Şubat 2019 February DOI No: Geliş Tarihi: Kabul Tarihi:
|
|
- Gül Yazar
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Şubat 2019 February 2019 Yıl 12, Sayı XXXVIII, ss Year 12, Issue XXXVIII, pp DOI No: Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: MOLLA İSÂM VE MANZÛMETU L-ELĞÂZİ N-NAHVİYYE ADLI ESERİ Ahmet TEKİN 1 Özet Molla İsâm, Abdulmelik b. Cemaliddîn el- İsâmî b. Sadriddîn b. İsâmiddîn el-isferâyinî, ilmin merkezi sayılan bir ailenin çocuğu olarak 978/1570 senesinde Mekke de dünyaya gelmiştir. Daha küçük yaşlardan beri babası ve amcasının yanında Arapça eğitimine başlayan Molla İsâm, birçok âlimin rahle-i tedrisinden geçmiştir. Büyük fedakârlıklarla bitirdiği talebelik hayatından sonra ilim tedrisatıyla iştigal etmiş, ünü etrafa yayılmış ve ilim ehlinin teveccühünü kazanmıştır. Bütün zamanını ilme ayıran Molla İsâm, elli sekiz yıllık gibi kısa bir ömre çoğunluğu Arap diliyle ilgili altmıştan fazla eser ve yüzlerce talebenin eğitimini sığdırarak 1037/1628 tarihinde Medine de vefat etmiştir. Onun bu eserlerinden biri Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye isimli risalesidir. Bu risale kırk beyitten oluşup kırk dokuz bilmece içermektedir. Bu bilmeceler, dilciler arasında yaygın olmayan nahiv meseleleri, şaz ve nadir kullanımlar, çoğunluğun görüşünün hilafına olan konular ve pek de bilinmedik Arap kabilelerinin lügatlarından ibarettir. Bu çalışmada Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye, adlı eseri hakkında bilgi verilmiştir. Nahiv bilmeceleriyle alakalı olan bu esere geçmeden önce çalışmanın giriş kısmında luğaz konusu ele alınmış ve bu kelimenin 1 Bu makale, 7-10 Aralık 2017, tarihinde Mardin de düzenlenen I. Uluslararası Kültür ve Medeniyet Kongresinde Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğazi n-nahviyye Adlı Eseri başlığı ile sunulan ve daha sonra tam metin olarak basılan tebliğin içeriğinin geliştirilerek ve kısmen de değiştirilerek üretilmiş halidir. ORCİD ID: [1]
2 Ahmet TEKİN sözlük ve ıstılahî anlamları üzerinde durulmuştur. Bununla birlikte Arap edebiyatı ve gramerinde luğazın başlangıcı hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Molla İsâm ın bu manzumesini açıklamak için kaleme aldığı Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n-nahviyye, ismindeki şerhine kısaca değinilmiştir. Buna ilaveten Molla İsâm ın luğazlarını oluştururken esas aldığı nahiv ilminin ilkeleri hakkında da bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Molla İsâm, Luğaz, Manzûmetu l-elğazi n-nahviyye, Arap Dili. Mollah İsâm and His Work with the Name of Manzumetu l- Elğâzi n-nahviyye Abstract İsâm Abdulmelik b. Cemaliddîn el- İsami b. Sadriddîn b. İsamiddin el- İsferâyinî The Mollah was born in Mecca as a child of a family, which was accepted as the center of science, in 978/1570. İsam The Mollah who started Arabic training with his father and uncle from the smaller ages received the training from many scholars. After his discipleship life that he finished with the great sacrifices, his famous spread and he gained the scholars complaisance. İsam The Mollah who made all of his time died in Madinah in 1037/1628 as he had more than sixty works and hundreds of disciples training in his short life as being fifty eight years. One those works belonging to him is the booklet with the name of Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye. This booklet consists of forty couplets and includes forty nine riddles. These riddles are nothing more than the syntax issues which are not common among the linguists, exceptional and rare usages, the subjects which are contrary to the view of majority and the wordbooks of Arabic tribes which are unknown well. In this study, the information was given about İsam The Mollah and his work with the name of Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye. The subject of poetic riddles in the introduction section of study was considered before starting this work related to the syntax riddles, and this word s lexical and technical meanings were emphasized. Furthermore, the information was given about the beginning of poetic riddle in The Arabic literature and grammar. Moreover, İsam The Mollah s comment with the name of Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n- Nahviyye that he wrote it in order to explain his poem was mentioned briefly. [2]
3 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Furthermore, the information was given about the principles of syntax science that İsam The Mollah based it as making his poetic riddles. Key Words: Molla İsâm, Poetic Riddle, Manzûmetu l-elğazi n-nahviyye, Arabic Language. Giriş Bilmece kültürü diğer dillerde olduğu gibi Arapçada da vardır. Bilmecenin Arapça karşılığı luğazdır. Luğz (,(الل غ ز lağz ( (الل غ ز ve luğaz sözlükte, bir şeyi ters yüz etmek, gizlemek, açığa çıkarmanın (الل غ زز ( masdarıdır. fiilinin ل غ زز aksine kapalı bırakmak gibi anlamlara gelen Buna göre lugaz, anlamı kapalı bırakılan ve birbirine benzeyen söz anlamına gelmektedir. (el-cevherî, 1987, III, 894; İbn Manzûr, 1994, V, 405; Ergin, 2017: 176; Usta, 2009: 160). Luğeyza ( ا (الل غ ي زز ise çöl faresinin onu avlamak isteyenlerden kendini gizlemek için yer altında dolambaç şeklinde çukur kazmasıdır. Çöl faresinin dolambaç şeklinde kazdığı çukura da ( (األل غ ززز denir. İlğaz ( ل غ ززز (اال ise konuşmacının ifadelerini dolaylı bir şekilde muhataba aktarmasıdır. (İbn Fâris, 2011, II, 480; İbn Sîde, 1996, II, 302; el-cevherî, 1987, III, 895). Luğaz, ıstılahta ise, Sözün maksadını gizlemek, şaşırtmalı söz söylemek, bilmece, zekâ oyunu şeklindeki anlamlara gelmektedir. (el- Cezâirî, 1303, 57). Molla İsâm (ö. 1037/1627) da luğazı Dinleyicinin kolaylıkla çözemeyeceği şekilde sözün maksadını gizlemek şeklinde tanıtmıştır. ( Molla İsâm, 2000: 32). Luğazın Arap edebiyatında ortaya çıkışıyla ilgili farklı hususlar söylense de Cahiliye ve Emevîler dönemi şairlerinin divanlarında ve yine bu dönemlere ait seçme şiirleri içeren koleksiyonlarda luğaza hemen hemen hiç rastlanılmamıştır. İlk luğaz örnekleri Hammad er- Râviye'nin (ö. 155/771) bazı beyitlerinde bulunmuştur. Luğazın yavaş yavaş şiirde müstakil bir konu olarak gelişmesi ve sıkça söylenmesi ise Abbâsî dönemiyle birlikte görülmüştür. (Toprak, 2001: 98). [3]
4 Ahmet TEKİN Arap edebiyatında daha ziyade luğz (elğâz) ve ülğuze terimleri kullanılmıştır. Eski Arap belağat ve edebiyat âlimleri luğazla eş veya yakın anlamlı muhâcât, uhcuvve, uhciyye, ehâcî, huceyyâ, ta miye, muammâ, mugâlata, uğlûta, lahn, melâhin, muâyât gibi terimler de kullanmışlardır. Edebiyatta ve özellikle şiirde bir sözü, kavramı açık bir dille anlatma yerine onu ima eden ifadeler kullanarak şiiri, sözü, bilmece hatta bazen bir muamma şekline sokmaya ilgâz, böyle şiire, söze de lugaz veya luğz adını vermişlerdir. (el-cezâirî, 1303, 57). Ancak bunun edebi zevki okşayacak tarzda icra edilmesi şarttır. Müteahhir dönem âlimleri önceleri lugaz kapsamında yer alan muammayı isim bilmecelerine hasretmişlerdir. İlk olarak Arap edebiyatında ortaya çıkmakla birlikte zaman içinde Türk ve Fars edebiyatında da bu türde pek çok eser kaleme alınmıştır. (Durmuş, 2003: 222; Kılıç, 2015: 37). Luğazın nahiv ilminde ortaya çıkışı nahiv ilminin ortaya çıkışıyla paralellik arz etmektedir. Nitekim bu ilmin öncülerinden olan Halil b. Ahmed in (ö. 175/791) şöyle dediği aktarılmaktadır: Bir A râbînin diğer bir A râbîye Belesus hakkında o nedir dediğini gördüm. Soru sorulan kişi de onun bir kuş türü olduğunu söyleyince bu sefer soruyu soran kişi bunun çoğulu nedir dedi, bunun akabinde soru sorulan kişi bunun çoğulunun ب ل ن ص ززى olduğunu söyledi. Hâlbuki adam sorusunu مزززز الصلصززززال لنصزززز الصلنصززززى şeklinde lüğaz formatında sorsaydı lüğaz yapmış olurdu. (İbn Manzûr, 2013: IV, 460; Suyûtî, 1998: I, 460). Halil b. Ahmed in öğrencisi olan Sîbeveyh (ö. 180/796) de meşhur el-kitab adlı eserinde sarahaten olmasa da nahiv luğazlarına فقزز لااه ززي م لززن كززيم لفززا ما ززاف işaret etmiştir. Sîbeveyh, dilcilerin Mavsûf olduğu halde üzerinde sükût edilemeyen bir ال لسززفل هليزز فقيزي ل:زز ه يز ي لزز ل:ز ال زيي şey gördünüz mü şeklindeki bir soruyu "ال زززي" ل ززز لقالززز ه "لززز ل:ززز "ي لال لأزززا لسزززفل هلزززى "لززز ل:ززز " Evet لزز ل:زز ال ززي ifadesindeki ال ززي kelimesi ل:زز nın sıfatı olduğu halde ل:ززز nın üzerinde durulamamaktadır şeklinde cevapladıklarını [4]
