ÜNİVERSİTEYE GİRİŞTE KATSAYI UYGULAMASINA İLİŞKİN YÖK VE DANIŞTAY KARARLARI HAKKINDA İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

Transkript

1 2010 ÜNİVERSİTEYE GİRİŞTE KATSAYI UYGULAMASINA İLİŞKİN YÖK VE DANIŞTAY KARARLARI HAKKINDA İNCELEME VE DEĞERLENDİRME Esin ÖZDEMİR, Uzman TOBB AB Müzakere ve Uyum Müdürlüğü

2 YÖNETĠCĠ ÖZETĠ - Ülkemizde 1999 yılı itibariyle üniversiteye girişte ortaöğretim başarı puanı ile çarpılan katsayı uygulamasına geçilmiştir. - Bu katsayılar, ilk etapta 0,5 ve 0,2 olarak belirlenmiştir. Alan dahilindeki tercihlerde 0,5; alan dışı tercihlerde 0,2 kullanılmıştır. Daha sonra bunlar sırasıyla 0,8 ve 0,3 olarak değiştirilmiştir. Bu durum, dört yıllık lisans bölümlerinin neredeyse tamamı (mesleki teknik eğitim öğretmenlikler hariç) meslek lisesi mezunları için alan dışı kabul edildiğinden, onların üniversiteye girişte mağduriyetine yol açmıştır. - Konu pek çok defa yargıya intikal ettirilmiş, katsayı uygulamasının iptali için davalar açılmıştır. Ancak, uygulamada 2009 yılına kadar herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. - YÖK, 21 Temmuz 2009 tarihinde farklı katsayı uygulamasının kaldırılmasına karar vermiştir. Ayrıca yeni bir üniversiteye giriş sistemi de bu çerçevede oluşturulmuştur. Tek aşamalı değil, iki aşamalı sınav olması değişikliğin temel noktasıdır. - Karara karşı İstanbul Barosu Başkanlığı, Danıştay 8. Dairesine dava açmıştır. Dava sonucu, YÖK kararının katsayıya ilişkin maddelerinin yürütmesi durdurulmuştur. - YÖK karara itiraz etmiş olsa da, karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunda onaylanmıştır. - Bunun üzerine, YÖK 17 Aralık 2009 tarihinde, yeni katsayıları alan içi 0,15; alan dışı 0,13 olarak belirlemiştir. - Bu karar aleyhine de, yine İstanbul Barosu Başkanlığı ve bir Anadolu Öğretmen Lisesi son sınıf öğrencisi tarafından Danıştay 8. Dairesinde dava açılmıştır. İstanbul Barosu Başkanlığı, Danıştay ın yürütmeyi durdurma kararının gereğinin yerine getirilmediğini; öğrenci ise kararla rakiplerinin artması nedeniyle mağdur durumda kaldığını gerekçe göstermiştir. - Danıştay, bunun üzerine YÖK ün son kararının da katsayı ile ilgili maddelerinin yürütmesini durdurmuştur Şubat 1010 itibariyle YÖK bu karara da itiraz etmiştir. Ancak karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunda yine onaylanmıştır. - Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya YÖK'ten katsayıdaki yeni düzenlemelerle ilgili belgeleri istemiştir. Konu, 28 Şubat 2010 tarihinde basına yansımıştır. - YÖK, 17 Mart 2010 tarihinde, katsayıya ilişkin vermiş olduğu her iki kararının da (21 Temmuz 2009 ve 17 Aralık 2009 tarihli kararları) Danıştay tarafından yürütmesinin durdurulması üzerine, yeni bir karar almıştır. Buna gore yeni katsayılar alan

3 dahilindeki tercihlerde 0,15; alan dışı tercihlerde 0,12 yapılmak üzere, iki katsayı arasındaki fark biraz açılmıştır. - YÖK ün bu son kararına da, bir Anadolu öğretmen lisesi son sınıf öğrencisi tarafından Danıştay 8. Dairesinde yürütmenin durdurulması istemiyle dava açılmıştır. Ancak, Daire bu itiraz talebini reddetmiştir. Ret kararını verirken, YÖK ün yeni katsayı kararını sınav sisteminde getirilen genel değişikliklerle birlikte değerlendirmiştir. Yeni sınav sisteminde çoklu sınav ve çoklu soruyu esas alan bir ölçme yöntemi getirilmesi, önceki sistemde %38 olan alan bilgisi ağırlığının %60'a çıkarılması, lise müfredatında alınan bilginin doğrudan ölçülmesi, puan türü sayısının 7 den 18 e çıkarılması vb. uygulamalar bulunmaktadır. Daire tarafından bunlar, Milli Eğitim Temel Kanunumuzda yer alan yönlendirme ilkesini amaçlar nitelikte olarak değerlendirilmiştir. Danıştayın bu kararı almasında, YÖK ün savunmasında yeni sınav sistemini detaylarıyla anlatması oldukça etkili olmuştur. - Danıştayın ret kararı ve bu çerçevede katsayı farkının azaltılması ve bunun yerine yeni ve daha adil araçların getirilmesi olumludur. Ancak, daha sağlıklı bir değerlendirme bir müddet uygulamadan sonra yapılabilecektir. - Puan türlerinde artışa gidilmesi özellikle önemlidir. Ancak, daha da önemlisi, meslek okullarında verilen eğitimin kapsam ve kalitesinde, öğrencinin puan türü seçme konusunda dar bir alanda hapsolmasını önleyecek nitelikte reformlara gidilmelidir. - Sonuç olarak, herkesin eşit şartlarda üniversiteye girebildiği, ancak herkesin daha iyi bir hayat için üniversite okumak zorunda kalmadığı bir ülke haline gelmek için adımlar atılmalıdır. Bunun için de, mesleki eğitimin kalitesinin arttırılması da dahil olmak üzere pek çok alanda reformlara ihtiyaç vardır.

