TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ

Transkript

1 TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) H. Güzide ERKUŞ (EMO Ankara Şb. Enerji Komi. Üyesi) 1 Ocak 29 Nevşehir 1

2 SUNUŞ Elektrik gündemdeki önemini sürekli olarak korumaktadır. Kimi zaman yapılan ve yapılacak zamlarla, kimi zaman kesintileriyle, kimi zaman da yeni kurulması planlanan ithal kömür, nükleer gibi ülkemiz için hiç de yararlı sonuçlar doğurmayacağı bilinen santrallarla sürekli gündemde ilk sıralarda yer alıyor. Şube mizin bünyesinde çalışmalar yapan pek çok komisyondan biri de Enerji Komisyonu dur.bu komisyonun hazırladığı çalışmayı sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu sunumda ülkemiz elektrik enerjisi sistemine teknik bir incelemenin yanı sıra sorunlara çözüm önerileri de getirilmeye çalışılacaktır. Sunumda kullanılan verilerin tamamı (bir ikisi hariç) TEİAŞ ve EPDK internet sitelerinden alınmıştır. 2

3 ENTERKONNEKTE SİSTEMDE ÜRETİM VE İLETİMİN BUGÜNÜ SORUNLARI YAKIN GELECEĞİ ÖNERİLER 3

4 ÜRETİM Elektrik üretimini birincil kaynaklara göre gruplandırırsak: TERMİK Kömür, Petrol, Doğal gaz YENİLENEBİLİR Hidrolik (Su), Rüzgar, Jeotermal v.d. NÜKLEER Yenilenebilir yerine bazen hidrolik denilecektir. Henüz diğer yenilenebilir kapasite ve üretimler çok azdır. 4

5 Ülkemizdeki santralların kurulu gücü toplamı 41. MW olup, dağılımları: Termik ,6 MW Yenilenebilir (Hidrolik) ,9 MW (Jeo+Rüzgar) 169,2 MW Nükleer MW* Toplam 4.835,7 MW *TAEK Küçükçekmece Araştırma Reaktörü? 5

6 Yıllık Üretim Kapasitesi: Yenilenebilir kaynaklı santralların üretim kapasitesi kaynağın yıllık kapasitesine bağımlıdır ( su geliri, rüzgarın genel durumu v.s. jeotermal hariç-) Yenilenebilir kaynaklı santralların yıllık üretim kapasitesi ülkemizde milyar kwh arasında değişmektedir. Yenilenebilir kaynak kapasitesi yıllık 3 milyar kwh Termik kaynaklı santralların üretim kapasitesi yıllık çalışma saatine göre belirlenir ve yıllık çalışma saati olarak da genellikle 7 75 saat alınır. Buna göre Termik kaynak kapasitesi yıllık 196 milyar kwh* Genel toplam : = 226 milyar kwh *Yıllık çalışma saati 7 alınmıştır. 6

7 Bugün için üretim kapasitesi 226 milyar kwh. Yıllık çalışma saatini 7 yerine 75 saat alırsak üretim kapasitesi 75 x 28 = 21 milyar kwh (termik) = 24 milyar kwh (toplam) Yıllık çalışma saati neden önemlidir? 28 MW gücünde termik santral kurmak için bu ülkenin kaynaklarından ayrılan miktar yaklaşık 25 milyar dolar. Bu kadar para harcanarak kurulan tesisler teknik olarak mümkün olan en uzun süre çalıştırılmalıdır. 7

8 SANTRALLARIN DURUMU Santralların durumlarına biraz yakından bakarsak seçilen bir gün için santralların kurulu güç, üretim, santral puantı ve puanta katkıları aşağıdaki gibi olmuştur. Bu tablolardan görüldüğü gibi ülkemizdeki santrallar iyi bir organizasyon ve işletmecilikle son derece verimli bir şekilde çalışabilecektir. 8

9 9 EÜAŞ Termik Santralları EÜAŞ Termik Santralları 5527, ,9 TOPLAM 5, HOPA , KANGAL , ELBİSTAN-B , ELBİSTAN-A , ÇAN 6, ALİAĞA-CEV. 12, ALİAĞA , TUTES-B 65, TUTES-A , SEYİTÖMER , ORHANELİ , CATES-B , BURSA ÇEV , BURSA ,1 ANB-B CEV ,8 ANBARLI-B , ANBARLI-A PUANTA KATKI MW SANTRAL PUANTI MW ÜRETİM MWh K.GÜÇ MW SANTRAL