5 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri söylemiştir. (Sîbeveyh, 1988: II, 106). Daha sonra nahiv lüğazları adlı ilim gelişmiş ve bu hususta pek çok dilci, eser kaleme almıştır. (Molla İsâm, Tarih Yok: 8-10). Luğâz ilmi, zihinlerin berraklaşması için bir vesile olup tembel veya ilgisiz öğrencilerin derslerden bıkmasını önlemek için çeşitlilik sağlayan bir unsurdur. Pedagoglara göre luğâz ilmi, öğretimi daha da eğlenceli hale getirmektedir. Bu bakımdan luğazla öğretme sistemi modern eğitim sisteminin aradığı ve hatta meylettiği bir yoldur. Gerek fakihler ve edipler gerekse şairler ve bunların dışındaki ilim erbabı luğâz ilmi yoluyla ilmi hedeflerini gerçekleştirmişlerdir. Şöyle ki, kişiyi usandırmamaya dikkat ederek, aklın konuları daha iyi anlaması için meseleleri anlatma yolunu luğâz vesilesiyle çeşitlendirirler. Bunun yanında luğaz, aklı güçlendiren ve kişiye deneyim kazandıran özel sanatlardandır. Kendisiyle meşgul olana çok alıştırma sonucunda tecrübe ve problemleri çözme konusunda hızlı algılama yeteneği kazandırır. Ayrıca luğâz meselelerinin, soru soranın rumuzlu/gizli hedefleriyle nefsi hareketlendirip, duyguları canlandırdığı ve meselelerin cevaplarını bulmak için motivasyonu güçlendirdiği de söylenenler arasındadır. ( Usta, 2009: ). 1. Molla İsâm 1.1. Hayatı Tam adı Abdulmelik b. Cemâliddîn el- İsâmî b. Sadriddîn b. İsâmiddîn el-isferâyinî olup, İslam âleminin tanınmış dilcilerinden olan İsâmuddîn el-isferâyinî nin (ö. 945/1538) torunu olan Cemâluddîn el- İsâmî nin oğludur. (Ebû l-ma âlî, 1990: III, 308; el-muhibbî, 1867: III, 87-88). Eserlerinde tahkikat ve araştırmaya önem vermesi, farklı görüşleri sunup tahlil etmesi ve luğaz formatındaki meseleleri çözmesi gibi özellikleri sebebiyle kaynaklar onun için İmam, allâme, muhakkik, müdekkik ve hâtemu l-muhakkıkîn gibi sıfatlar kullanmıştır. (İbn Ma sûm, 1324: 123). Bununla birlikte Molla [5]
6 Ahmet TEKİN lakabıyla anılan Abdulmelik b. Cemâliddîn, babası Cemâluddin el- İsâmî ye nisbetle kaynaklarda onun için el- İsâmî nisbesi kullanılmıştır. (el-muhibbî, 1867: III, 87-88; Tahrânî, 1936: IX/III, 725). Molla İsâm, ilmin merkezi olarak kabul edilen bir ailenin çocuğu olarak 978/1570 senesinde Mekke de doğmuştur. (Kehhâle, Tarih Yok: VI, 181). İlk eğitimini babası ve Hefîd/torun lakabıyla meşhur olan amcası ( İsâmuddîn el-isferâyinî nin torunu olduğundan ötürü) kadı Alî b. Sadriddîn den almıştır. (Ziriklî, Tarih yok: VI, 181). Molla İsâm, bahsi geçen şahıslar dışında da aşağıda isimleri verilen birçok hocadan farklı ilim şubelerinden dersler almıştır. Mütevazı ve sağlam karakterinden dolayı alanında hızlı bir şekilde ilerlemiş ve uzak diyarlardan ilim talebelerinin kendisine yöneldiği bir müderris olmuştur. (el-muhibbî, 1867: III, 88). Talebelik hayatından sonra müderrisliğe başlayan Molla İsâm, dil, mantık, aruz ve hadis usulüne dair verdiği derslerle birçok talebe yetiştirmiş ve bunun neticesinde Hicaz bölgesinde büyük bir üne kavuşmuştur. Molla İsâm, ilme olan merakından dolayı insanların arasına fazla karışmamayı yeğlemiş ve vaktinin tümünü ders verme, araştırma ve telif işlerine ayırmıştır. (el-muhibbî, 1867: III, 88; Kehhâle, Tarih Yok: VI, 181). Vaktini gayet verimli bir şekilde değerlendiren Molla İsâm, henüz elli sekiz yaşında iken ardında zengin bir ilim mirası bırakarak 1037/1628 tarihinde Medine de vefat etmiştir. (Molla İsâm, 2000: 5; İsmail Paşa el-beğdâdî, Tarih yok: III, 288) Eserleri Molla İsâm, dil, edebiyat, aruz, mantık ve hadis usulü ilimlerine ilgi duymuş ve bu alanlarda derinleşip eserler telif etmiştir. Nitekim onun, bahsi geçen alanlarla ilgili altmıştan fazla eser kaleme aldığı söylenmektedir. (el-muhibbî, 1969: III, ). Arap olmayan dilcilerin geleneğinde olduğu gibi onun bu çalışmalarının çoğu medreselerde ders kitabı olarak okutulan birçok klasik metne yazdığı şerh ve haşiye şeklindedir. Kaynaklarda isimlerine ulaşabildiğimiz müellife ait eserler şunlardır: [6]
7 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Haşiye ala n-nazmi ş-şumunî, Muhammed e ş-şumunî (ö. 861/1457), İbn Hacer el- Askelânî nin (ö. 852/1449) Nuhbetu l-fiker adlı hadis usulünü manzum bir şekilde telif etmiş ve Molla İsâm da onun bu nazmı için Haşiye ala n-nazmi ş-şumunî isimli haşiyeyi yazmıştır. el-kâfî l-vâfî bi İlmi l-kevâfî, Molla İsâm ın bu eseri, aruz ilmine dair olup Adnân Umer el-hatib tarafından tahkik edilerek 2009 senesinde Dımaşk ta basılmıştır. Şifau s-sudûr bi Şerhi ş-şuzûr, bu eser, İbn Hişâm el-ensârî nin Şuzûru z-zeheb adlı telifini açıklamaya yöneliktir. (Kehhâle, Tarih Yok: VI, 181). Molla İsâm ın bu eseri, Muhammed Seyyid Ahmed Muhammed Kurûse tarafından Ezher Üniversitesinde tahkik ve tahlil yöntemiyle doktora tezi olarak çalışılmış ve 1985 senesinde neşredilmiştir. (Bkz. Erişim Tarihi, ). Şerhu İsağûcî, Molla İsâm ın bu çalışması, mantık ilmine dair olan İsağûcî adlı eserin şerhidir. (Gelenbevî, 2017: 10). Teshîlu l- Urûd ila İlmi l- Arûd, müellifin bu eseri Aruz ilmiyle alakalıdır. (Kâtib Çelebi, 1941: I, 404). Bulûğu l-ereb min Kelâmi l- Arab, nahiv ilmine dairdir. Risale fi Tahrîmi d-duhan, Molla İsâm, bu çalışmasında sigaranın zararlarını ve âlimlerin sigaranın haram olup olmadığı hakkındaki ihtilaflı görüşlerini ele almaktadır. (Ziriklî, 2002: IV, 157). Molla İsâm ın bu eseri, 2010 da Nurettin Muhtar Acar tarafından Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Bu eserin bir nüshası Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi 06 Hk 4212/1 numara ile arşivlenmiştir. Kitabın ölçüsü, 195x x59 mm olup her bir varakı 21 satırdan oluşmaktadır. Yazı türü nesih olan bu eserin kâğıt türü ise haç filigranlıdır. (Detaylı bilgi için bkz. YEK, Erişim Tarihi, ) Şerhu l-irşâd fi n-nahv, Molla İsâm, bu eserinde Sa duddîn Taftâzânî nin (ö.792/1390) el-irşâdu l-hâdî adlı kitabını şerh etmektedir. (Kehhâle, Tarih Yok: VI, 181). Bu eser, Taftâzâni nin, Havarizm de 778 de oğlu Hadi için yazmış olduğu bir nahiv kitabıdır. [7]
8 Ahmet TEKİN Ayrıca bu eseri Hasan Şazelî Ferhud, (Riyad 1984) ve Abdulkerîm ez- Zebidî (Cidde 1985) tahkik etmişlerdir. (Özcan, 2008: 217). İs afu l-halîl bi Zubdeti t-teshîl, Molla İsâm, bu eserini Teshîlu l- Urûd ila İlmi l- Arûd adlı çalışmasından oluşturmuştur. Buğyetu l- Amil min Tahkîki l- Avâmil, nahiv ilmine dairdir. Bulûğu l- Ereb fi Tahkîki İsti ârâti l- Arab, bu eser, Ebû l-kâsım el-leysî es- Semerkandî nin Risâletu l-isti âre sinin (er-risâletu s-semerkandiyye) veciz bir şerhidir. Molla İsâm, Samarkandî nin bu eseri üzerine biri kısa diğeri geniş olmak üzere iki şerh yazmıştır. Geniş olan şerhin adı ise Şerhu Bulûği l-ereb fi Tahkîki İsti ârâti l- Arab dır. Bulûğu l- Merâm min Halli l-katri li İbn Hişam, bu eser, İbn Hişam ın (ö. 761/1360) Katru n-nedâ adlı eserini şerh etmektedir. (el-muhibbî, 1867: III, 87; İsmail Paşa el-beğdâdî, Tarih yok: III, 288). Haşiye ala Şerhi t-tahrîr, bu eser, Kutbuddîn er-râzî nin (ö. 766/1365) Tahrîru l-kavâ idu l-mantikiyye fi Şerhi ş-şemsiyye adlı eserinin haşiyesidir. Haşiye ala Şerhi l- İsâm ala l-kâfiye, Molla İsâm, bu çalışmasında dedesi İsâmuddîn el-isferâyînî nin İbnu l- Hâcib in (ö. 646/1249) el-kafiye si üzerine yazdığı şerhini açıklamaktadır. (Molla İsâm, 2009: 11-12). Haşiye ala Şerhi'l-Kavâ id, Molla İsâm ın bu eseri, Mûsilu t-tullâb ın haşiyesidir. Mûsilu t-tullâb, Halid el-ezherî ye (ö. 905/1500) ait olup İbn Hişam ın el-i râb an Kavâ idi l- İ râb adlı çalışmasının şerhidir. Bu eserin bir nüshası İstanbul daki Köprülü yazma eser kütüphanesi Hafız Ahmed Paşa koleksiyonunda 34 Ha 333/7 arşiv numarasıyla bulunmaktadır. 82 sayfadan ibaret olan bu eserin Muhammed b. Abdunnebî tarafından istinsah edildiği söylenmektedir. (Bkz. YEK, erişim tarihi, ). Şerhu l-acurûmiyye, bu eser, İbn Acurûm un (ö.723/1323) nahiv ilmine dair kaleme aldığı el-acurûmiyye adlı çalışmasının şerhidir. el-i râb an Avâmili l-i râb, (nahiv ilmine dairdir.) Şerhu l- İ râb an Avâmili l-i râb, Molla İsâm, bu eserinde el-i râb an Avâmili l-i râb adlı eserini şerh etmiştir. (İsmail Paşa el-beğdâdî, Tarih yok: I, 153; Molla İsâm, 2018: 4). [8]
