BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER VE TÜRK KAMU YÖNETİMİNE ETKİLERİ

Transkript

1 T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU YÖNETİMİ ANABİLİM DALI BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER VE TÜRK KAMU YÖNETİMİNE ETKİLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Mehmet UYSAL Danışman Yrd. Doç. Dr. Uysal KERMAN ISPARTA 2007

2

3 iii ÖZET BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER VE TÜRK KAMU YÖNETİMİNE ETKİLERİ Mehmet UYSAL Süleyman Demirel Üniversitesi, Kamu Yönetimi Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 173 sayfa, Haziran 2007 Danışman: Yrd.Doç.Dr. Uysal KERMAN Bu çalışmanın amacı, Bağımsız İdari Otoriteler (BİO) ve bunların Türk Kamu Yönetimi üzerindeki etkileri hakkında bilgi vermektir. Çalışmada, öncelikle BİO ların tanımı, ortaya çıkışı, tarihsel gelişimi ve Türkiye deki örnekleri açıklanmış, Türk Kamu Yönetimine etkileri hakkında bilgi verilmiştir. Türkiye deki BİO uygulamaları anlatılırken, birbirleri arasındaki benzerliklerin ve farklılıkların daha iyi anlaşılabilmesi için özellikleri, faaliyetleri ve yapılanmaları çizelge şeklinde de gösterilmiştir. BİO ların kamu yönetimine etkileri incelenirken, merkezi yönetim ve siyaset ile ilişkileri, ekonomiye etkileri ve hukuk alanına etkileri maddeler halinde açıklanmıştır. Çalışmamıza konu olan BİO ların ülkemizde ortaya çıkış nedenleri; neoliberal politikaların uygulanması ile Avrupa Birliği üyelik sürecindeki zorunluluklar olmuştur. Anahtar Kelimeler: Bağımsız İdari Otorite, Üst Kurullar, Regülasyon

4 iv ABSTRACT INDEPENDENT ADMINISTRATIVE AUTHORITIES AND EFFECTS ON TURKISH PUBLIC ADMINISTRATION Mehmet UYSAL Süleyman Demirel University, Department of Public Administration M.A. Thesis, 173 pages, June 2007 Supervisor : Asst. Prof. Dr. Uysal KERMAN The goal of this work is to give information about Independent Administrative Authorities (IAA) and their effects on Turkish Public Administration. At the first part of this work, IAAs explanation, appearance, historical evolution, examples in Turkey and their effects on Turkish Public Administration were stated. When explicating the implementation of IAAs in Turkey, the characteristics, activities and organizations of these IAAs were graphically showed in order to explain the similarities and differences. In the part where IAAs effects on public administration were analyzed, their relationships with local authorities and politics, effects on economy and judicial system were explicitly specified. The reasons of appearance of IAAs in Turkey were the implementation of neoliberal political thoughts and the requirements of European Union membership process. Key Words: Independent Administrative Authorities, Higher Level Administrative BOARDS, Regulation

5 v İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET. iii ABSTRACT.. iv İÇİNDEKİLER... KISALTMALAR DİZİNİ TABLOLAR DİZİNİ. v x xii BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ TANIMLAMA ÇABALARI BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ Anglo-Sakson Ülke Uygulamaları ABD İngiltere Avrupa Birliği Kurumsal Yapılanmasında BİO ların Yeri Almanya Örneği Fransa Örneği İtalya Örneği BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN TÜRLERİ Karar Organlarının Şekline Göre Yapılan Düzenlemenin Özelliğine Göre Faaliyet Alanlarına Göre BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN ÖZELLİKLERİ Yapısal Özellikleri Kurumsal Yapı Üyelerin Statüleri 35

6 vi Denetim İdari Denetim Yargısal Denetim Mali Denetim Bütçe İşlevsel Özellikleri Düzenleme Yetkileri Gözetim ve Denetim Yetkileri Danışmanlık İşlevleri Yaptırım Uygulama Yetkileri Uyuşmazlık Çözme İşlevleri.. 56 İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE DE BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK) SPK nın Oluşumu Üyelerin Statüleri ve Atanmaları Kuruluş Amaçları SPK nın Görev ve Yetkileri REKABET KURUMU (RK) Rekabet Hukuku Rekabet Kurumu Rekabet Kurumunun Teşkili Kurum Personelinin Statüleri Rekabet Kurumunun Gelirleri Rekabet Kurumunun Özerkliği Rekabet Kurumunun Görev ve Yetkileri RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU (RTÜK).. 69

