmir'i savunmaya dönmek zorunda kalınca Bizansın aldığı rahat nefes uzun sürmeyecekti. Aydınoğlu ve Karesi beyliğinden sonra çağdaşları Osmanlılar Orhan Gazi nin beyliği esnasında Çanakkale kıyılarına ayak bastılar. Yıldırım Bayezid zamanında Saruca Paşa tarafından da Gelibolu Tersanesinin kurulması Çanakkale Boğazının gerçek anlamda Türkler tarafından kontrolünün başlangıcı olmuştur. Osmanlı Devletinin ilk deniz muharebesi bu sularda Çalı Bey ile Venedik-Haçlı Donanması ile olmuştur. Bu deniz sava- 14

15 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları şından sonra Birinci Dünya Harbinin sonuna kadar Osmanlı Devletinin savunma stratejisinin temel taşlarından biri olan Çanakkale Boğazında onlarca deniz savaşı vuku bulmuştur. Bu coğrafyada var olabilmek için boğazları elinde tutmaya çalışan Osmanlı Türkleri, kendilerini Çanakkale Boğazından atmaya çalışan Bizans, Müttefik haçlı güçleri, Ceneviz, Venedik, İspanyol, Fransız, İngiliz ve Rus güçleri ile neredeyse birbirini takip eden aralıksız bir savaşlar zincirinde bulmuştur. Birinci Dünya Harbindeki Çanakkale Kara ve Deniz savaşları bu zincirin bir halkası olmuştur. Karlofça dan sonra tüm Osmanlı antlaşmalarında Çanakkale Boğazı geçiş şartları mutlaka bulunan bir madde olmuştur. Çanakkale Boğazı adeta Türk ulusunun bu coğrafyadaki kilit taşı olduğunun tüm tarihi geçmiş açık birer delildir. Çanakkale Osmanlı Devletinin kuruluşundan son dönemine kadar olmazsa olmazı, vazgeçilmezi olmuştur. Bazı ithamların aksine Osmanlı Çanakkale Savunmasını ilk sıraya koymuş ve asla ihmal etmemiştir. 14. Yüzyılda Orhan Gazi döneminde Çimpe ve Gelibolu kalelerini fetheden Osmanlı, 15.yüzyılda Fatih döneminde Kilitbahir ve Kala-i Sultaniye yi inşa etti. 17. yüzyılda Padişah Avcı Mehmet(VI.) zamanında boğaz girişine Kumkale ve Seddülbahir Kaleleri inşa edildi. 19. yüzyılda Padişah II. Mahmud tarafından Mahmudiye Kaleleri Boğaz ortalarına yapıldı. 19. yüzyılın ortalarından itibaren yelken döneminden buharlı teknolojiye geçiş oldu, yelkenli tahta gemilerin yerlerini zırhlı ve stimli gemiler almaya başladı. Silah teknolojisinde de gelişme ile birlikte topların menzilleri ve tesirleri yani tahrip güçleri arttı. Bu değişim savunma konseptlerine de yansıdı. Osmanlı Devleti bu değişime anında ayak uydurarak Çanakkale de Kale savunmasından Müstahkem Mevki ve Tabya Düzenine geçmiştir. Bu savunma düzeninde Çanakkale Boğazı nın Komutanları 19. asır sonları ve 20. asır başlangıcında Müstahkem Mevki kumandanı unvanlarıyla görev yapmıştır. Sultan II. Abdülhamit döneminde kaleler müstahkem tabya haline çevrilmiş ilaveten Hamidiye Tabyaları başta olmak üzere onlarca tabya inşa edilmiştir. Bu tabyalar inşa edilirken stratejik öngörü ile eğitilmiş topçu personeli için 1895 yılında Çanakkale Kilitbahir değirmen burnunda bir Topçu Okulu kurulmuştur. Cihan harbinin sert rüzgârlarının Çanakkale de hissedildiği esnada Osmanlı Devleti ise, Çanakkale Boğazı savunma sistemini takviyeye devam etmektedir. Bu nedenle önce Sahil Bataryaları ve Tabyaları elden geçirilir. Bu Bataryalar ile Tabyalar Merkez Tabyalar Seyyar Bataryalar ve Boğaz Girişi Tabyaları olmak üzere iki grupta toplanır. Muin-i Zafer, Asar-ı Tevfik, Mesudiye, Berk-i Satvet ve Ertuğrul