Y U R T İ Ç İ SEYAHAT

Transkript

1 Y U R T İ Ç İ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 2014 AKTOB ARAŞTIRMA BİRİMİ YAYINLARI/

2 2 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI 2014 ARAŞTIRMASI İMTİYAZ SAHİBİ Yusuf Hacısüleyman AKTOB Adına Y.K Başkanı YAYIN KURULU Erkan Yağcı, Kaan K. Kavaloğlu, Erol Karabulut EDITÖR, ARAŞTIRMA, TASARIM Erol Karabulut / AKTOB Ar-Ge AKTOB YÖNETİM KURULU Yusuf Hacısüleyman Erkan Yağcı Tolga Cömertoğlu Kaan Kaşif Kavaloğlu Ece Tonbul Kilit Aslı Ulukapı Yeliz Gül Ege Nihat Vural Adnan Soyaslan Mehmet Tümbül Zafer Alkaya Emir Demirci Selçuk Akıltopu Ahmet Çevik Fikret Demirtürk İLETİŞİM Adres:Gebizli Mah.Termessos Bulvarı. Güngör Ahmet Yitmen İş Merkezi No: 73/ A Muratpaşa ANTALYA Tel: / 95 Fax: / 27 / arge@aktob.org.tr / info@aktob.org.tr AKTOB, ARAŞTIRMA BİRİMİ YAYINLARI-80 /ANTALYA 2015

3 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 3 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖNSÖZ- SUNUŞ 3 GİRİŞ 4 1. YURTİÇİ PAZARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE TURİZM İÇİN ANLAMI 5 2. YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA DESTİNASYON TERCİHLERİ YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA PAKET TURLARIN GELİŞİMİ TALEP VE KONAKLAMA TERCİHLERİ PAZARDA KREDİ KARTLI HARCAMALAR TUROPERATÖRLERİ VE PAKET TUR PAZARI SONUÇ VE DEĞERLENDİRME EK: YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA FRANSA ÖRNEĞİ TABLO VE GÖSTERGELER 56

4 4 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI ÖNSÖZ-SUNUŞ Bugün dünyanın; yüzölçümünde 33., ekonomi ve nüfusta 18. büyük ülkesi konumda bulunan Türkiye, kişibaşına düşen gelirde yüksek-orta gelirli ülkeler arasındadır. Ekonomik değerler ve sosyal göstergeler açısından dünyanın ilk 20 ülkesi içinde yer alan ülkemiz, turizmde ise en çok turist çeken ve gelir elde eden ilk 10 içindedir. Türkiye nin özellikle turizm sahasında gösterdiği, yakaladığı başarı, yalnızca yurtdışından gelen taleple sınırlı değildir. Son yıllarda, artan refah düzeyine paralel olarak, Türkiye nin yurtiçi seyahat pazarı da önemli bir gelişme ivmesi yakalamıştır. Vatandaşlarımızın iş, tatil ve seyahat amaçlı olarak, gerek yurtiçindeki gerekse yurtdışındaki seyahat hareketlerinin; genel özellikleri, talep yapısı, gelişim seyri gibi unsurları hakkında uzun zamana dayalı veri ve bulgular olmamakla birlikte, son 10 yılda yapılan bazı anket ve araştırmalardan görülüyor ki, yurtiçi seyahat pazarı, turizmin gelişimi açısından son derece önemli bir role sahiptir. Bu rolün ne olduğuna ilişkin en önemli gösterge, rakibimiz olan İspanya, Fransa ve İtalya gibi turizm ülkelerinde yurtiçi seyahat pazarının önemini gösteren bulgulardır. Mesela, Fransa da konaklama tesislerinde yapılan gecelemelerin % 67 si, İtalya da yapılan gecelemelerin de % 51 i bu ülkelerin yurtiçi seyahat pazarı tarafından üretilmektedir. Yurtiçi pazarın toplam gecelemeler içindeki bu yüksek payı, özellikle paket turlar açısından başa baş konumda bulunan Türkiye ve İspanya için % 35 gibi düşük seviyelerdedir. Özellikle Fransa, İtalya, Almanya gibi turizmde öne çıkan ülkelerin turizm gelişimleri içinde kendi vatandaşlarının rolleri ele alındığında Türkiye nin de iç pazarını güçlendirmesi gerçekliği ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan yalnızca yurtdışı talebin krize girdiği dönemlerde sık sık öne çıkarılan yurtiçi seyahat pazarı, son yıllarda gösterdiği hızlı büyüme ile bu alışkanlığı, bakış açısını da değiştirmektedir. AKTOB Ar-Ge olarak, 2015 te dış talep daralması ile birlikte yeniden gündemde gelen yurtiçi pazarının durumunu, kalıplaşmış yargılardan sıyrılarak, gerçekçi bir analiz ile ele almak istedik. Bu araştırma, bu gerçekliklerden hareketle, yurtiçi seyahat pazarının gerçek yerinin ne olduğuna ilişkin veri ve bulguları topluca değerlendirip, iç pazarda talebin daha da artırılmasının yollarını da ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Son 10 yılda katlanarak gelişim gösteren ülkemizin iç pazarı hem ülke içi hem de ülke dışına yapılan seyahatler bakımından ciddi boyutlara ulaşmış bulunmaktadır. Araştırmamızda bu gelişmenin ana hatlarını, elde bulunan verilerle, operatörlerden gelen bilgilerle çizmeye çalıştık. Kaan K. Kavaloğlu AKTOB Genel Sekreteri

5 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 5 GİRİŞ Son 10 yılda gerek Bakanlığın destekleriyle başlayan ve yaygınlaşan kampanyalar, gerekse yaşam koşulları görece iyileşen, geliri artan orta ve orta üst gelir grubun artan seyahat ilgisi gibi nedenlerle canlanan yurtiçi seyahat pazarı bugün oldukça önemli bir seviyeye ulaştı. Diğer yandan başta kamunun havalimanlarına olan ilgisi ve yapılan yenilemeler, yeni yatırımlar, özel ve kamu havayolu şirketlerinin bu yatırımlar paralelinde filo sayılarını ve kampanyalarını artırmaları pazarın canlı tutulmasına büyük katkı sağlamaktadır. Ülke içindeki seyahatlerle, yurtdışına çıkışlar toplamından oluşan yurtiçi seyahat pazarı, geçmiş on yıllarda, ağırlıklı olarak milli ve dini bayramlar, yılbaşı gibi dönemlerde, yakın ve akraba ziyaretleri merkezinde büyüme gösteriyordu. Ancak son 10 yılda bu eğilimin önemli oranda değiştiği, seyahat pazarında bir dizi yeni ve canlandırıcı unsurların devreye girdiği görülüyor. Türkiye nin turizm sektörü gelişiminde, uluslar arası rakip ve takipçilerinden oldukça farklı bir süreçte olduğu yurtiçi pazar, sektörün dengeli gelişiminde de önemli rol oynayacaktır. yabancı turistlerin yarattığı etki kadar bir büyüklüğe ulaştığı gözleniyor. Türkiye de iç pazarın son 10 yılda gösterdiği hızlı büyüme, önünde yer alan rakip ülkeler kadar olmasa da gelecek 10 yıllarda önemli bir rekabet ve büyüme unsuru olacaktır. Bu açıdan Türkiye de yurtiçi seyahat pazarının iyi analiz edilmesi, gerçekliklerinin ortaya konması gerekmektedir. AKTOB Araştırma Birimi tarafından yapılan bu çalışmada, genel hatlarıyla bu gelişmenin seyri, nitelikleri ve gelecek açısından varabileceği potansiyeller ele alınıp değerlendirilmektedir. Ne var ki yurtiçi seyahat pazarı açısından son 10 yılı dikkate almazsak gözle görünür, gerçek anlamda bilimsel ve kapsamlı araştırmaların eksikliği, bu araştırmada da bazı konuları muhtemeldir ki yeterli ölçüde açıklayamayacaktır. Bu eksikliklerin giderilmesi açısından; hem bugüne kadar yapılan çalışmaları hem de piyasa verilerini derleyip, bir analiz içinde farklı bir vizyon oluşturması için toparlamaya gayret ettik. Bugün, en fazla turist çeken ve gelir elde eden dünya liginde ilk sıralarda yer alan Fransa, Almanya ve İtalya gibi ülkelere bakıldığında yurtiçi seyahat pazarının, en az o ülkelere gelen