7 vii Sayılı Kanunda Yapılan Düzenlemeler RTÜK ün Görev ve Yetkileri Üyelerin Statüleri ve Atanmaları Kurulun Bütçesi Kurul un Faaliyetleri Radyo ve Televizyon Kuruluşlarının Lisans ve İzin Faaliyetleri Teknik Hizmet Faaliyetleri Yayın İzleme ve Değerlendirme Faaliyetleri Akıllı İşaretler Sistemi BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK) Modern Bankacılık ve Kriz Türk Bankacılık Sektörünün Yapısı Kuruluş ve Hukuki Yapı Kuruluş Amaçları Görev ve Yetkileri TELEKOMÜNİKASYON KURUMU (TK) Telekomünikasyon Kurumunun Teşkili Kuruluş Amaçları Telekomünikasyon Kurumunun Görevleri Üyelerin Statüleri Telekomünikasyon Kurumunun Bağımsızlığı ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (EPDK) EPDK nın Kuruluşu Kuruluş Amaçları EPDK nın Görev ve Yetkileri Personelin Statüsü, Atanması ve Özlük Hakları EPDK nın Bağımsızlığı.. 95

8 viii 2.7. ŞEKER KURUMU (ŞK) Şeker Kurumunun Teşkili ve Kuruluş Amaçları Şeker Kurumunun Görev ve Yetkileri Personelin Statüsü, Atanması ve Özlük Hakları TÜTÜN, TÜTÜN MAMULLERİ VE ALKOLLÜ İÇKİLER PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (TAPDK) Kurumun Teşkili Üyelerin Statüleri ve Atanmaları Kurumun Görev ve Yetkileri Faaliyet Alanları Kurumun Gelir ve Giderleri KAMU İHALE KURUMU (KİK) Kamu İhale Kurumunun Teşkili ve Kuruluş Amaçları Üyelerin Statüleri Kurumun Görev ve Yetkileri Kanunun Getirdiği Yenilikler. 109 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN TÜRK YÖNETSEL YAPISINA ETKİLERİ MERKEZİ YÖNETİM VE SİYASET İLE İLİŞKİLERİ Merkezi İdare İle İlişkileri Hükümet İle İlişkileri Parlamento İle İlişkileri EKONOMİYE OLAN ETKİLERİ HUKUK ALANINA OLAN ETKİLERİ Türk Hukukunda Bağımsız İdari Otoriteler BİO larla İlgili Yaşanan Sorunlar. 138

9 You are reading a preview. Would you like to access the full-text? Access full-text

10 155 ODYAKMAZ, Z., Rekabet Kurumu nun Türk İdare Teşkilatı İçindeki Yeri ve Önemi, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2002, Ankara Barosu Konferanslar Dizisi: 3, s. 94, ÖNEN, K., Türkiye de Tarım Sektöründe Kurumsal Yapı, Hazine ve Dış Ticaret Dergisi, s.27, Eylül SALMAN, E.B., Türkiye Kurullara Teslim, Ekonom Dergisi, S: 15, s.22-37, SANCAKDAR, O., İdare Hukuku Yönüyle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun Kısa Bir Değerlendirmesi, Amme İdaresi Dergisi, Cilt No 34, S: 4, s.79, Aralık STIRN, B., Ordes de juridiction et nouveau modes de régulation, AJDA, No 9, 1990, s.2 den aktaran T.TAN, s.31. SÜEL, H., Telekomünikasyon Sektöründe Serbestleşme ve Özelleştirme Çerçevesinde Devletin Rolünün Yeniden Belirlenmesi, TESEV Yayınları 19, s.91, TEKİN, F., Mali Tekeller ve Türkiye de Tütün Tekeli, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, No: 129/79, s.42, TÜMAY, İ., Uçsuz Bucaksız Sorunlar Sektörü: Tarım, Ekonom Dergisi, S: 8, s.36, TÜRE, F., Bağımsız İdari Otoritelerin Türk Yönetim Yapısı İçerisindeki Yeri, Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Tartışma Tebliğleri No.:2004/09, s.2-13, ULUSOY, A., Bağımsız İdari Kurumlar, Danıştay Dergisi, Yıl 29, S: 100, s.14-15, 1999., Türkiye İçin Nasıl Bir Bağımsız İdari Otorite Modeli, II. Bağımsız Kurumlar ve Piyasa Ekonomisi Arenası (STEAM), İstanbul, s.95, 17 Aralık UTTON, M., The Likely Impact of Deregulation on Industrial Structures and Competition in the Community, Office for Official Publications of European Communities, Luxembourg, s.11, UYANIK, C., İşadamımızda Rekabet Kültürü Yok, Nurkut İnan la Yapılan Söyleşi, Ekonom Dergisi, S: 9, s.6, Nisan-Haziran YILDIRIM, T., Bağımsız İdari Otoritelerin Yargısal Denetimi, 2000 Yılında İdari Yargı Sempozyumu, Danıştay Yayın Bürosu No:59, Ankara, s.202, 2000.