gemilerinden sökülen toplardan yeni sahil bataryaları kurulur. Bu bataryalar gemi topçusu ve denizci personel komutasına verilir. Dünya kamuoyunun Gelibolu Seferi olarak tanımladığı Çanakkale Harbi, her iki tarafta da askerin direnci ve kayıpları nedeniyle destanlaşmıştır. Çanakkale Deniz savaşı denilince çoğumuzun aklına hemen kahraman Nusret mayın gemisi ve 18 Mart 1915 deniz zaferi gelir. Ancak Birinci Dünya Harbinde Çanakkale cephesine bakacak olursak SMS Goeben(Yavuz Sultan Selim) ve SMS Breslau (Midilli) nun boğazın medhalinden girmesinden itibaren başlayan deniz harekatı aralıksız 4 yıl sürmüştür. Osmanlı bahriye subayları üzerlerine düşen görevleri layık-ı veçhile fazlasıyla, fedakârca getirmişlerdir. Çanakkale cephesi denizden kazanıldığını vurgulamakla bu fedakâr bahriyelilerimize karşı şükran ve vefa borcumuzu bir nebzede olsa yerine getirebiliriz. Osmanlı Bahriyesi savaş boyunca, Mayın döküş harekâtı, Denizaltı savunma harekâtı, Lojistik nakliyat (cephane nakli, silah nakli, personel takviyesi, yaralı nakli), Kara savunma harekâtını denizden aşırtma atışlarla destekleme, sahil tabyalarının gemi topları ile teçhiz ve batarya personelinin verilmesi, Deniz hava harekâtı, Liman savunma harekâtı. Osmanlı beşinci ordusu Gelibolu yarımadasını kahramanca savundu. Şair Mehmet Akif in Çanakkale Şehitlerine şiiri tek kelimeyle harbi her yönüyle anlatan mükemmellikte bir eserdir. Bu muhteşem yapıtta Mehmetçik in kahramanlığını layık olduğu övgüyü mısralarda olağanüstü betimlemişti. 15

16 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları O ordunun kahraman askerlerini cepheye ulaştıran ve denizaltı tehdidine rağmen takviyesini sağlayan Osmanlı Donanmasının kahraman personeli idi. Yine ordu cephanesiz, yiyecek desteği olmadan savaşamazdı bunlarda kısıtlı imkânlara rağmen ve büyük tehdide rağmen bahriye bu görevleri başarı ile yerine getirdi. Çanakkale Deniz Savaşında sadece kahraman Nusret i ve 18 Mart ı anımsamak bu kahraman bahriyelilerin hakkını vermemek, tıpkı karadaki muharebeleri kazanmayı sadece birkaç komuta atfetmek gibi büyük bir haksızlık olacaktır. Doğu cephesindeki savaş denizde kaybedilmiştir. Çünkü bu cepheye askeri kışlık giyim ve kuşamı ile her türlü lojistik malzemeyi taşıyan 3 büyük gemi Rus gemileri tarafından Karadeniz de Ereğli açıklarında 7 Kasım 1914 sabahında batırılmıştır. Mithatpaşa, Bezm-i Âlem ve Bahr-i Ahmer adı taşıyan bu üç gemide bulunan malzemenin ulaşamaması Sarıkamış ta on binlerce askerimizin soğuktan donarak şehadetindeki en büyük sebeplerden biri olmuştur. Bu erzak, cephane ve asker taşıyan bu deniz lojistik konvoyu Trabzon a ulaşabilseydi belki de Birinci Dünya Harbinin kaderi farklı yazılacaktı. İngiliz İmparatorluk savaş Konseyi nin ilk hedefe koyduğu ve engel olamadığı deniz nakliyatı nedeniyle Çanakkale Savaşının kesinlikle denizde kazanıldığını, Doğu Cephesinin ise denizde kaybedildiğini ifade etmek tarihi bir gerçektir. Savaşa Giriş Birinci Dünya Savaşı nın başladığı günlerde; İngilizler, tersanelerinde inşa edilmekte olan ve bedeli halk yardımları ile peşin olarak ödenen Sultan Osman 1 ve Reşadiye adlı, Ege ve Karadeniz de güç dengesini lehimize çevirecek iki Türk savaş gemisine el koyduğunu açıklar. (3 