6 6 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 1 YURTİÇİ PAZARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE TURİZM SEKTÖRÜ İÇİN ANLAMI A) Toplam trafik 63 milyon kişiyi aştı. Bugün ülkemize, yabancı ziyaretçiler ile yurtdışında yaşayan vatandaş ziyaretçiler toplamı olarak yaklaşık 42 milyon kişi, herhangi bir amaç doğrultusunda seyahat etmektedir. Son iki yılın bulgularına göre, ülkemiz içinden; gerek yurtiçine, gerekse yurtdışına, herhangi bir nedenle seyahat eden kişi trafiği 63 milyonu aşmıştır. Özetle, hacim olarak yurtiçi pazar hareketleri, yurtdışından sağlanan ziyaretçi trafiğinden daha fazla bir büyüklüğe ulaşmıştır. İç ve dış talebi birlikte değerlendirdiğimizde, bir yıl içinde yer değiştiren kişi sayısı 105 milyonu bulmaktadır. Bu araştırmada içerden kaynaklanan 63 milyondan fazla kişiyi kapsayan seyahatlerin, turizm açısından ne anlama geldiği, detaylarıyla ortaya konacaktır yılı bulgularına göre, yurtiçi seyahat pazarına katılan 63,8 milyon kişinin; 55,9 milyonu ülkemiz içinde, 7,9 milyonu da ülkemiz dışına seyahat etmektedir. Toplam kişi hareketinin yıllara göre seyri ele alındığında görülüyor ki, son 10 yılda seyahat eden kişi sayısı 35 milyondan 64 milyona doğru çıkmıştır. Diğer yandan bu hareketlere katılan kişilerin yaptıkları harcamalar da 2014 itibariyle 16 milyar Dolar a yakın bir iş hacmi yaratmaktadır. Toplam harcamanın % 65 i ülke içindeki seyahat hareketlerde, % 35 i de Türkiye den yurtdışına yapılan seyahatlerde gerçekleşmektedir.

7 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 7 Tablo 1: Yurtiçi pazarda (ülke içi ve yurtdışı) seyahat eden kişi sayısı ve toplam harcamalar Toplam kişi-milyon 62,6 63,7 Toplam harcama-milyar Dolar 14,9 15,7 Tablo 2: Seyahat eden kişi sayısı, milyon Ülke içi Yurtdışı Toplam Yurtdışı Ülke içi Grafik1: Yurtiçi pazarda seyahat edenlerin dönemlere göre dağılımı, % 4.çeyrek 20,0 24,2 3.çeyrek 28,6 39,4 2.çeyrek 18,0 25,6 1.çeyrek 21,7 22,6 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0

8 8 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI B) Tatil amaçlı trafik gelişiyor Türkiye turizminin yeni gelişen bu alanında, yurtiçine ve yurtdışına yapılan seyahatlerde, kişilerin esas amaçları, pazarın durumu ve gelecek potansiyelleri açısından son gerece önemlidir. Araştırmamızda ortaya konan son 10 yılın bulgularına göre, en önemli gösterge; yurtiçi seyahat pazarındaki hareketlerin esas amacının, yurtdışından gelen yabancı ziyaretçilerinkinden oldukça farklı olduğudur yılında ülkemize yurtdışından gelen yabancı ziyaretçilerin % 64 ü, ağırlıklı olarak tatil amaçlı seyahatler yaptı. Yakın, akraba ve arkadaş ziyaretleri ise % 8,5 dolayında gerçekleşti. İş amaçlı ziyaretleri ise % 6 paya sahip. Yurtiçinde seyahat eden vatandaşların esas amacı % 65,7 ile yakın, akraba ve arkadaş ziyaretleri olurken, tatil amaçlı ziyaretler ise toplamın % 19,2 sini oluşturuyor. Öte yandan yurtdışına seyahat eden yerleşik vatandaşların % 36,3 ü tatil amaçlı, % 27,7 si de iş amaçlı olarak çıkış yaptı. Yakın, akraba ve arkadaş ziyaretleri ise toplamın % 18,9 unu oluşturdu. Rakamsal boyutta değerlendirilecek olursa; 63,8 milyon vatandaşın yurtiçinde ve yurtdışında yaptıkları seyahatlerin, 38 milyonu akraba ve arkadaş ziyaretlerinde oluşuyor. Tatil amaçlı hareket eden kişi sayısı da 13 milyon dolayında. Yurtiçi seyahat pazarında tatil amaçlı seyahat edenlerin 10,7 milyonu yurtiçinde, 2,8 milyonu da yurtdışında gerçekleşiyor. Yurtiçinde tatil vb amaçla seyahat edenlerin yaklaşık 2,1 milyonu da paket veya tur alarak doğrudan turizm amaçlı olarak hareket ediyor. Özetle yurtiçinde seyahat edenlerin % 20 sinin tatil amaçlı, % 5 inin de doğrudan turizm amaçlı olarak hareket ettiği söylenebilir. Bu oran vatandaşlarımızın yurtdışında yaptıkları seyahatler için % 65 dolayındadır.

9 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 9 Tablo 3: Seyahat amaçlarına göre yurtiçi pazar Amaçlar Ülkeiçi Yurtdışı Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler 19,2 36,3 Yakın ziyareti 65,7 18,9 Sağlık 8,4 0,1 İş amaçlı(konferans, toplantı, görev vb.) 2,1 27,7 Diğer 4,6 16,9 Grafik 2: Amaçlarına göre yurtiçi seyahatlerin dağılımı, % İş 2% Diğer 5% Sağlık 8% GESK* 21% Yakın Ziyareti 66% Grafik 3: Amaçlarına göre yurtdışı seyahatlerin dağılımı, % Diğer 17% GESK* 36% İş 28% Yakın Ziyareti 19%

10 10 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI C) Paket turlar Ülke içinde ve yurtdışında yapılan seyahatlerde görülen gelişmenin bir başka boyutu da paket turlardır. Son yıllarda, havayolu ulaştırmasının uçulan destinasyonları artırması ve erken rezervasyon kampanyaları, paket tur pazarındaki gelişmeyi de beraberinde getirdi yılı verilerine göre yurtiçi ve yurtdışına yapılan seyahatlerde 4 milyondan fazla kişi paket turlarla seyahat etti. Seyahat eden kişi sayısının 63,8 milyonu bulduğu bu dönemde, toplam trafiğin % 6,5 i paket turlarla gerçekleşirken, paket tur kullanım oranı özellikle yurtdışı seyahatlerde daha yüksektir. Geçen yılın bulgularına göre; yurtiçinde seyahat edenlerin % 5 i, yurtdışına çıkan kişilerin de % 17 si paket turları tercih etti. Diğer yandan paket turlarla seyahat edenler, 1 milyar Doları yurtdışı turları olmak üzere toplamda 1,5 milyar Dolar lık bir harcamada bulundu. Böylece 2014 te yapılan seyahat harcamasının % 10 u paket turlardan kaynaklanmış oldu. Tablo 4: Yurtiçi seyahat pazarında paket turların payı, %-2014 Paket tur Ferdi hareket Ülkeiçi 5,0 95,0 Yurtdışı 16,9 83,1 Tablo 5: Yurtiçi seyahat pazarında paket tur sayısı, milyon Paket tur Ferdi hareket Ülkeiçi 2,79 53,09 Yurtdışı 1,35 6,63 Tablo 6: Yurtiçi seyahat pazarında paket tur harcamaları, milyon Dolar Paket tur Ferdi hareket Ülkeiçi Yurtdışı

11 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 11 D) Geceleme eğilimleri 2014 yılında 63,8 milyon kişinin dahil olduğu yurtiçi seyahat pazarında gecelemeler de gelişme gösteriyor. Geçen yıl, 570 milyonu yurtiçinde olmak üzere toplamda 678 milyondan fazla geceleme yapıldı. Yapılan gecelemenin, konaklama yerlerine göre dağılımında ilk sırayı kişilerin kendi evleri veya yakın, akraba, arkadaş evleri alırken, yurtdışı seyahatlerde otellerin daha fazla kullanıldığı ortaya çıktı. Yurtiçi pazarda seyahat edenlerin gecelemeleri % 87 oranında evlerde gerçekleşti. Yurtdışı seyahatlerde otellerin aldığı pay % 25 dolayında olurken, evlerin payı da % 36 dolayında gerçekleşti. Toplam yurtiçi pazar dikkate alındığında ise konaklama tesislerinde yapılan gecelemelerin toplamda içinde % 9,5 dolayında payı olduğu gözleniyor. Evlerde yapılan gecelemelerin payı da % 79 dolayında Tablo 7: Yurtiçi pazarda gecelemelerin dağılımı, %-2014 Ülkeiçi Yurtdışı Oteller 6,8 24,5 Kendi Evi 16,4 6,0 Arkadaş, Akraba Evi 70,5 30,2 Diğer 6,3 39,3 Toplam 100,0 100,0 Tablo 8: Yurtiçi pazarda gecelemelerin dağılımı, bin Ülkeiçi Yurtdışı Oteller Kendi Evi Arkadaş, Akraba Evi Diğer Toplam