11 156 ZENGİNOBUZ, E. Ü., Elektrik Sektöründe Özelleştirme, rekabet ve Regülasyon, Perşembe Konferansları, Rekabet Kurumu, Ankara, s , 2000., Origins of Theories of Regulation in Economic Analysis and Some Observations on Possible Development of Regulatory Institutions in Turkey, Boğaziçi Üniversitesi Yayını, Review of Social, Economic, and Administrative Studies, İstanbul, s.25-43, Tezler: AKCOLLU, Y., Elektrik Sektöründe Rekabet ve Regülasyon, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Rekabet Kurumu, Ankara, ARDIÇOĞLU, A., Rekabet Kurumunun İdari Yapısı, İşlemleri ve Yargısal Denetimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, ARDIYOK, Ş., Doğal Tekeller ve Düzenleyici Kurumlar, Türkiye İçin Düzenleyici Kurum Modeli, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, AVANER, T., 1980 Sonrası Devletin Yeniden Yapılandırılması ve Bağımsız İdari Otoriteler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, BEYDİLİ, Z., Bağımsız İdari Otoriteler, Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu, EROL, M., Doğal Tekellerin Düzenlenmesi ve Telekomünikasyon Sektöründe Düzenleyici Kurum, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara, Ekim GÜLER, M., Düzenleyici Kurumlar Ekseninde Üst Kurullar ve Yargısal Denetimi, TODAİE, Kamu Yönetimi Yüksek Lisans Programı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, ÖZEL, C., Sermaye Piyasası Kurulu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, ÖZTÜRK, E., Türk İdare Sisteminde Rekabet Kurumunun Yeri ve Diğer Bağımsız İdari Otoritelerle Karşılaştırılması, Uzmanlık Tezi, Rekabet Kurumu, Ankara, SOBACI, M. Z., Bağımsız İdari Otoriteler ve Türkiye Uygulamasından Bir Örnek: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, UYGUR, E., Türkiye de Bağımsız İdari Otoriteler ve Kamu İhale Kurumu Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.

