T.C. GEDİK ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Transkript

1 T.C. GEDİK ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 - (1) Bu yönergenin amacı; Gedik Üniversitesi bünyesinde kurulan Etik Kurul un oluşumunu, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma esaslarını ve buna göre üniversitenin akademik ve idari personelinin yapacağı bilimsel araştırma, yayın, eğitim-öğretim, hizmet faaliyetlerinde, toplum ve paydaşlarla ilişkilerde, birimler ve kişiler arası ilişkilerde etik değerlere ilişkin ilke ve kuralları düzenlemektir. Kapsam Madde 2 (1) Bu Yönerge : a) Üniversite mensuplarınca yapılan her türlü bilimsel araştırma ve çalışmaları, üniversite fonlarınca desteklenen ve üniversiteye bağlı birimlerde yürütülen bilimsel AR-GE projeleri, üniversite bünyesinde gerçekleştirilen bilimsel toplantı ve etkinlikler ile ilgili araştırma etiği konularını, b) Üniversite adresiyle yurtiçi ve yurtdışı bilimsel dergilerde, her çeşit basın-yayın organlarında yayınlanan, ya da yayınlanmak üzere gönderilen tüm yayınlar ile ilgili yayın etiği kurallarını, c) Üniversitenin akademik ve idari kadrolarında çalışanların akademik ve hizmet etiğini ilgilendiren eylemlerini, d) Üniversitede eğitim ve öğretim süreçlerinde ortaya çıkan etik sorunları, e) Üniversitenin topluma hizmet ve toplumsal sorumluluklarının söz konusu olduğu durumlarda ortaya çıkan etik konuları, f) Üniversitenin paydaşlarıyla ilişkilerinde ortaya çıkan etik sorunları, g) Üniversitenin değişik birimleri ve çalışanları arasındaki ilişkilerde ortaya çıkan etik sorunları, h) Etik Kurul un yapısı, görevleri ve çalışma yöntemini, i) Etik Kurul a başvuru ve etik değerlendirme süreçlerine ilişkin konuları, kapsar. Dayanak Madde 3 (1) Bu yönerge, 2547 sayılı Yükseköğretim Kurumu Kanununun 14. ve 42. maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Bilim Etiği ne ilişkin olarak Türkiye Cumhuriyeti nin imzaladığı uluslararası tüm antlaşmalar, bu yönergenin hukuksal dayanağını oluşturmaktadır. Tanımlar Madde 4 (1) Bu yönergede geçen; a) Üniversite : Gedik Üniversitesi ni, b) Rektörlük : Gedik Üniversitesi Rektörlüğü nü, c) Senato : Gedik Üniversitesi Senatosu nu, d) Yönetim Kurulu : Gedik Üniversitesi Yönetim Kurulu nu, e) Birim : Gedik Üniversitesi ne bağlı tüm akademik ve idari birimleri,

2 -2- f) Mensup : Gedik Üniversitesi nin tüm akademik ve idari birimlerinde çalışan tam ve yarızamanlı akademik ve idari personel ile öğrencileri, g) Etik Kurul : Gedik Üniversitesi Etik Kurul unu, h) Başkan : Gedik Üniversitesi Etik Kurul Başkanı nı, i) Üye : Gedik Üniversitesi Etik Kurul Üyesini, j) Bilim Alanı : Fen ve Mühendislik Bilimleri, Mimarlık ve Güzel Sanatlar, Sosyal Bilimler ve Spor Bilimlerini, k) Etik İlke ve Kurallar : Ulusal ve Uluslararası platformlarda kabul gören anlayış ve bildirgeler çerçevesinde yer alan etik ilke ve kuralları, l) Etik İhlal : Akademik ve Bilimsel bir kurumun görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde bilimsel araştırma, bilimsel yayın, eğitim öğretim ve hizmet faaliyetleri ile toplum ve üniversitenin görev ve faaliyetleri yönünden kurum ile bağlantıda bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile olan ilişkilerde etik ilke ve kurallarına uymayan kasıtlı eylemleri, m) Etik Özensizlik : Akademik ve Bilimsel bir kurumun görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde bilimsel araştırma, bilimsel yayın, eğitim öğretim ve hizmet faaliyetleri ile toplum ve üniversitenin görev ve faaliyetleri yönünden kurum ile bağlantıda bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile olan ilişkilerde etik ilke ve kurallarına uymada özensizlik, dikkatsizlik, ihmal, bilgisizlik, deneyimsizliğe dayalı kasıtlı olmayan eylemleri, n) Sekreterya : Gedik Üniversitesi Etik Kurul Sekreteryasını, İfade eder. İKİNCİ BÖLÜM Etik Kurul un Görev, Yetki ve Sorumlulukları Etik Kurul un Amacı Madde 5 (1) Etik Kurulun amacı; Gedik Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilen bilimsel araştırma, bilimsel yayın, eğitim öğretim ve hizmet faaliyetleri ile toplumsal sorumlulukta, etik