EKOLOJİ TEMELLİ SEÇMELİ DERS ALAN ÖĞRENCİLERİN ÇEVRE SORUNLARINA DUYARLILIKLARININ PARADİGMASININ ANALİZİ

Transkript

1 EKOLOJİ TEMELLİ SEÇMELİ DERS ALAN ÖĞRENCİLERİN ÇEVRE SORUNLARINA DUYARLILIKLARININ PARADİGMASININ ANALİZİ Gönül KONAKAY 1, Arzu MORKOYUNLU YÜCE 2, Ayfer ÖZMEN 3, Tekin YEKEN 4 1 KocaeliÜniversitesi, Hereke Ömer İsmet Uzunyol Meslek Yüksek Okulu,Kocaeli 2 KocaeliÜniversitesi, Hereke Ömer İsmet Uzunyol Meslek Yüksek Okulu,Kocaeli 3 KocaeliÜniversitesi, Hereke Ömer İsmet Uzunyol Meslek Yüksek Okulu,Kocaeli 4 KocaeliÜniversitesi, Hereke Ömer İsmet Uzunyol Meslek Yüksek Okulu,Kocaeli Sorumlu yazar e-posta: gkonakay@ Hotmail.com Özet Giriş: Günümüzde insanların bilinçsizce doğaya ve canlılara zarar vermeleri, kirlilik, değişen iklim koşulları, yok olan canlı türleri, bozulan tarım ürünleri gibi bir çok çevre sorununun oluşmasına zemin oluşturmuştur. Çevrenin korunarak sürdürülebilirliğinin sağlanması için çevre bilincinin geliştirilmesi ancak eğitimle gerçekleşecektir. Bu araştırma okulumuzda 3 yıldır verilmekte olan ekoloji temelli seçmeli dersleri alan öğrenciler ile almayan öğrenciler arasında bir farklılık olup olmadığını tespit etmektedir. Çevre bilinçlilik anketleri ile 1100 öğrenci ile yapılan bu çalışma, verilen eğitimlerin ne kadar katkı sağladığını ortaya çıkarması açısından oldukça önemlidir. Çalışmanın ikincil bir katkısı da ekoloji temelli dersleri seçmeli ders olarak programlarına almayan üniversitelerin bu eksikliklerini gidermeleri gerekliliğini araştırma kanıtı ile sunmaktır. Gereçler ve Yöntemler: Bu araştırmanın amacı, ekoloji temelli seçmeli dersler olan kentleşme, toplumsal duyarlılık, estetik bilgisi, sağlıklı yaşam, yenilenebilir enerji ve çevre koruma derslerini alan Kocaeli Üniversitesi Hereke Yerleşkesinde bulunan Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin çevre sorunlarına duyarlılıklarının paradigmasındaki değişimi ölçmektir. Yapılan çevre bilinçlilik anketleri SPSS 16,0 programında faktör analizi, t testi, Anova ve korelasyon ile değerlendirilmiştir. Bulgular: 1100 anket geri dönüşümünden gelen 759 veriyle yapılan faktör analizi, t testi, Anova ve korelasyon sonuçlarına göre öğrencilerin ekoloji temelli seçmeli ders alanlar ile almayan öğrencilerin bilinçlilik düzeylerinde anlamlı düzeyde farklılıklar tespit edilmiştir. Sonuç ve Tartışma :Çevre bilincine sahip eğiticiler tarafından verilen ve okulumuzda güz ve bahar dönemi olarak bir yıl boyunca alınan ekolojik temelli seçmeli dersler öğrencilerde davranış değişikliği ve çevre bilinci yaratmaktadır. Öğrenciler derslerde güzel proje örnekleri sergileyerek, bilimsel etkinliklerde de bulunmaktadırlar. Bu derslerin okutulmayan üniversitelerde de seçimlik ders olarak programlarında yer almalarının sağlanması, ülkemiz ve dünyamızın ekolojik değerlerinin korunması açısından son derece önemlidir. Anahtar Kelimeler: Çevre Bilinçliliği, Ekoloji, Paradigma, Seçmeli Ders. 1

