Kirlenmiş Sahalara Yönetim Sistemi: Ana Bileşenleri ve İşleyişi; Paydaşların Yetki, Sorumluluk ve Görevleri

Transkript

1 Akademisyenler ve Danışman Firmalar - Kirlenmiş Sahalar Yönetimi Çalıştayları: Yeni Yönetmeliğin Getirdiği Güçlükler ve Fırsatlar; 9 Aralık 2015 Kirlenmiş Sahalara Yönetim Sistemi: Ana Bileşenleri ve İşleyişi; Paydaşların Yetki, Sorumluluk ve Görevleri Prof. Dr. Kahraman Ünlü O.D.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü

2 İçerik Kirlenmiş Sahalar Yönetim Sistemi (KSYS) KSYS nin Geliştirilmesi KSYS nin Ana Bileşenleri KSYS Akım Şemaları KSYS nin İşleyişi Sorumluluklar KSYS nin TKK ve NKKS Dair Yönetmelik ile İlişkisi KSYS nin Teknik Tebliğler ile İlişkisi KS Bilgi Sistemi Teknik Rehber Dökümanlar

3 Kirlenmiş Sahalar Yönetim Sistemi (KSYS) TKK ve NKKS Dair Yönetmelik Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar Yönetim Sistemi (KSYS) ni temel almıştır. KSYS, Avrupa Birliği (AB) Tematik Toprak Koruma Stratejisi ve Toprak Çerçeve Direktifi nin gereklerini dikkate alan, ülkemiz koşullarında sürdürülebilir bir şekilde uygulanabilmesini sağlayan yaklaşım, yöntem ve teknik araçları içeren bir sistemdir. Toprak Kirliliğinin Kontrolu ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Uygulamaları İçin Personel Eğitim Semineri Haziran 2011 & 27 Haziran 1 Temmuz 2011 K. Ünlü

4 Kirlenmiş Sahalar Yönetim Sistemi (KSYS) Endüstriyel kaynaklı toprak kirliliğinin nedenleri: tesislerde depolanan, nakledilen kimyasal maddelerin kaza veya afet gibi nedenlerle sızması, dökülmesi; uygunsuz ve kontrolsüz tehlikeli atık bertarafı vb. faaliyetler KSYS, noktasal kaynaklı kirlenmiş sahaların sistematik olarak teşhis edilmesi, kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, temizlenmesi ve izlenmesi amacıyla geliştirilmiştir.

5 KSYS nin Geliştirilmesi Çeşitli ülkelerin yaklaşımları AB Toprak Çerçeve Direktifi Türkiye koşulları İlgili uzman ve yetkili bakanlık personeli görüşleri

6 Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Saha Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Saha (genel anlamda) Sanayi tesislerinde üretilen, hammadde olarak kullanılan çeşitli tehlikeli kimyasal maddelerin veya atıkların depolanmaları ve nakledilmeleri sırasında meydana gelebilecek kazalar sonucunda oluşan döküntü ve sızıntılardan, kontrolsüz veya uygunsuz atık bertarafı ve benzeri diğer faaliyetlerden dolayı toprak ve/veya hava, yüzey/yeraltı suyu kirliliğine maruz kalmış sahalar. Toprak Kirliliğinin Kontrolu ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Uygulamaları İçin Personel Eğitim Semineri Haziran 2011 & 27 Haziran 1 Temmuz 2011 K. Ünlü

7 Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Saha Kirlenmiş Saha (teknik anlamda) AB Toprak Çerçeve Direktifi mevcut ve gelecekteki muhtemel toprak (arazi) kullanımı dikkate alındığında, insan ve çevre sağlığı bakımından önemli ölçüde risk oluşturan, insan faaliyetlerinden kaynaklanan tehlikeli maddelerin bulunduğu teyit edilmiş sahalar ı kirlenmiş saha olarak tanımlamaktadır. Toprak Kirliliğinin Kontrolu ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Uygulamaları İçin Personel Eğitim Semineri Haziran 2011 & 27 Haziran 1 Temmuz 2011 K. Ünlü