9 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Şerhu l-hazreciyye, Adını yazarının nisbesinden alan bu eser, yedinci/on üçüncü yüzyıl âlimlerinden olan Ebû l-hasan Diyâuddîn Alî b. Muhammed b. Yûsuf b. Afîf es-sa îdî el-hazrecî nin aruz ilmine dair olan el-hazreciyye metninin şerhidir. (Molla İsâm, 2009: 14). Bu eserde Halîl b. Ahmed in (ö. 175/791) ortaya koyduğu aruz sistemiyle kafiye hakkındaki bilgiler muhtasar olarak nazmedilmiştir. (Topuzoğlu, 1998: 146). Şerhun ala z-zencânî, Molla İsâm, bu eseri İzzuddin Ebû l- Fedâil İbrahim b. Abdilvehhâb e z-zencânî nin (ö. 655/1257) sarf ilmine dair et-tasrîfu z-zencânî ( İzzî) adlı eseri şerh etmek için kaleme almıştır. Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye, Molla İsâm ın bu eseri nahiv bilmecelerine dair olup kendisi tarafından şerh edilmiştir. Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n-nahviyye, Molla İsâm ın bu eseri, 2000 senesinde Prof. Dr. Huseyin Alî el-bevvâb tarafından edisyon kritiği yapılarak basılmıştır. Bu eser, nahiv ilmine dair bilmeceleri konu edinen Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye adlı metni açıklamaktadır. Söz konusu eser, aynı şekilde Ezher Üniversitesinde hoca olan Abdulhafiz Hasan Mustafa el- Asîlî tarafından da tahkik ve tahlil edilmiştir. Yapılan inceleme neticesinde Abdulhafiz Hasan Mustafa el- Asîlî nin tahkikinin bir öncekinden daha derinlikli olduğu tespit edilmiştir. (Molla İsâm, 2009: 10-16). 1.3.Hocaları Her âlimde olduğu gibi Molla İsâm ın da yetişmesinde ciddi bir hoca emeği söz konusu olmuştur. Molla İsâm ın çeşitli ilimleri öğrendiği ve rahle-i tedrisinde bulunduğu hocaları şunlardır: Ahmed b. Avvâd el-mısrî (ö.?), Ahmed b. Kasım el- İbâdî (ö.994/1585). Abdurraûf el-mekkî (ö. 984/1576), Abdurrahman b. Hatîb eş-şerbînî (ö. 1014/1605). eş-şerbînî, aynı zamanda 1010/1601 senesinde Molla İsâm a icazet vermiştir. Abdulkerîm b. Muhibbiddîn el-kutbî (ö. 1014/1605). Alî b. Sadriddîn el-hefîd (ö. 1007/1598) ve babası [9]
10 Ahmet TEKİN Cemaluddîn b. Sadriddin. (Molla İsâm, 2009: 7-8; el-muhibbî, 1867: III, 87; Ziriklî, 2002: IV, 127) Öğrencileri Molla İsâm, başta oğulları Yahya b. Abdilmelîk el- İsâmî (ö. 1074/1663) ve Huseyn b. Abdilmelîk el- İsâmî (ö.?) olmak üzere tedrisat hayatı boyunca birçok talebenin yetişmesine katkı sunmuştur. Onun rahle-i tedrisinden geçen öğrencilerin bazıları şunlardır: Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-heysemî (ö. 1041/1631). Ahmed b. Muhammed b. Şeyh Alî el-yemenî (ö. 1045/1635). Muhammed b. Abdilmun im et-tâifî (ö. 1052/1642). Muhammed b. Allân es-siddîkî (ö. 1057/1647). Ebû s-su ûd el-kâzrûnî el-medenî (ö. 1058/1648). İbn Ya kûb Tâcuddîn b. Ahmed el-malikî (ö.1066/1655). Hanifuddîn el- Murşidî (ö. 1067/1656). Muhammed Kibrît b. Abdillah b. Muhammed (ö. 1070/1659). Alî b. Ebî Bekr b. Cemâluddîn el-ensârî (ö. 1072/1661). Abdullah b. Sa îd Bakşîr el-mekkî (ö. 1076/1665). Fadl b. Abdillah et-taberî (ö. 1084/1673). Ahmed b. Abdillah el-medenî (ö. 1092/1681). Sadık Padişah b. Emirşah (ö. 1099/1687). Muhammed el- Esedî (ö.?). (Molla İsâm, 2000: 5; 2009: 7-8; 2018: 19-20; Kehhâle, Tarih Yok: III, 87; el- İsâmî, 1998: IV, ). 2. Manzûmeti l-elğazi n-nahviyye Adlı Eseri Bu risale kırk beyitten oluşmaktadır. Söz konusu beyitlerin ilki risalenin önsözü, sonuncusu da sonuç kısmını teşkil etmektedir. Eserdeki bilmecelerin sayısı kır dokuzdur. On altı ve yirmi dördüncü beyitlerin her birinde üçer bilmece, dört, on iki, on dört, on yedi, on sekiz, on dokuz ve otuz ikinci beyitlerinin her birinde ikişer bilmece diğerlerinde de birer bilmece bulunmaktadır. Bu bilmeceler, gramerciler arasında yaygın olmayan nahiv meseleleri, şaz ve nadir kullanımlar, çoğunluğun görüşünün hilafına olan konular ve pek de bilinmedik Arap kabilelerinin lügatlarından ibarettir. (Molla İsâm, 2000: 5; Tarih yok: 37). [10]
11 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Molla İsâm, bilmecelerini genellikle ززي, لزز ي ve مزز gibi soru yapılarıyla okuyucuya yöneltse de bazen يفزز ت ن ص ي ف زز ve ف ن نزز gibi ifadeler de kullanmaktadır. O, bu eserinde nahiv konularının sıralamasını dikkate almamıştır. Bunun dışında eserin Nahiv bilmeceleri isminde olmasına rağmen eserde iki tane sarf bilmecesi de yer almaktadır. Birincisi fiillerin tasğire uğraması ikinci de isimlerin te kid nûnuyla kullanılmalarıdır. (Bkz. Molla İsâm, 2000: 9, 22). Molla İsâm, bu eseri için Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n-nahviyye isminde bir şerh telif etmiştir. O, bu şerhinde bilmecelerini ilk önce veciz ve anlaşılır bir ifadeyle açıklamakta ardında da bilmecesinin dayandığı şahitleri sıralamaktadır. Aynı beyitin içinde birden fazla bilmece yer almışsa o, ilk geçen bilmecenin açıklamasını yaptıktan sonra ikinci bilmeceyi açıklamaktadır. Aynı beyitin içinde yer alan bilmeceler bazen iki farklı nahiv ل ل زز زز ف ي ل :زز İsâm, konusuyla alakalı olabilmektedir. Örneğin Molla in fiili nerede hazfedilmiş ve ل ال غ ي ززل ذ ن لم أ عاه الر زز لد حزز ززا "ل " " amelin bütün şartlarına haiz olduğu halde nerede işlevsiz "ذ ن kalmıştır? Beyitinde iki farklı bilmeceyi bir arada sunmuştur. Bilmecenin başındaki ف ي ل :ززز kelimesindeki zamir bir önceki beyitte geçen ve cezm edatlarından olan " e "ل زز ait olup onunla cezme uğramış fiilin hazfi sorulmaktadır. Beyitin sonunda da nasb edatlarından olan " "ذ ن nin bütün şartlara haiz olduğu halde amel etmemesi soruluyor. Molla İsâm ın bu yöntemi eserinin tümünde uygulandığı görülmektedir. Bunun dışında o, bilmecelerini açıklarken konuyu fazla dağıtmamakta ve okuyucuyu konuyla ilgisi olmayan açıklamalarla yormamaktadır. (Molla İsâm, 2000: 19-20; Tarih yok: 28) İstişhadı Dil bilgisi kurallarını, kelimelerin yapı ve anlamlarını kanıtlamak üzere doğruluğu kesin olan misaller getirmek anlamında [11]
12 Ahmet TEKİN olan İstişhâd ( (اسنرزززز: kelimesi, sözlükte şahit getirmek, şahit göstermek, hazır bulunmak, görmek, öğrenmek, şâhit olmak, haber vermek ve bildirmek manalarına gelen ك ززز: fiilinden türemiş bir masdardır. İstişhâd lugat, sarf, nahiv ve belâgat ilimlerinde bir kelimenin veya bir ifadenin lafız, anlam ve kullanım doğruluğunu kanıtlamak amacıyla doğruluğu kesin olan nazım ve nesirden örnek vermek anlamına gelmektedir. (Fîrûzâbâdî, 2005: I, 292; İbn Manzûr, 1994: III, ; Zebîdî, 1980: VIII, ; Gemi, 2015: 61). Molla İsâm da diğer dilciler gibi istişhad olgusuna büyük bir önem vermiştir. Söz konusu şahitlerin başında Kur an ve kıraatleri, hadis ve sahabe sözü, şiir, meseller ve Arap lügatleri gelmektedir Kur an ve Kıraatleri Gramerciler, kaleme aldıkları eserlerde dil kurallarının tespitinde kıraâtlerden yararlanmışlardır. Onlar, benimsedikleri görüşleri desteklemek ve karşılaştırmak; tasvip etmedikleri görüşleri ise geçersiz kılmak için öncelikle Kur ân a müracaatta bulunmuşlardır. (Maral, 2019: 257). Söz konusu gramercilerden biri de Molla İsâm dır. Onun, kaynakları arasında mütevatir kıraatler yer aldığı gibi şaz ل ت ن زززال ر ززز فززز ال ززز o, kıraatler de yer almaktadır. Örneğin İhtilafsız bir şekilde nesirde hem fiilde لالفيززي ر زز اذ م بززخا مزز تل زز ر hem de harfte kullanılan tenvin hangisidir bilmecesinin açıklamasında normal şartlarda şiir zarureti olmaksızın fiil ve harfe bitişmesi mümkün olmayan tenvinin nesirde de bunlara bitiştiğini söylemektedir. O, bu iddiasını Zemahşerî nin ثززززز ع س زززززي ي ل عا "Hayır hayır! Yakında bilecekler" (Nebe, 78/5.) ayetindeki زز ع sözcüğünü tenvinli okumasıyla temellendirmektedir. Zemahşerî ye göre bu sözcük red /caydırma için olup ona bitişen tenvin, terennüm tenvinidir Bunun dışında o, aynı şekilde ل ال ي زززي ا ن ال س ززز ر "Geçip gitmekte olan geceye" (Fecr, 89/4.) ayetindeki ل س زز ر fiilinin de tenvinli okunmasını Zemahşerî nin kıraatına dayandırmaktadır. (Molla İsâm, 2000: 15-16). [12]