Ağustos 1914) Bu durumun halkta büyük öfkeye neden olması İstanbul da Alman Büyükelçisi Wangenhaym ı harekete geçirir. İngilizlerin el koyduğu zırhlıların Osmanlı da yarattığı hayal kırıklığını, Alman çıkarları için kullanmakta hiç vakit kaybetmez. Enver Paşa nın Alman sempatisi ile gelişen bu durum, Osmanlının Alman tarafına daha da yaklaşması, on binlerce insanın ölümüyle sonuçlanan Çanakkale Savaşlarına gidişin bir başlangıcı olur. İngilizlerin gemiler Almanlar, Akdeniz deki Goeben ve Breslau zırhlılarına derhal İstanbul a intikal emrini verir. Amiral Wilhelm Anton Souchon komutasındaki bu kruvazörler Ege yi İngilizlerin takibinde geçerek Çanakkale ye gelirler. 10 Ağustos 1914 günü Savaşçı Almanya ya ait Goeben ve Breslau gemilerine Boğazdan geçiş izni verilmesi, Osmanlının tarafsızlığını olumsuz yönde etkiler. Bir süre sonra Osmanlı Devleti tarafından bu gemilerin satın alındığı açıklanır. Churchill, Osmanlı haricinde diğer devletler savaşın mutlak eşiğinde iken ve de savaşın kaçınılmaz olduğu şartta, savaşa katılması en uzak ihtimal olan Osmanlının savaşa girmesinin anlamsız atladığını belirtmektedir. Birinci Dünya Harbi cadı kazanına tarafsızlığını bozarak Osmanlının dalması tahmin edilmeyen bir husustu. Şurası da gerçektir ki İngilizler sanki Osmanlı Devletini bilerek Almanların tarafına itmişti. Alman savaş stratejisinin bir parçası olarak Osmanlı Hükümeti ile yapılan sıkı müzakereler sonucu zoraki baskıyla Amiral Souchon donanma komutanlığına getirildi. Osmanlı dört büyük savaş tecrübesi geçiren Amiral Souchon komutasındaki filo, Karadeniz e çıkarıldı. Bu filonun 29 Ekim 1914 günü Rus Limanlarını bombardıman etmesi üzerine Osmanlı fiilen Birinci Dünya Savaşına girer. Takip eden günlerde 3 Kasım 1914 de İngiliz Akdeniz Filosu bir misilleme olarak Seddülbahir ve Kumkale tabyalarına ateş açıldı. Seddülbahir de cephaneliğin patlaması üzerine 5 subay 81 er şehit olur, 23 er yaralandı. Çanakkale Cephesine Yöneliş ve Müşterek Deniz Armadasının oluşması Bu arada Avrupa da savaş sürmekte, Almanya ve İtilaf Devletleri arasında kilitlenen mevzii muharebelerini aşabilme çareleri araştırılmaktadır. Rusların güçlendirilmesi, Almanlar ile Avusturya-Macaristan ı iki cepheli savaşta, yıpratabilecektir. Bunun için acilen, Rus buğdayının batıya nakli, Rusya ya da batıdan silah ve cephane sevk edilmesi gerekmektedir. Rusya ya ulaşmak için alternatif yollar değerlendirilir ve en uygun yolun Çanakkale deniz yolunun kuvvet kullanılarak geçilmesi olduğuna karar verilir. Boğaz önlerinde konuşlanan İngiliz Akdeniz filosunda bulunan B-11 denizaltısı boğaza girerek Kepez Sarısığlar daki Mesudiye Firkateynini torpido ile batırırken bahriyede ilk deniz şehitlerini veriyordu. Mesudiye zırhlısı gemi komutanının diretmesine rağmen Sarısığlar a yüzer tabya olarak demirletilerek açık hedef durumuna sokulmuştu. Çanakkale Harekâtı fikrinin babası ve savunucusu durumunda olan İngiltere Bahriye Bakanı Churchill in çabaları sonucunda İngiliz Hükümeti Çanakkale Boğazına karşı girişilecek harekâtın planlarını kabul eder. Churchill, İngiliz filosunun sahil istihkâmlarını bombardımanla susturacağını, filonun rahatlıkla İstanbul a ulaşacağı hususunda çok emindir. Churchill e göre kara kuvvetini kullanmadan ve riske sokmadan savaş kazanılacaktır. Bu İngiliz kara kuvveti de Avrupa cephesinde kullanılacaktır. 