4 ĠÇĠNDEKĠLER: I. GĠRĠġ II. ARKAPLAN III. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ĠLK KARARI VE BUNA ĠLĠġKĠN ĠPTAL KARARLARI IV. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ĠKĠNCĠ KARARI VE BUNA ĠLĠġKĠN ĠPTAL KARARLARI V. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ÜÇÜNCÜ KARARI VI.. DANIġTAYIN ÜÇÜNCÜ KARARINA ĠLĠġKĠN AÇILAN DAVA VE SONUCU VII. SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME

5 I. GĠRĠġ Katsayı sorunu esasen teknik bir konudur, ancak önemli siyasi sonuçları olmuştur. Puan hesaplamaları Yüksek Öğretim Kurulunun (YÖK) teknik çalışmalarıyla yapılmaktadır. Ancak ülkemizde, pek çok konu gibi bu da siyasetin önemli gündem maddelerinden biri haline gelmiştir. Ortaöğretimden Yükseköğretime geçiş sistemimizde, 1999 yılında önemli bir değişikliğe gidilmiştir. Bu değişiklikle, tek aşamalı sınav ve katsayı uygulaması başlatılmıştır. Buna göre, yükseköğretime geçmek isteyen genel lise mezunları ile meslek lisesi mezunlarının ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları hesaplanacak ve alan dışı bölümlerin tercihi halinde daha düşük bir katsayı ile çarpılarak toplam puanlarına eklenecektir (alan içi tercihte 0,8; meslek alan dışı tercihte 0,3). Bu durum meslek lisesi mezunlarının açık bir şekilde mağduriyetine yol açmıştır. Çünkü, meslek lisesi mezunları için dört yıllık lisans bölümlerinin neredeyse tamamı (mesleki teknik eğitim öğretmenlikler hariç) alan dışıdır. Yani tüm lisans tercihlerinde düşük katsayı kullanılmaktadır. Bu da, yükseköğretime giriş puanlarında yaklaşık 40 puana varan bir farka yol açmaktadır. Esasen dönemin YÖK Başkanlığınca İmam-Hatip Lisesi mezunlarının istedikleri herhangi bir dalda yükseköğretime devam etmelerini engellemek üzere oluşturulduğu öne sürülen bu katsayı sistemi, pek çok defa iptali için yargıya intikal ettirilmiştir. Ancak, dava kararları iptal edilmemesi yönünde olmuştur. Katsayı farkı özellikle son yıllarda kamuoyunda tartışılır hale gelmiştir. Katsayıdaki meslek lisesi mezunlarının aleyhindeki bu büyük farklılaşma, özellikle belirli kesimlerin büyük tepkisini çekmiştir. YÖK bu sistemin 2010 yılı itibariyle uygulanamayacağına kanaat getirmiştir. Bu doğrultuda, esasen yükseköğretime geçiş sisteminde genel bir değişikliğe gidilerek, iki aşamalı sınav sistemine geri dönülmüştür. Bu değişiklik 2009 yılı Temmuz ayında kamuoyu ile paylaşılmıştır. Bu çerçevede YÖK, katsayı uygulamasını da tamamen kaldırma kararı almıştır. Ancak, karara tepkiler yükselmiştir. Hatta, İstanbul Barosu Başkanlığı, kararın iptali için Danıştay 8. Dairesine başvurmuştur. Katsayı farkının kaldırılmasının, Anayasanın eşitlik anlayışı (farklı hukuki statüdekilerin eşit muamele görmesi, eşitlik ilkesiyle çelişkili bulunmak suretiyle) ile Yüksek Öğretim Kanunu ve Milli Eğitim Kanunundaki yönlendirme ilkeleriyle ters düştüğünü belirtmiştir. Daire de söz konusu kararın yürütmesini durdurmuştur. Sürece ilişkin daha detaylı bilgi ve değerlendirmeler aşağıda sunulmuştur.

