T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN3304 ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI II

Transkript

1 T.C. UUAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENİSİK MİMARIK FAKÜTESİ EEKTRONİK MÜHENİSİĞİ BÖÜMÜ EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II ENEY : REGÜE EVREERİ (GERİİM REGÜATÖRERİ) ENEY GRUBU :... ENEYİ YAPANAR : RAPORU HAZIRAYAN:... eneyin yapılış tarihi Raporun geleceği tarih Raporun geldiği tarih Gecikme.../.../03.../.../03.../.../03...gün eğerlendirme notu Gecikme notu Rapor notu Raporu değerlendiren

2 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II TÜZÜĞÜ. eneyler sabah gruplarında 09:00 da, öğleden sonraki gruplarda ise (II. Eğitim grupları dahil) 3:30 da başlar. eney başlama saatinden sonraki 5 dakika içerisinde gelen öğrencinin mazereti dikkate alınarak deneye katılmasına izin verilebilir, daha geç gelenler deneye katılamazlar.. Öğrencilerin laboratuvara gelmeden önce o gün yapacakları deneye ait föyü dikkatle okumaları ve (var ise) deney öncesi hazırlık kısmında istenen tüm çalışmaları yapmış olmaları gerekir. 3. eney esnasında öğrenciye deneyle ilgili sorular sorulabilir. Bu yoklamaların sonucu, deneyin yürütülüşü sırasında gösterilen ilgi ve deney öncesi hazırlık değerlendirilerek öğrenciye yaptığı her deney için bir not verilir. 4. eneyin her bir aşaması tamamlandıktan sonra sonuçlar deneyi yürüten görevli öğretim elemanına gösterilir ve ancak onayı alındıktan sonra montaj dağıtılıp bir sonraki aşamaya geçilebilir. 5. aboratuvarda dolaşmak, başka grupların çalışmalarına müdahale etmek, yüksek sesle konuşmak ve izinsiz laboratuvardan ayrılmak yasaktır. 6. Her öğrenci yapmış olduğu deneyin raporunu, bir sonraki deneye geldiği (normalde bir hafta sonrası, resmi tatil olduğu zaman ayrıca ilan edilir) gün imza karşılığında sadece laboratuvar teknisyeni Zülküf KARAMAHMUTOĞU na teslim edecektir (aboratuvar haricinde teslim edilen raporlar kabul edilmeyecektir). Bu süre içinde teslim edilmeyen raporlar bir haftalık ek sürede getirilir. Gecikilen her gün için rapor notundan 00 üzerinden 5 puan kesilir. Bu bir haftalık ek sürede de teslim edilmeyen raporun notu 0 (sıfır) kabul edilir 7. Öğrencinin final sınavına girebilmesi için laboratuvar dersine en az %80 oranında katılmış (en fazla deneye katılmamış) olması gerekmektedir. eney notu ortalaması hesaplanırken toplam deney sayısı dikkate alınacaktır. 8. evam şartını sağlamış öğrencilerin yarıyıl sonu ham başarı notu, Ham Başarı Notu = 0.3 x (eney Notu Ort.) + 0. x (Rapor Notu Ort.) x (Final Notu) şeklinde hesaplanır.

3 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: ENEY : REGÜE EVREERİ (GERİİM REGÜATÖRERİ) I. ÖN BİGİ Gerilim regülatörleri sabit C gerilim elde etmek için kullanılırlar. Gerilim regülatörlerinin girişine, çıkışında elde edilecek (sabit) gerilimden daha büyük değerlere sahip (değişken olabilir) giriş gerilimi uygulanır. İki gerilim arasında olması gerekli minimum değer farkı kullanılan regülatörün katolog bilgilerinde bulunabilir. Bu değer genellikle V kadardır. Yani çıkışında 5V sabit C gerilim elde etmek için kullanılacak 7805 regüle devresinin girişine minimum 7V uygulanmalıdır. Giriş gerilimi izin verilen değerin altına düştüğünde çıkış geriliminde de düşme gözlenir. Regülatörün giriş ve çıkış akımları yaklaşık olarak eşittir. Giriş ve çıkış gerilimi arasındaki fark ve regülatör üzerinden akıtılan akımla orantılı olarak (akım x gerilim) regüle devresi üzerinde güç harcanır. Bu güç, regülatörün üzerinde ısı şeklinde açığa çıkar. Gerilim regülatörleri pozitif ve negatif serilere ayrılırlar. 78XX pozitif seridir, 79XX ise negatif seridir. Gerilim regülatörleri, 5V, 8V, 9V, V, 5V ve 4V luk standart gerilimler üretmektedirler. 78XX ve 79XX serilerinin en büyük dezavantajı giriş gerilimi artınca verimin düşmesidir. Aşağıda pozitif (7805) ve negatif (7905) regüle devrelerinin bacak bağlantıları gösterilmiştir. II. ENEYİN AMACI Pozitif ve negatif regüle devrelerinin incelenmesi, giriş ve çıkış gerilim salınımlarının incelenmesi ve oranlarının hesaplanması, yükün gerilime etkisinin araştırılması, regüle devrelerinin veriminin hesaplanması. III. ENEYE KUANIAN CİHAZAR eney seti, dijital ölçü aleti, osiloskop. IV. ENEYE KUANIAN EEMANAR Malzeme Adet / 0,5W k / 0,5W N F / 5V 00F / 5V M7805 M7905 V / 3W amba M7805 IN GN GN M7905 IN GN ikkat: 78XX serisinde metalik gövde GN, 79XX serisinde ise IN dir. IN 3 / 8