18 Ocak ta Fransızlar plandan haberdar edilir pastadan payını almak ihtiyacı ile Fransız Hükümeti de Amiral Sackville Carden in emrine bir filo göndermeye razı olur. 19 Ocak ta Rusya ya bilgi verilerek, aynı anda İstanbul Boğazına karşı, Karadeniz den bir taarruzu harekâta hazırlanmaları da istenir. Bu arada Rusya Askold adlı bir kruvazörü Baltık tan Ege Denizi ne yollar ve bu gemi de Amiral Carden in güçlü deniz armadasının bir parçası olur. Çanakkale yi Deniz Gücü ile aşma görevi verilen Amiral Carden in emrinde, tarihte ilk defa bir araya gelmiş toplam 102 parça tutarındaki dünyanın en büyük armadası toplanır. Müttefik Deniz Kuvvetleri Şubat 1915 ten itibaren üs olarak seçilen Yunanistan ın Limni Adasına ve Selanik Limanı na gelmeye başlarlar. Boğaz girişindeki kalelere 5 Kasım 1914 de yapılan misilleme bombardımanını saymazsak; Müttefik Deniz Kuvvetleri, Boğaza karşı ilk büyük harekâtını 19 Şubat 1915 de yapar. Bu 18 Mart harekâtının adeta provasıdır. 25 Şubat ta ve daha sonraları da bu harekât tekrarlanır. Şiddetli bombardımanlardan elde ettikleri neticeler ve boğaz girişindeki Kumkale ve Seddülbahir tabyalarına yapılan komando harekâtı başarı için ümitlerini çok arttırmıştır. Meteorolojik tahmin harekâtın 18 Mart günü yapılabileceğini gösteriyordu. Boğazı zorlayan Düşman Filosunun Komutanı Amiral Carden durumdan çok ümitliydi, hatta emindi. Nitekim 2 Mart 1915 de Amirallik Birinci Lordu Churchill e gönderdiği telgrafta 14 gün sonra İstanbul dayız diyordu. 16

17 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları Fakat meteorolojik tahminin dışında tahmin edemedikleri sürprizler de vardı. Tüm masrafı Osmanlı Donanma Cemiyeti tarafından karşılanan ve Türk mühendislerince Haliç Taşkızak tersanesinde yapılan son 26 mayın, İstanbul dan Selanik gemisi ile getirilmiş ve Yzb. Hakkı Bey komutasındaki Nusret mayın gemisine yüklenmiştir. 7-8 Mart 1915 gecesinin şafağında, 360 tonluk Nusret mayın gemisi güçlükle elde edilen son 26 mayını, 11 nci hat olarak 100 er metre arayla Müttefik Donanmasının manevra sahasına, Erenköy önlerinde sahile paralel olarak, büyük bir gizlilik içinde dökmüştü. Hattın bu şekilde tesis edilmesinde; düşman gemilerinin bombardıman sonunda mevki değiştirme manevralarını Erenköy Koyu nda, Karanlık Liman da yapmalarının, çok iyi değerlendirilmesi etkili olmuş ve Müttefik gemilerinin manevra sahasının kirletilmesi ile baskın tesiri yaratılması hedef alınmıştı. İtilaf Devletleri mayınlar döküldükten sonraki 10 gün süresince bu yeni mayın hattının varlığından haberdar olamamışlardır. Bu mayınlar ileride tarihi değiştirecektir. İngiliz tarihçi Oglander Gelibolu Askeri Harekâtı adlı eserinde aşağıdaki cümleleri sarfetmiştir. Pek müsait başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının o fevkalade ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu 26 mayının deniz savaşının talihi üzerindeki tesiri ölçülemez. Churchill e çektiği telgrafta 14 gün sonra İstanbul da olacağını belirten Amiral Carden in yerine 17 Mart 1915 günü yani harekâttan bir gün önce Amiral John Michael de Robeck atandı. Amiral de Robeck Ertesi gün komuta edeceği armadayla tarihi bir zafer kazanacağı fikri içinde kendine çok önemli bir fırsatın çıktığını düşünüyordu. 