6 II. ARKAPLAN 1999 öncesi: Eğitim-Öğretim yılı öncesinde yükseköğretime geçecek öğrenciler, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından iki basamaklı olarak uygulanan Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı ndan (ÖSYS) aldıkları puana göre; bitirdikleri programın devamı niteliğinde olsun veya olmasın, istedikleri bir yüksek öğretim programına yerleştirilmekteydi sonrası: 1999 yılından itibaren üniversiteye öğrenci yerleştirme sisteminde tek aşamalı sınava geçilmiş ve Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) uygulaması getirilmiştir. Bu uygulamada öğrencinin diploma notu, okulun not ortalaması, öğrencinin ÖSS puanı ile okulun ÖSS puan ortalaması birlikte değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, adayların AOBP ları, kendi lise alanlarında bir yüksek öğretim programına yerleştirilirken 0,5; alanı dışında bir yükseköğretim programına yerleştirirken 0,2 ile çarpılarak ek puan verilmeye başlanmıştır yılında bu katsayılar sırasıyla 0,8 ve 0,3 haline getirilmiş ve böylece fark arttırılmıştır. Halen bu katsayılar kullanılmaktadır. Ayrıca, meslek lisesi mezunlarının ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları, alanlarında bir yükseköğretim programına yerleşirken 0,24 ile çarpılmak sureti ile puanlarına eklenmektedir. III. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ĠLK KARARI VE BUNA ĠLĠġKĠN ĠPTAL KARARLARI YÖK, 21 Temmuz 2010 tarihinde gerçekleştirilen Genel Kurulunda, yükseköğretime girişte farklı katsayı puanı uygulamasının kaldırılmasına ilişkin bir karar almıştır. Bu kararla aynı zamanda, yeni bir üniversiteye giriş sistemi öngörülmüştür. Buna göre, yükseköğretime geçişte birinci aşamada Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) olarak adlandırılan ortak ve tek bir sınav yapılacak ve bundan sonra da Lisans Yerleştirme Sınavları (LYS) olarak adlandırılan 5 ayrı sınav yapılacaktır. YÖK ün katsayıya ilişkin aldığı karar aşağıda sunulmuştur: 1. "Yükseköğretime Geçiş Sınavı" ile "Lisans Yerleştirme Sınavı"ndaki ağırlıklı puanların her biri, kendi içinde en büyüğü 500, en küçüğü 100 puan puanlara dönüştürülür. 2. Yükseköğretim Genel Kurulunun tarihli ve sayılı kararı ile kabul edilen "Ortaöğretim Başarı Puanı ve Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları Hesaplama Yönergesi"nde kabul edilen "50-100" puan aralığı " " olarak değiştirilmiştir. 3. YerleĢtirme puanlarının hesaplanmasında "Ağırlıklı Ortaöğretim BaĢarı Puanları" "0,15" katsayısı ile çarpılır. (Meslek lisesi genel lise ayrımı yapılmıyor).