8 KSYS nin Ana Bileşenleri Teşhis ve Kayıt Sistemi Teşhis ve Kayıt Sistemi Sistemi Birinci Aşama Sistemi İkinci Aşama Temizleme Sistemi Temizleme Sistemi

9 Teşhis ve Kayıt Sistemi Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Amaç: Kirlenmiş sahaların teşhis edilmesi ve tanımlanmış katagoriler altında sınıflanması Kirlenmiş sahaların dinamik ve sürdürülebilir bir envanterinin oluşturulması Araçlar: Ulusal envanter bilgilerinin saklanması ve güncelleştirilmesi için geliştirilen web tabanlı Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi KS Etüt Teknik Rehberi

10 Teşhis ve Kayıt (Envanter) Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Sahipsiz Saha Potansiyel Saha Potansiyel Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Kaynak Belirleme Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu KSTKS inde Potansiyel Saha, Sahipsiz Saha, Şüpheli Saha, Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha, Kirlenmiş Saha kategorileri tanımlanmakta ve envantere geçmektedir.

11 3. Teşhis ve Kayıt (Envanter) Sistemi TKK&KSDY EK-2, Çizelge 2: Potansiyel Kirletici Faaliyetler 96/82/EC (Seveso) 96/61/EC (IPPC) Havaalanları Limanlar Eski askeri sahalar Petrol ve Dolum İstasyonları Kuru Temizlemeciler Seveso da kapsanmayan maden faaliyetleri ve 2006/21/EC deki maden atığı faaliyetleri 1999/31/EC de belirtilen düzenli katı atık depolama alanları Atıksu arıtma tesisleri Tehlikeli maddelerin iletildiği boru hatları

12 Teşhis ve Kayıt Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Kirlilik kaynağı belli mi? Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Sahibi İl Çevre ve Orman Md. Potansiyel Saha Formu dolduran yetkili Kaynak Belirleme Saha ve çevresi Kaynak endüstriyel faaliyet mi? Sahipsiz Saha Tesis ile ilgili genel bilgiler (konum vb.) Sahada yer alan/almış faaliyetler Endüstriyel kazalar Tehlikeli atıklar Faaliyet Ön Atık Bilgi su Formu var mı? Yeraltı suyu Yüzey suyu Faaliyet Ön Bilgi Formu Haritalar Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Tehlikeli kimyasallar Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Şüpheli durum var mı? BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

13 Teşhis ve Kayıt Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Kirlilik kaynağı belli mi? Potansiyel Saha Kaynak Belirleme Kaynak endüstriyel faaliyet mi? Faaliyet Ön Bilgi Formu var mı? Faaliyet Ön Bilgi Formu Sahipsiz Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Şüpheli durum var mı? BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

14 Teşhis ve Kayıt Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Kirlilik kaynağı belli mi? Potansiyel Saha Kaynak Belirleme Kaynak endüstriyel faaliyet mi? Faaliyet Ön Bilgi Formu var mı? Faaliyet Ön Bilgi Formu Sahipsiz Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Şüpheli durum var mı? BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

15 Teşhis ve Kayıt Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Kirlilik kaynağı belli mi? Potansiyel Saha Kaynak Belirleme Kaynak endüstriyel faaliyet mi? Faaliyet Ön Bilgi Formu var mı? Faaliyet Ön Bilgi Formu Sahipsiz Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Şüpheli durum var mı? BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

16 Teşhis ve Kayıt Sistemi Denetim Afet Kaza Bildirim Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Kirlilik kaynağı belli mi? Potansiyel Saha Kaynak Belirleme Kaynak endüstriyel faaliyet mi? Faaliyet Ön Bilgi Formu var mı? Faaliyet Ön Bilgi Formu Sahipsiz Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Saha Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Şüpheli durum var mı? BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

17 Teşhis ve Kayıt Sistemi - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Faaliyet Sahibi: Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi nde doldurarak İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvurur. Faaliyet sahibi bu formu İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne yazılı ve imzalı olarak da iletmekle yükümlüdür.