18 Mart 1915 Deniz Zaferi 18 Mart 1915 Perşembe sabahı, ton tutarındaki 247 ağır topa sahip zırhlı gemiler armadası, 3 hat halinde Türk Topçu Tabyalarını bombardımana tutarak Boğaza girmeye başladılar. Saat da Filonun en kuvvetli 4 yeni İngiliz zırhlısından oluşan birinci gruba verilen hedef, boğazın en dar yerindeki Çimenlik ve Kilitbahir Kalelerinin tahrip edilmesi, Kepez-Soğanlıdere arasında mayın kontrol ve temizlik taramasının desteklenmesi idi. Saat den itibaren de Queen Elizabeth in 38 cm.lik dev topları Anadolu Hamidiyesi Tabyası ile Çimenlik Kalesi ni hedef alarak ateşe başladı. Bu sırada ilk grupta bulunan İngiliz Agamemnon, Lord Nelson ve Inflexible Zırhlıları da Rumeli Hamidiye si ve Kilitbahir Kalesi ni hedef almıştı. Fransız Bouvet Zırhlısı Dardanos, İngiliz hedef taksimi tamdı. Henüz hiç biri, ateş altındaki tabyalarımızın top menzili içinde değildi. Amiral de Robeck daha yakın mesafeden ateş açma zamanının geldiğine inanarak; Fransız Amirali Émile Paul Aimable Guépratte e Filosunu ön safa geçirmesini emretti. Onları Suffren ve Charlemagne zırhlıları izledi. Fransız Filosu biraz daha yaklaşarak ateşe başladı. Artık Müttefik Filosu, Türk toplarının menzili içine girmişti. Saat da düşman ilk kayıplarını vermeye başladı. Gaulois Zırhlısı bir mermi isabetiyle su kesimi yakınından yara alınca, çekilmek zorunda kaldı ve bir süre sonra da boğaz ağzındaki küçük bir adacığa baştankara etti. Inflexible zırhlısının ise, aldığı isabetlerle pruvası hasar gördü. Agamemnon, Lord Nelson, Albion ve Fransız Charlemagne zırhlıları da isabet almış olmakla beraber, hasarları çok ciddi değildi. Saat sularında, cephane zafiyeti nedeniyle bataryalarımızın ateş yoğunluğu azaldığından, Amiral de Robeck mayın tarayıcıların mayın temizliği ve kontrolü için ilerlemelerini ve üçüncü gruptaki gemilerin, Fransız gemileriyle yer değiştirmelerini emretti. I. ve II. gruptaki gemiler görev değiştirmek üzere geri çekilip, her zaman yaptıkları gibi Anadolu sahillerine, yani Kepez-Erenköy tarafına doğru dönüşlerini tamamlarken, saat 1355 de, Fransız zırhlısı Bouvet, Nusret in döktüğü mayınlardan birine çarparak, 630 kişilik personeli ile bir iki dakika içinde boğazın sularına gömüldü. Kurtulan sadece 30 kişi idi. Saat de hatta bulunan İngiliz Irresistable gemisinin pruvasında bir mayın, bundan bir iki dakika sonra da başka bir İngiliz muharebe gemisi olan Ocean ın pupasında diğer bir mayın infilak etti. Ortaya çıkan mayın tehlikesi, muharebenin akışını bir anda değiştirmişti. Bu durum Amiral de Robeck i yeni bir karar vermeye zorluyordu. Doğru karar; muharebeyi kesip boğazın dışına çekilmekti. Müttefik Donanması na bu ağır sürprizi hazırlayan Yüzbaşı Hakkı komutasındaki 360 tonluk küçük ve mütevazi Nusret Gemisi ile onun cesur personeli idi. Çanakkale Boğazını geçip İstanbul a girmek için sabırsızlananlar, geldikleri gibi değil, çelik devleri ateş ve alev yığınları halinde tarihin gördüğü ender perişanlık içinde zafer umutlarını ve gururlarını Çanakkale nin sularına gömerek gidiyorlardı. İngiliz donanması Trafalgar deniz savaşından sonra ilk defa