10 EÜAŞ a Bağlı Termik Santrallar HAMİTABAT 736, H.ABAT CEV. 384, SOMA-A 44, SOMA-B 99, KEMERKÖY 63, YATAGAN 63, YENİKÖY 42, BAĞ.SAN.TOP. 3834,

11 11 11 EÜAŞ Hidrolik Santralları (1) EÜAŞ Hidrolik Santralları (1),, 51,8 Ş.URFA,, 17, ÖZLÜCE,, 124, MENZELET,, 94,5 KRALKIZI 115, 1195, , KEBAN 55, 56, , KARKAMIŞ 118, 162, , KARAKAYA 12, 12, , DİCLE 98, 99, , BATMAN 15, 179, , ATATÜRK 12, 12, , MANAVGAT 6, 9, ,4 KEPEZ I+II,, 47,2 K.ÖREN-II,, 32, K.ÖREN-1,, 48, KEMER,, 69, DEMİRKÖPRÜ,, 62, ADIGÜZEL SANTRAL ÜRETİM (MWh) PUANTA KATKI (MW) SANTRAL PUANTI (MW) K.GÜÇ (MW)

12 12 12 EÜAŞ Hidrolik Santralları (2) EÜAŞ Hidrolik Santralları (2),, 69, S.UĞURLU 25, 25, , KÜRTÜN 9, 9, 216 9, KÖKLÜCE, 43, 1 12, KILIÇKAYA,, 5, H.UĞURLU 62, 62, ,5 DOGANKENT,, 56,4 DERBENT,, 32, ÇAMLIGÖZE, 2, 4 72,6 ALTINKAYA 18, 18, , ALMUS,, 6, YÜREGİR,, 283,5 SIR 2, 2, 44 7, SEYHAN-2 2, 2, 48 6,2 SEYHAN-1 18, 18, 3 56, KADINCIK-II 26, 26, 42 7, KADINCIK-I,, 51, BERKE 165, 165, ,9 ÇATALAN 1, 1, , ASLANTAŞ

13 EÜAŞ Hidrolik Santralları (3) BORÇKA 3, , 14, MURATLI 115, , 112, TORTUM 26, , 9, GEZENDE 159,4,, GÖKÇEKAYA 278, ,, HİRFANLI 128,,, KAPULUKAYA 54,,, KESİKKÖPRÜ 76,,, SARIYAR 16,,, YENİCE 37, ,, TOPLAM 1122, , EÜAŞ termik toplamı 8689,9 EÜAŞ a bağlı termik toplamı 3834 EÜAŞ hidrolik toplamı 1122,5 EÜAŞ Genel Toplamı 23726,4 13

14 Özel Sektör Termik Santralları (1) Santral Adı ve (Yeri) Modern Karton (Büyükkarıştıran) Par Termik (Çayırhan) Kurulu Güç (MW) 87,3 62 Üretim (MWh) Puantı (MW) Puanta Katkı (MW) Çolakoğlu (Dilovası) 313, Enerji-sa (Köseköy) Erdemir (Ereğli-Kzd.) Eskişehir OSB Petkim (Aliağa) Ataer (EBSO) 7, Habaş (Aliağa) İçdaş (Karabiga) Morsan 84, İsdemir (İskenderun) 22, Esenyurt (İst.) 188, Ova Elektrik (Dilovası) 258, Trakya Elektrik (Tekirdağ) 498, Unimar (Tekirdağ) Baymina (Temelli) Gebze Doğalgaz (Adapazarı) Adapazarı Doğalgaz (Adapazarı) 1595,4 797,

