NOKTASAL KAYNAKLI TOPRAK KİRLİLİĞİ VE KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ

Transkript

1 NOKTASAL KAYNAKLI TOPRAK KİRLİLİĞİ VE KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ Gökhan ÖKTEM Çevre Mühendisi Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü - Su ve Toprak Yönetimi Dairesi Başkanlığı - Toprak Kirliliği Kontrolü Şubesi

2 2872 sayılı ÇEVRE KANUNU MEVZUAT Resmî Gazete Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik 8 Haziran 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelikte Değişiklik yapılmasına Dair Yönetmelik 14 Haziran 2012 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelikte Değişiklik yapılması Hakkında Yönetmelik 11 Haziran 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Daire Yönetmelik Yeterlilik Belgesi Tebliğ 17 Haziran 2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Yeterlilik Belgesi Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ 26 Mayıs 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir

3 YÖNETMELİK KAPSAMI Toprak kirliliğinin önlenmesini ve temizlenmesini içermektedir. AB Tematik Toprak Koruma Stratejisi ve Taslak Çerçeve Direktifi yaklaşımına uygundur. Yönetmeliğin uygulanması aşamasında aşağıdaki araçlar kullanılacaktır: Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi (web tabanlı yazılım Dijital bilgi girişi, yapılabilmektedir. envanter bilgisi, raporlama ve sorgulama Bilgilere dijital ulaşılabilmektedir.

4 TKKY KİRLENMİŞ SAHA YÖNETİM SİSTEMİNİN (KSYS) YÖNETMELİK İLE İLİŞKİSİ TEKNİK ARAÇLAR YÖNETİM SİSTEMİ Teşhis ve Kayıt Sis. Bilgi Sistemi Değerlendirme Sis. 1. Aşama Değerlendirme Risk Bazlı Toprak Kalitesi Standartları 2. Aşama Değerlendirme Saha Etüt Teknik Rehberi Risk Değerlendirmesi Teknik Rehberi Temizleme Sis. Temizleme ve İzleme Teknik Rehberi

5 TEŞHİS VE KAYIT Denetim Afet Kaza Bildirimi Potansiyel Kirletici Faaliyetler Kirlilik Kaynağı Belirsiz Saha Sahipsiz saha Potansiyel Saha Potansiyel Saha Kaynak Belirleme Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formu Faaliyet Ön Bilgi Formu Şüpheli Saha Faaliyet Ön Bilgi Formu Değerlendirme

6 BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Faaliyet / Saha Ön Bilgi Formu Denetim Formu Sahada Denetim ŞÜPHELİ SAHA Kirletici madde belli mi? Hayır Kirletici maddeden doğrudan örnek alınabiliyor mu? Hayır KGP Ölçümleri (Faaliyete özel) Takip Gerektirmeyen Saha Hayır Evet Tehlikeli madde mi? Evet Kirletici madde karakterizasyonu KGP Ölçümlerinin Değerlendirilmesi ve Rapor Edilmesi Evet Denetim Puanı > P alt Hayır Müdahale Takip Gerektirmeyen Saha Evet ÖD maks /RD 1 Evet Hayır Toplam Puan > P üst Hayır Takip Gerektiren Saha Evet ÖD maks /RD< 25 Evet İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Hayır TEMİZLEME

7 İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME BİRİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Risk Değerlendirme Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Jenerik Risk Değerlendirme Sahaya Özgü Risk Değerlendirme Kirlenmiş Saha Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön ve Nihai Raporları Takip Gerektirmeyen Saha TEMİZLEME

8 TEMİZLEME İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Saha Temizleme Düzeyi Konsantrasyonunun Belirlenmesi Temizleme Yöntem Belirleme Temizleme Sistemi, Saha Uygulaması, İşletim ve Etkinlik İzlemesi Temizleme Faaliyet Sonlandırma ve Müteakip İzleme Temizlenmiş Saha Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu Temizleme Sistemi Uygulama ve İzleme Raporu Temizleme Faaliyet Sonlandırma Dokümanı