bu kadar çok kayıp vermişti. Türk Ordusunun zaferiyle biten günün bilançosu ağırdı. Müttefiklerin o güne kadar Ganbot diplomasisi yoluyla topraklar fethedip zaferler kazandıkları armadasındaki 3 çok değerli zırhlısı batırılmış, 4 zırhlısı ağır yara almış, beraberinde 666 denizci ölmüş 134 denizci yaralanmıştır. Ayrıca 7 adet düşman mayın tarama gemisi batırılmıştır. Türk tarafında ise 44 şehit verilmiş, bu arada 74 Türk ve 19 Alman yaralanmıştır. Elden çıkan top sayısı 4 tür. Kara Savaşları Esnasında Deniz Muharebeleri Bunun üzerine Çanakkale yi doğrudan denizden geçemeyeceğini anlayan müttefikler, bir kara harekatı ile deniz geçişinin karadan emniyetini sağlama düşüncesine yöneldiler. Bir amfibi harekât için plan ve hazırlık yapmaya başladılar. Planlanan çıkarma harekâtının komutası General Ian Standish Monteith Hamilton a verildi. Hamilton un planlarına göre daha önce İstanbul un zaptında kullanılacak olan ve Mısır da bekletilen kara birliği böyle bir harekât için yeterli değildi. Fakat Savaş Bakanı Mareşal Horatio Herbert Kitchener aksi fikirdeydi. Ona göre yarımadadaki Türkler öylesine güçsüzdür ki, bir İngiliz denizaltısı boğazdan geçmeyi başarıp Gelibolu önünde İngiliz Bayrağını dalgalandırsa bütün Türkler siperlerinden fırlayacak ve soluğu Bolayır da alacaktır. Fakat tarih İngilizlere düşmanını tanımamayı, ağır bir bedel ile öğretecektir. Hamilton Türk tahkimatını arkadan vuracak, böylece Anadolu tarafındaki tahkimata hâkim bir bölgeyi de elde etmiş olacaktı. 17

18 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları Amfibi harekât için Çanakkale de toplanan donanma ise, bu harekâtı bu defa daha da güçlü araçlarla, 409 harp gemisi ve 42 uçağı ile destekleyecekti. İngiliz istihbaratı 1854 tarihinde yani kara harekatından 60 yıl önce Gelibolu yarımadası işgal harekatı taslağını hazırlamıştı.25 Nisan 1915 de başlıyan bu işgal harekâtı 9 Ocak 1916 tarihinde son İngiliz askerinin Seddülbahir den çekilmesi ile başarısızlıkla neticelendi. Gelibolu Çıkarması esnasında Morto Limanı nda İngiliz Kara Kuvvetlerinin mevzilerde tutunabilmeleri maksadıyla ateş desteği sağlayan HMS Goliath, 13 Mayıs 1915 gecesi saatler u gösterdiği sırada Muavenet-i Milliye gemisi tarafından torpido hücumuyla batırılmıştır. İngiliz Donanmasının Çanakkale seferi boyunca maruz kaldığı en büyük felaket HMS Goliath ın batışı olmuş ve 600 den fazla subay ve er hayatlarını kaybetmiştir. İngiliz donanmasına diğer bir darbede Alman U-21 tarafından vurulmuştur. 25 Mayıs 1915 günü Kabatepe açıklarında U-21 in ateşlediği torpido Triumph un bordasında patlamıştır. Birden yana yatan Triumph a diğer gemiler yardıma koşmuş, ancak Triumph sadece 8 dakika içerisinde batmıştır. Ne denize dökülen denizcilere, ne de gemiye Türk topçusu tarafından ateş açılmamasına rağmen 71 İngiliz denizcinin boğulduğu anlaşılmıştır. 27 Mayıs 1915 tarihinde ateş desteği sağlamak üzere Seddülbahir önlerinde bulunan Majestic Zırhlısında da bir patlama olmuştur. HMS Majestic 9 dakika içinde alabora olarak ters bir şekilde dibe oturmuştur. 