2 Giriş Günümüzde insanların bilinçsizce doğaya ve canlılara zarar vermeleri, kirlilik, değişen iklim koşulları, yok olan canlı türleri, bozulan tarım ürünleri gibi bir çok çevre sorununun oluşmasına zemin oluşturmuştur. Çevrenin korunarak sürdürülebilirliğinin sağlanması için çevre bilincinin geliştirilmesi ancak eğitimle gerçekleşecektir. Yükseköğretimde, çevre ile ilgili konularda, ulusal ölçekte standart bir eğitim altyapısından ya da uygulamasından bahsetmek olanaklı değildir (Oğuz ve diğ., 2011; 34) Farklı öğrenim düzeylerindeki öğrencilerin çevresel ilgi, tutum, duyarlılık ve farkındalık düzeylerinin incelendiği ülkemizde çevre sorunlarının çokluğuna rağmen, bu konuda yapılan araştırmalar sınırlıdır (Şenyurt & diğerleri, 2011; 9). Farklı öğrenim düzeylerindeki öğrencilerinin çevre tutumları ve duyarlılıkları ile ilgili yapılan literatür incelemesinden bazı araştırmalara yer verilmiştir. Moseley ve arkadaşları (2002) okul dışı çevre eğitiminin, ilköğretim öğretmenlerinin özyeterlilik algıları ile öğrencilerinin öğrenme düzeylerine yönelik beklentileri 3 günlük bir doğa eğitimi kampında 6. sınıfa devam eden 140 öğrenci ve 72 öğretmen ile araştırılmıştır. Öğretmenlerin çevre eğitimi bilgileri ve dolayısıyla öğrencilerinin başarı düzeyleri ile ilgili beklentileri düşük bulunmuştur. Şama (2003) araştırmasında, öğretmen adaylarının çevresel tutumlarını belirlemeyi amaçlamıştır. Öğrencilerin tutumları ile onların cinsiyetleri, öğrenim gördükleri sınıf düzeyi bölümleri, en uzun süre yaşadıkları yerleşim birimi, babalarının eğitim düzeyi mesleği ile ailelerinin gelir düzeyi arasındaki ilişki geliştirilen ölçekle ölçülerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Orta ve ortaya yakın bir gelir grubuna giren öğrencilerin, düşük gelirlilerden daha olumlu tutum geliştirdikleri görülmektedir. Kız öğrencilerin, erkek öğrencilere göre tutum puanları yüksek çıkmıştır. Atasoy ve Ertürk (2008) ilköğretim ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel tutum ve bilgilerinin tespit edilmesine yönelik 1118 öğrenciden oluşan Bursa kentinde yaptıkları araştırmada, öğrencilerin çevre bilgisi ve çevre tutumu açısından yeterli düzeyde olmadıklarını belirlemişlerdir. Güler (2009) araştırmasında 12 günlük ekoloji temelli çevre eğitimine katılan 24 öğretmenin doğaya ve çevre eğitimine karşı görüşlerinde dikkate değer oranda olumlu değişimler meydana geldiğini gözlemiştir. Sadık ve Çakan (2010) araştırmalarında biyoloji bölümünde okuyan 212 öğrencinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutumlarını incelemişlerdir. Araştırma sonucunda bayan öğrencilerin çevresel davranış ve tutumlarının erkek öğrencilere göre daha olumlu olduğunu göstermiştir. Öğrencilerin sınıf düzeyine göre 2

