Organik Tarımda İşletme Planlaması

Transkript

1 Organik Tarımda İşletme Planlaması ICEA (Etik ve çevresel Sertifikasyon Enstitüsü) Zir. Yük. Müh. Ramazan AYAN

2 Tarımsal ve doğal ekosistemler DOĞAL Kontrol: İçsel Enerji: Güneş ş veya kimyasal enerji Çeşitlilik: Zengin Atık: Çok miktarda Besin döngüsü: Etkin Toprak organik maddesi: Zengin TARIMSAL İnsanlar yönlendirir Fosil yakıtlar ve yüksek enerji tüketimi Çeşitlilik kaybı Az atık Besin maddelerinin uzaklaştırılması Toprak işlemeye bağlı kayıplar

3 Organik tarım: Geçiş süreci Organik tekniklerin uygulanmaya başlanması ile bitkisel ve/veya hayvansal ürünün ekolojik (=organik=biyolojik) sertifikası almasına kadar geçen süre olarak tanımlanır Üreticinin başarılı bir geçiş süreci için başlangıçta iyi bir planlama yapması gerekir; Topoğrafya, yöney, ana kaya, toprak özellikleri, erozyon riski, sulama olanakları, iklim özellikleri, bitki gelişmesi (kök ve vegetatif), zararlı ve hastalık riskleri, maliyetler, işgücü ve pazar olanağı önemli kriterlerdir

4 İşletmede HEDEF!! verimi arttırmak, maliyeti azaltmak pazarı olan üretim yapmak Yenilenemeyen girdi kullanımını azaltmak Toprak verimliliğini arttırmak Ürün, çevre, ve çiftçinin yaşam standardını yükseltmek

5 Geçiş sürecindeki önemli hatalar! Geçiş, aşamalı ve esnek olmalıdır Aşırı parçalanma veya çeşitlilik (çabaların etkinliğini azaltır!) Aşırı basite indirgeme! Nasılsa doğa herşeyin çaresine bakar düşüncesi Yerel koşullara uygun ve sürekli teknik bilgi akışının bulunmaması Organik tarımın moda veya çok yüksek getirisi olduğunu düşünme Üretimin ticari boyutunu, pazarı, iyi irdelememe

6 Ekolojik tarım Atalarımızdan kalan bir tarım şekli midir? Hayvansal ve bitkisel üretimi bir bütün olarak tasarlayan, öncelikle işletme içinden sağlanan girdileri kullanmayı hedefleyen en son bilgi ve teknolojiden yararlanan üretim tekniğidir. Tohumdan toprağa, üretim girdilerinden işlemeye dek belirli kuralları olan ve kontrol edilip sertifikalandırılan bir üretim biçimidir.

7 Başarılı bir üretim için tekniklerin optimizasyonu: Pazar isteğine yönelik tek ürün yetiştiriciliği yerine mevcut ekolojik koşullara uygun türlerin ve çeşitlerin seçilmesi, uygun anaç belirlenmesi, üretimde uygun tekniklerin saptanması ve tüm bunların bütünsel yaklaşım içinde geliştirilmesi gerekmektedir.

8 İşletmenin analizi Arazinin analizi Toprak tipi, derinliği Besin maddeleri ph Toprak stürüktürü Su tutma kapasitesi Toprak işleme (zaman/alet) Drenaj Önceki ürünler Rotasyon Toprak kökenli hastalık ve zararlılar Muhtemel yabancı otlar İklim özellikleri Gün uzunluğu Işık yoğunluğu Donlar Sıcaklık (toprak ve hava/ min, max ve ort.) Yağış (miktar,zaman ve dağılım) İşgücü durumu Ailenin işgücü Mevsimlik işgücü (miktar ve eğitimi)

9 İşletmenin analizi Altyapı Gelişme koşulları Binalar Uygulamalar Alet-ekipman Tohum ekimi, çıkış Yabancı ot (türler ve Tohum temizleme yoğunluğu) Paketleme tesisi vb. Hastalık/zararlılar Hayvan varlığı Nadas Barınak kapasitesi ve Toprak azotu koşulları Kuru madde üretimi Cins ve ırklar (sayı, yaş Verim vb.) Su kullanım etkinliği Mera alanı Pazarlama Pazara uzaklık Pazara hazırlama (işleme, paketleme vb.uygulamalar ) Dağıtım olanakları Anlaşmalı üretim

10 İşletmenin alanının planlanmasında Hayvan varlığı Yem bitkileri üretimi Pazar istekleri İşgücü olanakları Ekim nöbeti Ürünün pazara hazırlanması ve işlenmesi İşletme atıkları dikkate alınmalıdır!