12 12 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI E) Yaş Grupları Yurtiçi seyahat pazarının ülke içi ve yurtdışı seyahatler ayrımında farklılaştığı bir başka alan da seyahat edenlerin yaş gruplarına göre dağılımıdır yılı verilerine göre, genellikle yakın ve akraba ziyaretlerinin yoğun olduğu yurtiçinde gençler ve çocukların daha fazla ağırlık sahibi olduğu gözlenirken, yurtdışı seyahatlerde ise yetişkinlerin baskın olduğu ortaya çıkıyor. Yurtiçi seyahatlerde genç ve çocukların toplam içindeki payı % 30 dolayında iken, bu oran yurtdışı seyahatlerde % 12 dolayında gerçekleşiyor. Çocuklar açısından bakıldığında bu oran içerde % 21, dışarıda da % 6 dolayında. Tablo 9: Seyahat edenlerin yaş gruplarına göre dağılımı, % Ülkeiçi Yurtdışı ,55 5, ,05 6, ,70 52, ,28 30, ,41 4,84 Toplam 100,00 100,00

13 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 13 2 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA DESTİNASYON TERCİHLERİ A) Yurtdışı seyahatler Yurtdışına çıkışlarda ilk sıraları; Gürcistan, Yunanistan, Bulgaristan ve bazı Arap ülkeleri alırken, bu ülkelere yönelik talebin turistik olmaktan çok genel ziyaret, iş-ticaret, hac ve umre veya günübirlik hareketler olduğu anlaşılmaktadır. Bu ülke ve bölgeler toplam yurtdışı çıkışlardan % 60 gibi yüksek oranda bir pay alıyor. Diğer yandan, yurtdışı çıkışların % 15 i gibi önemli bir kısmını oluşturan Avrupa ülkelerine yönelik seyahatlerde tatil vb amaçlar daha yoğun olarak görülüyor. Bu ülkeler aynı zamanda paket turlarla seyahatin % 50 sine yakınını oluşturuyor. Avrupa ülkeleri aynı zamanda otellerde yapılan gecelemelerin de % 25 lik bölümünü oluşturuyor. seyahatlerin, esas amacının ne olduğuna ilişkin çok somut veriler bulunmuyor. TÜİK tarafından yapılan anketlerde, eskiden (2009 öncesi) ayrı ayrı duran; gezi, eğlence, kültürel ve sportif faaliyetler başlığı, son yıllarda toplulaştırılınca, Gürcistan örneğinden hareketle söylenebilir ki, farklı nitelikte olan bu amaçların her birine ilişkin değerlendirme yapılamaz duruma gelmiştir. Türkiye nin yurtdışı çıkışların, turistik amaçlı seyahatlerin durumunu, gerçeğe yakın bir seviyede veren tek gösterge ise paket turla yapılan ziyaretlerdir ki bu analiz ileriki kısımda yapılacaktır. Yurtdışı seyahatlerde özellikle bayram dönemlerinde medya organlarında dile getirilen ve genelde Avrupa kentlerini öne çıkaran seyahat eğilimi haberlerin temelinde de bu ayrım yatmaktadır. Son yıllarda yurtdışı çıkışlarda ilk sıraları Gürcistan, Yunanistan, Bulgaristan gibi ülkeler alırken, çıkış amacının tam olarak ayrıştırılmaması, ülke pazarının turistik niteliğinin de anlaşılamamasına neden olmaktadır. Örneğin; 10 yıl kadar önce, Türkiye den yurtdışına yapılan çıkışlardan yalnızca % 1,2 pay alan Gürcistan, 2014 yılında payını % 14,7 ye çıkardı. Bu artışla en çok ziyaret edilen ülke konumuna gelen Gürcistan a yapılan

14 14 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 10: Yurtdışına çıkanların ülkelere göre dağılımı, % (Çıkış amaçlarına bakılmaksızın) Ülkeler 2005,% 2014,% 2014-Bin kişi Gürcistan 1,2 14,7 1231,7 Yunanistan 3,1 8,9 741,0 Bulgaristan 15,7 7,4 620,9 Almanya 6,6 5,9 493,6 S.Arabistan 5,5 5,8 461,0 Azerbeycan 4,4 2,8 235,7 İtalya 1,9 2,3 196,4 İran 4,6 1,9 161,6 Rusya Federasyonu 3,1 1,7 143,4 A.B.D. 4,0 1,4 119,2 Avusturya 0,8 0,9 75,2 Fransa 1,8 0,9 73,1 Ukrayna 1,6 0,7 59,2 İsviçre 0,8 0,6 54,1 İspanya 0,7 0,4 32,5 Hollanda 1,1 0,4 31,8 İngiltere 0,7 0,3 22,9 Belçika 1,1 0,2 18,7 Kanada 0,2 0,2 14,0 İsrail 0,3 0,2 13,5 Danimarka 0,1 0,1 7,9 İsveç 0,1 0,1 7,5 Avustralya 0,1 0,1 6,0 Tunus 0,1 0,1 4,6 Japonya 0,01 0,01 1,1 Suriye 9,0 0,01 0,7 Diğer 31,50 42, ,2 *Hac ve Umre ziyaretleri ağırlıklı Tablo 11: Yurtdışına çıkanların ülke gruplarına göre dağılımı, % Ülkeler AVRUPA 36,5 32,5 BATI ASYA 40,6 31,4 BDT 12,1 22,6 AMERİKA 4,4 1,8 DİĞER 6,3 11,7

15 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 15 Tablo 12: Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlarıyla yurtdışına çıkanların ülkelere göre dağılımı, % Ülkeler Bin kişi Gürcistan 2,5 31,9 1016,3 Yunanistan 6,1 20,2 642,5 Bulgaristan 22,2 6,8 215,4 İtalya 3,0 4,8 151,4 Almanya 7,3 2,8 90,2 A.B.D. 7,2 1,3 42,4 Azerbeycan 3,7 1,0 32,8 Fransa 2,6 1,0 32,3 Rusya Federasyonu 2,7 0,9 28,6 İran 5,6 0,9 28,5 Avusturya 1,1 0,8 26,9 İspanya 0,4 0,7 23,3 İsviçre 1,2 0,5 16,4 Ukrayna 1,6 0,5 15,0 Hollanda 1,4 0,5 14,8 İsrail 0,2 0,2 6,9 İngiltere 0,7 0,2 5,2 Kanada 0,3 0,1 3,6 Belçika 1,2 0,1 2,6 İsveç 0,2 0,1 2,4 Danimarka 0,1 0,1 1,9 Avustralya 0,1 0,02 0,6 Japonya 0,04 0,02 0,5 Tunus 0,4 0,00 0,0 Suriye 2,7 0,00 0,0 Diğer 25,4 24,6 782,8 Tablo 13: Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlarıyla yurtdışına çıkanların ülke gruplarına göre dağılımı, % Ülkeler AVRUPA 49,6 45,6 BDT 12,5 35,1 BATI ASYA 26,4 13,0 AMERİKA 7,8 1,6 DİĞER 3,7 4,6

16 16 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 14: İş* amaçlı yurtdışına çıkanların ülkelere göre dağılımı, % Ülkeler Bin kişi Almanya 8,5 6,7 151,1 Azerbeycan 5,4 5,0 112,2 Gürcistan 1,7 4,3 97,8 Rusya Federasyonu 5,1 3,4 75,8 Bulgaristan 4,4 3,2 71,7 A.B.D. 6,1 1,9 43,3 İtalya 4,0 1,8 41,5 İran 2,8 1,8 40,7 Ukrayna 3,0 1,4 31,5 Avusturya 0,9 1,1 24,4 Fransa 3,3 1,1 24,3 İsviçre 1,0 1,0 23,6 Yunanistan 3,0 0,7 15,4 İngiltere 1,1 0,5 11,9 İspanya 1,6 0,4 8,2 Belçika 2,4 0,3 6,9 Hollanda 1,5 0,3 5,6 Avustralya 0,2 0,2 5,4 Kanada 0,4 0,2 4,7 İsrail 0,6 0,2 4,5 Tunus 0,1 0,2 4,1 Danimarka 0,1 0,1 3,2 İsveç 0,1 0,1 1,7 Suriye 8,8 0,03 0,7 Japonya 0,02 0,0 0 Diğer** 34,0 64, ** Bahreyn, KKTC, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, S.Arabistan, Yemen ve BAE gibi yakın bölge ile diğer BDT ülkelerini kapsamaktadır. Tablo 15: İş* amaçlı yurtdışına çıkanların ülke gruplarına göre dağılımı, % Ülkeler BATI ASYA 34,3 45,4 BDT 18,3 21,1 AVRUPA 35,6 20,3 AMERİKA 6,8 2,2 DİĞER 5,0 10,9 *konferans, toplantı, görev vb.

