Özel Atıklar Prof. Dr. Bülent MERTOĞLU

Transkript

1 8. Ders Özel Atıklar Prof. Dr. Bülent MERTOĞLU

2 YAPILAN ÇALIŞMALAR YÜRÜRLÜĞE GİREN MEVZUAT: Yönetmelik: Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Atık Yönetimi Yönetmeliği tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Maden Atıkları Yönetmeliği Sayısı: sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

3 YÜRÜRLÜĞE GİREN MEVZUAT: YAPILAN ÇALIŞMALAR Tebliğ: Atıktan Türetilmiş Yakıt, Ek Yakıt ve Alternatif Hammadde Tebliği tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Atıktan Türetilmiş Yakıt, Ek Yakıt ve Alternatif Hammadde Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Atık Getirme Merkezi Tebliği tarihli ve sayılı (4. Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Kompost Tebliği 05/03/2015 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri ile Fermente Ürün Yönetimi Tebliği tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır.

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13 PCB ve PCT POLİKLORLU BİFENİL VE POLİKLORLU TERFENİLLERİN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK ( Resmi Gazete Sayısı: 26739)

14

15 PCB'ler Poliklorlu bifeniller (PCB) transformatörler ve kondansatörler için soğutucu ve yalıtım sıvısı olarak, elektrik kablolarının ve elektronik ekipmanların esnek PVC kaplamalarında dengeleyici katkı maddesi olarak, pestisitlerin katkı maddesi, kesme yağlarında, alev geciktiricilerde, hidrolik sıvılarında, contalarda, yapıştırıcılarda, ağaç cilalarında,boyalarda, toz alma maddelerinde ve karbonsuz kopya kâğıtlarında kullanılır.

16 Poliklorlu bifeniller (PCB) BM Kimyasallar Birimi tarafından hazırlanan çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinden dolayı kullanılmasına yasaklama ve sınırlama getirilen 12 adet kalıcı organik kirleticiden biridir. PCB üretimi 1970'lerde yüksek toksisite nedeniyle yasaklanmıştır. PCB'ler, hayvanlarda vücutta biriken, çevre kirliliğine yol açan, kalıcı organik kirletici madde olarak sınıflandırılmıştır. PCB'ler kokusuz, tatsız, berrak ile açık sarı arası renkli visköz sıvılardır.

17 Poliklorlu bifeniller (PCB) Türkiye de PCB kullanımı yılında yasaklanmış olmasına karşın 2000 li yıllara kadar ithalatının devam ettiği düşünülmektedir. PCBler yüksek orandaki izolasyon kapasitesi, aşırı ısınmaya ve ateşe karşı dayanıklı yapısı sebebiyle, özellikle elektrik üretim/iletiminde transformatör ve kapasitör gibi ekipmanlar içerisinde, eski floresan ampulleri, elektriksel devreler, televizyonlar, radyolar, çamaşır yıkama ve kurutma makineleri, fırınlar, mikrodalga fırınlar, klimalar ve buzdolaplarında kullanılmış olduğu tespit edilmiştir.

18

19

20 İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri PCB ler, yağ oranı yüksek besinlerle, yüzey toprakları, içme suyu ve yer altı suyuyla, kapasitör ve elektrikli ekipman üretim yerleri, kondansatör fabrikaları, trafoların yerleştirilmesi ve tamiri yapılan kapalı ortamlar gibi çalışma yerlerinde inhalasyon ve deri yoluyla vücuda alınabilirler. Dermal toksisite, bağışıklık sistemi toksisitesi, endokrin yapısında bozukluklar ve kanserojen etkiler bu toksik bileşiğin sebep olduğu başlıca hastalıklardır. (USEPA, 2001). Ayrıca, yağlı içeriğinden dolayı anne sütünde birikmeleri sonucu bebekler üzerinde mutasyonlara sebep olmaktadır.

21 Bertaraf Yolları Genel olarak PCB ler yüksek ısılarda yakma, kimyasal ve biyolojik yöntemlerle klorsuzlaştırma ve bifenil yapısının parçalanması gibi farklı yollarla bertaraf edilebilmektedir. Yakma, günümüzde PCBlerin parçalanmasında kullanılan en yaygın yöntemdir. (furanlar ve dioksinler). Ükemizde İZAYDAŞ ve PETKİM (%50 si ticari kullanımda) dışında lisanslı nihai bertaraf tesisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte TAKY ne göre bu tür atıkların yurtdışına ihraç edilebilmesi mümkündür.