11 Ekim nöbeti: Toprak verimliliği: Organik madde düzeyi, strüktürü, yeterli besin maddesi, kayıpların en aza indirilmesi Verimin düzenli hale getirilmesi Biyolojik çeşitliliğin artışı Hastalık ve zararlı kontrolu Yabancı ot yönetimi İşgücü (işçi, alet-ekipman ekipman vb.) gereksiniminin dengelenmesi Enerji düzenlenmesi Pazar istekleri

12 Belirli bir ekim nöbeti öngörmek genellikle mümkün değildir, öneriler yapılabilir! Toprakta verimliliği arttıran ve aşırı tüketen bitkileri nöbete almak Farklı kök sistemlerine sahip türlere yer vermek Benzer hastalık ve zararlılardan etkilenen türlerin arasında yeterli zaman aralığı bırakmak Baklagil bitkilerine yer vererek gelecek tür için toprakta yeterli azot bağlamak Uygun olduğu takdirde toprağı olabildiğince uzun süreyle örtülü tutarak yeşil gübreleme yapmak Yabancı otlara hassas türlerle yabancı otları baskı altına alan türleri ard arda yetiştirmek

13 Öneriler: Mümkün olan koşullarda yonca vb. çok yıllık alanlar tesis etmek Ekim nöbeti uygulanamayan örtü altı yetiştiriciliğinde, meyve bahçelerinde, bağ alanlarında veya küçük parsellerde (<10 da)çoklu üretim (6 veya daha fazla ürün), ara ziraatı veya birlikte ekim önerilmektedir Açıkta yetiştiricilikte Allium (soğan, pırasa vb.), Brassica (karnabahar, lahana vb.) grubu sebzeler ile patatesin aynı yere 48 aydan önce dikilmesi önerilmemektedir Sadece tahıllarla yapılan uzun süreli rotasyon programları önerilmemektedir.

14 Ekim nöbeti: A. Besin maddelerini çok tüketenler domates, kabak, tatlı mısır, lahana, marul, hıyar, B. Besin maddelerini yüksek düzeyde üretenler Genelde N fikse eden baklagiller örn. Bezelye, fasulye, bakla, yonca, fiğ vb. Fasulye domateste solgunluğa neden olan etmenleri de ortadan kaldırır C. Besin maddelerini az miktarda tüketenler Turp, biber (N dışındakileri çok tüketir), tatlı patates ÖNERİ 1: B C C ÖNERİ 2: B C A

15 Sebze üretiminde birlikte ekim: Zamana yaymak değil farklı türleri aynı anda birlikte yetiştirmek: * Besin maddesi ihtiyacı; ÖNERİ: A B C mısır fasulye pancar Aralık ve mesafeler her türün isteğine (kök ve vegetatif aksamının gelişmesine göre bırakılır * Güneş/gölge isteği: Mısır, ayçiçeği yüksek boylu ve güneş seven buna karşılık marul ve havuç kısmi gölgeyi tercih eder * Derin/sığ köklü; * Hızlı/yavaş büyüyen: Turp, havuç, marul ve * , Hızlı/yavaş Malatya büyüyen: Turp, havuç, marul ve

16 Kök özellikleri 0-90 cm toprak derinliğinden kök uzunluk yoğunluğu (cmkök/cm 3 toprak) Bakla:1 Bezelye:1.7 Yulaf:5.2 Köklerin geliştiği toprak tabakasında en uzun kök uzunluğu (km/m 2 ) Bakla:1 Bezelye:2.2 Yulaf:11.9

17 Birlikte yetişen veya antagonist olan sebzeler Tür Havuç Kereviz Patlıcan Lahanagiller Fasulye Birlikte olumlu Bezelye, marul, soğan, domates, pırasa, adaçayı Pırasa, domates, sırık fasulye, karnabahar, lahana Aromatik bitkiler, kereviz, pancari soğan, Dereotu Zıt etkili Çilek, domates, sırık fasulye