7 4. Adaylardan öğretmen lisesi veya meslek lisesi mezunu olanların kendi alanlarındaki programları tercih etmeleri halinde, "Ağırlıklı Ortaöğretim BaĢarı Puanları"nın "0,06" ek katsayı ile çarpımı sonucunda bulunan değer, üçüncü maddeye göre hesaplanan yerleģtirme puanına eklenir. 5. Meslek lisesi mezunu adayların ek puanla girebildikleri kendi alanlarındaki her program için, bir LYS puan türünün yanı sıra bir de YGS puan türü belirlenir. Meslek Lisesi mezunu olup olmadığına bakılmaksızın adayların bu programlara yerleģtirilmesinde bu iki türden puanlarının büyük olanı esas alınır. 6. Test yöntemiyle yapılacak YGS ve LYS sınavlarında alanlara göre soru dağılımına yönelik tablolarda ayrıntılar düzenlenecektir" kuralları getirilmiştir. İstanbul Barosu Başkanlığı, bu kararın iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle Danıştay 8. Dairesi ne dava açmıştır. Davanın gerekçeleri aşağıda sunulmuştur: - Genel liselerde öğrenim gören öğrenciler açısından haksız rekabet yaratılması, - Objektif davranılmayarak bir grubun kayırılması, - Kazanılmış hakların ihlal edilmesi, - Katsayı farkı uygulaması ile genel liseyi tercih etmiş olanlar için üniversite eğitiminin hedeflenmiş olması, meslek liselerinde okuyanlar için ise meslek sahibi olmanın tercih edilmiş olması. (dolayısıyla bunun gerekli bir farklılaşma olduğu). Dava konusu kararlar da yukarıda sunulan YÖK kararlarının 3, 4 ve 5. fıkralarıdır. Burada özetle üç temel değişiklik öngörülmektedir: 1. Genel liseler ile mesleki ve teknik liselerin tümünden mezun olanlar için ağırlıklı ortaöğretim başarı puanlarının 0,5 katsayısı ile çarpılarak bulunması (3. madde), 2. Adaylardan öğretmen veya meslek lisesi mezunu olup kendi alanlarında bir alanı tercih etmeleri halinde ayrıca 0,06 ek katsayı ile çarpılarak bulunacak puanın yerleştirme puanına eklenmesi (4. madde), 3. Meslek lisesi mezunlarının ek puanla girdikleri kendi alanlarındaki programlar için hem LYS, hem de YGS puan türünün belirlenmesi; meslek lisesi mezunu olup olmadığına bakılmaksızın bu programlara yerleştirilmede iki puandan büyük olanının esas alınması (5. Madde). Danıştay 8. Dairesi, her şeyden önce bu değişiklikleri Anayasa ya aykırı bulmuştur. Buna göre, Danıştay a göre, farklı hukuki statüdeki öğrencilerin aynı konumda değerlendirilmesi sonucu, Anayasal eşitlik kuralı ile çelişkili bir durum yaratılmıştır. Daire kararı Kanunlara da aykırı bulmuştur sayılı Yükseköğretim Kanunun 45 inci maddesi a bendinde, Bir mesleğe yönelik programlar uygulayan liselerin mezunları, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenecek aynı alanda bir yükseköğretim kurumuna girerken, başarı notları ayrıca tespit edilecek bir katsayı ile çarpılmak suretiyle değerlendirilerek giriş sınavı puanlarına eklenir şeklinde alanında yükseköğretimi teşvik edici bir hüküm bulunmaktadır sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 30 maddesinde ise, açıkça yöneltme konusu düzenlenmiş ve yöneltme nin ilköğretimde başlayıp

8 ortaöğretimde de devam edeceği hükme bağlanmıştır. 31 inci maddesinde ise, hangi yükseköğretim kurumlarına, hangi programları bitirenlerin nasıl girecekleri, giriş şartları Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak Yükseköğretim Kurulu tarafından tespit edileceği hükme bağlanmıştır. Danıştay, bu hükümleri, alana yönlendirmenin özendirilmesini amaçladıkları şeklinde yorumlamıştır. Nitekim Dairenin kararında da belirtildiği gibi, Milli Eğitim Temel Kanunun gerekçesinde de, mesleki veya teknik nitelikteki orta öğrenimlerini bitiren gençlerin yetiştirildikleri yönde yükseköğretime geçebilmelerinin bir statüye bağlanacağı hususlarına değinilmiştir. Bu çerçevede, tüm lise mezunlarına aynı katsayının uygulanmasını hukuka uygun bulmamıştır. Ayrıca, Danıştay kararının açıklamasında da ayrıca, meslek liselerinin daha çok ara insan gücü yetiştirecek şekilde düzenlendiğini; öğrencilerin yükseköğretimden yararlanma hakkını elde ettiklerinde, seçecekleri yükseköğretim kurumunun da sistemin bütünlüğü ve devamlılığını bozmayacak şekilde ortaöğretimde seçilen alana uygun