GÖRSEL EKRAN TASARIMI (VISUALIZATIONS)

Transkript

1 GÖRSEL EKRAN TASARIMI (VISUALIZATIONS) Visualizations sekmesi, PLC programlarına görsel arayüz tasarlamak için kullanılır. Ancak dokunmatik (touch) panellerin çoğu bu görsel arayüzü desteklememektedirler. ABB firmasının dokunmatik panelleri için Panel Builder programı kullanılmaktadır. Visualizations sekmesinde bulunan nesneler görülmektedir. 1. NESNE ÖZELLİKLERİ : 1.1. Shape : Görsel ekrana (form) eklenen nesne şeklinin dikdörtgen, köşeleri yuvarlatılmış dikdörtgen, elips veya çizgi şeklinde ayarlanmasını sağlar Text : Görsel ekrana eklenen nesnenin içerisine eklenecek yazı için kullanılır. Ayrıca bu sekmede yazının formatı da ayarlanabilir Line Width : Görsel ekrana (form) eklenen nesnenin çizgi kalınlığını ayarlamak için kullanılır. İstenirse çizgi kalınlığı PLC programında bulunan bir değişken ile ilişkilendirilebilir. Böyle PLC programında bulunan bir değişkenin içeriği değiştirildiğinde çizgi kalınlığı da değişmiş olur Text Variables : Görsel ekrana eklenen nesnenin içerisine eklenecek yazının rengini, yazı tipini, yazı yüksekliğini (punto) PLC programında belirlenen bir değişken ile kontrol edilebilir hale getirmek için kullanılır.

2 1.5. Colors : Görsel ekrana (form) eklenen nesnenin rengini ayarlamak için kullanılır. Color sekmesinde color ve alarm color şeklinde iki seçenek bulunmaktadır. Color nesnenin normal durumdaki rengini, alarm color ise değişmesi istenen değerdeki rengini ayarlamak için kullanılır Motion Absolute : Görsel ekrana (form) eklenen nesnenin ekranda hareket etmesini sağlamak için kullanılır. Nesneler X, Y eksenlerinde belirtilen değer kadar hareket ettirilebilir. İstenirse X, Y değerleri PLC programında belirlenen değişkenler ile ilişkilendirilebilir Motion Relative : Görsel ekrana (form) eklenen nesnenin çalışma alanındaki boyutlarını ayarlamak için kullanılır. Nesnenin sol, sağ, yukarı, aşağı doğru genişlikleri ayarlanabilir Variables : Görsel ekrana (form) eklenen nesnenin PLC programında belirlenen değişkenlere bağlı olarak görünmez yapma, renk değiştirme, yazı yazma, ipucu verme gibi aksiyonlar yapmasını sağlamak için kullanılır.

3 1.9. Input : Görsel ekrana veri girişi yapmak için kullanılır Toggle variable : PLC programında tanımlanmış değişkenin değerini kalıcı set/reset (lojik 0 / lojik 1 ) olarak değiştirir. Kalıcı buton (Anahtar) çalışma olarak düşünülebilir Tap variable : PLC programında tanımlanmış değişkenin değerini set/reset (lojik 0 / lojik 1 ) olarak değiştirir. Buton çalışma olarak düşünülebilir Text input of variable : Görsel ekrana Numpad veya Keypad üzerinden bilgi girmek için kullanılır. 2. TABLE : PLC programında tanımlanmış bir dizinin içeriğini grafiksel ekranda göstermek amacıyla kullanılan bir sekmedir. Visualizations nesnelerinden table sekmesi seçilip görsel ekran sayfasında bir kutu çizildiğinde aşağıda görülen configure table penceresi açılmaktadır. Açılan pencerede Array kısmına PLC programında dizi olarak tanımlanmış ve tablo üzerinde gösterilecek olan değişken atanır. Daha sonra sütun (Columns) sekmesinde tabloda gösterilecek sütun seçilir. Örnek : VAR dizi : ARRAY[1..10] OF INT:=1,30,20,10,30,30,10,20,30,40;