18 Teşhis ve Kayıt Sistemi - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama İl Çevre ve Orman Müdürlüğü: Faaliyet Ön Bilgi Formu nu kontrol ederek Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden onaylar. Onaylanan Faaliyet Ön Bilgi Formunu yazılı ve imzalı olarak Bakanlığa bildirir. Temizleme

19 Teşhis ve Kayıt Sistemi - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Bakanlık: İlgili sahanın Potansiyel Kirlenmiş Sahalar Listesi ne eklenmesi Potansiyel Kirlenmiş Sahalar Listesinde yer alan bir sahanın Faaliyet Ön Bilgi Formu değerlendirmesi, Sahada afet ve/veya endüstriyel kaza meydana gelmesi veya Bakanlık veya İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce yürürlükteki mevzuat kapsamında gerçekleştirilen denetimler sonucunda Şüpheli Saha Listesine dahil edilmesi.

20 Birinci Aşama Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Birinci Aşama Bakanlık denetiminde İl Çevre & Orman Müdürlüğü tarafından Bilgi Sistemi Kullanılarak gerçekleştirilir. Herhangi bir potansiyel saha, şüpheli saha listesine alındığı takdirde sahanın birinci aşama değerlendirmeye tabi tutulması gerekmektedir.

21 Birinci Aşama Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Birinci Aşama web-tabanlı KSBS ye entegre edilmiştir. Amaç: Kirlilik şüphesi ciddi/gerçekçi mi? Sahanın ayrıntılı incelenmesi (ölçüm/örnekleme yapılması) gerekiyor mu? Bilgi İhtiyacı: KSBS aracılığıyla Saha/Faaliyet Ön Bilgi Formu ve Denetim Formu yoluyla elde edilen kirlilik kaynağı, kirletici ve kirlenmenin tipine yönelik mevcut veri ve bilgiler; veya ihtiyaç halinde sınırlı düzeyde ilave ölçüm verisi (örn., KGP) Araçlar: Web tabanlı Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi KS Etüt Teknik Rehberi

22 Birinci Aşama TEŞHİS VE KAYIT Denetim Formu Sahada Denetim (Denetim ve Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formlarının Değerlendirilmesi) KSBS Puanlamalı KGP Ölçümlerinin Değerlendirilmesi Takip Gerektirmeyen Saha Kirlenmiş Saha Takip Gerektiren Saha TEMİZLEME İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME

23 Birinci Aşama Faaliyet / Saha Ön Bilgi Formu Denetim Formu Sahada Denetim ŞÜPHELİ SAHA Takip Gerektirmeyen Saha Kirletici madde belli mi? Tehlikeli madde mi? Kirletici maddeden doğrudan örnek alınabiliyor mu? İl Çevre ve Orman Müdürlüğü!! Denetim Formu Formu dolduran yetkili Kirletici madde karakterizasyonu KGP Ölçümleri (Faaliyete özel) KGP Ölçümlerinin Değerlendirilmesi ve Rapor Edilmesi Denetim (nedeni, saha vb.) Denetim Puanı > P alt Kirlilik ve kirlilik durumu Müdahale Takip Gerektirmeyen Saha ÖD maks /RD 1 Kirliliğe neden olan madde Puanlamalı - Bilgi Sistemi!!! Toplam Puan Gözlenen > P üst olumsuz etkiler Harita ve fotoğraflar TEMİZLEME Takip Gerektiren Saha İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME ÖD maks /RD< 25