olması gerekliliğini vurgulamıştır. Daire, YÖK ün, katsayı farkının kaldırılmasının meslek liselerini tercih edilir kılacağı savını da yerinde bulmamıştır. Mevcutta kendi alanında yükseköğretime geçişte ek katsayı uygulaması olduğundan, katsayı farkının kaldırılmasının gerekmediğini belirtmiştir. YÖK ise, savunmasında öncelikle usulen davacının dava ehliyeti olmadığını öne sürmüştür (birer meslek kuruluşu olan Baroların sadece kendi meslek grubu için yürütülen iş ve işlemler için hukuki görev ve sorumlulukları bulunduğu argümanı geliştirilerek). Dosyayı esastan incelemesi üzerine de aşağıdaki açıklamaları getirmiştir: - Uygulama, üniversiteye giriş sisteminin gereksinimlere cevap vermemektedir, - Teknik ve objektif bir karar alma süreci izlenerek öncelikle üniversiteye giriş için iki aşamalı sınav öngörülmektedir, - VIII. 5 yıllık kalkınma planının mesleki eğitimi teşvik eder niteliği bulunmaktadır, yılında uygulamaya konulan tek sınav ve farklı katsayı uygulaması, meslek liselerini öğrenci sayısı ve nitelik olarak olumsuz etkilemektedir, - Katsayı uygulamasından ara insan gücü beklentisi olan sanayici de olumsuz etkilenmektedir, - Genel lise mezunları, katsayı uygulaması olsa da olmasa da sınavlarda daha başarılı olmaktadır, - Uygulama uzun vadede genel liselere yarar sağlayacaktır, - Kimseye ayrıcalık tanınmamıştır, - Katsayı eşitlemesi mesleki yönlendirmeyi olumsuz etkilemeyecektir, - Üniversite sınavı bir yarışma ve yeterlik sınavıdır, gerçek başarı esas alınmalıdır,

9 - Karar ile, eğitim-öğretim hakkı ile meslek seçme ve çalışma özgürlüğüne aykırılık teşkil eden uygulamaya son verilmektedir, - Meslek liselerinin müfredatı mezunlarının bu sınavı başarmalarına zaten engel teşkil etmektedir, - Uygulama meslek liselerini tercih edilebilir kılmayı amaçlamaktadır, - Yıllara yayılmış istatistiki bilgiler sistemin olumsuzluğunu ortaya koymaktadır, - Kararla işgücü yapısı ülke ihtiyacına göre şekillendirilmeye çalışılmaktadır, - Daha önce verilmiş kararlar temel alınarak herhangi bir kazanılmış haktan söz edilemeyecektir. Sonuç olarak, Danıştay 8. Dairesi her şeyden önce YÖK in davanın usulen uygun olmadığı savını reddetmiştir. Burada, Baroların kanunen (Avukatlık Kanunu 76. Md.) hukukun üstünlüğünü savunmak ve korumakla görevli olduğu belirtilmiştir. Bunun üzerine işin esasını inceleyerek, yukarıda açıklanan nedenlerle dava konusu kararın 3., 4. ve bunlara bağlı 5. Maddelerinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. IV. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ĠKĠNCĠ KARARI VE BUNA ĠLĠġKĠN ĠPTAL KARARLARI YÖK, ilk olarak bu yürütmeyi durdurma kararına itiraz etmiş olsa da, Danıştay 8. Dairesinin iptal ve yürütmeyi durdurma kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nca da onaylanmıştır. Bunun üzerine, söz konusu iptal ve yürütmeyi durdurma kararının uygulanabilmesi amacıyla YÖK, 17 Aralık 2009 tarihli Genel Kurulunda aşağıdaki kararı almıştır: 1. Yükseköğretim Genel Kurulu'nun tarih ve 1266 sayılı Kararının 3., 4. ve 5. maddeleri hakkında Danıştay 8. Dairesi tarafından yürütmenin durdurulması kararı verilmesi üzerine ortaya çıkan hukuki boşluğun doldurulması zorunluluğu karşısında, herhangi bir karışıklık olmaması için, söz konusu kararın yürütmesi durdurulan 3., 4. ve 5. maddeleri kaldırılmıştır. 2. Yükseköğretime GeçiĢ Sınavı (YGS) puanları ile yerleģtirme yapılan programlar ile Lisans YerleĢtirme Sınavı (LYS) puanları esas alınarak yerleģtirme yapılan programlarda, ilgili Ağırlıklı Ortaöğretim BaĢarı Puanı (AOBP), adayın kendi alanında bir programı tercih etmesi halinde 0,15; alanı dıģında bir programı tercih etmesi halinde ise 0,13 ile çarpılır. Ortaya çıkan sayının sınav sonucuna eklenmesi suretiyle bu aģamadaki yerleģtirmeye esas olacak puan belirlenir. 3. Adaylardan öğretmen lisesi ve meslek lisesi mezunu olanların, sınavsız kayıt hakkı olanlar dıģında, kendi alanlarındaki programları tercih etmeleri halinde ilgili ağırlıklı ortaöğretim baģarı puanlarının 0,05 ile çarpımı sonucunda bulunan puan 2. maddeye göre hesaplanan toplam puana ayrıca eklenir.