9 KİRLENMİŞ SAHA YÖNETİM SİSTEMİNİN TEKNİK REHBER İLE İLİŞKİSİ Teşhis ve Kayıt Kirlilik kaynağının belirlenmesi Birinci Aşama Değerlendirme İkinci Aşama Değerlendirme KGP Referans Değer Saha Konsantrasyonu Saha Etüt Teknik Rehberi Temizleme Temizleme hedeflerine ulaşıldığını göstermek amacı ile yapılan ölçümler

10 KİRLENMİŞ SAHA YÖNETİM SİSTEMİNİN TEKNİK REHBER İLE İLİŞKİSİ Teşhis ve Kayıt - Birinci Aşama Değerlendirme İkinci Aşama Değerlendirme - Jenerik ve Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi Risk Değerlendirme Teknik Rehberi Temizleme Risk bazlı temizleme hedefinin belirlenmesi

11 KİRLENMİŞ SAHA YÖNETİM SİSTEMİNİN TEKNİK REHBER İLE İLİŞKİSİ Teşhis ve Kayıt Birinci Aşama Değerlendirme - - İkinci Aşama Değerlendirme Temizleme - Temizleme hedeflerinin ve uygulanabilir temizleme seçeneklerinin belirlenmesi Seçilen temizleme yönteminin tasarım ve inşası Etkinlik izlemesi ve faaliyet sonlandırma Temizleme Teknik Rehberi

12 SORUMLULUKLAR (İL MÜDÜRLÜĞÜ) Kirlenmiş ve kirlenme riski altındaki sahaları saptar. Alınacak tedbirleri belirler ve uygulatır. Faaliyet Ön Bilgi Formu nu kontrol ederek Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden onaylar. Onaylanan Faaliyet Ön Bilgi Formunu yazılı ve imzalı olarak Bakanlığa bildirir. Şüpheli sahada denetim yapar ve Denetim Formu nu doldurur - Birden fazla kaynak her kaynak için ayrı form düzenler. Puanlamalı Değerlendirme yapar ve Puanlamalı Değerlendirme sonucunda sahanın sınıflandırılmasını sağlar. Denetim sırasında kirlilik gözlenmez ve kirlilik şüphesinin geçerli olmadığı tespit edilirse sahayı şüpheli saha listesinden çıkarır.

13 SORUMLULUKLAR (FAALİYET SAHİBİ VE YETERLİLİĞİ OLAN FİRMANIN SORUMLULUĞU) Şüpheli sahalarda; Saha örnekleme ve analiz planı (SÖAP) yapılması, Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu çalışmalarının yürütülmesi; Jenerik ve Sahaya Özgü Risk Analizinin yapılması, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporunun hazırlanması ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne sunulması, Çalışmaların tamamlanması ve Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu nun hazırlanıp Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulması, Temizleme hedefini ve seçilen temizleme yöntemini içeren Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporunun uzman kurum/kuruluşa hazırlatılması ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne sunulması,

14 SORUMLULUKLAR (FAALİYET SAHİBİ VE YETERLİLİĞİ OLAN FİRMANIN SORUMLULUĞU) Seçilen temizleme sisteminin tasarımı, inşa edilmesi ve sistemin işletilmesi, Temizleme işleminin ve sistem etkinliğinin, sahada olarak yapılan ölçümler ile izlenmesi, periyodik Temizleme Faaliyeti Uygulama ve İzleme Raporunun hazırlanması Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne sunulması, Temizleme sonrası izlemelerin yapılması ve sonuçların bir rapor halinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne sunulması, İzleme süresi sonunda, hazırlanan temizlenmiş saha raporunun değerlendirerek onaylanmasıyla kirlenmiş sahada yapılacak çalışmaların bitirilmesi,

15 SÜREÇ YÖNETİMİ - AŞAMALAR (FAALİYET SAHİPLERİ İÇİN BAŞLANGIÇ) 15 MADDE 8 (1) Ek-2, Tablo 2 de yer alan faaliyetleri yürüten mevcut faaliyet sahipleri ile yeni başlayacak faaliyet sahipleri Ek-3 de yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir

16 SÜREÇ YÖNETİMİ - AŞAMALAR (FAALİYET SAHİPLERİ İÇİN BAŞLANGIÇ) 16 Tablo 2. Potansiyel Toprak Kirletici Faaliyetler ve Faaliyete Özel Kirlilik Gösterge Parametreleri Listesi NACE Kodu Endüstriyel Faaliyet NACE (Nomenclature of Economic Activities) Kodu olarak 4 basamaklı «Nace Rev2» sektörel kodları kullanılmaktadır. Bakanlığımız internet sitesinden veya Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi içerisindeki yardımcı dokümanlardan ulaşılabilmektedir. Faaliyete Özel Kirlilik Gösterge Parametreleri

17 SÜREÇ YÖNETİMİ - AŞAMALAR (DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ) 17 Faaliyet sahasında tehlikeli kimyasalların bulunması ve herhangi bir tehlikeli kimyasal için depolama şekline bağlı olarak: Depolama için: Zemin izolasyonunun bulunmaması, veya Drenaj sistemi olmayan açık alanın kullanılması. Yüzey tankları için: Sızıntı kontrolü bulunmaması, veya Borularda sızıntı kontrolü bulunmaması, veya Zemin izolasyonunun bulunmaması. Yeraltı tankları için: Tek cidarlı olması, veya Tank yaşının 10 yıl ve üzeri olması, veya Sızıntı kontrolünün bulunmaması, veya Borularda sızıntı kontrolü bulunmaması, veya Korozyon koruması veya katodik korumanın bulunmaması

18 SÜREÇ YÖNETİMİ - AŞAMALAR (DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ) 18 Faaliyet sahasında endüstriyel kaza meydana gelmesi. Faaliyet sahasında tehlikeli atıkların geçici olarak depolanması ve: Depolanan atıklardan herhangi birinin Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik EK IV Atık Listesinde (A) ile işaretlenmiş atık olması, veya Tehlikeli atık geçici depolama alanında geçirimsiz tabaka bulunmaması, veya Tehlikeli atık geçici depolama alanı çevresinde drenaj sistemi bulunmaması. Faaliyet sırasında oluşan endüstriyel atıksu için arıtma tesisinin bulunması ve: Arıtma çamurunun faaliyet sahasında geçici olarak depolanması, veya Arıtılmış atıksuyun araziye deşarj edilmesi

19 UYGULAMA FAALİYET ÖN BİLGİ FORMUNUN DOLDURULMASI

20 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ

21 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ Bilgileri sistematik bir şekilde kayıt altına alması, (envanter oluşturma) Değerlendirme süreçlerine destek sağlaması, Raporlama ihtiyaçlarını karşılaması, Türkiye nin Toprak Kirliliği Haritasının oluşturulması, Türkiye de toprak yönetiminin oluşturulmasına destek sağlaması amaçlanmaktadır.

22 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (KULLANICILAR) Sistem Yöneticileri Bakanlık Görevlileri İl Müdürlüğü Görevlileri Tesis Sorumluları Halk

23 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (İL MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVLİSİ) Kendi illeri ile sınırlı işlemler: Endüstriyel tesis ve sahipsiz sahaların kayıt edilmesi, Şüpheli saha bildirimlerinin yanıtlanması, Sahipsiz sahalar için ön bilgi formlarının doldurulması ve güncellenmesi, Şüpheli saha denetim formlarının doldurulması, Yönetmelik kapsamındaki süreçlerin takibinin gerçekleştirilmesi, Kirlilik izleme raporlarının kayıt edilmesi. Sistem Yöneticileri Bakanlık Görevlileri İl Müdürlüğü Görevlileri Tesis Sorumluları Halk

24 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (TESİS SORUMLULARI) Endüstriyel tesis bilgilerinin çevre bilgi sisteminde güncellenmesi, Faaliyet ön bilgi formlarının doldurulması ve güncellenmesi. Yeterliliği olan firmaların seçimi Laboratuvar analizlerinin girişinin yapılabilmesi Sistem Yöneticileri Bakanlık Görevlileri İl Müdürlüğü Görevlileri Tesis Sorumluları Halk