13 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Hadis İsâmuddîn el-isferâyinî, hadis ve sahabe sözlerini sadece bir ل ل زز مزز العا ززال ال ف ي زز ت ن :زز,O yerde şahit olarak kullanmıştır. nasbeder? "-i mevsule nerede mastariyye " " i gibi م ززز " ه ع ززز ذ س زززا ل bilmecesinin açıklamasını عزززز تفا ززززاا لززززا هلززززيف Nasıl olursanız öyle yönetilirsiniz hadisiyle yapmaktadır. Ona göre " م ززز "-i mevsulenin hadisteki تفا ززاا fiilinden nûn harfini düşürmesi onun mastariyye " " i gibi naspetmesinden kaynaklanmaktadır. (Molla İsâm, 2000: 18). ل ل زز ززل ت ن :زز Molla İsâm ın sahabe sözünden getirdiği şahit ise nesrin neresinde onun gibi "م ن زززى" nin "ذ kardeşi olan " منزززى زززخا işlevsiz bir şekilde gelmiştir Molla İsâm, bir önceki bilmecesinde şart edatlarından olan " nin "ذ bazı yerlerde etkisiz kullanıldığını belirtmektedir. O, bu bilmecesinde ise, " nin "ذ kardeşi olan Hz. nın "م ن زززى" da böyle bir kullanımının olduğunu belirtmekte ve ذ بززز بفززز م زززي سزززي لذ ززز منزززى لقزززا مق مززز ال لسزززع النززز Aişe nin Ebû Bekir, yufka yüreklidir. O, senin yerine geçtiğinde insanlara sesini duyuramaz şeklindeki sözünü şahit olarak getirmektedir. Nitekim ifadedeki لقززا fiili, cezm edatı olan dan "م ن ززى" sonra gelmiş ve ondan etkilenmemiştir. Zira söz konusu fiilin ondan etkilenmesi durumunda 17). İsâm, 2000: şeklinde okunacaktı. (Molla لق Meseller Molla İsâm ın şahitleri arasında mesel az bir yer tutmaktadır. Dolayısıyla o, diğer gramerciler kadar mesellerden istişhadda bulunmamıştır. Zira incelediğimiz kadarıyla o, sadece bir yerde ل ل زز ل ص ززاا بزز تيززال ر İsâm, meselden istişhadda bulunmuştur. Molla sının )ل زز hazfini Şiirin dışında nerede nida سززقاد لزز فزز الن ر زز الالق زز ل gerek görmüşlerdir? bilmecesinin açıklamasını ززصل ليززي ey gece sabah ol [13]
14 Ahmet TEKİN meseliyle yapmaktadır. Nitekim burada nida edatı nesirde olduğu halde hazfedilmiştir. (Molla İsâm, 2000: 21). Söz konusu hazf ise vaciptir. Zira bu ifade, atasözü olup atasözlerinde herhangi bir tasarruf söz konusu değildir. Dolayısıyla mesel, mevridinde (ilkin hakkında söylendiği asıl hali) nasıl kullanılmışsa madribinde de (asıl haline benzeyen ve daha sonra ortaya çıkan ikinci hali) aynı şekilde kullanılmalıdır. Araplar, bu atasözünü bir şeyi çok arzu ettikleri durumlarda söylemişlerdir. (Meselle ilgili detaylı bilgi için bkz. Mufaddal ed-dabbî, 1983: 123) Şiir Gramercilerin en önemli şahitlerinin başında Arap şiiri gelmektedir. Müellif te Arap şiirini önemsemiş ve şahitleri arasında en çok ona yer vermiştir. Ancak istişhadda kullanılan bu şiirler şaz, zaruret ل اس زز ر م زز ر بنززا ر فزز ت ن ص ve nadir türünden olanlardır. Nitekim kendisi de Nûn-i te kid alan isim ve içinde zamir ل مض زززع ر بززز زززعي مس زززن ن ح ل زززز ه barındıran zamirden haber ver bilmecesinin istişhadında şiirini getirirken bunun zaruret ve nadir olan bir ض زز لا الر : ززا ا husus olduğunu belirtmektedir. (Molla İsâm, 2000: 9-10). Molla İsâm, genellikle bilmecelerinin açıklamasında şahit olarak sunduğu şiirlerin sadece istişhadın içinde bulunduğu kıtasıyla yetinmekte ve şairin adını vermemektedir. Molla İsâm ın metodolojisini oluşturan nadir, şaz, yaygın olmayan kaideler ve pek duyulmamış Arap lügatlarını ele alıp luğaz şeklinde sunması onun için ilmî bir eksiklik teşkil etmemektedir. Nitekim bilmece ancak bu tip meselelerden oluşmaktadır. Zira herkes tarafından bilinen bir nahiv kaidesini bilmece formatına sokmanın bir zevki yoktur Kaynakları Molla İsâm, bilmecelerinin açıklamasını yaparken her biri diğerinden önemli birçok dilciden rivayette bulunmaktadır. O, genellikle istifade ettiği kaynakların yazarlarının ismini vermekle yetinmektedir. Söz konusu kaynakların başında İbn Hişâm el-ensârî nin [14]
15 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Muğnî l-lebîb adlı eseri gelmektedir. (Molla İsâm, 2000: 22). Bunun dışında onun kaynakları arasında İbnu l-hâcib (ö.646/1249), (Molla İsâm, 2000: 25). İbn Mâlik (ö.672/1273), (Molla İsâm, 2000: 25). Radî el-esterâbâdî (ö.688/1289), Ebû Hayyân el-endelusî (ö.745/1344), İbn Ukeyl (ö.769/1367), (Molla İsâm, 2000: 20). Demâmînî (ö.828/1424) (Molla İsâm, 2000: ) ve eş-şumenî (ö.872/1467) gibi önemli gramerciler yer almaktadır. (Molla İsâm, 2000: 29-32) Kıyas Yöntemine Başvurması Nahivciler tarafından kural tespit sürecinde ve tespit edilen kuralları savunma, delil ve gerekçelerini izah etme sürecinde en çok başvurulan yöntemlerden biri de İbnu l-enbârî tarafından aralarındaki illet birliği sebebiyle fer i asla hamletmek ve aslın hükmünü fer e uygulamak şeklinde tanımlanan kıyastır. (İbnu l-enbârî, 1971: 93; İnanç, 75). Molla İsâm da diğer gramerciler gibi kıyas yöntemini en az sema kadar önemsemiştir. Zira Arap gramerinin temelini bu iki yöntem oluşturmaktadır. Bununla birlikte gramerciler sema dan daha ziyade kıyasa başvurmuşlardır. Nitekim kurallar oluşturulurken, benzerlik yönüne bakılarak meseleler bir birlerine kiyas edilmiştir. Örneğin Molla İsâm, Şiirin ل ل ززز ل ص زززاا بززز ت ي زززال ر سزززق اد لززز فززز الن ر ززز الالقززز ل dışında nerede nida sının )ل ززز hazfini gerek görmüşlerdir? bilmecesinin nın )ل ززز kimi açıklamasında kiyasa başvurmuştur. O, nida edatı olan beyitlerde kafiyenin düzgün çıkması için hazfedilmesini gayri munsarif bir ismin aynı gerekçeden dolayı munsarif kılınasına kıyas etmiştir. (Molla İsâm, 2000: 21). 3. Molla İsâm a Kadar Yapılmış Luğaz Çalışmaları Molla İsâm dan önce de nahiv bilmeceleri dilcilerin dikkatini çekmiş ve birçok dilci bu hususta eser telif etmiştir. Çoğu gümümüze ulaşmamış bu eserlerin yazarlarının bazıları şunlardır: Ebû Ali el-farisî (ö. 377/978). Rummânî (ö. 384/994). İbn Esed el-fârikî (ö.487/1094). Zemahşerî (ö.538/1143). Ebû'l-Me âlî Sa d b. Alî b. el-kâsım Dellâlu'l- [15]
16 Ahmet TEKİN kutub el-hazîrî (ö. 568/1172). Ebû Muhammed Nâsihuddîn Sa îd b. el- Mubârek b. Alî b. Abdillâh en-nahvî el-bağdâdî (ö. 569/1174). İbnu l- Habbâz (ö. 637/1239). Ebû l-hesen Alemuddîn Alî b. Muhammed b. Abdissamed es-sehâvî, (ö.643/1245). Alî b. Abdillah el-mevsilî (ö. 666/1267). Ebû Bekr el-irbilî (ö. 679/1280). Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdullâh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el- Ensârî el-mısrî (ö. 761/1360). Ebû Sa îd Ferec b. Kâsım b. Ahmed b. Lub (Leys) el-gırnatî et-tağlibî es-sa lebî (ö. 782/1381). Ebû'l-Velîd Zeynuddîn Hâlid b. Abdillâh b. Ebî Bekr el-vakkād el-ezherî (ö. 905/1499). Suyûtî (ö.911/1505). (Molla İsâm, Tarih yok: 8-11; Kemal, 1401: 7-9). Sonuç Zihinsel aktivitelerde bulunmak, öğrenmeyi daha eğlenceli hale getirip sevdirmek ve böylelikle zeki kişilerin melekelerini ortaya çıkarıp onları öğrenmeye teşvik etmek gibi faydaları bulunan luğaz konusunda hem Arap edebiyatında hem de Arap gramerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların bir kısmı nesir türünde verilmişken diğer kısmı da nazım tarzında ortaya çıkmıştır. Nazım tarzında ortaya çıkan çalışmalardan biri de İslam âleminin tanınmış dilcilerinden olan Molla İsâm ın Manzûmetu l-elğazi n-nahviyye adlı risalesidir. Kırk beyitten oluşan bu eserdeki beyitlerin ilki risalenin önsözü, sonuncusu da sonuç kısmını teşkil etmektedir. Risaledeki bilmecelerin sayısı kır dokuzdur. On altı ve yirmi dördüncü beyitlerin her birinde üçer bilmece, dört, on iki, on dört, on yedi, on sekiz, on dokuz ve otuz ikinci beyitlerinin her birinde ikişer bilmece diğerlerinde de birer bilmece bulunmaktadır. Molla İsâm, bu manzumesinde nahiv ilmiyle alakalı konuları bilmece tarzında ele almıştır. Onun bu bilmeceleri gramerciler arasında yaygın olmayan nahiv meseleleri, şaz ve nadir kullanımlar, çoğunluğun görüşünün hilafına olan konular ve pek de bilinmedik Arap kabilelerinin lügatlarından ibarettir. Molla İsâm, bilmecelerini temellendirirken, Kur an ve kıraatleri, hadis, Arap şiiri, meseller, sema ve kıyastan yararlanmıştır. Molla İsâm, bu esere Şerhu Manzûmeti l- Elğâzi n-nahviyye isimli bir şerh yazmıştır. Söz konusu manzume [16]
17 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri şerhiyle birlikte Prof. Dr. Huseyin Alî el-bevvâb tarafından edisyon kritiği yapılarak basılmıştır. Bununla birlikte Ezher Üniversitesinde hoca olan Abdulhafiz Hasan Mustafa el- Asîlî de Şerhu Manzûmeti l- Elğâzi n-nahviyye isimli eseri tahkik ve tahlil etmiştir. el- Asîlî nin tahkikinin bir öncekinden daha derinlikli olduğu tespit edilmiştir. KAYNAKÇA el-cevherî, İsmail b. Hammâd, (1987), Tâcu l-luğa ve Sıhâhu l- Arabiyye, (Thk: Ahmed Abdülğafûr Attâr), 4. Baskı, Dâru l- ilm lil-melâyîn, Beyrut. el-cezâirî, Tahir b. Salih b. Ahmed, (1303), Teshîlu l- Mecâz ilâ Fenni l-mu ammâ ve l-mecâz, 1. Baskı, Suriye. ed-dabbî, Ebû l- Abbâs Mufaddal b. Muhammed b. Ya lâ el-kûfî, (1983), Kitâbu l-emsâl, 2. Baskı, Dâru r-râidu l- Arabî, Beyrut. Durmuş, İsmail, (2003), Lugaz, DİA, C. 27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Ankara. Ergin, M. Cevat, (Bahar2017), Arap Dilinde Luğazlar Üzerine, SBARD, s. 29, s Ebû l-ma alî, Muhammed b. Abdirrahman, (1990), Divânu l-islâm, (Thk: Seyyid Kerevî Hasan), 1. Baskı, Daru l- Kutubi l- İlmiyye, Beyrut. Ebû l-huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-râzî el-kazvînî el-hemedânî, (2011), Mu cemu Mekâyîsi l-luga, (Thk: İbrâhîm Şemsuddîn), 3. Baskı, Dâru l- Kutubi l- İlmiyye, Beyrut. [17]