4 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: V. ÖN HAZIRIK 5.. Gerilim regülatörleri ne amaçla kullanılır? 5.. Pozitif ve negatif gerilim regülatörlerinin benzer ve farklı özellikleri nelerdir? 5.3. Standart gerilim regülatörlerinin çıkışındaki gerilimi artırmak (örneğin 7805 çıkışından 6V elde etmek) için neler yapılabilir? Örnek bir devre ile gösteriniz. 5.4.Gerilim regülatörünün girişine uygulanan gerilimin değeri artınca verim nasıl değişir? Bir örnekle açıklayınız XX ve 79XX serisi gerilim regülatörlerinde GN ucu bağlantısının kopması durumunda ne olacağı hakkında bilgi edininiz. Mümkünse laboratuvarda deneyiniz. 4 / 8

5 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: VI. ENEYİN YAPIIŞI I CC IN M7805 I U AC =V 4 R Ö 3 U GN F U R Ö 00F Şekil Şekil 6.. de gösterilen devreyi kurunuz. evrenin çıkışında yük yok iken ( ve açık devre iken) Tablo 6.. in ilk satırında istenilen değerleri yerlerine yazınız. Tabloları doldururken: Ölçü aletini uygun ölçüm moduna (AC veya C) alarak;. Girişteki AC gerilimi (U AC ) ölçünüz.. oğrultma köprüsünün çıkışındaki C gerilimi (U =U IN ) ölçünüz in çıkışındaki C gerilimi (U =U ) ölçünüz üzerinde düşen C gerilimi (U RG =U IN -U ) ölçünüz. 5. R Ö direnci üzerindeki C gerilimi (7805 in girişten çektiği akımı - I CC ) ölçünüz. 6. R Ö direnci üzerindeki C gerilimi (7805 in çıkışından çekilen akımı - I ) ölçünüz. Osiloskopun AC ölçüm modunda, tepeden tepeye değerler olarak; U gerilimindeki salınımı ( U ), U gerilimindeki salınımı ( U ) ölçünüz. Ölçtüğünüz değerlerden yararlanarak tablodaki değerleri hesaplayınız. Burada, P ICCU RG (regülatör üzerinde harcanan güç), ICCU ICCU RG I U (verim), I U I U CC CC U U 00, 00, 00 (salınımların % olarak oranları) dır. U U Tablo 6.. U AC U U U RG I CC I U U P (V) (V) (V) (V) (A) (A) (V) (V) (W) (%) (%) (%) (%) Yüksüz // 6.. Şekil 6.. de gösterilen devrenin çıkışına yükünü bağlayarak ölçümleri tekrarlayınız Şekil 6.. de gösterilen devrenin çıkışına // yükünü bağlayarak ölçümleri tekrarlayınız. 5 / 8

6 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: 6.4. Şekil 6. deki devreyi Şekil 6.. deki gibi değiştiriniz ve ilk üç adımda yaptığınız işlemleri tekrarlayınız. Ölçüm sonuçlarını Tablo 6.. ye yazınız. I CC IN M7805 R Ö U AC =V 3 U R Ö + + GN I U Şekil 6.. Tablo 6.. U AC U U U RG I CC I U U P (V) (V) (V) (V) (A) (A) (V) (V) (W) (%) (%) (%) (%) Yüksüz // 6.5. Şekil 6.3. de gösterilen negatif regülatör devresini kurunuz. İlk üç adımda yaptığınız işlemleri tekrarlayınız. Ölçüm sonuçlarını Tablo 6.3. e yazınız. I CC IN R Ö M7905 GN R Ö I U AC =V 4 3 U U + 470F + 00F Şekil 6.3. Tablo 6.3. U AC U U U RG I CC I U U P (V) (V) (V) (V) (A) (A) (V) (V) (W) (%) (%) (%) (%) Yüksüz // 6 / 8

7 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: 6.6. Şekil 6.3. deki devreyi Şekil 6.4. deki gibi değiştiriniz. İlk üç adımda yaptığınız işlemleri tekrarlayınız. Ölçüm sonuçlarını Tablo 6.4 e yazınız. I CC IN R Ö M7905 GN R Ö I U AC =V 4 3 U 5 U + 470F + 00F 6 Şekil 6.4. Tablo 6.4. U AC U U U RG I CC I U U P (V) (V) (V) (V) (A) (A) (V) (V) (W) (%) (%) (%) (%) Yüksüz // 6.7. Şekil 6.5. de gösterilen devreyi kurunuz. C giriş gerilimini 0 dan 5V a kadar değiştirerek ölçü aleti ile çıkış gerilimini ölçünüz. Ölçtüğünüz değerleri Tablo 6.5 e yazınız. Tablodan yararlanarak U =f(u G ) grafiğini çiziniz. Bu grafikten yararlanarak regüle devresinin devreye girme gerilimini belirleyiniz ve grafik üzerinde gösteriniz. + M7805 U G =0-5V U R =k F U (V) Şekil 6.5. U G (V) Tablo 6.5. U G (V) U (V) 7 / 8

8 EN3304 EEKTRONİK EVREER ABORATUVARI II 0 03 BAHAR YARIYII ENEY NO: VII. RAPORA İSTENENER 7.. Kayıpları azaltmak (verimi arttırmak) için neler yapılmalıdır? AC giriş gerilimi değeri ve kullanılan kapasitelerin nasıl seçilmesi gerektiğini açıklayınız. 7.. eneyde elde edilen tablo ve grafikleri yorumlayınız. 8 / 8