17 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 17 Tablo 16: Yakın ziyareti amaçlı yurtdışı çıkışların ülkelere dağılımı, % Ülkeler Bin kişi Bulgaristan 46,8 21,4 324,5 Almanya 9,0 15,8 239,7 Yunanistan 5,3 5,3 80,8 Gürcistan 0,8 5,2 79,0 İran 7,0 3,4 51,4 Azerbeycan 2,4 3,2 49,0 Avusturya 1,2 1,4 20,5 A.B.D. 2,8 1,0 15,4 Fransa 0,8 0,9 14,0 İsviçre 0,9 0,8 12,8 Hollanda 1,2 0,7 11,4 Rusya Federasyonu 0,5 0,6 9,4 Belçika 0,7 0,5 8,1 Ukrayna 0,4 0,4 5,9 İsveç 0,1 0,2 3,4 İtalya 0,4 0,2 3,0 Danimarka 0,0 0,2 2,8 İsrail 0,0 0,1 2,1 İngiltere 0,4 0,1 1,5 Kanada 0,1 0,04 0,6 Japonya 0,0 0,04 0,6 İspanya 0,1 0,0 0,0 Tunus 0,0 0,0 0,0 Suriye 4,8 0,0 0,0 Avustralya 0,1 0,0 0,0 Diğer** 14,3 38,3 581,3 Bahreyn, KKTC, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, S.Arabistan, Yemen ve BAE gibi yakın bölge ile diğer BDT ülkelerini kapsamaktadır. Tablo 17: Yakın ziyareti amaçlı yurtdışı çıkışların gruplara göre dağılımı, % Ülkeler AVRUPA 66,7 47,6 BATI ASYA 24,5 37,6 BDT 4,4 10,1 AMERİKA 2,9 1,1 DİĞER 1,5 3,5

18 18 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 18: Yurtdışı seyahatlerde yapılan gecelemelerin ülkelere dağılımı, % (Çıkış amacına bakılmaksızın) Ülkeler Almanya 8,84 8,42 Rusya Federasyonu 7,72 5,67 Azerbeycan 4,05 5,03 Bulgaristan 4,62 3,60 Gürcistan 0,73 3,05 A.B.D. 5,66 2,68 Yunanistan 1,61 2,67 Ukrayna 2,74 1,44 İran 2,19 1,22 Fransa 1,51 0,97 İtalya 1,08 0,97 Avusturya 0,65 0,87 İngiltere 0,90 0,50 İsviçre 0,76 0,45 Belçika 1,07 0,36 Hollanda 1,10 0,33 Kanada 0,29 0,32 İspanya 0,33 0,18 İsrail 0,34 0,16 Danimarka 0,08 0,10 İsveç 0,08 0,09 Tunus 0,04 0,05 Avustralya 0,13 0,04 Japonya 0,004 0,02 Suriye 1,98 0,003 Diğer* 51,51 60,81 *Bahreyn, KKTC, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, S.Arabistan, Yemen ve BAE gibi yakın bölge ile diğer BDT ülkelerini kapsamaktadır. Tablo 19: Yurtdışında yapılan gecelemelerin ülke gruplarına dağılımı, % Ülkeler BATI ASYA 5,8 38,2 AVRUPA 25,3 23,1 BDT 20,5 21,8 AFRİKA 39,0 8,7 AMERİKA 9,2 3,9 DİĞER 0,3 4,3

19 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 19 Tablo 20: Yurtdışı seyahatlerde otellerde yapılan gecelemelerin dağılımı, % Ülkeler Yunanistan 2,24 6,06 Gürcistan 0,90 5,25 Almanya 6,21 3,29 Bulgaristan 2,33 2,76 A.B.D. 7,12 2,55 İtalya 2,75 2,45 Azerbeycan 2,63 1,85 Rusya Federasyonu 4,15 1,83 Fransa 2,89 1,24 Avusturya 0,63 0,85 İran 2,82 0,78 İspanya 1,21 0,65 Ukrayna 5,18 0,61 Hollanda 0,92 0,57 İsviçre 0,61 0,55 İngiltere 0,62 0,36 Kanada 0,38 0,34 İsrail 0,21 0,33 Belçika 1,59 0,17 Avustralya 0,05 0,16 İsveç 0,05 0,15 Tunus 0,10 0,12 Danimarka 0,06 0,07 Suriye 1,03 0,01 Japonya 0,01 0,00 Diğer 53,31 66,98 *Bahreyn, KKTC, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, S.Arabistan, Yemen ve BAE gibi yakın bölge ile diğer BDT ülkelerini kapsamaktadır. Tablo 21: Yurtdışında otellerde yapılan gecelemelerin gruplara dağılımı, % Ülkeler AVRUPA 24,2 22,9 BDT 14,8 12,4 AFRİKA 43,7 5,9 AMERİKA 8,6 3,1 BATI ASYA 4,1 1,1 DİĞER 4,6 54,5

20 20 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Hac ve umre pazarı Suudi Arabistan a her yıl 5.5 milyon kişi hac ve Umre ziyaretinde bulunuyor. Bu pazar Türkiye açısından yurtiçi seyahat pazarının outgoing kısmı için de önemli bir büyüklük oluşturuyor. Son yıllarda Türkiye den 60 bin dolayında kişi hac, 400 bin dolayında kişi de Umre için Suudi Arabistan ve yakın bölge ülkelerine gidiyor. Umre ve hac için Türkiye den paket alanlar yaklaşık 2,5 milyar TL harcamada bulunuyor. Diyanet in verilerine göre Umre ye en çok katılımın yapıldığı iller arasında; İstanbul, Ankara, Bursa, Konya ve İzmir başı çekiyor. Umre ye gidenlerin % 33 ünü Diyanet, geri kalanını da acenteler taşıyor. Hac organizasyonunda ise Diyanet % 65 dolayında pay almaktadır. Tablo 22: Türkiye den Hac ve Umre ye gidenlerin sayısı Yıl Umre Hac AKTOB Ar-ge, Diyanet İşleri Bakanlığı Tablo 23: Diyanet ile Umre ye gidenlerin sayısı-bin, 2014 İller Umre İstanbul 15,1 Ankara 10,4 Bursa 5,4 Konya 3,9 İzmir 3,8 Diğer 71,3 AKTOB Ar-ge, Diyanet İşleri Bakanlığı

21 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 21 B) Yurtiçi seyahatler Ülke içinde yapılan seyahatler ve gecelemelerde ise Akdeniz, Ege, Marmara ve iç Anadolu bölgeleri toplam talebin yaklaşık % 85 ini alıyor. Talep ayrımı gözetmeksizin, İl düzeyinde özellikle konaklama tesislerinde yapılan gecelemeler bazında ele alındığında ise; Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir, Balıkesir, Ankara, Afyonkarahisar, Bursa, Çanakkale, Mersin ve Mevşehir in ilk sıraları aldığı gözleniyor. Bu illerin, vatandaşlar tarafından yapılan yurtiçi gecelemelerden aldığı pay da % 65 dolayında. Turistik ilçe ve merkezler bazında ise ilk sıraları; Alanya, Kemer, Antalya kentiçi, Bodrum, Marmaris, Manavgat, İzmir kentiçi, Kuşadası ve çeşme alıyor. Bu ilçelerin toplam gecelemelerden aldıkları pay ise % 36 dolayında. Tablo 24: Ülke içinde yapılan gecelemelerin bölgelere dağılımı, %-2014 BÖLGELER Payı,% EGE 25,50 AKDENİZ 22,50 MARMARA 24,00 İÇ ANADOLU 12,50 KARADENİZ 5,50 G.DOĞU 5,50 D.ANADOLU 4,50 Tablo 25: Ülke içinde yapılan gecelemelerin illere dağılımı, %-2014 İLLER Payı, % ANTALYA 16,82 İSTANBUL 9,04 MUĞLA 7,07 İZMİR 7,01 BALIKESİR 4,78 ANKARA 4,19 AYDIN 3,80 AFYON 3,43 BURSA 2,75 ÇANAKKALE 2,09 MERSİN 1,98 NEVŞEHİR 1,67 KONYA 1,46 ADANA 1,45 SİVAS 1,41 DENİZLİ 1,37 KÜTAHYA 1,33 SAMSUN 1,17 BOLU 1,11 GAZİANTEP 1,09 TRABZON 1,09 SAKARYA 1,08 MANİSA 1,05 TEKİRDAG 1,05 DİYARBAKIR 1,02 DİĞER 19,72