18 Ahmet TEKİN Gelenbevî, Şeyhzâde Ebû l-fath İsmâil b. Mustafa, (2017), Şerhu Îsâğûcî fî l-mantik, (Thk: Ahmed Ferîd el- Mezîdî), 1. Baskı, Dâru l-kutubi l- İlmiyye, Beyrut. Gemi, Ahmet, (2015), el-mevsılî nin el-ihtiyâr Adlı Fıkıh Kitabında Geçen Şevâid Beyitlerin Çözümlenmesi, Artuklu Akademi: Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimer Fakültesi Dergisi,, cilt: II, sayı: 1, s İbnu l-enbârî, Ebu l-berekât Abdurrahman, (1971), Luma u l- Edille fî Usûli n-nahv (Thk: Sa îd el-afgânî), 2. Baskı, Dâru l-fikr, Beyrut. İbn Manzûr, Ebû l-fadl Muhammed b. Mukerrem, (1994), Lisânu l- Arab, 3. Baskı, Dâru Sâdir, Beyrût. İbn Ma sûm, Sadruddîn Alî Hân b. Nizâmiddîn Ahmed b. Muhammed el-huseynî el-medenî, (1324), Sulâfetu l-ʿasr fî Mehâsini ş-şu arâ bi-kulli Mısr, 1. Baskı, Mektebetu l-hancî, Mısır. İbn Sîde, Ebû l-hasan Alî b. İsmâîl ed-darîr el-mursî, (1996), el-muhassas, 1. Baskı, (Thk: Halil İbrâhîm Ceffâl), Dâru İhyau t-turâsi l-arabî, Beyrut. İnanç, Yonis, (2015), Teşekkül Sürecinde Nahiv-Kıraat İlişkisi, (Basılmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. İsmail Paşa el-beğdâdî, (Tarih yok), Îdâhu l-meknûn fi z-zeyli Ala Keşfi z-zunûn an Esâmi l-kutubi ve l-funûn, (Thk: Rıfat Bilge), 1. Baskı, Dâru İhyau t-turâsi l-arabî, Beyrut. el- İsâmî, Abdulmelik b. Huseyn b. Abdilmelîk el- Mekkî, (1998), Simtu'n-Nucûmi l- Avâlî fî Enbâi l-avâil ve t- Tevâlî, (Thk: Adil Ahmed Abdulmevcûd- Alî Muhammed Mu avvid), 1. Baskı, Daru'l-kutubu'l- İlmiyye, Beyrut. [18]
19 Molla İsâm ve Manzûmetu l-elğâzi n-nahviyye Adlı Eseri Kâtib Çelebi, (1941), Keşfu z-zunûn ʿan Esâmi l-kutub ve l-funûn, 1. Baskı, Mektebetu l-musennâ, Bağdat. Kehhâle, Ömer Rıda, (Tarih Yok), Mu cemu l-muellifîn, 1. Baskı, Muessesetu r-risâle, Beyrut. Kemal, Abdulhayy, b. Hasan, (1401), el-ehâcî ve l- Elğâzu n-nahviyye, 2. Baskı, Taif. Kılıç, Muhammed Tayyib, (Bahar 2015), Bir Fıkıh Edebiyatı Türü Olarak Elgâz-ı Fıkhiyye (Fıkıh Bilmeceleri/ Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt (األلغزز الفق:يزز 17, sayı 1, s Maral, Cüneyt, (2019), Kur ân Tefsirinde Dilbilimsel Yöntem, 1. Baskı, İlahiyat Yayınları, Ankara. Molla İsâm, Abdulmelik b. Cemaliddin, (2009), el- Kâfî l-vâfî bi İlmi l-kevâfî, (Thk: Adnan Umer el-hatib), 1. Baskı, Daru t-takva, Dimaşk , (2000), Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n-nahviyye, 1. Baskı, (Thk: Ali Hüseyin el-bevvâb), Riyad , (Tarih yok) Şerhu Manzûmeti l-elğâzi n- Nahviyye, 1. Baskı, (Thk: Abdulhafiz Hasan Mustafa el- Asîlî), Kahire , (2018) el-i râb an Avâmili l-i râb ve Şerhuhu, 1. Baskı, (Thk: Ahmed Receb Ebû Sâlim), Daru l- Kutubi l- İlmiyye, Beyrut. el-muhibbî, Muhammed Emin b. Fadlillah b. Muhibbiddin b. Muhammed, (1867), Hulâsetu l-eser fi A yâni l- Karni l-hâdi l- Aşar, 1. Baskı, el-matba atu l-vehbiyye, Mısır (1969), Nafhatu r-reyhane, (Thk: Abdulfettah Muhammed el-hulv), 1. Baskı, el-matba atu l-vehbiyye, Mısır. [19]
20 Ahmet TEKİN Özcan Halil, (Güz 2008), Sa deddîn et-taftazânî ve İrşadu l-hâdi Adlı Eseri, Harran Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 20, s Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Usmân b. Kanber el-hârisî, (1988), el-kitâb, (Thk: Abdusselam Muhammed Harun), 3. Baskı, Mektebetu l-hancî, Kahire. Suyûtî, Ebû l-fadl Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, (1998), el-muzhir fî Ulûmi l-luga ve Envâ ihâ, (Thk: Fuad Ali Mansur), 1. Baskı, Daru l-kutubi l- İlmiyye, Beyrut. Tahrânî, Ağâ Büzürg-i, (1936), ez-zerî a ilâ Tesânifi ş- Şi â, 3. Baskı, Dâru l-edvâ, Beyrut. Toprak, M. Faruk, (Güz 2001), Klâsik Arap şiirinde Luğaz, Nüsha dergisi, s.3, s Topuzoğlu Tevfik Rüştü, (1998), el-hazreciyye, DİA, C.17, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları İstanbul. Usta, İbrahim, (Yaz 2009), Arap Dilinde Lüğaz/Elğaz Kültürü, Jass, s. 1, s Ziriklî, Hayruddîn, (2002), Kâmusu t-terâcim li Eşheri'r-Ricâl ve'n-nisâ (el-a lam), 15. Baskı, Dâru l-melâyîn, Beyrût. ez-zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-huseynî, (1980), Tâcu l- Arûs min Cevâhiri l-kâmûs, (Thk: Kmoisyon), 1. Baskı, Dâru l-hidâye, Mısır. Diğer Kaynaklar (Erişim Tarihi, ). YEK, (Erişim Tarihi, ) (Erişim Tarihi, ) [20]
İçindekiler. Giriş Konu ve Kaynaklar 13 I. Konu 15 II. Kaynaklar 19
Önsöz Kur an tefsirleri üzerine yapılan araştırmalar bir hayli zenginleşmesine karşın, yüzlerce örneğiyle sekiz-dokuz asırlık bir gelenek olan tefsir hâşiyeciliği, çok az incelenmiştir. Tefsir hâşiye literatürü;
Detaylımarife dini araştırmalar dergisi Turkish Journal of Religious Studies yıl / year: 12 sayı / issue: 1 bahar / spring 2012
marife dini araştırmalar dergisi Turkish Journal of Religious Studies yıl / year: 12 sayı / issue: 1 bahar / spring 2012 Harflerin İsimleri, Yapıları ve Özellikleri * İbn Manzûr Muhammed b. Mükerrem b.
DetaylıİSMAİL DURMUŞ PROFESÖR
İSMAİL DURMUŞ PROFESÖR ÖZGEÇMİŞ YÜKSEKÖĞRETİM KURULU 26.05.2014 Adres : İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi İcadiye-Bağlarbaşı Caddesi, No: 40 34662 Üsküdar/İstanbul Telefon E-posta : : 2164740860-1226 Doğum
Detaylıİsmi Tafdil. Alimde olan hilimden (yumuşaklıktan) daha güzel bir hilm hiçbir kimsede olmamıştır. Bu misalde ل الك ح lafzı, ismi tafdil olan
İsmi Tafdil Alimde olan hilimden (yumuşaklıktan) daha güzel bir hilm hiçbir kimsede olmamıştır. Ben hiçbir adam görmedim ki, onun gözünde olan kuhlin güzelliği, Zeydin gözünde olan kuhlin güzelliği gibi
Detaylıİsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu.
س ي د ن ا و ن ب ي ن ا م ح م د صلى تعالى عليه و سل م İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu. 1 ا ب ى ب ك ر ب ن الص د يق 30 ث اب ت ب ن ا ق ر م 2
Detaylışeyh Muhammed Salih el-muneccid
ALLAH TEÂLÂ'NIN İSİMLERİ DOKSAN DOKUZ İLE SINIRLI DEĞİLDİR أسماء االله عاىل غ صورة ف سعة و سع ا س م ا ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ مد صالح املنجد Terceme: IslamQa koordinasyon:
DetaylıTÜRKİYE DİYANET VAKFI YAYINLARI
Kitâbü Takrîbi l-garîb Kāsım b. Kutluboğa (ö. 879 h. / 1474 m.) Tahkik Dr. Öğr. Üyesi Osman Keskiner TÜRKİYE DİYANET VAKFI YAYINLARI Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Yayın No. 743 İSAM Yayınları 200 Klasik
DetaylıMERYEM SURESİNDEKİ MUKATTAA HARFLERİ كهيعص
MERYEM SURESİNDEKİ MUKATTAA HARFLERİ كهيعص Ünlü İslam bilgini Taberi, tefsirinde, mukattaa harfleri ile ilgili, Abdullah b. Abbas, Said b. Cübeyr ve Abdullah b. Mesud dan şu görüşü nakletmiştir: Her bir
DetaylıKUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK
Bakara Suresi 285-286 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 4 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 4 BAKARA SURESİ 285-286 AYETLERİ TİLAVET
Detaylı5. Ünite 1, sayfa 17, son satır
EYLÜL 2014 VE ÖNCESİ TARİH BASKILI ARAPÇA IV DERS KİTABINA İLİŞKİN CETVELİ Değiştirilen kelimeler yuvarlak içinde gösterilmiştir. 1. Ünite 1, sayfa 5, son satır 4. ت ض ع أ ن ث ى الا خ ط ب وط تم وت ج وع
Detaylıفضل صالة الرتاويح اسم املؤلف حممد صالح املنجد
1436 TERÂVİH NAMAZININ FAZÎLETİ فضل صالة الرتاويح باللغة الرتكية Muhammed Salih el-muneccid اسم املؤلف حممد صالح املنجد Çeviren Muhammed Şahin ترمجة حممد شاهني Gözden Geçiren Ali Rıza Şahin مراجعة يلع
DetaylıKUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK
Yâsîn Suresi 13-27 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 6 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 6 YÂSÎN SURESİ 13-27 AYETLERİ TİLAVET VE
DetaylıAKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : abulut@fsm.edu.tr
AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Ali Bulut İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (01) 51 81 00 Mail : abulut@fsm.edu.tr. Doğum - Tarihi : 1.0.1973
DetaylıQuestion. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir?