10 4. Meslek Yüksek Okullarının sınavsız geçiģten boģ kalan kontenjanlarına açık öğretim programlarına ve meslek liselerinin devamı niteliğindeki lisans programlarına YGS puanları esas alınarak yerleģtirme yapılır. 5. Sınavsız geçiş dışındaki ön lisans ve açık öğretim programlarını tercih edebilmek için en az 140 YGS puanı gerekir. YGS puan türlerinden en az birinde 180 puan alan adaylar LYS sınavlarından istediklerine girme hakkını kazanırlar. Lisans programlarını tercih edebilmek için ilgili puan türünde en az 180 puan almak gerekir. 6. Yükseköğretim Geçiş Sınavı (YGS) ile Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonucu oluşan her puan türünde, Türkiye genelinde ilk bin kişi arasına giren adayların yerleştirme puanı hesaplanırken, Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanında tercih edeceği bütün programlar için, alan içi katsayı değeri kullanılır." Bu idari işlemle ise, YÖK katsayı farkını yeniden yürürlüğe sokmuş; ancak iki katsayı arasındaki farkı oldukça düşük tutmuştur (alanında 0,15; alanı dışında 0,13). YÖK ün katsayı farkını tekrar yürürlüğe sokan kararına da karşı, yine Danıştay 8. Dairesine iptal davaları açılmıştır. İlk olarak, bir Anadolu öğretmen lisesi son sınıf öğrencisi dava açmıştır. Davanın gerekçesi de aşağıda sunulmuştur: - YÖK ün verdiği ikinci kararın da, katsayı farkını tamamen kaldıran ilk kararına yönelik olarak verilen yürütmenin durdurulması kararı ile bu kararı itirazen inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca verilen karara aykırı olması, - Yine ikinci kararla, öğretmen lisesi mezunlarına, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarını tercih etmeleri halinde verilen ek puanın düşürülmüş olması, - Katsayı farkının düşürülmesi nedeniyle rakiplerinin artması. Daha sonra da, yine İstanbul Barosu Başkanlığı dava açmıştır. Onun gerekçesi de, YÖK ün ikinci kararıyla, yargı kararının (katsayı farkını kaldıran kararaın iptali ve yürütmesine ilişkin Danıştay kararı) gereklerini yerine getirilmemiş olmasıdır. Danıştay 8. Dairesi de özetle, yargı kararlarının şeklen değil, içeriğine uygun şekilde yerine getirilmesi gerektiğini belirtmiş ve YÖK ün ikinci kararının yargı kararını geçersiz kıldığı sonucuna ulamıştır. Sonuç olarak 8 Şubat 2010 tarihinde, YÖK ün ikinci kararının da, yukarıda sunulan 2., 3, ve 4. Maddelerinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. V. YÖK ÜN KATSAYIYA ĠLĠġKĠN ÜÇÜNCÜ KARARI YÖK, Danıştay ın ikinci kararının da belirli maddelerinin yürütmesini durdurması üzerine, itiraz dilekçesini 15 Şubat 2010 itibariyle Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu na sunmuştur. İtirazının açıklamasında şu hususlara yer vermiştir: - Yükseköğretim sisteminin genelinde bir değişikliğe gidilmektedir ve değişen ihtiyaçlara göre yeni düzenlemeler yapılabilir. - Katsayı öğrencileri yönlendirmenin tek aracı değildir.