22 22 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 26: Ülke içinde yapılan gecelemelerin il ve ilçeler bazında dağılımı, %-2014 İller İlçe Payı,% ANTALYA Alanya 7,05 ANTALYA Kemer 5,64 ANTALYA Şehiriçi 4,79 ANTALYA Serik 4,49 MUĞLA Bodrum 4,33 MUĞLA Marmaris 2,27 ANTALYA Manavgat 2,20 İZMİR Konak 2,09 AYDIN Kuşadası 1,69 ADANA Seyhan 1,54 İZMİR Çeşme 1,52 İSTANBUL Beyoğlu 1,25 İSTANBUL Fatih 1,22 BURSA Osmangazi 1,22 AYDIN Didim 1,16 ANTALYA Side 1,14 MUĞLA Fethiye 1,13 DENİZLİ Pamukkale 0,99 İSTANBUL Şişli 0,97 İSTANBUL Kadıköy 0,97 İSTANBUL Beşiktaş 0,93 İZMİR Menderes 0,89 BURSA Uludağ 0,73 KONYA Selçuklu 0,67 AFYONKARAHİSAR Sandıklı 0,66 ESKİŞEHİR Tepebaşı 0,65 BALIKESİR Edremit 0,59 BALIKESİR Ayvalık 0,59 NEVŞEHİR Kozaklı 0,58 ANTALYA Aksu 0,55 İZMİR Selçuk 0,38 NEVŞEHİR Ürgüp 0,33 DÜZCE Akçakoca 0,32 MERSİN Erdemli 0,30 İZMİR Balçova 0,27 DİĞER Diğer 43,90

23 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 23 3 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA PAKET TURLARIN GELİŞİMİ A) Yurtdışı seyahatler Konaklama tesislerinde yapılan geceleme seviyesinin yanında, yurtiçi seyahat pazarının turizm açısından önemini ortaya koyan bir diğer gösterge de; yurtiçi ve yurtdışı seyahatlere paket turlarla katılan kişi sayısıdır yılı verilerine göre, Türkiye den yurtdışına seyahat eden 8 milyon kişinin yaklaşık 1,4 milyonu paket turları tercih etti. Paket turların yarısına yakını Avrupa ülkelerine yönelik seyahatlerde gerçekleşti. Komşu ülkeler ile Arap ve Körfez ülkelerine yönelik seyahatler de paket turların % 30 luk kısmını oluşturdu. Turistik talep ve konaklama tesislerine yansımaları açısından, paket turlarda en önemli pazarın İtalya olduğu gözleniyor. Yurtdışına çıkanların % 2,3 ünü oluşturan bu kitle, toplam paket tur çıkışlarının da % 10 luk kısmına denk düşüyor. İtalyan pazarını, seyahat pazarı açısından önemli kılan bir diğer unsur da, bu ülkeye giden vatandaşların ne oranda paket tur kullandığıdır yılı bulgularına göre, İtalya ya yapılan her 100 çıkıştan 67 si paket turlarla gerçekleşti. İtalya dan sonra en yüksek paket kullanım oranlarına; % 40 ile İspanya, % 35 ile Yunanistan, % 33 ile Fransa ve % 20 dolayındaki payları ile Avusturya, İsviçre ve İsveç te ulaşıldı.

24 24 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 27: Yurtdışına paket turlarla çıkışlarda ülkelerin payları,%-2014 (İlk 20 ülke) Ülkeler Paket payı,% Yunanistan 19,27 İtalya 9,86 Gürcistan 2,49 Bulgaristan 2,33 Almanya 1,82 Fransa 1,79 A.B.D. 1,55 Avusturya 1,29 İspanya 0,97 İran 0,96 İsviçre 0,74 Rusya 0,35 Hollanda 0,31 Azerbeycan 0,23 İngiltere 0,18 İsveç 0,11 Kanada 0,08 Avustralya 0,04 Belçika 0,04 Tunus 0,04 Tablo 28: Yurtdışına paket turlarla çıkışları en yüksek olan ülkeler, %-2014 (Paket turlar/ Toplam çıkışlar) Ülkeler Paket oranı,% İtalya 67,71 İspanya 40,32 Yunanistan 35,06 Fransa 33,06 Avusturya 23,19 İsveç 20,38 İsviçre 18,35 A.B.D. 17,50 Hollanda 13,24 Tunus 11,00 İngiltere 10,34 Avustralya 9,56 Kanada 8,18 İran 8,04 Bulgaristan 5,05 Almanya 4,98 Rusya 3,33 Belçika 3,06 Gürcistan 2,72 Azerbeycan 1,31

25 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 25 B) Yurtiçi seyahatler Türkiye turizmi için genç ve gelişmekte olan bir pazar görünümü veren ülke içi paket turlar, son yıllarda yılda % 10 ortalama ile büyümeye devam ediyor. Özellikle % 40 lara varan indirimlerin sunulduğu erken rezervasyon sisteminin yaygınlık kazanmaya başlaması ile birlikte, paket turla seyahat edenlerin sayısı da 5 yıl öncesinin 4 katına ulaştı yılı verileri ile değerlendirildiğinde görülüyor ki, ülkemiz içinde seyahat eden 52 milyon kişinin % 5 lik kısmı paket turları tercih eder duruma geldi. Nicelik olarak 2 milyonu aşan paket müşterisi sayısının gelecek 5 yıl içinde ikiye katlanması bekleniyor. Yurtiçi paket tur pazarında talep; ulaşım, tesis ve hizmet imkanlarının iyi olduğu il ve bölgelerde yoğunlaşırken tatil seyahatinin yanında iş ve ticarete bağlı yeni bir talep dalgasının gelişmekte olduğu da görülüyor. Gidiş nedenleri farklı kategorilerde olsa da, iç talep açısından paket turlarla seyahat edenlerin yönlendiği iller arasında; Antalya, Muğla, İzmir, İstanbul, Balıkesir, Aydın, Afyonkarahisar, Bursa, Çanakkale ve Nevşehir öne çıkmaktadır. Turistik ilçe ve merkezler bazında ise, Alanya, Kemer, Bodrum, Marmaris, Manavgat, Kuşadası ve Çeşme öne çıkıyor.

26 26 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 4 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA TALEP VE KONAKLAMA TERCİHLERİ Türkiye de turizmin dengeli ve istikrarlı gelişmesi bakımından yurtiçi seyahatlerin nerede ve nasıl gerçekleştiği, büyüdüğü ve nereye yöneleceğinin tespiti son derece önemlidir. Ülkemiz içinde seyahat edenlerin sayısının 55 milyonu bulduğu son dönemde, tatil amaçlı seyahatlerin ancak % 20 lik paya sahip olduğu, otellerin de toplam gecelemeden ancak % 7 dolayında pay alabilmiş olması bu analizin zorunluluğunu ortaya koymaktadır verilerine göre ülkemizde belgeli tesislerde yapılan gecelemelerin % 27 sini yurtiçinde yaşayan vatandaşlar gerçekleştirdi. Bu pay 3 yıl önce % 25 dolayında idi. Bu da gösteriyor ki, vatandaşların tesislerde geceleme eğilimi artmaya devam ediyor. Tesislerde geceleme İç pazarda yapılan gecelemeler açısından, gerek yurtdışından gelen yabancı turistler gerekse yurtiçinde seyahat eden vatandaşlar açısından en temel ortak nokta; gecelemelerin % 85 oranında belgeli olan 1, 2, 3, 4 ve 5 yıldızlı tesislerde yapılıyor olmasıdır. Bu alanda yabancı ve vatandaşlar açısından temel fark ise 3 yıldız ve altı tesislerde yapılan gecelemelerin payıdır. Vatandaşların yaptıkları gecelemelerin % 28 i bu tür tesislerde gerçekleşirken, bu oran yabancı turistlerde % 10 dolayındadır. Diğer yandan benzer farklılıklar; tatilköyleri, termal otelleri, golf tesisleri gibi kategorilerde de görülmektedir. Belgeli tesislerde gecelemelerin yabancı ve yerli ayrımına göre dağılımı ele alındığında görülüyor ki, vatandaşlar yurtiçindeki gecelemelerde; 2 yıldızlı oteller, moteller, pansiyonlar, oberjler, dağ ve çiftlik evleri, termal oteller ve yayla evlerinde yabancılara oranla daha fazla geceleme yapıyorlar.