3 çevresel düşüncelerinde anlamlı farklılık olmazken, birinci sınıf öğrencilerinin çevresel davranışlarının daha olumlu olduğu saptanmıştır. Anne- eğitim düzeyine göre Çevresel Düşünce alt ölçeğinde annesi okur-yazar olanlarla annesi ilkokul ve yüksek öğretim mezunu olanlar arasında, annesi okur-yazar olanların lehine anlamlı farklar olduğu belirlenmiştir. Babası ilkokul mezunu olan öğrencilerin çevresel davranışlarının daha olumlu olduğu görülürken, çevre dersi almış olma-olmama bakımından elde edilen puanlar arasındaki farklar, Çevresel Davranış alt ölçeğinde çevre dersi alan öğretmen adayları lehine anlamlı bulunmuştur. Keleş, Uzun ve Varnacı Uzun (2010), Ihlara Vadisi (Aksaray) ve Çevresinde Doğa Eğitimi projesinin çevre bilinci, çevreye yönelik tutum, düşünce ve davranış üzerindeki etkililiğini ve kalıcılığını belirlemek amacıyla doğa eğitimine katılan 25 öğretmen adayı ile yapılan çalışma sonucunda, doğa eğitimi programının bireylerin çevre bilincine, tutumlarına ve davranışlarına önemli ölçüde etki ettiği ve kalıcılığını sağladığı tespit edilmiştir. Gürbüz ve Çakmak (2012), biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını incelemeye yönelik araştırmaların da, öğrencilerin cinsiyet ve en uzun süre yaşadıkları yerleşim birimi açısından çevreye yönelik tutum puanları arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Sınıflara göre çevresel düşünce ortalama puanları arasında 3. sınıflar lehinde anlamlı farklılık bulunmuştur. Çevre ile ilgili bir kuruluşa üye olmanın "çevresel davranışlar" üzerinde etkisinin olduğu bulunmuştur. Aydın, Şahin ve Korkmaz (2013) yaptıkları çalışmada Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Okul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dallarının 1. ve 5. döneminde okuyan 161 öğretmen adayının çevreye yönelik tutumlarını incelenmiştir. Fen bilgisi öğretmen adaylarının sınıf öğretmenliği ve okul öncesi öğretmen adaylarına göre daha iyi düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ezgi (2013) araştırmada, öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarını belirleyebilmek için geçerli ve güvenilir bir tutum ölçeği geliştirilmiş ve eğitim- öğretim yılı bahar döneminde Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı'nda 4. sınıfa devam eden toplam 203 öğretmen adayı çalışma grubu olarak seçilmiştir. Araştırmanın diğer çalışma grubunu ise yine aynı yıl Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı'nda 3. sınıfta öğrenim gören toplam 93 öğretmen adayı oluşturmuştur. Çalışmanın sonunda geçerliği ve güvenirliği sağlanan 45 maddelik Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Ölçeği geliştirilerek hazırlanan ölçek fen bilgisi öğretmen adaylarına uygulanmış ve öğretmen adaylarının tutumlarının ölçekte bulunan maddelere göre değişiklik gösterdiği ve tutumların orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. 1.Analiz Ve Araştırmanın Bulguları Bu araştırmanın amacı, ekoloji temelli seçmeli dersler olan kentleşme, toplumsal duyarlılık, estetik bilgisi, sağlıklı yaşam, yenilenebilir enerji ve çevre koruma derslerini alan Kocaeli Üniversitesi Hereke Yerleşkesinde 3

4 bulunan Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin çevre sorunlarına duyarlılıklarının paradigmasındaki değişimi ölçmektir. Yapılan çevre bilinçlilik anketleri SPSS 16,0 programında faktör analizi, t testi, Anova ve grupların varyanslarının homojenliğinin sağlanmasında Welch ve Brown-Forsythe Testleri yapılmıştır. 2.Araştırmanın Modeli Araştırmanın amaçlarını test etmek üzere aşağıdaki hipotezler oluşturulmuştur: H1: Meslek Yüksekokulları önlisans öğrencilerinin çevresel tutum düzeyleri cinsiyet değişkenine göre farklıdır. H2: Meslek Yüksekokulları önlisans öğrencilerinin çevresel tutum düzeyleri okudukları bölümlere göre farklıdır. H3: Meslek Yüksekokulları önlisans öğrencilerinin çevresel tutum düzeyleri alandışı seçimlik derslerin ekolojik temelli olup olmayışına göre farklıdır.. H4: Yüksekokulları önlisans öğrencilerinin çevresel tutum düzeyleri yaşadıkları yerleşim alanına göre farklıdır.. 3.Araştırmanın Yöntemi İlk olarak katılımcıların demografik özellikleri (cinsiyetleri, yaşadıkları yerleşim alanları,anne ve babalarının eğitim durumları, alandışı seçimlik derslerin ekolojik temelli olup olmayışı ve bölümleri) için ankete verilen cevaplar betimleyici istatistikler (frekans ve yüzde) kullanılarak analiz edilmiştir. Çevresel Tutum Ölçeğinin sorularına verilen cevapların ortalama değerlerinin hesaplanması için yine betimleyici istatistikler (frekans, yüzde) kullanılarak analiz edilmiştir. Meslek yüksekokulları önlisans öğrencilerinin Kadın-Erkek, Yerleşim alanının kentsel ve kırsal, alandışı seçimlik derslerin ekolojik temelli ve ekolojik temelli olmaması ile Çevresel Tutumları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını ölçmek amacıyla bağımsız iki örneklem t (Independest Samples "t") testi yapılmıştır. 4