24 Birinci Aşama Faaliyet / Saha Ön Bilgi Formu Denetim Formu Sahada Denetim ŞÜPHELİ SAHA Kirletici madde belli mi? Kirletici maddeden doğrudan örnek alınabiliyor mu? KGP Ölçümleri (Faaliyete özel) Takip Gerektirmeyen Saha Tehlikeli madde mi? Kirletici madde karakterizasyonu KGP Ölçümlerinin Değerlendirilmesi ve Rapor Edilmesi Denetim Puanı > P alt Müdahale Takip Gerektirmeyen Saha ÖD maks /RD 1 Toplam Puan > P üst Takip Gerektiren Saha ÖD maks /RD< 25 İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME TEMİZLEME

25 Birinci Aşama Faaliyet / Saha Ön Bilgi Formu Denetim Formu Sahada Denetim ŞÜPHELİ SAHA Kirletici madde belli mi? Kirletici maddeden doğrudan örnek alınabiliyor mu? KGP Ölçümleri (Faaliyete özel) Takip Gerektirmeyen Saha Tehlikeli madde mi? Kirletici madde karakterizasyonu KGP Ölçümlerinin Değerlendirilmesi ve Rapor Edilmesi Denetim Puanı > P alt Müdahale Takip Gerektirmeyen Saha ÖD maks /RD 1 Toplam Puan > P üst Takip Gerektiren Saha ÖD maks /RD< 25 İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME TEMİZLEME

26 Birinci Aşama - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme İl Çevre ve Orman Müdürlüğü: Şüpheli sahada denetim yapılması ve Denetim Formu nun doldurulması Birden fazla kaynak her kaynak için ayrı form düzenlenmeli Puanlamalı yapılması ve Puanlamalı sonucunda sahanın sınıflandırılması

27 Birinci Aşama - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İl Çevre ve Orman Müdürlüğü: Kirletici maddeden direkt örnek alınamadığı durumlarda Kirlilik Gösterge Parametre (KGP) ölçümlerinin yaptırılması İkinci Aşama Temizleme

28 İkinci Aşama Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Amaç: Saha temizleme gerektiriyor mu? Bilgi İhtiyacı: Ayrıntılı saha etüt çalışmalarından elde edilen sahanın çevresel (toprak, hidrojeolojik, iklim, vb) ve kirlilik özellikleri ile risk değerlendirmesi için kullanılacak sahaya özgü veriler Araçlar: Risk Bazlı Toprak Kalitesi Standartları KS Etüt Teknik Rehberi KS Risk Teknik Rehberi

29 İkinci Aşama Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme İAD, Bakanlık denetiminde ve Saha Etüdü ve Risk si konularında uzman kurum kuruluşlarca gerçekleştirilir. İAD de Saha Durum ve Risk si ön ve Nihai Raporları hazırlanır ve Bakanlığa sunulur. Saha ve kirlilik karakterizasyonu ile risk değerlendirmesi çalışmalarının kapsam ve niteliği Saha Etüt Teknik Rehberi ile Risk si Teknik Rehberi ile düzenlenir.

30 İkinci Aşama BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Bakanlıkça yetkilendirilmiş uzman kurum/kuruluş Risk Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Jenerik Risk Sahaya Özgü Risk Kirlenmiş Saha Saha Durum ve Risk Ön ve Nihai Raporları Takip Gerektirmeyen Saha TEMİZLEME

31 İkinci Aşama BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Kirlenmiş Saha TEMİZLEME Sahanın çevresel (toprak, hidrojeolojik, Risk iklim, hidrolojik, vb) özelliklerinin, kirlilik türü ve boyutlarının ve risk değerlendirmeye temel teşkil edecek verilerin belirlenmesi. Jenerik Risk Saha Durum ve Risk Ön ve Nihai Raporları Sahaya Özgü Risk Saha ön değerlendirme çalışması Kavramsal Saha Modelinin geliştirilmesi (KSM) Saha örnekleme Kirlilik derece ve kapsamının belirlenmesi KSM nin güncellenmesi Takip Gerektirmeyen Saha