27 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 27 Tablo 29: Ülke içinde yapılan gecelemelerin tesis türüne göre dağılımı, %-2014 (Vatandaş gecelemelerinin % 85 i yıldızlı tesislerde gerçekleşiyor.) Tesisler Payı,% 5 YILDIZ 33,16 4 YILDIZ 23,42 3 YILDIZ 19,10 2 YILDIZ 8,32 TERMAL OTEL 5,48 TATİL KÖYÜ 4,78 ÖZEL TESİS 2,52 BUTİK OTEL 1,00 DİĞER 2,22 Tablo 30: Ülke içinde yapılan yerli-yabancı toplam gecelemeler içinde yerli gecelemelerin tesis türü bazında aldığı paylar,%-2014 Tesisler Payı,% TERMAL APART OTEL 100,00 OBERJ 98,09 YAYLA EVİ 86,36 DAĞ EVİ 86,27 TERMAL OTEL 72,71 ÇİFTLİK EVİ-KÖY EVİ 67,86 2 YILDIZ 62,16 PANSİYON 61,20 MOTEL 60,79 3 YILDIZ 45,64 BUTİK OTEL 45,62 1 YILDIZ 41,05 ÖZEL TESİS 30,53 B TİPİ TATİL SİTESİ 28,26 OTEL TOPLAMI 26,92 4 YILDIZ 24,63 TURİZM KOMPLEKSİ 24,45 HOSTEL 20,73 5 YILDIZ 20,39 TATİL KÖYÜ 15,22 APART OTEL 14,61 GOLF TESİSİ 13,79 KAMPİNG 9,69 GENEL TOPLAM 26,97

28 28 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 31: Tesislerde gecelemelerin pazar bloklarına göre sıralaması 1.sıra 2.sıra 3.sıra OTELLER AVRUPA VATANDAŞLAR BDT TATİLKÖYÜ AVRUPA BDT VATANDAŞLAR TERMAL VATANDAŞLAR AVRUPA ASYA APART AVRUPA VATANDAŞLAR ASYA ÖZEL T. AVRUPA VATANDAŞLAR BDT MOTEL VATANDAŞLAR AVRUPA ASYA BUTİK VATANDAŞLAR AVRUPA ASYA PANSİYON VATANDAŞLAR AVRUPA ASYA GOLF AVRUPA BDT VATANDAŞLAR Tablo 32: Antalya daki vatandaş gecelemelerinin tesislerdeki payı, %-2014 TESİSLER Payı,% BUTİK OTEL 72,8 PANSİYON 65,8 2 YILDIZ 31,4 TURİZM KOMPLEKSİ 24,2 5 YILDIZ 14,4 GOLF TESİSİ 13,8 3 YILDIZ 13,5 OTEL TOPLAMI 13,1 ÖZEL TESİS 12,7 TATİL KÖYÜ 12,7 4 YILDIZ 9,0 1 YILDIZ 8,2 APART OTEL 5,4 GENEL TOPLAM 13,1 Tablo 33: İstanbul daki vatandaş gecelemelerin tesislerdeki payı, %-2014 TESİSLER Payı,% APART OTEL 42,6 MOTEL 40,6 TURİZM KOMPLEKSİ 34,1 2 YILDIZ 31,8 B TİPİ TATİL SİTESİ 28,3 5 YILDIZ 27,7 OTEL TOPLAMI 23,3 3 YILDIZ 23,2 HOSTEL 20,7 1 YILDIZ 20,3 4 YILDIZ 17,3 PANSİYON 16,6 ÖZEL TESİS 14,8 BUTİK OTEL 9,8 KAMPİNG 4,9 GENEL TOPLAM 22,2

29 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 29 Tablo 34: 5 yıldızlı tesislerde yapılan gecelemelerde vatandaşların payı, %-2014 İller Yerli payı ANTALYA 14,4 AYDIN 17,0 MUĞLA 21,9 NEVŞEHİR 24,5 İZMİR 25,1 ÇANAKKALE 27,1 İSTANBUL 27,7 BURSA 42,6 KOCAELİ 43,2 KONYA 51,6 BALIKESİR 53,4 TEKİRDAG 57,7 TRABZON 60,2 ERZURUM 61,5 ANKARA 64,6 MERSİN 69,4 YALOVA 69,5 HATAY 71,0 AKSARAY 72,7 GAZİANTEP 72,9 SAKARYA 77,1 MALATYA 77,6 DENİZLİ 77,8 OSMANIYE 79,7 EDİRNE 80,1 ADANA 80,3 ESKİŞEHİR 84,9 BOLU 84,9 VAN 85,5 ZONGULDAK 87,2 DİYARBAKIR 90,0 KAYSERİ 91,0 ŞANLIURFA 93,2 MARDİN 93,8 DÜZCE 94,9 SAMSUN 95,1 AFYONKARAHİSAR 95,2 ISPARTA 95,8 ORDU 96,5 KIRKLARELİ 96,7 ÇORUM 97,8 ŞIRNAK 99,2 TOPLAM 20,4

30 30 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 35: Muğla daki vatandaş gecelemelerinin tesislerdeki payı, %-2014 TESİSLER Payı,% ÖZEL TESİS 51,4 BUTİK OTEL 49,2 1 YILDIZ 32,2 2 YILDIZ 30,9 PANSİYON 30,0 OTEL TOPLAMI 22,1 5 YILDIZ 21,9 3 YILDIZ 21,8 4 YILDIZ 21,2 TATİL KÖYÜ 18,8 APART OTEL 8,6 Tablo 36: İzmir deki vatandaş gecelemelerinin tesislerdeki payı, %-2014 TESİSLER Payı,% PANSİYON 91,3 ÇİFTLİK EVİ-KÖY EVİ 84,9 ÖZEL TESİS 80,4 3 YILDIZ 75,9 2 YILDIZ 73,7 BUTİK OTEL 69,9 TERMAL OTEL 66,4 APART OTEL 65,0 4 YILDIZ 48,4 OTEL TOPLAMI 43,6 5 YILDIZ 25,1 MOTEL 24,9 TATİL KÖYÜ 23,1 KAMPİNG 18,5 GENEL TOPLAM 47,1

31 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 31 5 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA KREDİ KARTI HARCAMALARI Kartlı harcamalar 5 kat arttı İster organize tur ister bireysel hareket şeklinde gerçekleşsin, yurtiçi seyahat pazarında, ülke içi ve yurtdışı seyahatlerde yapılan harcamalar, milyar Dolar arasında bir seviyede bulunuyor. Öte yandan yurtiçi pazarda oluşan bu hareketlilik ve harcama potansiyeli, kampanyaların getirdiği kolaylıklar ve ödeme araçlarının nakit dışı hale gelmesi, kredi kartı harcamalarındaki artışla da kendini gösteriyor. Bankalararası Kert Merkesi (BKM) verilerine göre, ülkemizde seyahatle ilgili konularda yapılan kredi kartı harcamaları son 5 yılda 2,7 kat artarak 4,7 milyar Dolar dan 13 milyar Dolar a yükseldi. Konaklama, havayolu, oto kiralama ve seyahat acenteleri ile taşımacılık harcamalarından oluşan 13 milyar Dolar lık harcama içinde yekünü; otellere yönelik harcamalar ile havayolu biletleri, karayolu ulaştırması oluşturuyor yılı bulgularına göre, konaklamaya yönelik kredi kartı harcamaları son 5 yılda 1,6 milyar Dolar seviyesinden 2,5 kat artarak 3,8 milyar Dolar a çıktı. Havayoluna yönelik harcamalar da 1 milyar Dolar dan 3,5 milyar Dolar a yükseldi. Benzer şekilde seyahat acenteleri ve taşımacılık sektörüne yapılan kartlı harcamalar da 2 milyar Dolar dan 5,2 milyar Dolar a çıktı. Diğer yandan oto kiralamaya yönelik harcamalar da 100 milyon Dolar dan 423 milyon Dolar a yükseldi. Özet verilerden de görülüyor ki, kredi kartları ile yapılan seyahate yönelik harcamalar, her bir sahada, son 5 yılda 4 kata yakın bir büyüklüğe ulaştı. Tablo 37: Kredi kartı ile yapılan harcamalar, milyon Dolar Konaklama Havayolu Acenteler ve Oto Toplam taşımacılık kiralama

32 32 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 6 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA TUR OPERATÖRLERİ VE PAKET TUR PAZARI A) Tatil pazarı ve paket turlar Yurtiçi seyahat pazarının gelişimi açısından en önemli adımlar 2008 ve sonrasında atıldı. Havayolları ve havalimanları gelişimine paralel olarak artan yurtiçi ulaştırma olanakları, tur operatörlüğünde yeni bir dönemin başlaması ve özellikle erken rezervasyon kampanyalarının yoğunlaşması, tatilcilere daha fazla tatil ve ödeme seçeneklerinin sunulması gibi unsurların öne çıktığı son 7 yılık dönemde, 5 milyon kişi dolayında olan tatil pazarında satışların şekli de değişti. 10 yıl kadar önce, % gibi seviyelerde paket turların çok düşük kaldığı süreçten bugün satılan tatillerin yarısına denk düşen bir paket pazara ulaşılması, yurtiçi pazarın büyüme potansiyelini de gösteriyor. İkibinli yılların başında 3 milyon dolayında olan toplam tatil pazarının 2008 de 4 milyonu yakalaması, ardından da 2014 te 5,6 milyona çıkması önemli bir göstergedir. Son yıllarda ortalama olarak 5 milyonun üzerinde bir tatilci hacmini yakalayan yurtiçi seyahat pazarı, paket tur bakımından da önemli sıçrama yakaladı. Acentelerin erken rezervasyon kampanyalarından önce % bandında olan ve genellikle 1-2 ay gibi dönemlerde gerçekleşen paket tur alımları, 2014 tamamlandığında, toplam satışların % 40 ila 45 arasında değişen seviyelere ulaştı. Aynı dönemde, yurtiçi pazarda tatil amaçlı seyahatlerin içinde, paket turla satın alınanların payı da % 20 ye yaklaştı.