25 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (VATANDAŞ) Kirlilik şüphesi duyulan sahaların bildirimi, Yapmış olduğu bildirimlerin takibini görebilmesi, Sistem Yöneticileri Bakanlık Görevlileri İl Müdürlüğü Görevlileri Tesis Sorumluları Halk

26 Türkiye Toprak Kirliliği KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (ELDE EDİLEN VERİLER) Türkiye genelinde Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden Faaliyet Ön Bilgi Formu faaliyet sahiplerince doldurulmuştur. Bu formların adeti İl Müdürlüklerimizce onaylanmıştır adet onaylanan faaliyet ön bilgi formunun adeti takip gerektirmeyen ve adeti takip gerektiren olarak sınıflandırılmaktadır.

27 Türkiye Toprak Kirliliği KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (ELDE EDİLEN VERİLER) İl Müdürlüklerimizce onaylanan adet formun adeti Bakanlığımıza gönderilmiştir. Onaylanan ve Bakanlığımıza gönderilmeyen form sayısı adet olduğu adet formun onay işlemlerinin devam ettiği görülmektedir.

28 Yönetmelik kapsamında 295 adet noktasal kaynaklı toprak kirliliği denetimi yapıldığı görülmektedir. Yapılan denetimler neticesinde 3 adet kirlenmiş saha, 234 adet takip gerektirmeyen saha ve 59 adet takip gerektiren saha tespit edildiği görülmüştür. Türkiye Toprak Kirliliği KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (ELDE EDİLEN VERİLER)

29 Türkiye Toprak Kirliliği KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (HARİTALAR) Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği - Takip Gerektirmeyen Sahalar Şüpheli Saha Takip Gerektirmeyen Saha Denetlenen Saha

30 Türkiye Toprak Kirliliği KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (HARİTALAR) Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği - Şüpheli Sahalar (Kirlenme İhtimali Olan Sahalar) Şüpheli Saha Takip Gerektirmeyen Saha Denetlenen Saha

31 Türkiye Toprak Kirliliği Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği - Denetlenen Sahalar KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (HARİTALAR) Şüpheli Saha Takip Gerektirmeyen Saha Denetlenen Saha

32 Türkiye Toprak Kirliliği I. Aşama Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği Haritası KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (HARİTALAR) Şüpheli Saha Takip Gerektirmeyen Saha Denetlenen Saha Harita, üç aşamadan oluşan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliğin Teşhis ve Kayıt aşamasını göstermektedir.

33 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ 33 SİSTEMİ (FAALİYET SAHİBİ)

34 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (İL MÜDÜRLÜĞÜ)

35 Yönetmelik uyarınca kirlenmiş saha değerlendirme ve temizleme çalışmalarını yapacak olan kurum/kuruluşların asgari özelliklerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. YETERLİLİK BELGESİ (AMAÇ)

36 Yeterlilik belgesinin geçerlilik süresi beş yıldır. Bu Tebliğ 17/6/2011 tarihinde yürürlüğe girdi Bakanlığımızca 17 firmaya Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yeterlilik Belgesi verilmiştir. Yeterlilik Belgesi ile ilgili iş ve işlemler Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğümüzce takip edilmektedir. YETERLİLİK BELGESİ (MEVCUT DURUM) Yeterlilik Belgesi alan firmaların iletişim bilgilerine Bakanlığımıza ait

37 KİRLENMİŞ SAHALAR BİLGİ SİSTEMİ (HARİTALAR) Toprak kirliliği konusunda farkındalığın arttırılması amacıyla eğitimler düzenlenmiştir. Ayrıca denetim ve komisyon çalışmalarında birlikteliğin sağlanması amacıyla Denetim Rehberi ve Komisyon Rehberi hazırlanmıştır. Kirlenmiş sahaların temizlenmesine ilişkin yöntem ve teknoloji seçimine yönelik bilgilerin yer alacağı el kitapçığı hazırlanmıştır.