15 Özel Sektör Termik Santralları Santral Adı ve (Yeri) İzmir Doğalgaz (İzmir) Sugözü (Yumurtalık) Zorlu Enerji (Sincan) Zorlu Enerji (Kayseri) Akenerji (Bozüyük) Akenerji (Yalova) Bis Enerji (Bursa) Bosen (Bursa) Entek (Demirtaş) Entek (Köseköy) Nuh Enerji (Kocaeli) Zorlu Enerji (Bursa) Akenerji (Kemalpaşa) Enerji-sa (Çanakkale) Karkey (Silopi) Altek Alarko (Kırklareli) Akenerji (Çerkezköy) Cebi Enerji (Tekirdağ) Çerkezköy Enerji (Çerkezköy) Zorlu Enerji (Büyükkarıştıran) (2) Kurulu Güç Üretim Puanta Katkı Puantı (MW) (MW) (MWh) (MW) 159, ,3 195,7 126,6 59, ,7 135,1 144, ,2 64,1 1, ,3 5,7 65, ,

16 Özel Sektör Termik Santralları (3) Santral Adı ve (Yeri) Kurulu Güç (MW) Üretim (MWh) Puantı (MW) Puanta Katkı (MW) Samsun Mobil 1 (Samsun) 131,3 Samsun Mabil 2 (Samsun) 131,3 Tüpraş (Yarımca) Tüpraş Aliağa (Aliağa) Ayen Enerji (Ostim) Akenerji (Bornova) Kar Ege (Kemalpaşa) 44, İşletme Hakkı Devri Termik Toplamı 62 Otoprodüktör Termik Toplamı 2916 Yap İşlet Devret Termik Toplamı 1449,6 Yap İşlet Termik Toplamı 611,8 Serbest Üretim Şirket Termik Toplamı 394,3 Mobil Santral Termik Toplamı 262,6 Özel Sektör Termik Genel Toplamı 11737,3 16

17 Özel Sektör Hidrolik Santralları (1) Santral Adı ve (Yeri) Özelleştirme İdaresine Devredilen 7 santral Birecik (Gaziantep) Kurulu Güç (MW) 111,3 672 Üretim (MWh) Puantı (MW) 421 Puanta Katkı (MW) 12,5 42 Yamula (Kayseri) 1 Oymapınar Hizmet Alımı Yoluyla İşletilen 43 santral Otoprodüktör 6 Santral , ,3 Serbest Üretim Şirket Santralları 21 Santral 371, Yap İşlet Devret Santralları 16 Santral Özel Sektör Hidrolik Toplamı 23,

18 Özel Sektör Rüzgar Santralları Santral Adı ve (Yeri) Kurulu Güç (MW) Üretim (MWh) Puantı (MW) Puanta Katkı (MW) Alize Enerji (Alaçatı) 1, Bares (Bandırma) Burgaz Res (Gelibolu) 14, Ertürk Tepe Res (Gelibolu),9 İntepe (Çanakkale) 31, Karakurt Res (Akhisar) 1, Mare Res (Alaçatı) 39, Yunt Dağı Res (Alosbi) 42, Özel Sektör Rüzgar Toplamı

19 Kurulu Gücün Kuruluşlara Dağılımı 26 Verileri (MW) Kuruluş Adı Termik Hidrolik+ Jeo.+ Rüz. Toplam EÜAŞ 8.75, , ,9 EÜAŞ a Bağlı Ortaklıklar 3.834, 3.834, Üretim Şirketleri 1.321, , ,2 Otop.+ İşletme Hakkı Devir 3.833,7 594, ,8 Mobil 724,9 724,9 Türkiye Toplamı 27.42, , ,8 19

20 Tüketimin Gelişimi 27 Yılında 19 milyar kwh elektrik tüketime sunulmuş. Bu değer brüt değerdir. Kayıpları ve kaçakları da içerir. Yıllık % tüketim artışı olması durumunda 22 yılına kadar tüketim değerleri: Yıllar % 19 21,4 213,5 226,3 239,9 254,3 269,5 285,7 32,8 321, 34,3 36,7 382,3 45,3 7% 19 23,3 217,5 232,8 249,1 266,5 285,1 35,1 326,5 349,3 373,8 399,9 427,9 457,9 8% 19 25,2 221,6 239,3 258,5 279,2 31,5 325,6 351,7 379,8 41,2 443, 478,5 516,7 9% 19 27,1 225,7 246,1 268,2 292,3 318,6 347,3 378,6 412,7 449,8 49,3 534,4 582,5 2