33 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 33 Tablo 38: Yurtiçi tatil pazarına katılan kişi sayısı, Bin Paket vb. ürün alanlar Toplam tatil pazarı Paket turla alımlar,% 14,9 13,5 14,8 17,8 17,6 16,3 19,8 AKTOB Ar-ge Yurtiçi pazarı canlandıran unsur olarak Erken Rezervasyonlar Erken rezervasyon kampanyaları başlamadan önce bin yerli tatilci seyahatlerini önceden alma eğiliminde idi. Kampanyaların 2008 de başlaması ile birlikte yurtiçi pazarda acenteler kanalı ile tatil alanların sayısı 2009 da 1 milyon kişiye çıktı te 1,8 milyona çıkan hacim 2014 te 2 milyonu aştı. Diğer yandan, sayısı 6 döneme kadar uzayan erken rezervasyon kampanyaları ile satılan tatillerin, seyahat acentalarının toplam satışları içindeki payı da % arasında bir orana ulaştı. Yapılan tahminlere göre, yurtiçi müşterisinin yarısı, tatillerinin 4 ay ve öncesinde satın almaya başladı. Tatilcilerin % 35 i de satınalmaları 1 ila 4 ay arasında gerçekleştiriyor. Bir aydan az sürede karar verip alanların oranı da % 15 dolayında.

34 34 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI B) Tur operatörleri ve pazardaki durum Bugün yurtiçi seyahat pazarında, yurtiçi ve yurtdışı tur ve paketler satan 20 kadar turoperatörü ve acente bulunmaktadır. Bu şirketlerin çok azı, dış talebe bağlı kitle turizminin hızlı büyümeye geçtiği 1980 lerden önce kurulmuştu. Yurtiçi pazarda uzmanlaşan acente ve turoperatörlerinin asıl serpilme dönemi ise 1990 larla birlikte başladı. çok gelir elde eden bu şirketlerin önde gelenleri de 1980 lerin ikinci yarısı ile 1990 lı yıllarda kurulup ciddi gelişme göstermişlerdir. Yurtiçi seyahat pazarında şirketler açısından öne çıkan bir diğer yapısal gelişme de, esasen yurtdışından turist getiren bazı grupların, son yıllarda iç pazarda da turoperatörlükleri açmalarıdır. Bugün paket dahil yurtiçi tatil pazarında en fazla müşteriye ulaşan, en Pazarın % 83 ü 5 grubun elinde 2014 yılı veriler esas alındığında, tatil ve paket pazarında ulaşılan müşteri sayısı bakımından ilk sıraları; ETS Tur, Jolly Tour, Anı Tur, Mika Tur ve Tatil.com alıyor. Bu şirketleri, Coral Travel, Touristica, İrem Tur, Tez Tour ve Setur gibi gruplar takip ediyor. hacimleri de artmaktadır. Yapılan ankete verilen yanıtlar ve bazı tahminlere göre, ilk sırada yer alan ETS Tur pazardan % 30 dolayımnda pay alıyor. Bu grubu takip eden Jolly Tour % 21, Anı Tur % 13, Mika Tur % 11 ve Tatil. com da % 9 paylara sahip bulunuyor. Öte yandan esas faaliyeti incoming olan; Coral Travel gibi bazı şirketlerin de yavaş yavaş iç pazardaki satış

35 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 35 Tablo 39: İç pazarda operatörlerlerin payları, %-2014 (Müşteri sayısına göre) Gruplar Pazar Payı,% Ets Tur 29,9 Jolly Tur 20,8 Anı Tur 13,0 Mika Tur 10,4 Tatil.Com 9,1 Odeon Tur 4,0 Tourıstıca 3,9 Club İrem Tur 3,1 Tez Tour* 2,1 Setur 1,0 Diğer 2,6 Toplam 100,0 AKTOB Ar-ge *Operasyonlarını durdurdu. Tablo 40: İç pazarda tatil amaçlı paket alanların sayısı, milyon Kişi , , , , , , , ,10 AKTOB Ar-ge

36 36 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Amaçlar ve paket eğilimleri Turoperatörleri ve acentelerden paket ve tur alanların önemli bir kısmı; tatil, dinlence ve eğlence gibi tercihlerini öne çıkarıyor. Ankete verilen yanıtlarda, müşterilerin % 80 ila 85 arasında değişen kısmının bu amaç doğrultusunda alım yaptığı ortaya çıkıyor. Diğer yandan, % 7 ila 10 u arasındaki bir kitle de iş, ticaret, fuar vb etkinlikler için acentelerden satın alma yapıyor. Kültür vb faaliyetler nedeniyle paket alanların payı da % 2 ila 4 arasında değişiyor Tablo 41: Tatilcilerin seyahat amaçları,% (Acentelerden yapılan alımlar) Amaçlar Payı,% Tatil, Eğlence İş, Ticaret, Fuar Vb 7-10 Kültür 2-4 Diğer 1-9 AKTOB Ar-ge *Farklı ağırlıklardan dolayı toplamlar 100 ü bulmayabilir Esas müşteri çalışanlar ve patronlar Acentelere ve sunulan ürün niteliklerine göre değişmekle birlikte, yurtiçi seyahat pazarında acentelerle tatil alan kitlenin % lık bölümünü ücretli olarak çalışanlar oluşturuyor. İşveren ve esnaf kesiminin toplam tatil satışlarındaki payı ise % 22 dolayında. Öte yandan emekliler % 9, öğrenciler de % 3 dolayında paya sahip. Yine şirketlere göre farklılık göstermekle beraber, tatile çıkanların % lık bölümünü orta ve üst gelir grubu kitle oluşturuyor. Kalan kısmı ise düşük gelirli tatilcilerdir. Tablo 42: Çalışma durumuna göre tatilciler,% (Acentelerden yapılan alımlar) Pay,% Çalışan, Ücretli 59 İşveren, Esnaf 22 Emekli 9 Öğrenci 3 Sanatçı, Yazar Vb 2 Diğer 5 Toplam 100 AKTOB Ar-ge

37 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 37 Talebin kaynağı büyük şehirler Seyahat veya tatil için acente ve turoperatölerine başvuran kitlenin büyük bölümü büyükşehirlerde alım yapıyor. Anket bulgularına göre, tatilin satın alındığı iller içinde en büyük pay % 65 ile İstanbul. İstanbul u; Ankara,İzmir, Bursa, Adana, Antalya ve Muğla gibi kentler takip ediyor. Toplam alımların % 85 lik kısmı ise İstanbul u; Ankara,İzmir, Bursa, Adana, Kocaeli, Gaziantep gibi kentlerde gerçekleşiyor. Tablo 43: Seyahatin satın alındığı iller, % (Acentelerden yapılan alımlar) İller Payı,% İstanbul 65,8 Ankara 8,6 İzmir 5,5 Antalya 2,8 Bursa 3,6 Gaziantep 1,0 Sakarya 1,0 Kocaeli 3,0 Adana 2,0 Muğla 1,6 Diğer 5,1 AKTOB Ar-ge Oranlar, ortalama değerledir

38 38 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Talep Antalya ve Ege de toplanıyor Yurtiçi pazarda tatil satın alanların tercih ettikleri il ve ilçeler dağılımı dikkate alındığında; başta Antalya ve ilçeleri olmak üzere, Muğla ve İzmir in turistik merkezleri, toplam talebin yönlendiği bölgeler olarak öne çıkıyor. Acentelerin satış verilerinden derlenen ortalama değerlere göre, paket ve tatil talebinin % 40 lık bölümü Antalya ve bölgelerine yöneliyor. % 30 luk dilimi ise Muğla ve turistik bölgelerini, % 10 luk kesimi de İzmir ve alt ilçelerini tercih ediyor. İç pazara yönelik talepte, geri kalan dilim ise KKTC ve Anadolu nun çeşitli turizm merkezlerine ayrılmış durumda. Tablo 44: Seyahatin yapıldığı iller, %* (Acentelerden yapılan alımlar) İller Payı,% Antalya 40 Muğla 30 İzmir 10 Diğer 20 AKTOB Ar-ge *Antalya da, Kemer, Belek, Side ve Alanya, Muğla da, Bodrum ve Marmaris, İzmir ve ege kıyılarında Çeşme ve Kuşadası gibi bölgeler öne çıkıyor.