ilkelere uyumun sağlanması ve aykırı uygulamaların değerlendirilmesidir. Etik Kurul un Yapısı Madde 6 (1) Etik Kurul Başkanı ve Etik Kurul akademik üyeleri; her bir bilim alanından öncelikle profesör, yoksa doçent, oda yoksa yardımcı doçent olmak üzere, Rektör ün teklifi ve Senato nun seçimi ile belirlenir. Ayrıca Rektör tarafından etik kurul üyeliğine bir asil ve bir yedek olmak üzere idari personel atanır. Senato, ayrıca her bilim alanından olmak üzere toplam dört üyeyi yedek üye olarak seçer. Asil üyenin bulunmadığı toplantılara yedek üye katılır. Etik Kurul başkan yardımcısı, seçilen asil üyeler arasından başkan tarafından atanır. Madde 6 (2) Kurulun sekreterya hizmetleri, Gedik Üniversitesi Genel Sekreterliği tarafından yürütülür. Madde 6 (3) Etik Kurul üyelerinin görev süresi üç yıldır. Görev süresi dolan üye, tekrar seçilebilir. Başkanın görev süresi ise, Rektörün görevı süresi ile sınırlıdır. Görev süresi dolmadan boşalan üyelik görevini, yerine geçtiği kişinin görev süresini tamamlamak üzere, aynı bilim alanından seçilmiş yedek üye tamamlar.

3 -3- Madde 6 (4) a) Etik Kurul üyeleri hakkında; etik olmayan davranışları nedeniyle daha önceden idari veya adli bir ceza veya etik özensizlik kararı olmamalıdır. Etik Kurul üyeleri, böyle bir durumla ilişkileri olmadığına dair Rektörlüğe yazılı beyanda bulunurlar. b) Etik Kurul üyeliği sırasında bu türden bir ceza alan üyenin, Etik Kurul üyeliği kendiliğinden düşer. c) Mazeretsiz olarak üst üste iki toplantıya veya bir takvim yılı içinde mazeretsiz olarak üç toplantıya katılmayan üyenin kurul üyeliği düşer ve yerine aynı yöntemle yeni üye seçilir. d) Kurul üyeliğinden çekilme veya kurul üyeliğinin düşmesi, Rektör onayının ilgiliye tebliği ile yürürlüğe girer. Etik Kurul un Görev, Yetki ve Sorumlulukları Madde 7 (1) a) Etik Kurul, bu yönergenin uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak her türlü çalışmayı yürütmekle görevli olup, bu amaçla her türlü kararı alma hak ve yetkisine sahiptir. b) Gerektiğinde yeni ilke ve kararlar oluşturur. c) Etik ilke ve kuralların uygulanma yöntemlerini belirler. d) Etik ilkeler konusunda üniversite mensuplarını bilgilendirir. e) Üniversite bünyesinde temel alınacak etik ilkeleri ve politikaları geliştirir. f) Etik değerlerin ön plana çıkarılması, etik bilincin arttırılması ve etik yaşam kültürünün kurumsallaşması için eğitim faaliyetleri düzenler, etik konusuyla ilgili bilimsel araştırma ve yayın yapılmasını teşvik eder. g) Üniversite bünyesinde ortaya çıkan etik sorunları değerlendirerek, gerektiğinde uzman etik kurullar oluşturulması için Rektörlüğe öneri götürür. h) Etik kurallara aykırılığa yönelik somut iddiaları inceleyerek sonuca bağlar. i) Gerektiğinde; üniversite bünyesinde alt etik kurulların kurulmasına karar verir, kurulacak alt etik kurulların çalışma alanlarını belirler, bu kurullarda çalışacak kişilere eğitim desteği verir. j) Alt etik kurullar arasında eşgüdümü sağlar, gerektiğinde hakemlik yapar. k) Alt etik kurulların uygulamalarının, üniversitenin benimsemiş olduğu temel etik ilkeler ile bütünleşmesine yönelik çalışmalar yaparak, öneriler geliştirir. l) Yıllık raporlar hazırlayarak, Rektörlüğe sunar. m) Haklarında inceleme ve değerlendirme yapılan, karar alınan, görüş verilen tüm etik konular ve sorunlarda gizlilik içinde çalışır, ilgili tüm bilgi ve belgeleri saklı tutar. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Etik Kurula Başvuru ve İnceleme Başvuru Konusu ve Şekli Madde 8 (1) Yönerge kapsamında, sekreterya aracılığıyla Etik Kurula yapılacak başvurular yazılı olabileceği gibi, tutanağa geçirilmek suretiyle sözlü veya elektronik imzalı olarak da gerçekleştirilebilir. Başvuranın kimlik bilgileri, Etik Kurul üyeleri dışında gizli tutulur. Madde 8 (2) Etik ilkelere aykırılık iddiasına konu olan bir davranış nedeniyle başlatılan bir yargılama veya yürütülen bir disiplin soruşturması, Etik Kurulun inceleme ve karar verme yetkisini ortadan kaldırmaz. Bununla birlikte Etik Kurul yapacağı incelemeyi, yargılama veya soruşturmanın sonuçlanmasına kadar erteleyebilir.