5 4.Araştırmanın Bulguları Tablo-1: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Bölümlerinin Dağılımı BÖLÜMLER Frekans Yüzde Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı Birinci Öğretim 88 11,6 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı İkinci Öğretim 89 11,7 İşletme Programı Birinci Öğretim 87 11,5 İşletme Programı İkinci Öğretim 88 11,6 Dış ticaret Programı Birinci Öğretim 96 12,6 Dış ticaret Programı İkinci Öğretim 62 8,2 Özel Güvenlik Programı Birinci Öğretim 60 7,9 Özel Güvenlik Programı İkinci Öğretim 87 11,5 Çevre Temizlik Programı Birinci Öğretim 31 4,1 Lojistik Programı Birinci Öğretim 36 4,7 Fotografçılık ve Kameramanlık Programı Birinci Öğretim 35 4,6 Toplam Tablo 1 e göre en Yüksek katılım % 12,6 ile Dış Ticaret Programı Birinci Öğretime aittir. En Düşük katılım ise %4,1 ile Çevre Temizlik Programı Birinci Öğretim öğrencilerine aittir. Tablo 2: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Demografik Özellikleri Tablosu CİNSİYET YERLEŞİM ALANI Frekans Yüzde Frekans Yüzde Kadın ,9 kırsal bölge 95 12,5 Erkek ,4 kentsel bölge ,7 Toplam Toplam BABA EĞİTİM DURUMU ANNE EĞİTİM Frekans Yüzde DURUMU Frekans Yüzde ilköğretim ,1 ilköğretim ,1 ortaöğretim-lise ,2 ortaöğretim-lise ,6 ön lisans (2 yıllık) 31 4,1 ön lisans (2 yıllık) 6 0,8 lisans 27 3,6 lisans 12 1,6 yüksek lisans,doktora 6 0,8 yüksek lisans,doktora 3 0,4 okur yazar değil 9 1,2 okur yazar değil 48 6,3 Toplam Toplam ALANDIŞI SEÇMELİ DERS Frekans Yüzde EKOLOJİ TEMELLİ DERS KATILIM İSTEĞİ Frekans Yüzde ekolojik temelli ders ,9 evet ,9 ekolojik olmayan ders hayır ,1 Toplam Toplam

6 Tablo 2 ye göre ankete katılanların % 50,9 unu %48,4 ünü erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrencilerin babalarının eğitim durumlarına bakıldığında en büyük yüzdeyi % 46,1 ile ilköğretim, %43,2 ile ortaöğretimlise, %4,1 le ön lisans, %3,6 ile lisans, %0,8 ile yüksek lisans, doktora ve %1,2 okur yazar değildir. Annelerin eğitim durumu babalara göre daha düşük kalmaktadır. %61,1 ilköğretim, %28,6 ortaöğretim-lise, %0,8 ön lisans, %1,6 lisans, %0,4 yüksek lisans doktora ve %6,3 okur yazar olmayan grup bulunmaktadır. Ankete katılan öğrencilerin %86,7 si kentsel bölgede, %12,5 i kırsal bölgede oturmaktadır. Öğrencilerin %55,9 u ekolojik temelli ders alırken %43 ü almamaktadır. Bu derslere %59,9 u kendi istekleri ile katılmış %40,1 i ise katılmak istememiştir. Tablo -3: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Çevresel Tutum Davranış Ölçeği Faktör Soruları Çevresel Davranış Ölçeği Faktör Analizi ÇEVRESEL ÇEVRERESEL İLGİ DUYARLILIK ÇEVRESEL BİLİNÇ Faktör 1 Faktör 2 Faktör 3 çevdav4,792 çevdav5,739 çevdav2,720 çevdav6,697 çevdav3,641 çevdav1,563 çevdav9,804 çevdav8,715 çevdav11,596 çevdav7,524 çevdav10,516 çevdav12,842 çevdav13,782 Güvenilirlik (Cronbach s Alpha) Faktör Açıklayıcılığı 0,860 %24,047 %18,764 %15,478 Toplam Faktör Açıklayıcılığı : 58,238 Kaiser Meyer Olkin Ölçek Geçerliliği :0,865 Bartlett Küresellik Testi Ki kare : 3,441 sd : 78 p değeri :,000 6