32 İkinci Aşama BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Kirlenmiş Saha TEMİZLEME Jenerik Risk Jenerik Risk En kötü durum senaryosu dikkate alınarak geliştirilen insan sağlığı Risk-Bazlı Kirletici Sınır Değerleri Risk Arazi kullanımı: Yerleşim Saha Durum ve Risk solunması Ön ve Nihai Raporları Sahaya Özgü Risk Maruziyet Yolları: Toprağın yutulması ve deri yoluyla emilim Kaçak tozların dış ortamda Takip Gerektirmeyen Saha Uçucu maddelerin dış ortamda solunması Kirleticilerin yeraltı suyuna taşınması ve yeraltı suyunun içilmesi

33 İkinci Aşama Sahaya Özgü Risk BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Yapılan ölçüm ve incelemeler sonucunda elde edilen sahaya özgü veriler kullanılır. Hedef kirleticilerin bir reseptör üzerinde yaratacağı kanser riski ve Jenerik Risk kanser dışındaki sağlık riskleri hesaplanır. Hesaplanan risk değerleri sahada ölçülen kirletici değerleri ile karşılaştırılır. Kirlenmiş Saha Risk Saha Durum ve Risk Ön ve Nihai Raporları Sahaya Özgü Risk Takip Gerektirmeyen Saha TEMİZLEME

34 İkinci Aşama BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Risk Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Jenerik Risk Sahaya Özgü Risk Kirlenmiş Saha Saha Durum ve Risk Ön ve Nihai Raporları Takip Gerektirmeyen Saha TEMİZLEME

35 İkinci Aşama - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Faaliyet Sahibi: Bakanlıkça yetkilendirilmiş uzman kurum/kuruluş tarafından Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu çalışmalarının yürütülmesi; Jenerik ve Sahaya Özgü Risk Analizinin yapılması Uzman kurum/kuruluş tarafından Saha Durum ve Risk Ön Raporunun hazırlanması ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulması Çalışmaların tamamlanması ve Saha Durum ve Risk Nihai Raporu nun hazırlanıp İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne sunulması

36 İkinci Aşama - Sorumluluklar Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme İl Çevre ve Orman Müdürlüğü: Saha Durum ve Risk Ön Raporunun değerlendirilmesi ve onaylanması Durum ve Risk Nihai Raporu nun değerlendirilmesi ve onayı sonucunda; Takip Gerektirmeyen Sahaların Potansiyel Kirlenmiş Sahalar Listesi nde tutulması Kirlenmiş Sahaların Temizleme sürecine tabi tutulması

37 Temizleme Sistemi Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Birinci aşama veya ikinci aşama değerlendirme sonunda temizleme gerektiren kirlenmiş saha olarak nitelendirilen sahalar temizleme işlemine tabi tutulmaktadır. Amaç: Temizleme gerektiren kirlenmiş sahaların hangi yöntemlerle, hangi kriterlere göre temizlenmesi gerektiği hususlarının ortaya konması Temizlemenin gerçekleştirilmesi Bilgi ihtiyacı: Sahaya özgü veriler Araçlar: KS Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi KS Etüt Teknik Rehberi Risk Teknik Rehberi

38 Temizleme Sistemi İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Temizleme Faaliyet Planlama ve Temizleme Faaliyet Planlama ve Temizleme Uygulama ve İzleme Risk bazlı temizleme hedefi belirlenir. Uygulanabilir temizleme yöntemi seçenekleri belirlenir ve içlerinden tercih yapılır. Temizleme Sonlandırma

39 Temizleme Sistemi İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Temizleme Faaliyet Planlama ve Temizleme Uygulama ve İzleme Temizleme Uygulama ve İzleme Seçilen temizleme sisteminin tasarımı yapılır, bu tasarıma göre temizleme sistemi inşa edilir. Sistemin işletilmesi sağlanır. Temizleme işleminin etkinliği periyodik ölçümlerle izlenir. Temizleme Sonlandırma