49 İngiliz denizcisi hayatını kaybetmiştir. Kara harekâtı boyunca Barbaros ve Turgutreis zırhlıların Eceabat tan Kabatepe ve Saroz körfezine endirekt atışları cephedeki Osmanlı askerlerine büyük bir destek sağlayarak rahat bir nefes aldırmıştır. Çanakkale Cephesine Lojistik Nakliyat Osmanlı Ordusunda ise; 18 Mart deniz zaferinin kazanılması döneminde Çanakkale bölgesinde yaklaşık kişi toplamındaki bir kara birliği bulunmaktaydı. Cephe komutanlığına getirilen Liman Von Sanders komutasında, karada düşmanın hazırlıklarına paralel olarak büyük bir askeri hazırlık ve eğitim yapılmaya çalışıldı. 8,5 ay süren savaşın sonuna kadar buraya getirilen asker sayısı 11 kat büyüyecek ve sağlanan birlikler e ulaşacaktı. Bu kadar büyük asker nakliyatının yanında o askerin kullanacağı, giyecek, yiyecek, cephane silah, araç ve malzeme nakli ihtiyacı büyük bir deniz yolu nakliyatını da vazgeçilmez kılıyordu. Ordunun başarısı için Marmara Denizi nin kontrol altında tutulması mutlak şarttı. Gelibolu yarımadasındaki Osmanlı Kuvvetlerinin her bakımdan ikmalini sağlayacak nakliyat için 4 yol bulunmaktaydı; - İstanbul-Çanakkale deniz yolu, - İstanbul Bandırma deniz yolu ve Bandırma dan Çanakkale ye kara yolu - Uzunköprü ye kadar tren ve buradan Keşan yolu üzerinden Bolayır ve Gelibolu ya giden yürüyüş yolu, - Karadan Boğazın Anadolu yakasına ve oradan Rumeli yakasına aktarma yolu. Ancak Osmanlı Donanması bütün gücüyle bu nakliyat hatlarına yönelmek imkânını kullanamıyordu. Çünkü Çanakkale kara muharebeleri sırasında Osmanlı Deniz Kuvvetleri, esas olarak Karadeniz de harekât yürütmek üzere tertiplenmişti. Kafkas cephesine personel ve mühimmat nakli ile gemilerin yakıtının Ereğli de taşkömürü yataklarına bağlı olması ve İstanbul un bir Rus çıkarmasına karşı korunma mecburiyeti, Karadeniz de Donanmanın harekâtını zorunlu kılıyordu. Dolayısıyla sadece bir kısım harp gemileri ile Osmanlı Donanması Çanakkale deki görevlerini yürütmek durumunda kalmıştır. Buna ek olarak, İstanbul-Çanakkale deniz nakliyatını devam 18

19 Çanakkale de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları ettirmek gibi hayati önemi olan bir görevi de üstlenmişti. Çeşitli kaynaklara göre 7 ila 16 tümen kadar asker ile bunların malzemesi ve destekleyici lojistik nakliyat deniz yoluyla yapılmış, Gelibolu daki kara savunması için çok büyük katkı sağlamıştır. Aksi takdirde bu nakliyat, tek tren hattına ve bundan sonra kara bombardımanı tehdidi altındaki bozuk kara yollarına ve kağnı taşımacılığına dayanacaktı, eldeki araçların azlığı da buna katılınca, durum Çanakkale savunması için oldukça kritik bir hal alacaktı. Marmara daki deniz nakliyatı ve bu nakliyatın korunması maksadıyla Karadeniz deki mücadeleden tasarruf edilen 71 adet muhtelif tipteki gemi Çanakkale deki Deniz Savaşına katılmıştır. İstanbul-Çanakkale ikmal hattının kesilmesi, 5 nci Ordu nun harp gücünü kritik bir duruma sokabilecekti. Müttefik kuvvetler tarafından da açıkça bilinen bu önemli nokta, onları denizaltılarını Marmara ya göndererek bir denizaltı harbi yapmaya zorunlu kılmıştı. Denizaltı Harbi İngiliz İmparatorluk Savunma Komitesi için Haziran 1915 tarihinde hazırlanan raporda İstanbul dan gelen lojistik nakliyatın kesilmesinin hayatiyeti vurgulanıyordu. Harekât esnasında mayın ve denizaltı mânialarına rağmen 25 Nisan sabahından itibaren İngiliz, Avustralya ve Fransız denizaltılarının Marmara ya geçme çabaları