4 -4- Madde 8 (3) Daha önce Etik Kurul tarafından incelenip karara bağlanmış bir başvuru konusunda yeni kanıtlar gösterilmedikçe, bir daha başvuru ve inceleme yapılamaz. Başvuru Usulü Madde 9 (1) Başvuru dilekçesinde, başvuruyu yapan kişinin adı, soyadı, ev ve iş adresi, varsa diğer iletişim bilgileri (cep telefonu, v.b.), T.C. kimlik numarası ile imzası bulunmalıdır. Anılan bilgileri içermeyen, sahte kimlik bilgileri ile yapılan başvurular incelenmeye alınmaz. Madde 9 (2) Dilekçenin okunaklı ve anlaşılır bir şekilde yazılmış olması gereklidir. Başvurunun Etik Kurul kayıtlarına geçtiği tarih, resmi başvuru tarihi olarak kabul edilir. Madde 9 (3) Dilekçede, etik ilkeye aykırı davranış iddiasına ilişkin bilgiler açık ve ayrıntılı olarak belirtilmiş olmalıdır. İddia; kişi, yer ve zaman belirtilerek somutlaştırılmalıdır. Elde bulundurulan her türlü belge dilekçeye eklenir, tanık ve diğer delillere işaret edilir. Başvuruların Kabulü ve İncelenmesi Madde 10 (1) Başvurular; doğrudan Rektörlüğe veya Etik Kurul Başkanlığına yapılır. Başkan yapılan tüm başvuruları, değerlendirilmek üzere Etik kurulun yapacağı ilk toplantının gündemine alır. Birimler ve Rektörlük de, somut bazı olayların değerlendirilmesi için, Etik Kurula dosya gönderebilir. Madde 10- (2) Yapılan başvuruların usul yönünden kabulü ve değerlendirilmeye alınması yetkisi, Etik Kurula aittir. Usulüne uygun olmayan ve bu nedenle incelemeye alınmayan başvurular, başvuru sahibine gerekçesi ile birlikte yazılı olarak bildirilir. Madde 10 (3) Etik Kurul incelemesini en geç üç ay içerisinde tamamlar ve sonuç raporunu hazırlar. Bu süre, başvurunun kayda alındığı tarihte başlar. Gerek görülmesi halinde, Etik Kurul bu süreyi bir defaya mahsus olmak üzere üç aya kadar uzatabileceği gibi, bazı başvuruların incelenmesini iş yoğunluğu nedeniyle üç ay süreyle erteleyebilir. Re sen İnceleme Madde 11 (1) Etik Kurul, herhangi bir şekilde bilgi sahibi olduğu ve görev alanı içerisinde bulunan bir etik ihlaline yönelik re sen inceleme başlatma yetkisine sahiptir. Başka Kurumlarda Yürütülen Soruşturmalar Madde 12 (1) Başka kurumlar tarafından yapılmakta olan inceleme ve soruşturmalar, bu esaslar kapsamında yapılacak etik ihlali incelemelerine engel teşkil etmez. İncelenen Kişinin Görev Değişiklikleri Madde 13 (1) Etik ihlalde bulunduğu iddia edilen kişinin sonradan görev yaptığı üst kuruluşu, Yükseköğretim Kurumunu veya statüsünü değiştirmiş veya kurumundan ayrılmış olması, incelemenin başlatılmasına ve gerektiğinde ceza verilmesine engel teşkil etmez.