21 21 21 OECD ÜLKELERİ ARASI KARŞILAŞTIRMALAR OECD ÜLKELERİ ARASI KARŞILAŞTIRMALAR (26) (26) 11, Türkiye 9,8 6, Kore 1,1 9, Meksika 11,2 6, Yunanistan 18, Japonya 18,6 11, İngiltere 25,8 (21) 5,9 (21) Hollanda 14,4 5, Fransa 21,2 8, Almanya 1,4 6, ABD Mesken Fiyatı (cent) Sanayi Fiyatı (cent) Kişi Başına Tüketim (kwh/kişi) Üretim (TWh) Kurulu Güç (GW) Ülke

22 Türkiye elektrik tüketiminde gerilerdedir, tüketim artmalıdır. 27 yılı için kişi başına tüketim 2198 kwh olmuştur. Yıllık % 8 artış ile bu değer yaklaşık 1 yıl sonra iki katına çıkar ki bu gerçekçi değildir. (15 yıl sonra elektrik tüketiminde Almanya ya ulaşmamız mümkün olmaz) Eğer bu gerçekleşirse Sanayi Gelişimimizin de Almanya düzeyine çıkması gerekir. Nüfus artış hızı da % 1,5 2 lerden aşağıya doğru inmesi beklenir. Bunlar dikkate alındığında ülkemiz için orta vadede elektrik tüketim artışının ilk yıllar % 6, sonra da % 4 lerde gerçekleşeceği öngörülmelidir 22

23 Üretim Kapasitesinin Yeterliliği 26 yılı verilerine göre ülkemizde kayıp ve kaçaklar % 15,6 olmuştur. Bu değer çok yüksektir. AB ortalaması % 7 civarındadır. Bilimsel bir çalışmayla çok kısa bir zamanda bu değer % 1 lara çekilebilir. Bu gerçekleşirse ülkemizde talep gelişimi şöyle olacaktır. Yıllar Artış 6% Kayıp 1% Artış 7% Kayıp 1% Artış 8% Kayıp 1% Artış 9% Kayıp 1% ,4 191,3 23,3 193,1 25,2 194,9 27,1 196, ,5 22,8 217,5 26,7 221,6 21,5 225,7 214, ,3 215, 232,8 221,1 239,3 227,4 246,1 233, ,9 227,9 249,1 236,6 258,5 245,6 268,2 254, ,3 241,5 266,5 253,2 279,2 265,2 292,3 277, ,5 256, 285,1 27,9 31,5 286,4 318,6 32, ,7 271,4 35,1 289,8 325,6 39,3 347,3 33, ,8 287,7 326,5 31,1 351,7 334,1 378,6 359, , 35, 349,3 331,8 379,8 36,8 412,7 392, ,3 323,2 373,8 355,1 41,2 389,7 449,8 427, ,7 342,6 399,9 379,9 443, 42,9 49,3 465, ,3 363,2 427,9 46,5 478,5 454,5 534,4 57, ,3 385, 457,9 435, 516,7 49,9 582,5 553,4 23

24 Yapılmakta Olan Santrallar (Lisansı alınıp inşaatına başlanmış) TEİAŞ 27 verilerine göre döneminde işletmede olacak kurulu güç toplamı 7386 MW tır. Santral Türü Birincil Kaynak Sayısı Lisans kurulu Gücü (MW) Ortalama Proje Üretimi (milyar kwh) Termik Linyit, Taşkömürü, Fuel Oil v.s ,8 13,98 Termik İthal Kömür ,3 13,51 Termik Doğal Gaz ,2 11,69 Yenilenebilir HES , 32,4 Yenilenebilir Rüzgar + Diğer ,5 7,47 Toplam ,7 79,7 24

25 Üretim Kapasitesinin Yeterliliği Mevcut santralların üretim kapasitesi 226 milyar kwh EPDK İnternet sitesindeki verilere göre üretim lisansı alınıp inşaatına başlanmış santralların yıllık üretim kapasitesi 8 milyar kwh Böylece yakın gelecekte ülkemiz üretim kapasitesi 226+8=36 milyar kwh 25