4 3. METER : Skalası programcı tarafından ayarlanabilen gösterge elemanı sekmesidir. Visualizations nesnelerinden meter sekmesi seçilip görsel ekran sayfasında bir kutu çizildiğinde aşağıda görülen configure meter penceresi açılmaktadır. Bu pencerede görsel ekranda kullanılacak olan gösterge elemanının özellikleri ayarlanabilmektedir. Arrowtype : Arrowtype sekmesi ile gösterge üzerinde hareket eden ibrenin türünü belirlenir. Arrow start / Arrow end : Bu sekme ile gösterge skalasının başlangıç ve bitiş açıları belirlenir. Arrowcolor : Bu sekme ile gösterge üzerinde hareket eden ibrenin rengi belirlenir. Variable/Scale : Bu sekme ile gösterge skalasının başlangıç değeri, bitiş değeri ve bu iki değer arasındaki birim (ara) değerler ayarlanır. Ayrıca PLC programında tanımlanmış ve gösterge üzerinde gösterilecek olan değişken ve birimi tanımlanır. Color areas : Bu sekme, gösterge skalasında bulunan değerler arasına renk atamak için kullanılır. Örnek : VAR x :INT:=3; 4. BAR DISPLAY : PLC programında tanımlanmış bir değişkenin değerini bar şeklinde gösterilmesini sağlayan sekmedir. Visualizations nesnelerinden bar display sekmesi seçilip görsel ekran sayfasında bir kutu çizildiğinde aşağıda görülen configure bar display

5 penceresi açılmaktadır. Bu pencerede görsel ekranda kullanılacak olan bar gösterge elemanının özellikleri ayarlanabilmektedir. Diagram type : Diagram type sekmesi ile gösterge üzerindeki bar ın skala içinde/dışında olması ayarlanır. Orientation : Bar göstergesinin yatay veya dikey olması belirlenir. Running direction : Bu sekme ile bar hareketinin yukarıdan aşağıya veya aşağıdan yukarıya olması ayarlanır. Bar color : Bu sekme, gösterge skalasında bulunan bar rengini ayarlar. Alarm color : Bar üzerinde belirlenen değer aşıldığında veya belirlenen bir değerin altına düşüldüğünde bar rengi değiştirilerek alarm verilebilir. Alarm color sekmesi ile alarm değeri ve rengi ayarlanır. Variable/Scale : Bu sekme ile bar skalasının başlangıç değeri, bitiş değeri ve bu iki değer arasındaki birim (ara) değerler ayarlanır. Ayrıca PLC programında tanımlanmış ve gösterge üzerinde gösterilecek olan değişken ve birimi tanımlanır. Örnek : VAR x :INT:=3;

6 5. HISTOGRAM : PLC programında tanımlanmış birden fazla değişkenin değerlerini bar şeklinde gösterilmesini sağlayan sekmedir. Ancak birden fazla değişkenin bir dizi içinde toplanması gerekir. Visualizations nesnelerinden histogram sekmesi seçilip görsel ekran sayfasında bir kutu çizildiğinde aşağıda görülen configure histogram penceresi açılmaktadır. Bu pencerede görsel ekranda kullanılacak olan histogram gösterge elemanının özellikleri ayarlanabilmektedir. Presentation : Bu sekme, değişken değerlerinin çiziminin, bar, çizgi veya eğri şeklinde olmasının seçimini yapmaktadır. Bar color : Bu sekme, gösterge skalasında bulunan bar / çizgi / eğrinin rengini ayarlar. Arraybegin : Bu sekme, çizimi yapılacak dizinin başlangıç adresini ayarlamaktadır. Arraybegin : Bu sekme, çizimi yapılacak dizinin bitiş adresini ayarlamaktadır. Barwidth : Bu sekme, çizimin (bar/çizgi/eğri) çizim alanında kaplayacağı alanı ayarlamaktadır. Alarm color : Çizim üzerinde belirlenen değer aşıldığında veya belirlenen bir değerin altına düşüldüğünde bar/çizgi/eğri rengi değiştirilerek alarm verilebilir. Alarm color sekmesi ile alarm değeri ve rengi ayarlanır. Variable/Scale : Bu sekme ile bar/çizgi/eğri skalasının başlangıç değeri, bitiş değeri ve bu iki değer arasındaki birim (ara) değerler ayarlanır. Ayrıca PLC programında tanımlanmış ve gösterge üzerinde gösterilecek olan değişken ve birimi tanımlanır. Color areas : Bu sekme, gösterge skalasında bulunan değerler arasına renk atamak için kullanılır. Örnek : VAR CONSTANT dizi : ARRAY[1..10] OF INT:=1,30,20,10,30,30,10,20,30,40;