40 Temizleme Sistemi İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Temizleme Faaliyet Planlama ve Temizleme Uygulama ve İzleme Temizleme Sonlandırma Temizleme hedefine ulaşıldığında faaliyet sonlandırılır. Faaliyeti Sonlandırmayı Müteakip izleme yapılır. Temizleme Sonlandırma

41 Temizleme Sistemi Temizleme Sistemi dört ana faaliyet içermektedir: (i) Risk-bazlı temizleme hedefinin belirlenmesi (ii) Uygun temizleme yönteminin seçilmesi (ii) Temizleme sistemi tasarımı & uygulaması (iii) İzleme & temizleme sonlandırma İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Temizleme Faaliyet Planlama ve Saha Temizleme Düzeyi Konsantrasyonunun Belirlenmesi Temizleme Yöntem Belirleme Temizleme Sistemi, Saha Uygulaması, İşletim ve Etkinlik İzlemesi Temizleme Faaliyet Sonlandırma ve Müteakip İzleme Temizlenmiş Saha Temizleme Faaliyet Planlama ve Raporu Temizleme Sistemi Uygulama ve İzleme Raporu Temizleme Faaliyet Sonlandırma Dokümanı

42 Temizleme Sistemi - Sorumluluklar Faaliyet Sahibi: Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Temizleme hedefini ve seçilen temizleme yöntemini içeren Temizleme Faaliyet Planlama ve Raporunun uzman kurum/kuruluşa hazırlatılması ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulması Seçilen temizleme sisteminin uzaman kurum/kuruluca tasarımı, inşa edilmesi ve sistemin işletilmesinin sağlanması Temizleme işleminin ve sistem etkinliğinin, sahada periyodik olarak yapılan ölçümler ile izlenmesi

43 Temizleme Sistemi - Sorumluluklar Faaliyet Sahibi: Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Temizleme Faaliyeti Uygulama ve İzleme Raporunun hazırlanması ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne sunulması Temizleme sonrası izlemelerin yapılması ve sonuçların bir rapor halinde İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne Sunulması İzleme süresi sonunda, hazırlanan temizlenmiş saha raporunun değerlendirerek onaylanmasıyla kirlenmiş sahada yapılacak çalışmaların bitirilmesi

44 Temizleme Sistemi - Sorumluluklar İl Çevre ve Orman Müdürlüğü: Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Temizleme Faaliyet Planlama ve Raporunun incelenmesi değerlendirilmesi Nihai Temizleme Faaliyet Planlama ve Raporunun incelenmesi ve değerlendirilmesi Temizleme Faaliyeti Uygulama ve İzleme Raporunun incelenmesi ve değerlendirilmesi Temizleme sonrası izleme sonuçlarını içeren raporun değerlendirilerek onaylanması

45 KSYS nin TKKY ile İlişkisi TKKY TEKNİK ARAÇLAR YÖNETİM SİSTEMİ Teşhis ve Kayıt Sis. Sis. 1. Aşama Bilgi Sistemi Risk Bazlı Toprak Kalitesi Standartları 2. Aşama Saha Etüt Teknik Tebliğ Risk si Teknik Tebliği Temizleme Sis. Temizleme ve İzleme Teknik Tebliği

46 KSYS nin Teknik Tebliğlerle İlişkisi Teşhis ve Kayıt Kirlilik kaynağının belirlenmesi Birinci Aşama İkinci Aşama KGP Referans Değer Saha Konsantrasyonu Saha Etüt Teknik Rehberi Temizleme Temizleme hedeflerine ulaşıldığını göstermek amacı ile yapılan ölçümler

47 KSYS nin Teknik Tebliğlerle İlişkisi Teşhis ve Kayıt - Birinci Aşama İkinci Aşama - Jenerik ve Sahaya Özgü Risk si Risk Teknik Rehberi Temizleme Risk bazlı temizleme hedefinin belirlenmesi