26 Üretim Kapasitesinin Yeterliliği 26 yılı verilerine göre ülkemizde kayıp ve kaçaklar % 15,6 olmuştur. Bu değer çok yüksektir. AB ortalaması % 7 civarındadır. Bilimsel bir çalışmayla çok kısa bir zamanda bu değer % 1 lara çekilebilir. Bu gerçekleşirse ülkemizde talep gelişimi şöyle olacaktır. (Kapasite 36 milyar kwh) Yıllar Artış Kayıp Artış Kayıp Artış Kayıp Artış Kayıp 6% 1% 7% 1% 8% 1% 9% 1% ,4 191,3 23,3 193,1 25,2 194,9 27,1 196, ,5 22,8 217,5 26,7 221,6 21,5 225,7 214, ,3 215, 232,8 221,1 239,3 227,4 246,1 233, ,9 227,9 249,1 236,6 258,5 245,6 268,2 254, ,3 241,5 266,5 253,2 279,2 265,2 292,3 277, ,5 256, 285,1 27,9 31,5 286,4 318,6 32, ,7 271,4 35,1 289,8 325,6 39,3 347,3 33, ,8 287,7 326,5 31,1 351,7 334,1 378,6 359, , 35, 349,3 331,8 379,8 36,8 412,7 392, ,3 323,2 373,8 355,1 41,2 389,7 449,8 427, ,7 342,6 399,9 379,9 443, 42,9 49,3 465, ,3 363,2 427,9 46,5 478,5 454,5 534,4 57, ,3 385, 457,9 435, 516,7 49,9 582,5 553,4 26

27 Üretim Kapasitesinin Yeterliliği Üretim kapasitesi bu durumuyla talep gelişimini % 6 artış ve sistem kayıplarının % 1 olması halinde 216 yılına kadar karşılayabilmektedir. Üretim kapasitesi bu durumuyla talep gelişimini % 8 artış ve sistem kayıplarının % 1 olması halinde 214 yılına kadar 27

28 Üretimin Değerlendirilmesi Santralların işletmesiyle ilgili sorunların (personel, revizyon ve bakım, iyileştirme) sorunları acilen çözülmelidir. Yer seçiminde belli yerlerde yığılmaların önüne geçilmelidir. 28

29 215 Yılı Sonrası İçin Üretim Öneriler (1) DSİ verilerine göre kullanılabilir 25, ekonomik 135 milyar kwh olan hidrolik potansiyelin halen kullanılmayan 1 milyar kwh üretim kapasitesi aşamalı olarak 225 yılına kadar tamamlanmalıdır. Elbistan havzasındaki 5-8 milyar ton olan kömür rezervi aşamalı olarak kullanılmalı ve yerli teknolojilere de dayanılarak 18 milyar kwh üretim kapasitesi 5 milyar kwh çıkartılmalıdır. (Elbistan C ve D) Yıllık 7 milyar kwh potansiyeli olduğu herkesçe kabul edilen rüzgar enerjisinden de aşamalı olarak yerli teknolojiye de geçecek şekilde 2 milyar kwh üretim yapılabilir hale gelinmelidir. Jeotermal zengini olan ülkemiz bu alanda çok geridedir. EİE verilerine göre ülkemizde 1 dolayında ve 17 tanesi yüksek ısılı (4 derece üstü) toplam 31.5 MW gücünde ve 2 milyar kwh kapasiteli santral kurulacak kadar jeotermal kaynak vardır.yapılacak araştırma ve yatırımlarla bunların önemli bölümü 1-15 yıl içerisinde tamamlanabilecek durumdadır. ETBK nca Haziran ayında Milli Güvenlik Kuruluna sunulan 29

30 215 Yılı Sonrası İçin Üretim Öneriler ve Tüketimin Gelişimi Mevcut (milyar kwh) 38 Hidrolik Rüzgar Kömür Jeotermal Güneş Üretim Kapasitesi Toplam Yıllar % 4 35, 385, 4, 4 416, 4 433, 45, 3 468, 4 % 6 311,1 392,7 48,4 424,7 441,6 459,3 477,7 % 7 314,2 396,6 412,4 428,9 446, 463,8 482,5 % 8 317,3 4,5 416,6 433,2 45,4 468,5 487,3 3

31 İletim Sistemi İletim sistemi 38 kv ana iletim sistemi (22 kv dahil) 154 kv iletim sistemi olarak iki gerilim seviyesindedir. Çok az ve eskiden kalma 66 kv iletim sistemi de vardır. 31