12 157 Raporlar: RTÜK 2007 Yılı Tahmini Bütçesi ve 2005 Yılı Kesin Hesabı İle 2006 Yılı Faaliyetleri Hakkında Rapor, Ankara, Ekim 2006.< IcerikGoster.aspx?icerik_id=3a3dca d-7dc27d5623d ( ). EPDK 2005 yılı Faaliyet Raporu, < pdf> ( ). Haberleşme, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT, Ankara, OECD, The OECD Report On Regulatory Reform, Volume II: Thematic Studies, s. 9. RK nın 1999, 2000, 2001 Yılları İş ve İşlemlerinin Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurumu nca (DDK) Araştırma ve Denetlenmesine ilişkin tarih ve 2002/12 sayılı rapor özeti. (DDK Raporu), T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI DDK, Rekabet Kurumunun 1999, 2000, 2001 Yılları İş ve İşlemlerinin Araştırma ve Denetlenmesine İlişkin Rapor, DDK, Sayı 2002/12, Ankara, İnternet Kaynakları: ATİYAS, İ., Bağımsız Düzenleyici Kurulların Ekonomik Gerekçeleri, II. Bağımsız Kurumlar ve Piyasa Ekonomisi Arenası, STEAM, İstanbul, 17 Aralık 2002,< ( ). DEVECİ, H., Bağımsız İdari Otoritelerin Denetim Sorunu, II. Bağımsız Kurumlar ve Piyasa Ekonomisi Arenası, STEAM, İstanbul, 17 Aralık 2002, < ( ). ERSEL, H., Managing Financial Liberalization in Turkey: Consistent Banking Regulation, The World Bank, < papers/finance/ersel.pdf>, ( ). GÜLEN, F., Hesapverme Sorumluluğu ve Denetim Bağlamında Bağımsız Kurullar, II. Bağımsız Kurumlar ve Piyasa Ekonomisi Arenası, STEAM, İstanbul, 17 Aralık 2002, < II%20BKA.doc>, ( ). İLKORUR, K., Üst Kurullar Tartışması, Radikal Gazetesi, 09 Eylül < ( ). KARACAN, A.İ., Dünya Gazetesi ( ), com.tr>, ( ). <

13 158 KESTANE, D., Kamu Kesiminde İdari Kuruluşların Genel Görünümü ve İdari Yapıda Yeni Organizasyonlar Olarak Bağımsız İdari Otoriteler (Üst Kurullar), Maliye Dergisi, S : 139, 2002,< md139/kestane.pdf>, ( ). MAJONE, G., The Rise of Regulatory State in Europe, West European Politics, Cilt No 17, S: 3, 1994, < ( ). OĞUZ, F., Bağımsız İdari Otoriteler Ne Kadar Bağımsız (Olabilir)?, < ( ). ÖZTÜRK, E., Üst Kurullar, 2005, < doc> SEVEN, M., Türk İdari Yapısında Düzenleyici Kurumların Yeri,Yüksek Denetleme Kurumu (YDK) Dergisi, Yıl 1, S:2, 2002, < dergi2.>, ( ). VOGEL,S.K., Freer Markets, More Rules: Regulatory Reform in Advanced Industrial Countries, Cornell University Press, Ithaca, 1996, < #readerpage>, ( ). < denetleyici_kurumlar.htm>,( ). < ( ). < ( ). <ww.cabinet-office.gov.uk>, ( ). < ( ). < ( ). < XmlSearch=kamu%20mali%20yonetimi>, ( ). < ( ). < ( ) < ( ). < ( ).

14 159 < bac5-39fd6375da3b>, ( ) d-7dc27d5623d0 ( ). < ( ) < ( ). < POR_2005. pdf>, ( ). < ( ). < >, ( ). < ( ). < ( ). < ( ). Kanunlar: 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (RG tarih ve sayı.) 2813 Sayılı Telsiz Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, (RG tarih ve sayı.) 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, (RG tarih ve sayı.) 4389 Sayılı Bankalar Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 4487 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması İle Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları, ve Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun, 4502 Sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, (RG tarih ve sayı.)

15 Sayılı Şeker Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 4733 Sayılı Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması İle Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (RG tarih ve sayı.) 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, (RG tarih ve sayı.) 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu, (RG tarih ve sayı.)

16 161 ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler: Adı Soyadı : Mehmet UYSAL Doğum Yeri : İvrindi / BALIKESİR Doğum Yılı : 1975 Medeni Hali : Evli Eğitim Durumu: Lise Lisans : Kuleli Askeri Lisesi : Kara Harp Okulu Yabancı Dil ve Düzeyi: 1. İngilizce ORTA İş Deneyimi: Subay Temel Kursu (Kursiyer Öğrenci) BALIKESİR Topçu Alayı İşletme Kısım Amiri Malazgirt / MUŞ Mknz. P.Tüm.Ord.Tb. Mal Saymanı KIBRIS P.Eğt.Tug. Karışık Mal Saymanı ISPARTA P.Eğt.Tug. Bakım Bölük Komutanı ISPARTA