Question Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Answer: Bazı özellikler değişik ve birçok şey ve bireylerde
DetaylıThe Position of Ibn Hişam el-ensari Who is From The Muvelledin Poet And His Situation in Revealing Witness
İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 21:2 (2016), SS.1-15. İBN HİŞÂM EL-ENSÂRÎ NİN MUVELLEDÛN ŞAİRLERİNDEN ŞAHİT GETİRMEDEKİ KONUMU (ŞERHU KATRİ N-NEDÂ VE ŞERHU ŞUZÛRİ Z-ZEHEB ÖZELİNDE) Muzaffer ÖZLİ * İrfan KAYA
DetaylıÜnite 1. Celâleyn Tefsiri. İlahiyat Lisans Tamamlama Programı TEFSİR METİNLERİ -I. Doç. Dr. Recep DEMİR
Celâleyn Tefsiri Ünite 1 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı TEFSİR METİNLERİ -I Doç. Dr. Recep DEMİR 1 Ünite 1 CELÂLEYN TEFSİRİ Doç. Dr. Recep DEMİR İçindekiler 1.1. CELÂLEYN TEFSİRİ... 3 1.2. CELALÜDDİN
DetaylıTürkiye Diyanet Vakfı Yayınları Yayın No. 756 İSAM Yayınları 202 İlmî Araştırmalar Dizisi 90 Her hakkı mahfuzdur.
Mustafa Bülent Dadaş, Dr. 1979 da Adana da doğdu. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ni bitirdi (2002). Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü nde Mecelle de Bulunan Hukuk-Dil İlişkisine Yönelik
Detaylıه: د ع ل ض ب او ت ن ل ه ب م ذ ت خ أ إن ا م م كي ف ت ر ك ت د ق ي فإ ن يت للا س ن و با ك ت
ف إ ن ي ق د ت ر ك ت ف يك م م ا إ ن أ خ ذ ت م ب ه ل ن ت ض ل وا ب ع د ه : ك ت اب الل و س ن تي "Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız O emanetler, Allah ın kitabı
DetaylıMelek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN
ب ت ا ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN KİTAPTAN SEÇİLMİŞ ÖRNEK SAYFALAR ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...1 ÖNSÖZ...2 Harfler.3 Üstün...5 Esre..6
DetaylıGizlemek. أ Helak etmek, yok etmek أ. Affetmek. Açıklamak. ا ر اد Sahip olmak, malik olmak. Đstemek,irade etmek. Seçme Metnler 25
136. Ey iman edenler, Allah'a, elçisine, elçisine indirdiği kitaba ve bundan önce indirdiği kitaba iman edin. Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarını, elçilerini ve ahiret gününü inkar ederse, uzak bir sapıklıkla
DetaylıDUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua
DUANIN ÖNEMİ Dua, insanda doğuştan var olan bir duygudur. Bu sebeple bütün dinlerde dua mevcuttur. Üstün bir varlığa inanan her insan, hayatının herhangi bir anında dua ihtiyacını hisseder. Çünkü her insan,
DetaylıKİTABİYAT / BOOK REVIEW
Iğd Üniv Sos Bil Der / Igd Univ Jour Soc Sci Sayı / No. 9, Nisan / April 2016: 281-287 Kitap Tanıtımı / Book Review KİTABİYAT / BOOK REVIEW Halid b. Abdillah el-ezherî, Muvassılu n-nebîl ilâ Nahvi t- Teshîl,
Detaylıtyayin.com fb.com/tkitap
2. Dönem konu 7 İşaret isimleri tyayin.com fb.com/tkitap Yakın İçin Kullanılan İşâret İsimleri Cemi(Çoğul) Müsenna(İkil) Müfred(Tekil) ه ذ ا ه ذ ه ه ذ ان - ه ا ت ن - ه ذ ي ن ه ات ي ه ؤال ء هؤ ال ء Bunlar
DetaylıÇukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II -Ders Planı- Dersin konusu: istinbat metotları ve va z olunduğu mana bakımından lafızlar [hâs] Ön hazırlık: İlgili tezler: ibrahim özdemir
DetaylıTOKAT IN YETİŞTİRDİĞİ İLİM VE FİKİR ÖNDERLERİNDEN ŞEYHÜLİSLAM MOLLA HÜSREV. (Panel Tanıtımı)
TOKAT IN YETİŞTİRDİĞİ İLİM VE FİKİR ÖNDERLERİNDEN ŞEYHÜLİSLAM MOLLA HÜSREV (Panel Tanıtımı) Mehmet DEMİRTAŞ * Bir şehri kendisi yapan, ona şehir bilinci katan unsurların başında o şehrin tarihî ve kültürel
DetaylıKolay Yolla Kur an ı Anlama
بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 18 #kuranianlama Bu derste Kur an: Dua ال : bilgisi Dil ق ق ام Eğitim ipucu: Başarının temeli Bu derste 7 yeni kelimeyle Kur'an da 2466 defa tekrar
DetaylıİLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ. Bu Beldede İlim Ölmüştür
İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ Bu Beldede İlim Ölmüştür Rivayet edildiğine göre Süfyan es-sevrî (k.s) Askalan şehrine gelir, orada üç gün ikamet ettiği halde, kendisine hiç kimse gelip de ilmî bir mesele hakkında
DetaylıARAPÇA DA FİİLLERİNİN YERİNE MANSUB OLARAK KULLANILAN MASTARLAR
ARAPÇA DA FİİLLERİNİN YERİNE MANSUB OLARAK KULLANILAN MASTARLAR Selahattin YILMAZ * Anahtar Kelimeler:Mastar, mefulü mutlak, tekit ÖZET Arapça da fillerinin yerine kullanılan mastarlar önemli bir yer tutar.
DetaylıT.C. VELÎ SEMPOZYUMU. Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN KASTAMONU
T.C. ST MO U VE S TES III. ULUSL SI EY -I VELÎ SEMPOZYUMU E T Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN E T Y IMCIL I Doç. Dr. Burhan BALTACI Ar. r. Be a A i e D C r. Do. Dr. A o an A DO DU Ar. r. Nuran SARICI 06-0 Ma
Detaylışeyh Muhammed Salih el-muneccid
Abdest Alırken Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellemin Allah Katındaki Makamı ile Dua Etmek لاعء أثناء الوضوء ب ا ه ليب ص االله عليه وسلم ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ
Detaylıİçindekiler. Kısaltmalar 13 GİRİŞ I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE AMACI 15 II. İÇERİK VE YÖNTEM 16 III. LİTERATÜR 17
İçindekiler Kısaltmalar 13 GİRİŞ I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE AMACI 15 II. İÇERİK VE YÖNTEM 16 III. LİTERATÜR 17 BİRİNCİ BÖLÜM MUHAMMED EBÛ ZEHRE NİN HAYATI, İLMÎ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ I. MUHAMMED EBÛ ZEHRE
DetaylıBİRKAÇ AYETİN TEFSİRİ
1 BİRKAÇ AYETİN TEFSİRİ ب س م الل ه الر ح م ن الر ح يم ك ت اب ت ف س ير ال ق ر آن KUR AN TEFSİRİ { الر ح م ن الر ح يم } اس م ان م ن الر ح م ة الر ح يم و الر اح م ب م ع ن ى و اح د ك ال ع ل يم و ال ع ال م
DetaylıOKU TEFEKKÜR ET TEFEKKÜR ET OKU
OKU TEFEKKÜR ET TEFEKKÜR ET OKU OTTO 221 MAK GRUP MEDYA PRO. REK. YAY. A.Ş. KAVRAM HARİTALARI / ARAP DİLİ 01 ARAP DİLİNİN 100'ü M. Mücahit Asutay ARAP DİLİNİN Editör: Bülent Akot Son Okuma: Mehmet Aknar
DetaylıŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?)
1436 ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?) إذا لم ير اهلالل يللة اثلالثني من شعبان باللغة الرتكية Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn اسم املؤلف عبد اهلل بن عبد الرمحن اجلربين Çeviren
DetaylıREHBERLİK VE İLETİŞİM 1
REHBERLİK VE İLETİŞİM 1 Yrd. Doç Dr. M. İsmail Bağdatlı mismailbagdatli@yahoo.com HİDAYET Hidâyet kelimesi türevleriyle birlikte 316 âyet- i kerimede yer almaktadır. Arap dilinde "hedâ" kökünden gelir.
DetaylıDeğerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm
11 1 Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm Müslümanların, bilhassa idareci konumundakilerin
DetaylıHâmile kadın için haccın hükmü
Hâmile kadın için haccın hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid 0Terceme: 0TMuhammed Şahin Tetkik: Ali Rıza Şahin 20-432 جم حج احلامل» اللغة الرت ية «مد صالح املنجد رمجة: مدد مسلم شاه
DetaylıHURUF-İ MUKATTAA MUKATTA HARFLERİNİN TECVİT TAHLİLLERİ
81 HURUF-İ MUKATTAA HURUF-İ MUKATTAA: Kuran ı kerimde bulunan 114 sûrenin 29 tanesi huruf i mukatta diye tabir edilen harflerle başlar. MUKATTAA kelimesi arapça bir isimdir. KAT EDİLMİŞ, KESİLMİŞ, KESİK,
Detaylı40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10
DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. 5-6, 1-), 5-6, 2-) 5-6 3-) 40 HADİS YARIŞMASI 5-6, 4-) 5-6, 5-) 5-6, 6-) 5-6, 7-) 5-6, 8-) 5-6, 9-) 5-6, 10-) 5-6, 11-) 5-6, 12-)
DetaylıEĞER NEBİ MUHAMMED, BENDEN YAHUDİLİĞİ VE HIRİSTİYANLIĞI İNKÂR ETMEMİ İSTESE; YAHUDİLİĞİ VE HIRİSTİYANLIĞI İNKÂR ETMEM, MUHAMMED'İ İNKAR EDERİM
Suriye Müftüsü Ne Diyor? EĞER NEBİ MUHAMMED, BENDEN YAHUDİLİĞİ VE HIRİSTİYANLIĞI İNKÂR ETMEMİ İSTESE; YAHUDİLİĞİ VE HIRİSTİYANLIĞI İNKÂR ETMEM, MUHAMMED'İ İNKAR EDERİM Suriye Müftüsü / Ahmed Bedruddin
DetaylıKur an ın, şerî meseleleri ders verirken aynı anda tevhid dersi vermesi hakkında izahta bulunabilir misiniz?