32 Yıllar İletim Hatlarının Yıllar İçinde 38 kv 2985,1 5117, 8334, , , , ,9 1437, ,4 Gelişimi 22 kv 93 15,7 84,6 84,6 84,6 84,6 84,6 84,6 84,5 (km) 154 kv 16155,1 2299, 2475,3 2719, , ,8 313, 31163, kv 2447, 2199,2 1534,2 1112,3 682,4 67,7 477,5 477,4 477,4 Toplam 2168, ,9 3473,4 3976, , , , 4632, ,3 32

33 Trafoların Yıllar İçinde Gelişimi (adet/mva) Yıllar 38 kv 154 kv 66 kv Toplam / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

34 Yıllara Göre TEİAŞ Mühendis Sayısı (Toplam personel sayısı:844) Yıllar Memu r Merke 64 z 77 Memu r Taşra Memu r Topla 192 m 213 Sözleş. Merke 195 z 181 Sözleş. Taşra Sözleş. Topla 591 m 546 Genel Topla 783 m

35 Hat, Trafo ve Mühendis Sayılarının Karşılaştırılması Açıklamalar Değişi m (%) 27 Değiş im (%) Hat Uzunluğu (km) 43653, , 7 5, ,3 6 Trafo Gücü (MVA) 6214, 7862, 25, Mühendis Sayısı ,

36 Değerlendirmeler (1) Sistemin büyümesine karşılık çalışan mühendis sayısındaki azalmanın etkisi aşağıda görüleceği gibi daha fazla kesinti, daha kalitesiz elektrik ve doğal olarak daha pahalı enerji şeklinde olacaktır. Önceki yıllarda iletim hatlarına yönelik ARIZA KATSAYISI (1 km başına yıllık arızadan açma sayısı) istatistikleri yayınlanırdı, artık bu katsayı hesaplanmıyor bile Hesaplandığı yıllarda: örneğin İtalya da 1,5 olan bir değerin karşılı ülkemiz için 8 1 oluyordu. Kişi başına yıllık kesinti miktarına bakacak olursak, 25 yılı için Almanya da 19 dakika olan kişi başına yıllık kesinti değeri ülkemiz için 27 yılında 85 dakikada fazladır. 36

37 (2) Değerlendirmeler (2) Hatların toplam uzunluğu sürekli artmıştır Trafoların toplam gücü sürekli artmıştır. Trafoların toplam gücü kurulu gücün iki katına ulaşmıştır. Trafolar dengeli dağıtılsa güç aktarımı sorunu olmayacaktır. Hatlar dengeli dağıtılsa iletim sorunu olmayacaktır. Ancak iletim sorunu da vardır, güç aktarımı sorunu da Belli bölgelerdeki hat ve trafo kapasitelerinin 1 hatta 15 yıl öncesinin aynı olduğu şemalar incelendiğinde görülmektedir. Santrallerin kurulması ile iletim hatları arasındaki koordinasyon yetersizliği hem o santrallerin tam kapasite çalışmalarını engellemiş hem de iletimde darboğazlar oluşturmuştur. Bugün özellikle belli bölgelerdeki (Bursa ve Trakya) santrallerin tam kapasite çalıştırılmaları iletim kısıtlılığı nedeniyle olanaksız hale gelmiştir. Kurumlar arasındaki yetki karmaşası, güvensizlik, yetersiz ilişkiler v.s. üretim tesisi ile iletim tesislerinin arasındaki olmazsa olmaz eşgüdümü ortadan kaldırmıştır. 37

38 Değerlendirmeler (3) Ana iletim sistemi olan 38 kv hatların uzunluğu km olup bu uzunluk ülkemizi doğudan batıya 5 kez, kuzeyden güneye 6 kez uzanır. 38 kv hatların taşıma kapasitesi yaklaşık 1 MW olup bu durumda iletimde hiçbir sorun yaşanmamalıdır. Ama yaşanmaktadır. Hatlar bakımsızlıktan gelişigüzel açmakta, röle (otomasyon) sisteminin yetersizliğinden de arızalar dar bir alanda sona ermeyip, kısa sürede temizlenememektedir. 38/154 kv aktarma (trafo) ile 154 kv iletim sistemi de toplamda yeterlidir. Ancak belli bölgelerdeki sorunlar iletim şebekesinin yetersizliğinden artarak devam etmektedir. Elektrik kesintilerinin asıl nedeni enterkonnekte sistemin yetersizliği veya üretimdeki arz güvenliği sorunu değil enterkonnekte sistem dengesizlikleridir. (dağıtım sisteminden kaynaklanan kesintiler hariç) 38