39 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 39 7 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME: YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA TALEBİ ARTIRMAK İÇİN NELER YAPILMALI Türkiye de yurtiçi seyahat pazarının ulaştığı büyüklüğün, özellikle turizmde rakip ülkelerdeki durumu ile karşılaştırıldığında, talebin artırılması ve olası etkileri konusunda önemli ipuçları vermektedir. Öncelikle belirtilmelidir ki, Fransa ve İtalya gelecek on yıllar açısından yurtiçi pazarın geliştirilmesinde uygun sayılabilecek örneklerdir. Bugün, gerek yurtdışından gelen yabancı ziyaretçiler gerekse yurtiçinde vatandaşlarının yaptıkları toplam turizm harcamasında, Fransa ve İtalya da ilginç veriler ortaya çıkmaktadır. % 60 ı ve İspanya da % 54 ü yurtiçi pazar müşterileri, yani o ülkenin vatandaşları tarafından yapılmaktadır. Vatandaşların ülke içinde yapılan toplam gecelemelerden aldıkları pay da önemlidir. Fransa da toplam gecelemelerin % 67,5 i yurtiçinden sağlanırken bu oran İtalya da % 51 e yakındır. Diğer yandan en çok turist çeken ülkelerden İspanya ve Türkiye de ise toplam gecelemelerin % 35 i vatandaşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Fransa da yapılan toplam turizm harcamasının % 67 si, İtalya da

40 40 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 45: Toplam turizm harcamalarda İç pazarın payı, % ( )* Toplam Harcama İç pazarda harcama İç pazarın payı,% Fransa (Milyar Avro) ,3 İtalya (Milyar Avro) ,7 Türkiye (Milyar Dolar) ,0 İspanya (Milyar Avro) ,4 Ülkelerin resmi istatitiskleri üzerinden hesaplandı Tablo 46: Toplam turizm harcamalarda İç pazarın payı** Milyar Avro ( ) Toplam Harcama İç pazarda harcama İç pazarın payı,% Fransa 151,4 107,1 70,7 İtalya ,7 72,0 İspanya 110,8 61,8 55,8 Türkiye 51,5 24,5 47,6 Yunanistan 19,3 8,3 43,0 Mısır 16,3 10,9 66,9 **WTTC Tablo 47: Top 20 de yer alan diğer ülkelerde, İç pazarın payı, milyar Avro** Toplam Harcama İç pazarda harcama İç pazarın payı,% Almanya 101,5 64,1 63,2 Hollanda 31,5 15,1 47,9 İngiltere 134,5 109,6 81,5 ABD 708,2 565,4 79,8 Çin ,0 Malezya 31, ,9 HongKong 39,5 6,7 17,0 Hırvatistan 10 1,5 15,0 **WTTC verileri Tablo 48: Ülke içi toplam gecelemelerde yurtiçi pazarın payı, % GECELEME- YERLİ PAYI,% Fransa 67,5 İtalya 50,9 İspanya 35,1 Türkiye 35,1 Ülkelerin resmi istatitiskleri üzerinden hesaplandı

41 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 41 Yerli gecelemelerin dağılımı Ülke vatandaşlarının yurtiçinde yaptıkları gecelemelerin tesis türlerine göre dağılımında da Türkiye oldukça farklı bir yapı arz etmektedir. Türkiye nin rakiplerinde yerli gecelemelerin geneli 3 ve 4 yıldızlı tesislerde yoğunlaşıyor. Türkiye de ise ağırlık 4 ve 5 yıldızlı oteller şeklindedir. Tablo 49: Yerli gecelemelerin tesislere göre dağılımı, % Türkiye Fransa İtalya İspanya 5 YILDIZ 33,2 1,7 2,1 3,4 4 YILDIZ 23,4 13,9 34,3 45,0 3 YILDIZ 19,1 33,6 45,7 30,8 1 ve 2 YILDIZ 9,0 31,4 9,8 11,2 Diğer 15,3 19,4 8,1 9,6 Amaçlar Ülke vatandaşlarının yurtiçinde yaptıkları tatillerde esas ziyaret amacının ne olduğu karşılaştırma açısından bir diğer önemli gösterge. Türkiye bu açıdan da farklı bir dağılıma sahiptir. Türkiye de yurtiçi seyahatlerin % 60 lık kısmı yakın ziyaretlerine ayrılırken, bu oran Fransa da % 45, İspanya da % 33 dolayındadır. İtalya ise % 28 ile en düşük seviyeye sahip. Doğrudan tatil, gezi ve eğlence amaçlı ziyaretlerde ise en yüksek oran % 58 ile İtalya da bulunuyor. Bu oran İspanya da % 47, Fransa da % 38 ve Türkiye de de % 23 dolayında bulunuyor. İş amaçlı ziyaretlerde de en düşük oran % 5,4 ile Türkiye ye bulunurken, bu sahada rakipler Türkiye nin 3 ila 5 puan önünde bulunuyor.

42 42 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Tablo 50: İç pazarda seyahatlerin amaçlarına göre dağılımı, % Türkiye İspanya Fransa İtalya Gezi, eğlence, sportif ve 23,0 47,8 38,5 58,4 kültürel faaliyetler Yakınları ziyaret 59,6 33, Sağlık 6,7 6,1 5,8 2,5 İş amaçlı(konferans, 5,4 8,1 8,3 10,8 toplantı, görev vb.) Diğer 5,2 4,3 2,4 0,3

43 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI 43 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARINDA TALEBIN BÜYÜMESINE YÖNELIK ÖNERILER Türkiye de gelişmekte olan yurtiçi seyahat pazarı, tatil amaçlı seyahate katılım oranı ve yapılan harcamalar bakımından, turizmde gelişmiş olan ülkelere göre oldukça düşük hacme sahip. Son 10 yılda, artan ve yurt geneline yayılan havayolu ulaşım imkanları ile erken rezervasyon kampanyaları, taksitli ödeme seçenekler ve yüksek oranlı indirimler, yurtiçi pazarda ciddi bir ivme oluşmasına neden oldu. Ekonomik gelişme ve ekonomik tatile destek Diğer yandan, orta ve üst gelir grubu gibi kesimlerde artan gelire paralel olarak tatil kültürünün geçmişe oranla gelişmeye başlaması, dünyaya farklı bakışı olan ve değişim dinamiklerine ve aletlerine daha uyumlu, yeni alışkanlıkları olan genç kuşakların tatile daha fazla eğilim göstermesi gibi süreçler de seyahat pazarını güçlü kılacak unsurlar arasında sayılabilir. Pazarda yapılan bazı anketlerde de ortaya konduğu gibi, yurtiçi seyahat pazarının gelişmesinde en önemli unsur ekonomik refah düzeyi. Geçmişe oranla, daha ekonomik ve ulaşılabilir tatil seçenekleri bulan insanlar, seyahate ve tatil paketlerine daha fazla katılım gösteriyorlar.

44 44 YURTİÇİ SEYAHAT PAZARI ARAŞTIRMASI Son bulgulara göre, seyahat planlamasında tatilcilerin % i bütçeye uygunluk arıyor. Öte yandan tatil tercihlerinde doğal güzellikler % 15-16, kültürel zenginlikler % ve Alışveriş imkanları da % 1-1,5 gibi etkilere sahip. Bu kısa bilgi de göstermektedir ki, iç pazara katılımı artırmak ve hacmi büyütmek için; genel ekonomik refah düzeyinin artması ve ekonomik tatil seçeneklerinin yaygınlaşması gerekmektedir. Her iki unsurda da son 10 yılda önemli sayılabilecek gelişmelerin yaşandığı söylense de, 55,8 milyon seyahatçinin % inin yakın ve akraba ziyaretleri amaçlı hareket etmesi ve paket tatili alanların 2 milyonla sınırlı kalması, potansiyelin çok küçük bir kısmının kullanıldığını gösteriyor. Tatil masraflarını karşılayabilme durumu Yurtiçi pazarın, ekonomik durumla bağını gösteren bir diğer gösterge de hanelerin, masrafları karşılayabilme durumu. TÜİK tarafından açıklanan Yaşam Koşulları Göstergelerine göre, ülkemizde kişilerin EVDEN UZAKTA BİR HAFTALIK TATİL MASRAFININ KARŞILANABİLME oranı % 21,5 tir. Yani nüfusun % 78,5 i bir haftalık tatil masraflarını karşılayabilir durumda DEĞİLDİR. Yüzde 21,5 lik karşılayabilme oranı; Türkiye de hanelerin, tüketim masrafları içinde, karşılanabilme, yapılabilme seviyesi en düşük orandır. Ülkemizde İkinci en düşük oran ise Yıpranmış veya eskimiş mobilyaların yenilenebilme seviyesidir. Tablo 51: Bazı masrafların karşılanabilme seviyesi, % Masraflar Karşılama Oranı, % Evin ısınma ihtiyacı 70,7 İki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafı 53,9 Beklenmedik harcamalar 51,0 Yıpranmış veya eskimiş mobilyaların yenilenebilmesi 24,5 Evden uzakta bir haftalık tatil masrafı 21,5 TUİK, 2013