Sorularlarisale.com Kur an ın, şerî meseleleri ders verirken aynı anda tevhid dersi vermesi hakkında izahta bulunabilir misiniz? "Şeriat" denildiğinde, daha çok dinin ahkâm kısmı anlaşılır. Kur'an-ı Kerîm,
DetaylıKUR AN HARFLERİNİN MAHREÇLERİ (ÇIKIŞ YERLERİ)
KUR AN HARFLERİNİN MAHREÇLERİ (ÇIKIŞ YERLERİ) ب ت خ ح ج ث Dil ucu ile üst uçlarından ا ذ ر ز Boğazın ağza en yakın olan kısmından Dil ucu ile üst diplerinden Peltektir. Boğazın orta kısmından Dudaklar
DetaylıÖZGEÇMİŞ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ÖZGEÇMİŞ ADI SOYADI: ÖMER FARUK HABERGETİREN DOĞUM YERİ VE TARİHİ: ŞANLIURFA/03.04.1968 ÖĞRENİM DURUMU: DOKTORA DERECE ANABİLİM DALI/BİLİM DALI 1 LİSANS SELÇUK İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2 YÜKSEK LİSANS 3 DOKTORA
DetaylıKur'an'da Kadının Örtüsü Meselesi - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi
Kur an-ı Kerim in incelemesi, yorumlaması, tefsir edilmesi hususunda incelenen ve günümüzün en çok tartışılan konularından biri de kadının örtüsü meselesidir. Bu yazı da bu konu üzerinde duracağım inşallah...
DetaylıHZ. PEYGAMBER (S.A.V) İN HOŞGÖRÜSÜ VE AFFEDİCİLİĞİ
ب س م الله الر ح من الر ح يم الل ه ل نت ل ه م و ل و ك نت ف ظ ا غ ل يظ ال ق ل ب ف ب م ا ر ح م ة م ن لا نف ض وا م ن ح و ل ك İmran, 159) (Al-i HZ. PEYGAMBER (S.A.V) İN HOŞGÖRÜSÜ VE AFFEDİCİLİĞİ Muhterem Müslümanlar!
DetaylıİLH107 HADİS TARİHİ VE USULÜ (ARAPÇA)
Ankara Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Açık Ders Malzemeleri Ders izlence Formu Dersin Kodu ve İsmi Dersin Sorumlusu Dersin Düzeyi İLH107 HADİS TARİHİ VE USULÜ (ARAPÇA) YRD. DOÇ.
DetaylıMÂTÜRÎDÎ KELÂMINDA TEVİL
Önsöz Klasik ilimler geleneğimizin temel problemlerinden birine işaret eden tevil kavramını en geniş anlamıyla inanan insanın, kendisine hitap eden vahyin sesine kulak vermesi ve kendi idraki ile ilâhî
DetaylıOkul Öncesi İçin DUÂLAR SÛRELER. Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN
Okul Öncesi İçin DUÂLAR ve SÛRELER Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN KİTAPTAN SEÇİLMİŞ ÖRNEK SAYFALAR Okul Öncesi İçin DUÂLAR ve SÛRELER Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN OKUL ÖNCESİ İÇİN DUALAR VE SURELER 3 Melek
DetaylıEbu l-hasan Muhammed b. Abdillah el-varrâk, İlelü n-nahv, thk. Mahmud Muhammed Mahmud Nassâr, Beyrut: Dâru l- Kutubi l-ilmiyye, 2002.
Iğdır Üniversitesi / Iğdır University İlahiyat / Journal of Divinity Faculty Sayı / No: 2, Ekim / October 2013: 225-232 KİTAP TANITIMI / BOOK REVIEW Ebu l-hasan Muhammed b. Abdillah el-varrâk, İlelü n-nahv,
Detaylıالصيام برؤية واحدة اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني
1436 HİLALİN BİR YERDE GÖRÜLMESİYLE ORUCA BAŞLAMAK الصيام برؤية واحدة باللغة الرتكية Muhammed b. Salih el-useymîn اسم املؤلف حممد بن صالح العثيمني Çeviren Muhammed Şahin ترمجة حممد شاهني Gözden Geçiren
DetaylıON EMİR الوصايا لعرش
ON EMİR الوصايا لعرش ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ د صالح الجد Terceme: IslamQa koordinasyon: Sitesi Islamhouse رجة: وقع الا سلا سو ال وجواب تسيق: وقع IslamHouse.com
DetaylıARAPÇA ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜNDE OKUYAN ÖĞRENCİLERİN ARAPÇA HARFLERİNİ TELAFFUZ ETMEDE YAŞADIĞI SORUNLARA DAİR BİR ÇALIŞMA ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ-
Economicsand Administration, TourismandTourism Management, History, Culture, Religion, Psychology, Sociology, FineArts, Engineering, Architecture, Language, Literature, EducationalSciences, Pedagogy&OtherDisciplines
DetaylıESKİ TÜRK EDEBİYATI TARİHİ- 14.YÜZYIL TEMSİLCİLERİ
ESKİ TÜRK EDEBİYATI TARİHİ- 14.YÜZYIL TEMSİLCİLERİ a. 14.Yüzyıl Orta Asya Sahası Türk Edebiyatı ( Harezm Sahası ve Kıpçak Sahası ) b. 14.Yüzyılda Doğu Türkçesi ile Yazılmış Yazarı Bilinmeyen Eserler c.
Detaylı1 MAYIS - 30 HAZİRAN RAMAZAN KAMPANYASI AFİYET OLSUN İSRAF OLMASIN.
1 MAYIS - 30 HAZİRAN RAMAZAN KAMPANYASI AFİYET OLSUN İSRAF OLMASIN 8 www.diyanetvakfiyayin.com.tr TEMALI KİTAPLAR Etkinliklerle Neşeli Ramazan Günlüğü 3.00 122 İsraf Dedektifleri 2.50 TEMALI KİTAPLAR Asrın
DetaylıTefsir, Kıraat (İlahiyat ve İslâmî ilimler fakülteleri)
ARAŞTIRMA ALANLARI 1 Kur an İlimleri ve Tefsir Kur an ilimleri, Kur an tarihi, tefsir gibi Kur an araştırmalarının farklı alanlarına dair araştırmaları kapsar. 1. Kur an tarihi 2. Kıraat 3. Memlükler ve
DetaylıBayram hutbesi nasıl okunur? - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi
Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Lâ ilâhe illallâhü vallâhü Ekber. Allâhu Ekber ve lillâhil'hamd, Allâhu Ekberu kebiiraa velhamdülillahi kesiiraa ve sübhaanallaahi bükratev ve esıila
DetaylıKolay Yolla Kur an ı Anlama
بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 15 #kuranianlama Bu derste Kur an: Övme, Rukü, secde غ ف ر & ص ب ر ظ ل م ض ر ب : bilgisi Dil Eğitim ipucu: Alışkanlık haline getirme ve davranışlara
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ I Ders No : 00700400 : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi Ön Koşul
Detaylıİmam Tirmizi nin. Sıfatlar Hususundaki Mezhebi
İmam Tirmizi nin Sıfatlar Hususundaki Mezhebi İmam Ebu İsa Muhammed İbni İsa Tirmizi (209H-274H) Cami'u Sünen Tirmizi www.almuwahhid.com 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İmam Tirmizi de kendi dönemindeki hadis
DetaylıBEDRUDDÎN ED-DEMÂMÎNÎ VE ARAP DİL İLİMLERİNE KATKILARI * Bedreddin al-damamini and His Contribution to Arabic Language Sciences
İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 21:2 (2016), SS. 39-56. BEDRUDDÎN ED-DEMÂMÎNÎ VE ARAP DİL İLİMLERİNE KATKILARI * İrfan KAYA ** Öz Mısır da yetişmiş ve dönemin ünlü hocalarından dersler almış olan Bedreddîn
DetaylıHer elini uzatana (isteyene) zekât verilir mi?
Her elini uzatana (isteyene) zekât verilir mi? ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 هل لك من مد يده ستحق الز ة» اللغة الرت ية «بن
DetaylıEL YAZMASI ESERLERİN ÖNEMİ OLMAYANLARIN DURUMU ÜZERİNE KISA BİR DEĞERLENDİRME
EL YAZMASI ESERLERİN ÖNEMİ ve RESMÎ OLARAK KAYITLI OLMAYANLARIN DURUMU ÜZERİNE KISA BİR DEĞERLENDİRME Bahattin DARTMA * Öz Sümerlerin keşfettiği bilinen yazı, bugünkü bilim ve tekniğin gelişmesinde ve
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ BAHAR YARIYILI OKUTULACAK MATERYAL LİSTESİ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2018-2019 BAHAR YARIYILI OKUTULACAK MATERYAL LİSTESİ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ Öğretim Bilim Okutacağı Ders ve Derste Takip Edilecek Materyaller Ali KAYA Hadis
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : İslam Tarihinde Ehl-i Beyt Hareketleri II. Ders No : 8110020028 : 3 Pratik : 0 Kredi : 3 ECTS : 0 Ders Bilgileri Ders Türü
DetaylıBaşörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar. Muhammed Salih el-muneccid
Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 هل شتط ف ملسح ع خلمار للمرأة شرتط للمسح ىلع» اللغة
DetaylıDOI: /fsmia
FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi FSM Scholarly Studies Journal of Humanities and Social Sciences Sayı/Number 8 Yıl/Year 2016 Güz/Autumn 2016 Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
DetaylıÖğretim İlke ve Yöntemleri 1
Öğretim İlke ve Yöntemleri 1 Dr. Öğr. Ü. M. İsmail BAĞDATLI mismailbagdatli@yahoo.com EĞİTİM Bireyin kendi iradesi ile belirli bir program dahilinde davranış kazandırma, davranış geliştirme, davranış değiştirme
DetaylıT.C. VELÎ SEMPOZYUMU. Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN KASTAMONU
T.C. ST MO U VE S TES III. ULUSL SI EY -I VELÎ SEMPOZYUMU E T Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN E T Y IMCIL I Doç. Dr. Burhan BALTACI Ar. r. Be a A i e D C r. Do. Dr. A o an A DO DU Ar. r. Nuran SARICI 06-0 Ma
DetaylıARAPÇA YAZMA ESERLERİN DİZGİSİNDE TAKİP EDİLECEK YAZIM KURALLARI
ARAPÇA YAZMA ESERLERİN DİZGİSİNDE TAKİP EDİLECEK YAZIM KURALLARI 1. Âyetlerin yazımında Resm-i Osmânî esas alınacaktır. Diğer metinlerde ise güncel Arapça imlâ kurallarına riâyet edilecek, ancak özel imlâsını
DetaylıM.Ü. lâhiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2),
M.Ü. lâhiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2), 203-220 *...... " ".. : Özet Ebussuûd Efendi, Osmanlnn yetitirdii seçkin âlimlerden birisidir. Onun, hayat boyunca ortaya koyduu icraatlar ve geride brakt eserler
DetaylıÖğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : İslam Tarihi Kaynakları I Ders No : 80020030 : 3 Pratik : 0 Kredi : 3 ECTS : 0 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim
DetaylıMEÂNİ L-KUR ÂN DA EL-AHFEŞ İN ŞİİRLE İSTİŞHADDA BULUNDUĞU ĞARÎB KELİMELER
MEÂNİ L-KUR ÂN DA EL-AHFEŞ İN ŞİİRLE İSTİŞHADDA BULUNDUĞU ĞARÎB KELİMELER Süleyman M. KAYAGİL Özet Ğarîb (işlek olmayan) kelimelerin izahı Ğarîbu l-kur ân türündeki dilbilimsel tefsirlerin alanı olmakla
DetaylıDers Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HUKUK DOKTORİNLERİ VE İSLAM HUKUKU
DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HUKUK DOKTORİNLERİ VE İSLAM HUKUKU İLH322 6 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Türkçe Lisans Dersin Türü Yüz Yüze
DetaylıBorçlunun sadaka vermesinin hükmü
Borçlunun sadaka vermesinin hükmü ] رك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn 3Terceme3T 3T: 3TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 ح م صدقة املدن» اللغة الرت ة «بن صالح العثم مد رمجة:
DetaylıBAZI AYETLER ÜZERİNE KÜÇÜK Bİ R TEFEKKÜR ( IV)
BAZI AYETLER ÜZERİNE KÜÇÜK Bİ R TEFEKKÜR ( IV) ي و ه و ال ذ ي م د األ ر ض و ج ع ل ف يه ا ر و اس اث ن ي ن ي غ ش ي الل ي ل الن ه ا ر إ ن ف ي ذ ل ك م ت ج او ر ات و ج ن ات م ن أ ع ن اب و ز ر ع و ن يل ص ن و
DetaylıKUREYŞ SÛRESİ Nuzul 21 / Mushaf 106
KUREYŞ SÛRESİ Nuzul 21 / Mushaf 106 Surenin Adı: Kureyş sûresi, adını, Kur an da geçtiği tek yer olan ilk âyetinden alır. Kureyş kelimesi iki köke nispet edilir. Birincisi; köpek balığı anlamına gelen
DetaylıALİMLERİN TAKLİDİ YEREN SÖZLERİ KİMLERE HİTAP ETMEKTEDİR?