39 (4) Değerlendirmeler (4) 24 Haziran 28 Salı günü elektriğin MWh fiyatı PMUM da 218,9 YTL olabilmiştir. Bunun anlamı kwh elektrik alış fiyatı 21,89 ykr. Bu fiyat üreticilerin satış fiyatıdır. Bu fiyatın üzerine TETAŞ, TEİAŞ ve TEDAŞ giderlerini ve karlarını da eklediğimizde 1 kwh ELEKTRİK FİYATI 38 4 YKR yi geçecektir ykr yaklaşık olarak 3 32 cent eder. Temmuz ayından başlamış olan otomatik fiyatlandırmanın altında yatan gerçek niyet budur. Maliyeti 4 cent i (*) geçmeyen elektriği 3, 32 cent ten satmak. (*) 21 yılı verilerine göre 1 kwh eletriğin üretim maliyeti 2,1 cent. 39

40 Değerlendirmeler (5) Böylelikle hedeflenen özelleştirmeler gerçekleştirilir ve EÜAŞ denetimindeki tüm santraller özel şirketlere devredilirse, yani 19 milyar kwh enerjinin tamamı özel şirketlerce üretilirse o zaman: kwh başına en az 2 cent fazladan fiyatlandırma yapılacak ve 19 x 2 = cent Özetle 3 8 : 1 = dolar Yılda 38 milyar dolar büyüklüğündeki kaynak bu ülkede elektrik kullananlardan yağmalanacaktır. 4

41 24 Haziran 27 Salı Günü Sitemdeki Elektriğin PMUM Fiyatları (YTL/MWh)

42 Sonuç Enerjinin kamu hizmeti niteliği unutulmamalıdır. En kısa zamanda merkezi bir planlama oluşturulmalıdır. Özelleştirmeler acilen durdurulmalıdır. Üretim, iletim ve dağıtımın işletmesi tek bir kuruluşta toplanmalı ve bu kuruluş tekel olmalıdır. Birincil kaynakların araştırılması, bunlara uygun yatırımların yapılması, teknolojilerinin geliştirilmesi amacıyla aslında var olan kamu kurum ve kuruluşları etkin olarak çalışır hale getirilmelidir. Nükleer, ithal kömür, doğal gaz santralleri gibi aslında Avrupa nın elektrik tedarikçisi olmaya 42

43 TEİAŞ 27 verilerinden.. Yıl:27 Nüfus: Kurulu Güç: 4 835,7 MW Brüt Üretim: ,1 GWh Arz: ,8 GWh Brüt Talep: 19,2 GWh Net Tüketim: ,2 GWh Kişi başına kurulu güç: 579 W Kişi başına brüt üretim: 2714 kwh Kişi başına arz: 2575 kwh Kişi başına brüt talep: 2692 kwh Kişi başına net tüketim: 2198 kwh 43

44 Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan toplam linyit potansiyeli 1879 MW,taş kömürü potansiyeli 1755 MW,hidrolik potansiyeli MW olup bu potansiyelin yaklaşık % 3 u işletmededir. Termik santralların rehabilitasyonlarının tamamlanması sebebi ile,kademeli olarak 21 yılına kadar toplam 1 milyar kwh enerji artışı olacaktır. DSİ ve EİE tarafından,hidrolik potansiyelin değerlendirilmesinde belli yıllara yığılmayı önlemek için her yıl yaklaşık toplam 15 MW kurulu gücündeki hidrolik santralın işletmeye alınacağı planlanmıştır. ETKB tarafından belirlenen linyit kaynaklarının 22 ve sonrasına yayılacak şekilde değerlendirilmesi planlanmıştır. Kaynak çeşitliliği ve yerli kaynakların 22 sonrasına yayılarak kullanılması amacı göz önüne alınarak ETKB tarafından oluşturulan enerji politikaları sonucunda belirlenen 15 MW lık 3 adet nükleer santralın 212,214,215 veya 215,217,218 yıllarında işletmeye girmeleri planlanmıştır. 44

45 TEŞEKKÜR EDERİM. 1 Ocak 29 NEVŞEHİR 45