48 KSYS nin Teknik Tebliğlerle İlişkisi Teşhis ve Kayıt - Birinci Aşama - İkinci Aşama Temizleme Teknik Rehberi Temizleme Temizleme hedeflerinin ve uygulanabilir temizleme seçeneklerinin belirlenmesi Seçilen temizleme yönteminin tasarım ve inşası Etkinlik izlemesi ve faaliyet sonlandırma

49 Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi Hedefler: Veri akışını düzenleme ve kayıt altına almak, Dinamik ve sürdürülebilir bir KS Envanteri oluşturmak, Karar desteği sağlama & uygulamayı kolaylaştırmak. Özellikler: Web tabanlı, istemci-sunucu yapısında, Veritabanı ve Internet Harita Sunucuya entegre, Farklı seviyelerde, çok kullanıcılı, Açık kod bileşenlerine sahip.

50 Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi İşlevler: Şüpheli saha bildirimlerinin yapılması, Ön bilgi ve denetim formlarının kolay, eksiksiz ve en az hata ile doldurulması, Verilerin sistematik olarak saklanması, Yönetmeliğin gerektirdiği değerlendirmelerin otomatik, hızlı ve güvenilir olarak gerçekleştirilmesi, Kirli sahaların (potansiyel, şüpheli, kirlenmiş, vb.) coğrafi dağılımlarının elde edilmesi, Detaylı uydu görüntüleri ile saha çevrelerinin incelenebilmesi. KS YÖNETİM SİSTEMİ Teşhis ve Kayıt Sistemi Birinci Aşama İkinci Aşama Temizleme Sistemi

51 Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi Halk Tesisler Internet Internet Bakanlık Internet Veri Tabanı Sunucusu Yerel Ağ Web Sunucusu Internet Internet İl Müdürlükleri Harita Sunucusu Bigi Sistemi web tabanlı istemcisunucu yapısında, farklı seviyelerde, çok kullanıcıyı destekleyen bir yapıya sahiptir.

52 KS Bilgi Sistemi Kullanıcı Seviyeleri Sistem Yöneticisi Bakanlık Yetkilileri İl Müdürlüğü Personeli Tesis Sorumluları Halk Halk Internet Tesisler Internet Bakanlık Internet Internet İl Müdürlükleri Yerel Ağ Web Sunucusu Internet Veri Tabanı Sunucusu Harita Sunucusu

53 Sistem Bileşenleri Kayıtlar Kullanıcılar Şüpheli saha bildirimleri Endüstriyel tesisler Sahipsiz sahalar Tehlikeli kimyasallar Tehlikeli atıklar Potansiyel kirletici faaliyetler Faaliyete özel kirlilik gösterge parametreleri Ön bilgi formları Denetim formları Alt sistemler Ön değerlendirme sistemi Puanlama sistemi Genel kirletici değerlendirme sistemi Değişiklik raporlama sistemi

54 Şüpheli Saha Bildirimi İçerik Bildirimde bulunan kişi Sahanın konumu Adres Koordinat Kirlilik şüphesi Şüphenin nedenleri Gözlenen sağlık sorunları Muhtemel kaynak Diğer kurumlara bildirimler Açıklamalar

55 Tesisler ve Sahalar ve Saha Listeleri Tesis ve Saha Bilgileri Tesis ve Saha Bilgileri

56 Tehlikeli Kimyasallar Madde (TKKY) Bilgileri Tehlikeli Atıklar (TAKY)

57 Potansiyel Kirletici Faaliyetler Potansiyel toprak kirletici faaliyetler NACE kodu bazlı Faaliyete özel kirlilik gösterge parametreleri