5 -5- Yargıya Taşınan Dosyalar Madde 14 (1) Yargı organlarınca incelenmekte olan ve yargı tarafından karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında Kurula başvuru yapılamaz. Madde 14 (2) İnceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulur. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kurulun Çalışma Usul ve Esasları Raportör Görevlendirme Madde 15 (1) Etik Kurul; hakkında inceleme kararı verdiği her dosya için, üyeler arasından bir raportör görevlendirir. Madde 15 (2) Belirli bir dosyanın etik açıdan incelenmesiyle görevlendirilen raportör, gerekçelerini yazılı olarak bildirmek suretiyle bu görevden çekilebilir. Madde 15 (3) Raportör, sekreterya aracılığıyla Gedik Üniversitesi mensuplarından dosyayla ilgili doğrudan yazılı bilgi alabilir. Bu bilgi ve belgeler, Etik Kurulun inceleme dosyasında saklanır. Madde 15 (4) Raportör, bir ay içerisinde incelemesini tamamlayarak, yorum ve önerisini de içeren yazılı raporunu Etik Kurula sunar. Dosya Üzerinden İnceleme Madde 16 (1) Etik Kurul, ilke olarak tüm değerlendirmelerini dosya üzerinden yapar. Bununla birlikte ihtiyaç duyduğunda, ilgili kişilerden yazılı veya sözlü bilgi alabilir. Etik ihlali gerekçesine dayalı olarak hakkında başvuruda bulunulan kişiye, yazılı olarak konuyla ilgili açıklama yapma hakkı tanınır. Açıklama hakkının kendisine bildirildiği tarihten itibaren on beş gün içinde geçerli bir mazereti olmaksızın yanıt vermeyen kişi, açıklama hakkından feragat etmiş sayılır. Bu durumda, Etik Kurul elindeki mevcut bilgi ve belgelere dayanarak değerlendirmesini yapar. Madde 16 (2) Etik Kurul, ayrıca gerekli gördüğü durumlarda ilgili kişileri toplantıda dinlemek üzere davet edebilir. Kişilerin bu daveti kabul etmesi durumunda, yapılacak oturumda yalnız davetlilere yönelik soru sorulur ve yanıtlar kayıt altına alınır. Madde 16 (3) Etik Kurul, faaliyetinde tamamen bağımsız olup, yapılan başvuruları yalnızca etik ilkelere uygunluk açısından inceler ve karara bağlar. Toplantı ve Karar Alma Usulü Madde 17 (1) Etik Kurul, olağan gündemini görüşmek üzere ayda en az bir defa toplanır. Kurul gerektiğinde, başkanın çağrısı üzerine olağanüstü olarak da toplantı yapabilir. Madde 17 (2) Üyeler, kendilerinin herhangi bir şekilde ilişkili bulundukları gündem maddelerinde toplantı müzakerelerine katılamaz ve oy kullanamazlar.

6 -6- Madde 17 (3) Toplantılar kapalı ve gizli oturum şeklinde yapılır. Üyeler, inceleme konusu dosyaların içeriğini Kurul Toplantısı dışında başkaları ile tartışamaz ve dosyaların içeriği hakkında bilgi veremez. Madde 17 (4) Kararlar üye tam sayısının üçte ikisinin aynı yöndeki oyu ile alınır. Oylamalarda, çekimser oy kullanılamaz. Eşitlik halinde başkanın oyu yönündeki karar kesinleşir. Madde 17 (5) Alınan karar gerekçeleri ile birlikte yazılarak, toplantıya katılan üyelerin tamamı tarafından imzalanır. Karara karşı oy kullanan üyeler, karşı oy gerekçelerini karar tutanağına yazılı olarak ekleyebilirler. Kararlar Üzerine Yapılacak işlemler Madde 18 (1) Etik Kurulun kararları tespit niteliğindedir. Kararlar hakkındaki her türlü açıklama, Rektörlük tarafından yapılır. Gizlilik ve Saklama Madde 19 (1) Etik Kurulda yapılan tüm incelemelerde gizlilik esastır. Kurula sunulan dosyalardaki belgelerin gizliliğinin ve güvenliğinin korunmasından sekreterya sorumludur. Madde 19 (2) Etik Kurulun inceleme dosyası, içindeki tüm belgeler ve yazışma örnekleri ile birlikte süresiz olarak ve gizli kaydıyla saklanır. Yazışmalar Madde 20 (1) Etik Kurul inceleme ve değerlendirmeleri sırasında başka kurum ve kuruluşlar ile yapması gereken tüm yazışmaları, doğrudan sekreterya aracılığı ile yapar. BEŞİNCİ BÖLÜM Son Hükümler Hüküm Bulunmayan Haller Madde 21 (1) Bu yönergede, hüküm bulunmayan hallerde ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır. Yürürlük Madde 22 (1) Bu yönerge, Gedik Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer. Yürütme Madde 23 (1) Bu yönerge hükümleri, Gedik Üniversitesi Rektörü tarafından yürütülür. (Yönerge Üniversite Senatosunun tarihli, 2013/05 sayılı toplantısında kabul edilmiştir.)