olmuştur. Bunların bir kısmı Çanakkale Boğazı sularında batırılmış, bir kısmı da teslim alınmıştır. Ancak Marmara ya geçmeyi başaran denizaltılar da kuvvetlerimize ve Lojistik nakliyatımıza büyük kayıplar verdirmiştir. Alaylar, taburlar, bölükler gerek donanma gerekse Şirket-i Hayriye ve sivil ticaret gemileri ile cepheye taşınıyordu. Hatta İngiliz denizaltı komutanlarına batırdıkları gemilerdeki boğulan her asker başına birer altın mükâfat vaat edildi. E-14 denizaltısının komutanı 5000 altın mükâfat almıştır. Çanakkale de toprağın üstündeki gibi denizin dibinde de azımsanmayacak sayıda şehitler mevcuttur. Denizaltı hücumları ile Çanakkale Savaşları sırasında; Osmanlı Deniz Kuvvetleri nin Toplam kaybı ton tutarında sekiz harp gemisi, Osmanlı ticaret filosunun kaybı ise toplam ton tutarında buharlı ve 200 den fazla yelkenli tekne olmuştu. Buna karşılık, İtilaf Devletleri 4 ü İngiliz, 3 ü Fransız ve 1 i Avustralya Bahriyesine ait toplam 5018 ton tutarında 8 denizaltı gemisi kaybetmiş ve bir Fransız denizaltı gemisi de (390ton) Türkler tarafından ele geçirilmişti. Çanakkale Cephesinde Son Deniz Muharebeleri Ocak 1918 Birçok kaynak Gelibolu Harekâtının 9 Ocak 1916 tarihinde Seddülbahir den son müttefik askerin geri çekilmesi ile tamamlandığını belirtmekte ise de, Çanakkale Boğazında ve önlerindeki deniz muharebeleri 28 Ocak 1918 tarihine kadar devam etti. 20 Ocak 1918 de Yavuz Sultan Selim ve Midilli zırhlıları Gökçeada ya bir akın harekâtına girişirler. Gökçeada da konuşlu iki İngiliz kara bombardıman gemisi monitör HMS M 28 ve HMS Raglan ı batırırlar ancak dönüşte iki gemide İngiliz mayın mânialarına girer ve Midilli hemen batar, Yavuz Sultan Selim Çanakkale Boğazı önlerine ulaşmayı başarır ve burada karaya oturarak batmaktan kurtulur. İngiliz E-14 denizaltısı Yavuz u batırmak için görevlendirilir ancak Yavuz İstanbul a intikale geçmiştir. HMS E-14 ise geri intikal seyrinde Kumkale önlerinde sahil topçusu tarafından batırılır. Çanakkale deniz muharebelerinin batan son gemisi olur. Çanakkale Savaşlarında vatan müdafaasında hayatını kaybeden tüm şehitlerimiz ile mezarları denizler, toprakları tuzlu sular, mezar taşları dalgalar ve kitabeleri beyaz köpükler deniz şehitlerimizi rahmet ve şükranlarımızla anıyoruz. 19

20 Orsa Kurumsal Kaynak ve Harekât Planlama (KKHP) Projesi ORSA KURUMSAL KAYNAK VE HAREKÂT PLANLAMA (KKHP) PROJESİ Hazırlayan ORSA Proje Ofisi 1 NEDEN YENİ BİR PROJE? 2014 yılı bilimsel gelişmeler kapsamında heyecan verici bir yıl oldu. Rosetta uzay aracının taşıdığı Philae isimli uzay sondasının Churyumov-Gerasimenko isimli kuyruklu yıldızının yüzeyine inişi, insan benzeri robotlar, alternatif enerji kaynakları ve giyilebilir teknolojilerdeki gelişmeler gibi bilimsel çalışmaların sonuçlarını gördüğümüz bir yılı geride bıraktık. Bazıları bizleri hayrete düşüren bu gelişmeler, bilim ve teknolojinin neresinde olduğumuz sorusunu ister istemez aklımıza getiriyor. Bu soruya vereceğimiz cevap bu bölümün başlığını oluşturan Neden Yeni Bir Proje sorusunun cevabına da ışık tutacaktır. Bolca soruyla başladığımız bu bölüme, cevapları aramaya başlayarak devam edelim. Philae isimli uzay sondasının Churyumov-Gerasimenko isimli kuyruklu yıldızının yüzeyine inişi 20