7 6. BITMAP : Görsel ekrana bmp, tif,jpg formatında resim eklemek için kullanılan sekmedir. Visualizations nesnelerinden bitmap sekmesi seçilip görsel ekran sayfasında bir kutu çizildiğinde eklemek istenilen resmin adresini gösterildiği bir pencere açılmaktadır. İstenilen resmin adresi belirtildiği zaman resim, görsel ekrana eklenmektedir. Örnek : Yukarıda anlatılan özellikleri bir örnek ile uygulamalı olarak açıklayalım. VAR C1: CTU; Start AT %IX :BOOL; Stop AT %IX :BOOL; Sistem AT %QX :BOOL; Arttir AT %IX :BOOL; dizi : ARRAY[0..2] OF INT;

8 ANALOG DİJİTAL / DİJİTAL ANALOG DÖNÜŞTÜRÜCÜLER (ADC / DAC) Günümüzde değişik amaçlar için birçok elektronik cihaz kullanılmaktadır. Bu elektronik cihazlar, çevremizdeki fiziksel değişimleri çeşitli sensörler ile algılayıp kontrol etmemizi sağlar. Bir sensör; ağırlık, uzunluk, ışık şiddeti, sıcaklık, basınç, debi gibi fiziksel büyüklükleri, bunlarla orantılı akım veya gerilim cinsinden elektriksel değerlere dönüştürür. Maksimum ve minimum sınırları arasında farklı değerler alarak değişen elektriksel büyüklüklere analog bilgi yada analog değer denir. Akım ve gerilim analog değerlerdir. Örneğin DC güç kaynağı sıfır ile maksimum değerleri arasında sonsuz sayıda farklı bir değere ayarlanabilir. Büyüklüklerin var veya yok anlamına gelen lojik 1 ve lojik 0 şeklinde iki rakam kullanılarak ifade edilmesine dijital bilgi ya da dijital değer denir. Sensör çıkışlarında genellikle analog değer bulunur. Mikroişlemci ile çalışan elektronik cihazlar sadece dijital bilgileri alıp değerlendirebilir. Bu durumda mikroişlemcili ve dijital birçok cihaz için analog bilgilerin dijital bilgilere dönüştürülmesi gerekir. Analog değerleri dijital değerlere dönüştüren devrelere ADC (Analog Digital Converter AD Dönüştürücü) denir. Analog değerler dijitale dönüştürüldükten sonra işlenir, saklanır, uzak mesafelere iletilir, çeşitli ekranlarda gösterilir. Bazı durumlarda dijital değerleri yeniden analog değerlere dönüştürmek gerekir. Örneğin bilgisayarımızda bir müzik parçasını dijital olarak kayıtlı bulunmaktadır. Dinlemek istediğimizde bu dijital değerler hoparlör için anlamlı ve kullanılabilir değerler değildir. Yeniden analog değere dönüştürülerek hoparlöre verilir ve ses gibi fiziksel bir büyüklüğe dönüştürülür. Dijital değerleri analog değerlere dönüştüren devrelere DAC (Digital Analog Converter, D/A dönüştürücü) denilir.

9 Analog Dijital Dönüşüm sırasında çözünürlük (resolution) ve örnekleme zamanı (sample time) çok önemli iki parametredir. Dönüştürücülerde çözünürlük bit sayısı ile ifade edilmektedir. Piyasada 8, 10, 12, 16 gibi dönüştürücüler bulunmaktadır. ABB firmasının bazı PLC lerinde (PM554 ETH gibi) dahili analog giriş veya dahili analog çıkış bulunmamaktadır. Bu tip PLC lerde analog giriş/çıkışa ihtiyaç var ise harici (AX561 gibi) analog giriş / çıkış modülü bağlamak gerekir. Harici modül eklemek için Control Builder Plus programında soldaki proje penceresinde IO_BUS sekmesine sağ tıklayarak Add Device sekmesi seçilir. Ekrana gelen Add Device penceresinde ilgili modül (AX561) seçilerek PLC ye eklenir. AX561 modülünde 4 analog giriş 2 analog çıkış bulunmaktadır. Fakat bazı PLC lerinde (PM564 ETH gibi ) dahili analog giriş veya dahili analog çıkış vardır. Ancak bu giriş, çıkışlar özel giriş/çıkış olup dijital veya analog şeklinde ayarlanması gerekir.