11 - Son katsayılar, bilimsel ve teknik değerlendirmelerle belirlenmiştir. - Dava kararlarıyla idareden ne istendiği de açık ve net biçimde belirtilmemiştir. Ancak, Danıştay ın yürütmeyi durdurma kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca yine onaylanmıştır. Kurul, ikinci kararla belirlenen katsayı farkının sadece sembolik olduğuna kanaat getirmiştir. Bununla birlikte, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman YALÇINKAYA YÖK'ten katsayıdaki yeni düzenlemelerle ilgili belgeleri istemiştir. Konu, 28 Şubat 2010 tarihinde basına yansımıştır. Katsayıya ilişkin iki kararının da iptali üzerine YÖK, 17 Mart 2010 tarihinde aşağıdaki kararı almıştır: - Yargı kararlarının gereğini getirmek amacıyla adayların üniversiteye yerleştirilmelerine dayanak olmak üzere Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) puanları esas alınarak yerleştirme yapılan programlar ile Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) puanları esas alınarak yerleştirme yapılan programlarda, ilgili Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP), adayın kendi alanında bir programı tercih etmesi halinde 0,15; alanı dışında bir programı tercih etmesi halinde ise 0,12 ile çarpılır. Ortaya çıkan sayının sınav sonucuna eklenmesi suretiyle bu aşamadaki yerleştirmeye esas olacak puan belirlenir. - Adaylardan öğretmen lisesi ve meslek lisesi mezunu olanların, sınavsız kayıt hakkı olanlar dışında, kendi alanlarındaki programları tercih etmeleri halinde ilgili ağırlıklı ortaöğretim başarı puanlarının 0,06 ile çarpımı sonucunda bulunan puan 1. maddeye göre hesaplanan toplam puana ayrıca eklenir. - Meslek Yüksek Okullarının sınavsız geçişten boş kalan kontenjanlarına, açık öğretim programlarına ve meslek liselerinin devamı niteliğindeki lisans programlarına YGS puanları esas alınarak yerleştirme yapılır. YÖK bu son kararına ilişkin yaptığı basın açıklamasında, söz konusu yeni katsayıların, alan dışı ve içi tercihlerde, 8 ila 15 puan arası farka yol açacağını; yeni sınav sisteminde 1 puanlık bir farkın dahi sıralamaya önemli yansıması olduğunu ve bu endenle söz konusu katsayıların ciddi puan farkına yol açacağını ifade etmiştir. V.I. DANIġTAYIN ÜÇÜNCÜ KARARINA ĠLĠġKĠN AÇILAN DAVA VE SONUCU YÖK ün 17 Mart 2010 gün ve 270 sayılı katsayıya ilişkin üçüncü kararının 1 inci ve 2 nci maddelerinin iptali ile yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay 8. dairesinde yine Anadolu öğretmen lisesi son sınıf öğrencisi olan davacı tarafından, daha önceki yargı kararlarının gereği yerine getirilmediği gerekçesiyle dava açılmıştır. Ancak, bu davada diğerlerinden farklı olarak, Daire, yürütmenin durdurulması istemini oybirliği ile 16 Nisan 2010 tarihinde reddetmiştir. Danıştay kararının incelenmesinden, red kararının, YÖK ün sınav sisteminde genel bir değişikliğe gitmiş olması ve bu yeni sistemde öğrencilerin yönlendirilmesi için katsayı dışında da bazı araçlar geliştirmiş olması nedeniyle verildiği anlaşılmaktadır. Buna gore, yeni sistemde çoklu sınav ve çoklu soruyu esas alan bir ölçme yöntemi belirlenmiş; önceki sistemde %38 olan

12 alan bilgisi %60'a çıkarılmıştır. Önceden yedi olan puan türü sayısı, 18 e çıkarılmıştır. Bu değişiklikler Danıştayca da kabul gördüğü üzere, yönlendirme amacına hizmet etmektedir. Bunun da ötesinde, alanında bölüm tercihinde 0,15 ve alan dışı bölüm tercihinde 0,12 olan farklı katsayı uygulamasıyla, yönlendirme daha da güçlendirilmektedir. Bunun da ötesinde Danıştay, yeni sına sisteminde puan aralıklarının değişmesi nedeniyle de daha önce uygulanan katsayı oranlarının uygulanma kabiliyetinin ortadan kalkmış olduğuna kanaat getirmiştir. Danıştay dolayısıyla, katsayı oranının 0,15 ve 0,12 olarak belirlenen YÖK kararını uygun bulmuş ve kararın iptali için açılan davayı reddetmiştir. Danıştayın bu kararı vermesinde, YÖK ün son savunmasında, öncekilerden farklı oalrak, sınav sisteminde yapılan genel değişikliklerden, katsayı oranlarının yeni sınav sistemi içindeki işlerliğinden, önceki sınav sistemi ile yeni sistem arasındaki farklardan bilimsel ve ayrıntılı olarak bahsetmiş olması oldukça etkili olmuştur. V.II. SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME: Katsayı