58 Formlar

59 Saha Ön Bilgi Formu İçerik Sahanın konumu Adres Koordinat Saha sahibi Saha geçmişi Mevcut durum Geçmiş kullanımlar Saha çevresi Çevre arazilerin kullanımı En yakın yerleşim alanı Açıklamalar Yeraltı suyu Akifer yapısı Kuyu bilgileri Yüzey su kaynakları Mevcut su kaynakları Kullanım amaçları Diğer bilgiler Yağış bilgileri Toprak bilgileri Haritalar Kroki Çevre haritası

60 Faaliyet Ön Bilgi Formu İçerik Faaliyet bilgileri Faaliyet türü (NACE) Konum bilgileri ÇDY Ek-1 Genel Bilgiler Sorumlu kişi Saha geçmişi Geçmiş kullanımlar Endüstriyel kazalar Kaza bilgileri ÇDY Ek-1B Tehlikeli maddeler ÇDY Ek-1A Açıklamalar Depolanan tehlikeli maddeler Kimyasal bilgileri Depolama koşulları Tehlikeli atıklar Geçici depolanan atıklar Atık depolama koşulları Atıksu Atık çamuru depolaması Saha çevresi Yeraltı suyu Yüzey su kaynakları Diğer bilgiler Haritalar

61 Faaliyet Ön Bilgi Formu

62 Denetim Formu İçerik Denetimi yapan kişi Denetim bilgileri Denetim nedeni Saha bilgileri Kirlilik durumu Yeraltı suyu Toprak Kirlilik bilgileri Oluş nedeni, şekli, tarihi Kirlilik kaynağı, yeri Kirletici miktarı, alanı Acil müdahale durumu Kirletici bilgileri Fiziksel hal, muhafaza Kaynak kontrolü Madde bilgileri Atık (TAKY) Kimyasal madde (TKKY) Gözlenen etkiler İnsan sağlığı Fauna/Flora Yüzey suları Harita Açıklamalar

63 Puanlamalı Sistemi Denetim Puanı > 36 Takip Gerektiren Saha Toplam Puan > 130 Doğrudan temizleme 36 puan: < 1m 3 (ton) kirletici ve < 10 m 2 kirlenmiş alan 130 puan: Büyük miktarda kirlilik veya insan sağlığı/flora/fauna da gözlenen olumsuz etki

64 KS Etüt Teknik Rehberi Saha ve kirlilik karakterizasyonu çalışmalarının, dolayısiyle hazırlanacak Saha Durum si raporunun, kapsam ve niteliği Kirlenmiş Saha Etüt Teknik Rehberii nce düzenlenmektedir. Saha örnekleme ve analiz planının oluşturulması Yüzey ve yüzeyaltı toprağında örnekleme yapılması YAS unda ve toprak gazında örnekleme yapılması Referans konsatrasyon değerlerinin ölçümü Veri kalitesi kontrolü Temizleme faaaliyet sonladırma amaçlı örnekleme yaplması

65 KS Risk T R Risk si çalışmalarının, dolayısiyle hazırlanacak Saha Durum ve Risk si ön ve Nihai Raporlarının, kapsam ve niteliği Kirlenmiş Saha Risk si Teknik Rehberi nce düzenlenmektedir. Kavramsal Saha Modeli geliştirilmesi Jenerik Risk si Sahaya Özgü Risk si Risk-bazlı temizleme hedeflerinin belirlenmesi

66 KS Temizleme & İzleme T R Temizleme faaliyet planlama, uygulama, izleme ve sonlandırma çalışmalarının, dolayısiyle hazırlanacak söz konusu raporların, kapsam ve niteliği Kirlenmiş Saha Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi nce düzenlenmiştir. Genel Temizleme ve Karar Verme Stratejileri Temizleme Yöntemi Seçenek Geliştirme Süreci Tercih Edilen Temizleme Yönteminin Seçimi Temizleme Sistemi Tasarımı ve İnşası Temizleme Sistemi İşletimi ve Etkinlik İzlemesi Temizleme Faaliyetinin Sonlandırılması ve Müteakip İzleme

67 Sorular?? TEŞEKKÜRLER