18 Birlikte yetişen veya antagonist olan sebzeler Tür Soğan ve sarımsak Hıyar Ispanak Patates Çilek Birlikte olumlu Pancar, çilek, domates, marul, papatya Fasulye, mısır, bezelye, turp, Fasulye, lahana, patlıcan, Zıt etkili Bezelye, fasulye Patates, aromatik bitkiler Bal kabağı, kabak, hıyar, domates Domates Soğan, maydanoz, havuç, kuşkonmaz Patates, arapsaçı, lahana

19 Bunların dışında: Çeşitlerin karıştırılarak ekimi, Kıyı ekimi: Ana ürün parselinin sınırlarına ekim, Şerit ekimi: Örneğin 6 sıra soya ve 6 sıra mısır veya yonca-pamuk şeritleri, Ara ziraatı: Özellikle sebzelerde (örn. Lahanagiller) veya meyve ağaçlarında, uygulanabilmektedir.

20 Toprak işleme: Toprak yapısını bozmayacak şekilde uygun zamanda (kuru veya yaş iken değil tavında), uygun alet ve ekipmanlarla gerektiğinde yapılmalı. Minimum toprak işleme önerilmektedir. Tamamen temiz toprak işleme yerine yabancı ot yönetimi ilke edinilmelidir. Üst katman ve alt katmanların karıştırılması engellenmeli genellikle toprağı devirme yerine yırtarak işleyen (örn. Çizel) alet-ekipman kullanılmalıdır. Toprağın genelde örtülü olmasına çalışılmalıdır (Örtü bitkilerinin erozyon kontrolu, su kaybını azaltma, faydalı böceklere konukçuluk vb. işlevleri de vardır). Gerektiğinde malçlama uygulanabilir.

21 Tarla çevresinde yeşil alan yönetimi Ana ürünlerin dışında yabancı otlar, yabani çiçekler, tuzak bitkiler, yeşil çitler, rüzgar kıranlar ve meyve bahçelerinde farklı boyda bitki/ağaçların bulunması gerekir. Faydalı böcek popülasyonlarının çoğalmasına yardımcı olur (Elma bahçelerinde Umbelliferae grubu sebzeler örn. Havuç elma iç kurdunun hymenoptera parazitlerinin çoğalmasına yardımcı olur). Ancak mevcut koşulların iyi irdelenmesi gerekir.

22 Meyve-bağ yetiştiriciliği Uygun tür ve çeşit seçimi, toprak ve iklim koşullarına, biotik ve abiotik stres koşullarına dayanıklılığı arttıran anaç seçimi yapılmalı, Başlangıçtan itibaren besin maddesi ve su kullanım etkinliği yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitlerin seçimi sağlanmalı, Yapılacak uygulamalara göre sıra arası ve sıra üzeri mesafeleri ayarlanmalı, Şekil vermede ağaç gelişimi ve yörenin iklim koşulları (aşırı nem, kurak veya aşırı güneşli) göz önünde tutulmalı, Budama şiddeti ve zamanı, tür ve çeşidin isteğine ve yörede mevcut iklim koşullarına göre belirlenmelidir.

23 Serada ekolojik üretim Yapıların sera içi iklim kontrolunu ve zararlı girişini kontrol edecek şekilde düzenlenmesi (yükseklik, alan, çatı havalandırması, çift kapı, hava perdesi, netler), Ekim nöbeti uygulanması, Dayanıklı çeşit ve gerektiğinde anaç kullanımı, Solarizasyon, Tuzak bitki vb (beyaz sinekler için patlıcan) uygulamalar, Biyolojik mücadele ajanları, Meyve tutumu için vibrasyon, , arı, Malatya

24 Ekolojik üretimde; Ekolojik tarıma yönelik temel bilgiler, geçerli olan yönetmelikler, işletme koşullarının iyi irdelenmesi, yetiştirme koşullarının ve pazar gereksiniminin bilinmesi ve tümünün bir arada incelenmesi durumunda başarı sağlanacaktır. Önemli diğer noktalar ise ana ve/veya yan ürünlere işletmede değer kazandırarak (yarı mamul, işlenmiş ürün veya tohum gibi) katma değer sağlamak ve atıkları yeniden girdi olarak kullanma olanaklarını araştırmaktır.

25 TEŞEKKÜRLER