konusu, uygulanmaya başlamasından günümüze değin, mesleki ve teknik eğitimin tercih edilirliğini olumsuz etkileyen bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle mesleki ve teknik eğitimle birlikte değerlendirilmelidir. Bilindiği üzere, meslek liselerinin cazibesi düşüktür. Bunun nedenlerinden biri katsayı uygulaması olmuştur. Bu uygulama çerçevesinde, meslek lisesi mezunlarının ek puanlı yerleştirme puanları (0,8 + 0,24 uygulaması), sadece alanlarının devamı niteliğinde kabul edilen programlar için hesaplanmaktadır. Ancak, bu alanlar o denli sınırlı tutulmuştur ki, mezunlar neredeyse sadece meslek yüksekokullarına veya kendi alanlarında yükseköğretim veren öğretmenlik programlarına yerleştirilebilmektedir. Örneğin, meslek lisesinin inşaat bölümü mezununun, ek puanlı yerleştirme puanı sadece yapı öğretmenliği ve yapı tasarımı öğretmenliği bölümleri için hesaplanmakta; bu öğrencilerin 0,8 katsayı ile puanları hesaplanmadığından, inşaat mühendisliği bölümüne girmeleri pratikte imkansız hale gelmektedir. Aynı şekilde Ticaret Meslek Lisesi mezunları iktisat, işletme bölümlerine; Anadolu İletişim Meslek Liseleri mezunları İletişim bölümlerine; Teknik Lise ve Meslek Liselerinin elektrik-elektronik, bilişim, makina, tekstil vb. programlarının mezunları ilgili mühendislik bölümlerine girememektedir. Bunun sonucunda da, öğrenciler ve özellikle de üniversiteye girmeyi isteyen başarılı öğrenciler, mesleki ve teknik eğitimi tercih etmemektedirler. Bu durum mesleki eğitimin kalitesini olumsuz yönde etkilemekte, ekonomimizin ihtiyaçlarının karşılanamamasında pay sahibi olmaktadır. YÖK, üniversiteye giriş sisteminde katsayı sorununun çözümünü de içine alan köklü bir reforma gitmiştir. Bu reform ile, bireylerin aldıkları eğitime göre yükseköğretimde farklı alanlarda eğitim görmelerini temin etmeyi amaçlayan yönlendirme ilkesinin yerine getirilmesi için, katsayıdan farklı araçlar kullanılmaktadır. Bunlar, yukarıda da belirtildiği üzere, çoklu sınav ve çoklu soruyu esas alan bir ölçme yöntemi getirilmesi, önceki sistemde %38 olan alan bilgisinin ağırlığının %60'a çıkarılması, lise müfredatında alınan bilginin doğrudan ölçülmesi ve sonuca yansıtılmasının amaçlanması, puan türü sayısının 7 den 18 e çıkarılması olarak özetlenebilir.

13 Sonuç olarak, Danıştay ın son kararı ile YÖK ün sınav sistemiyle ilgili olarak getirdiği yeni ve köklü değişiklikler, genel itibariyle olumlu olarak değerlendirilmelidir. Özellikle yönlendirme için farklı araçlar geliştirilmesi; sadece katsayıda radikal bir farklılaşmaya gidilmek suretiyle, bir bölümün üniversiteye girmesini adeta imkânsızlaştıran bir uygulamaya son vermesi oldukça olumlu görülmektedir. Ancak, kararların daha sağlıklı bir değerlendirilmesi, ancak bir sure uygulandıktan sonra yapılabilecektir. Diğer yandan, esasen oluşturulan puan türleriyle girilebilecek bölümlerin ne olduğu da önemlidir. Bu çerçevede, hangi puan türlerinin hangi yükseköğretim programları için geçerli olacağı önem kazanmaktadır. Bu da bir sonraki sınav kılavuzunda detaylı biçimde açıklanacaktır. Burada ideal olan, öğrencilerin, ilgili türde yeterli puanı almaları durumunda, meslek okullarındaki alanlarının devamı nitelikteki dört yıllık lisans bölümlerinden mesleki ve teknik öğretmenlik dışında; mühendislik, işletme, iktidat vb. bölümlerine de girebilmelerinin sağlanmasıdır. Bununla birlikte, meslek okullarında verilen eğitimin kapsam ve kalitesinde de, öğrencinin, yükseköğrenime devam etmek istiyorsa ilgili puan türünde başarılı olmasını sağlayacak ve hatta onu puan türü seçme konusunda dar bir alanda hapsetmeyecek; iş hayatına atılmak istiyorsa da iş dünyasının ihtiyaçlarına uygun bilgi ve becerilerle donatılmasını sağlayacak nitelikte reformlara gidilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak, herkesin eşit şartlarda üniversiteye girebildiği, ancak herkesin daha iyi bir hayat için üniversite okumak zorunda kalmadığı bir ülke haline gelmek için adımlar atılmalı, mesleki eğitim sistemimizin sorunlarına bütüncül bir anlayışla çözüm aranmalıdır. Bunun için de, yukarıda da belirtildiği gibi başta mesleki eğitimin kalitesinin arttırılması olmak üzere, pek çok alanda reformlar gereklidir.