ALİMLERİN TAKLİDİ YEREN SÖZLERİ KİMLERE HİTAP ETMEKTEDİR? www.tavhid.org 1 ر ر ز ي ر ز ي ل Taklid; İbn Kudame el-hanbeli nin tarifiyle- bir kimsenin sözünü delilsiz olarak kabul etmek manasına gelmektedir.
Detaylı(Dersini sabah namazından sonra yapmanı tavsiye etmekle birlikte, sana uygun olan en münasip bir vakitte de yapmanda bir sakınca yoktur.
3 1 Değerli Kardeşim; Unutma! Dünya hayatı çabuk geçer, önemli olan bu dünya hayatında kendine, ailene, ümmete ve tüm insanlığa ne kadar faydalı olduğuna bakman ve bunun muhasebesini yapmandır. Toplumun
Detaylıİbn Ebī Şeybe ye Nispet Edilen Kitābu l-edeb Üzerine
ARAŞTIRMA NOTU Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 54:1 (2013), ss.153-161 DOI: 10.1501/Ilhfak_0000001382 İbn Ebī Şeybe ye Nispet Edilen Kitābu l-edeb Üzerine SUAT KOCA Ankara Üniv. İlahiyat
DetaylıNamazlardan sonra yapılan duâ ve zikirleri, sünneti edâ ettikten sonraya ertelemenin hükmü
Namazlardan sonra yapılan duâ ve zikirleri, sünneti edâ ettikten sonraya ertelemenin hükmü [ حريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 ن
DetaylıArafat'ta vakfenin vakti
Arafat'ta vakfenin vakti ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 وقت الوقوف بعرفة» اللغة الرت ية «م صالح املنجد رمجة: مد مسلم شاه مراجعة:
DetaylıSELÂMIN ŞEKLİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin
SELÂMIN ŞEKLİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 صفة لسلا لسلا» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني مر
Detaylı1- el-kavaidul- esasiyye lil- Lugatil-arabiyye (Arapça), Seyyid Ahmet el-haşimi.
القواعد كتب A-GRAMER KİTAPLAR 1- el-kavaidul- esasiyye lil- Lugatil-arabiyye (Arapça), Seyyid Ahmet el-haşimi. 2- Mebâdiul-arabiyye (I-IV Cüz ) Arapça, Muallim REŞİT, eş-şartuni. 3- Câmiud-durûsil-arabiyye
DetaylıŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU. Habib KARTALOĞLU
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, IV/2 (Güz 2011), ss. 179-183. ISSN 1309-5803 www.emakalat.com ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU Halil İbrahim Bulut, Araştırma Yayınları, Ankara, Nisan 2011,
DetaylıTerceme : Muhammed Şahin
Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in doğum gününde oruç tutmanın hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2014-1436 حكم صيام يوم ميالد
DetaylıYÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ GÜZ DÖNEMİ SINAV PROGRAMI
BİRİNCİ SINIF İN ADI 05 KASIM-13 KASIM 26 ARALIK-06 OCAK 16 OCAK-27 OCAK ILILA505 AKAİD ESASLARI 05.11.2016 08:30:09:30 26.12.2016 08:30:09:30 16.01.2017 08:30:09:30 ILILA503 UZAKTAN EĞİTİM LERİ 07.11.2016
DetaylıCUKUROVA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI. lllll. güz donemi. ISLAM HUKUK USULU I -ders planları-
CUKUROVA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI lllll ISLAM HUKUK USULU I -ders planları- güz donemi 2015 m-hayta@hotmail.com 2 ders planı ve yönteme dair merhaba arkadaslar, Öncelikle, yeni eğitim ve öğretim
DetaylıİSİMLER VE EL TAKISI
İSİMLER VE EL TAKISI Bu ilk dersimizde günlük hayatımızda kullandığımız isimleri öğreneceğiz. Bu isimleri ezberlememiz gerekmekte ancak kendimizi çokta fazla zorlamamıza gerek yok çünkü ilerleyen derslerimizde
DetaylıORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi
ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? ] ريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432
DetaylıKUR ÂN I KERİM DE A RÂF VE A RÂF HALKI
KUR ÂN I KERİM DE A RÂF VE A RÂF HALKI Necdet ÜNAL * Özet Bu makalede Kur ân ı Kerim de geçen A râf kavramı ve A râf halkı üzerinde durulmuş, konuyla ilgili olarak kaynaklarda geçen bilgi ve görüşler değerlendirilmiş
DetaylıNahiv Öğretiminde Manzûm Eserler İbn Mâlik in el-elfiyye si Örneği
Nahiv Öğretiminde Manzûm Eserler İbn Mâlik in el-elfiyye si Örneği Nahiv Öğretiminde Manzûm Eserler İbn Mâlik in el-elfiyye si Örneği Turan Bahşi* Öz: İslam ilim geleneği incelendiğinde başlangıçta Kur
Detaylıحديث توسل آدم نليب وتفس : {وابتغوا يله الوسيلة} şeyh Muhammed Salih el-muneccid
Âdem aleyhisselamın Allah Rasûlü sallallahu aleyhi ve sellem ile Tevessül Etmesi Hadisi ve «Sizi O na yaklaştıracak vesile arayın» Âyetinin Tefsiri حديث توسل آدم نليب وتفس : {وابتغوا يله الوسيلة} ] ريك
DetaylıİÇİNDEKİLER. G r 17 I. YÖNTEM ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 17 II. TERMİNOLOJİ 23
İÇİNDEKİLER KISALTMALAR 11 ÖNSÖZ 13 G r 17 I. YÖNTEM ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 17 II. TERMİNOLOJİ 23 B r nc Bölüm KLASİK İSLÂMÎ PARADİGMA ve ORYANTALİST PARADİGMA 25 I. ORYANTALİST PARADİGMA ve KURUCU
DetaylıKur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki:
Question Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: Ruh, Rabbimin emrindendir. Size pek az ilim verilmiştir. (İsra, 85). Birincisi, neden Hz. Peygamber (s.a.a)
DetaylıKur an Okuma ve Tecvid Bilgisi Test Soruları
1 Kur an Okuma ve Tecvid Bilgisi Test Soruları 1. Kur an okuyan kimsenin, Kıraatini lahni celi den kurtaracak kadar Kur an-ı Tecvid üzere okumasının hükmü.? a) Vacip b) Sünnet c) Farz-ı Kifaye d) Farz-
DetaylıDERGİ YAYIN İLKELERİ
471 DERGİ YAYIN İLKELERİ 1. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yılda iki sayı (Haziran-Aralık) yayımlanan hakemli bir dergidir. 2. Derginin yayın dili Türkçe'dir, ancak Türkçe özet verilerek
Detaylıرويدا تراك. Ma nel Fiil. 1-İsim Fiiller. Günah işleyen Allahu Subhanehu ve Tela dan uzak oldu. Günahı terk et! Dünyada rahatlık hasıl olmadı.
Ma nel Fiil Günah işleyen Allahu Subhanehu ve Tela dan uzak oldu Günahı terk et! Dünyada rahatlık hasıl olmadı. Alimin ahlakının Muhammedî olması gerekir. 1-İsim Fiiller ه ي ه ات (ا ى ت ر اك م ن ا لم ذن
DetaylıEbû Dâvûd un Sünen i (Kaynakları ve Tasnif Metodu) Mehmet Dinçoğlu
Ebû Dâvûd un Sünen i (Kaynakları ve Tasnif Metodu) Mehmet Dinçoğlu Cilt/Volume: II Sayı/Number: 1 Yıl/Year 2016 Meridyen Derneği hadisvesiyer.info Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 2012, 472 sayfa.
Detaylıİki secde arasında otururken ellerin durumu nasıl olmalıdır?
İki secde arasında otururken ellerin durumu nasıl olmalıdır? [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2012-1433 صفة وضع ايلدين عود اجلل س بني
Detaylıİsmi Muzâf. 2.Muzaf, Muzafun ileyh kelimeleri umumilik ve hususilik konusunda eşit olmamalıdır.
İsmi Muzâf Allahu Subhanehu ve Teala ya ibadet etmek hayırdır. خ ي ر ت ع ال ى الل ه ع ب اد ة İsmi muzaf, kendisnden sonra gelen ve muzafun ileyh diye isimlendirilen kelimeyi cer eder. Cer ameli yapması
Detaylı