22 POLİKLORLU BİFENİL VE POLİKLORLU TERFENİLLER (PCB/PCT) Kullanılmış PCB, PCB içeren madde ve ekipmanları elinde bulunduranlar; Bakanlığa bildirimde bulunmak, Bakanlıktan envanter kayıt numarası almakla, Arındırma ve/veya bertaraf işleminden sonra envanter bilgilerindeki değişiklikleri PCB envanter formu kullanarak Bakanlığa bildirmekle, PCB analizlerini yaptırmakla, Etiketleme yapmak veya yaptırmakla, Geçici depolama alanlarında gerekli hususları uygulamakla, Kurallara uygun olarak taşıma yapmakla, Tehlikelere karşı PCB li ortamlarda gerekli önlemleri almakla, Arındırma ve/veya bertaraf işlemlerini yönetmeliğe uygun olarak yapmak veya yaptırmakla, En geç 2025 yılı sonuna kadar PCB li madde ve ekipmanların bertarafını sağlamakla yükümlüdür.

23 Atık Pil ve Akümülatörler Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ( Resmi Gazete Sayısı: 24744)

24 Piller PİL NEDİR? Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürerek bünyesinde depolayan cihazlara PİL denir. Elektrik enerjisi tekrar kimyasal enerjiye çevrilebiliyorsa ve bu suretle uzun sürelerle enerji kullanımı sağlanabiliyorsa pil şarj edilebilir özelliklere sahip bir pildir. Çoğunlukla aynı kimyasal yapıya, ölçülere ve elektrik kapasitelerine sahip piller, tek tek bir araya getirilerek pil grupları oluşturulabilir ve bunlara BATARYA BLOĞU veya kısaca adlandırıldığı gibi BATARYA denilebilir.

25 Piller Taşınabilir pil türleri A- Şarj edilmeyen piller: 1- Çinko Karbon (cep fenerleri, radyolar, vs) 2- Alkali Mangan (radyolar, oyuncaklar, kameralar, vs) 3- Lityum (uzaktan kumandalar, hesap makineleri, hafıza devreleri, vs) Çinko Karbon Alkali Mangan Lityum

26 Piller B- Şarj edilebilen piller: 1- Nikel kadmiyum,nicd (kablosuz motorlu el aletleri, acil aydınlatma sistemleri, alarm cihazları, vs) 2- Nikel metal hidrit, NiMH (telsiz telefonlar, dijital kameralar, vs) 3- Lityum iyon, Li-İon (cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar, dijital kameralar, vs) 4- Lityum polimer (cep telefonları, akıllı kartlar, vs) NiCd NiMH Li-İon Li polymer

27 Piller C - Düğme piller: 1- Gümüş oksit (kol saatleri, hesap makineleri, kameralar, vs) 2- Çinko hava (işitme cihazları, vs) 3- Lityum (fotoğraf makineleri, kol saatleri, hafıza koruma devreleri, taşınabilir bilgisayarlar, vs) 4- Alkali mangan (kol saatleri, işitme cihazları, minyatür el fenerleri,vs)

28 Atık Pil nedir? Kullanım ömrünü tamamlamış ve/veya uğramış olduğu fiziksel hasar sonucu kullanılamayacak hale gelmiş olan pillere, atık pil denir. Atık Piller Neden Zararlıdır? Atık piller yani kullanılmış piller; gelişigüzel çevreye veya çöpe atıldığında pilin dışındaki koruyucu kap zamanla delinerek içindeki bazı zararlı maddeler (civa, kadmiyum, nikel v.b.) ayrışarak su, toprak ve havayı kirletebilirler.

29 Zararlı Maddeleri İçeren Piller: a) Ağırlıkça % den fazla cıva (Hg) içeren piller b) Alkali-mangan piller hariç, pil başına 25 mg dan fazla cıva (Hg) içeren piller c) Ağırlıkça % den fazla cıva (Hg) içeren alkalimangan piller d) Ağırlıkça % den fazla kadmiyum (Cd) içeren piller e) Ağırlıkça % 0.4 den fazla kurşun (Pb) içeren piller

30 Yönetmelik Genel İlkeler: MADDE5: b) Uzun ömürlü ve şarj edilebilir pil ve akümülatörlerin üretimi öncelikle tercih edilir. c) (Değişik: RG 3/3/ ) Ağırlıkça yüzde iki (% 2) den fazla cıva oksit veya cıva içeren düğme tipi pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır. d) (Değişik: RG 3/3/ ) Ağırlıkça yüzde iki (% 2) ye kadar cıva oksit veya cıva içeren düğme tipi piller ve ağırlıkça % 2 ye kadar cıva içeren düğme tipi pillerden oluşan piller; 1) Ağırlıkça milyonda beş (% 0,0005) den fazla cıva içeren (Hg) pillerin, 2) Ağırlıkça onbinde yirmibeş (% 0,025) den fazla Kadmiyum (Cd) içeren primer pillerin, ithalatı ve üretimi yasaktır.

31

32

33