7 Tablo 3 e göre Çevresel Davranış Ölçeği soruları üç faktörde toplanmıştır. Faktör bir çevresel ilgi yüklerinin Faktör iki çevresel duyarlılık ve faktör üç ise çevresel bilinç olarak isimlendirilmiştir. Toplam faktör açıklayıcılığı %58,24, Kaiser Meyer Olkin Ölçek Geçerliliği 0,865 çıkmıştır. Güvenilirlik ise 0,860 ile oldukça yüksek çıkmıştır. Tablo -4: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Çevresel Tutum Düşünce Ölçeği Faktör Soruları Çevresel Düşünce Ölçeği Faktör Analizi ÇEVRESEL GÖRÜŞ ÇEVRESEL SORUNLAR Faktör 1 Faktör 2 çevdüş8,752 çevdüş7,711 çevdüş2,705 çevdüş11,702 çevdüş1,683 çevdüş4,669 çevdüş6,657 çevdüş10,639 çevdüş5,633 çevdüş3,568 çevdüş9,561 çevdüş14,893 çevdüş13,885 çevdüş12,798 Faktör Açıklayıcılığı %34,770 %17,098 Güvenilirlik (Cronbach s Alpha) 0,781 Toplam Faktör Açıklayıcılığı : 51,868 Kaiser Meyer Olkin Ölçek Geçerliliği :0,865 Bartlett Küresellik Testi Ki kare : 4,102 sd : 91 p değeri :,000 7

8 Tablo 4 de göre Çevresel Düşünce Ölçeği soruları iki faktörde toplanmıştır. Faktör bir çevresel görüş, Faktör iki çevresel sorunlar olarak isimlendirilmiştir. Toplam faktör açıklayıcılığı %51,87 dir.kaiser Meyer Olkin Ölçek Geçerliliği 0,865 çıkmıştır. Güvenilirlik ise 0,781 ile yüksek çıkmıştır. Tablo -5: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ölçeği Soruları Ortalamaları a-çevresel davranış Alt Ölçeği Ort. 1.TV ve radyolarda çıkan çevre ile ilgili programları izliyorum. 3,19 2.Çevreyle ilgili gelişmeleri günlük gazetelerden takip ediyorum. 2,80 3.Çevreyle ilgili konuları işleyen belgeseller izliyorum. 2,89 4.ders kitapları dışında çevreyle ilgili kitaplar okuyorum. 2,31 5.Çevreyle ilgili popüler dergileri takip ediyorum. 2,00 6.Çevreyle ilgili bilimsel makaleleri takip ediyorum. 1,99 7.Çevreye zarar veren birini çekinmeden uyarırım. 3,86 8.Okulumuzda çevre temizliği ile ilgili bir faaliyet düzenlenirse gönüllü katılmak isterim. 3,39 9.Arkadaşlarım beni çevreye duyarlı biri olarak bilir. 3,88 10.Yaşanabilir bir çevre için gerekirse uzun süre ücretsiz çalışabilirim. 2,88 11.Çevre konusundaki bilgilerimi arkadaşlarımla paylaşıyorum. 3,59 12.Bir ürün alırken atığının geri dönüşümlü olmasına dikkat ederim. 3,27 13.Daha pahalı da olsa çevreye zarar vermeyen ürünleri tercih ederim. 3,26 b-çevresel Düşünce Alt Ölçeği Ort. 1.Nesli tükenmekte olan canlılar çok abartılıyor, zaten doğada çok sayıda var,birkaçı tükense önemli değil. 1,58 2.Tarihi yerlere para harcamak yerine lüks yollar yapılırsa ülkemiz için daha faydalıdır. 1,84 3.Erozyon artık ülkemizde görülmemektedir. 2,21 4.Tarımda kullanılan böcek ilaçları çevreye faydalıdır. 1,88 5.Orman vasfını kaybetmiş arazilerin,ülkeye gelir getirmesi amacıyla satılmasında bir sakınca yoktur. 2,03 6.Milli parklarda ve ormanlardaturizm amaçlı binaların yapımına devlet izin vermelidir. 2,00 7.Ev yapmak için en iyisi sulak alanlar kurutulmalı ve bölgelerde ev yapılmalıdır. 1,69 8.Çevre kendi kendini temizlediği için insanların atıkları problem olmaz. 1,50 9.Ozon tabakası özellikle Amerika üzerinde incelmiş,türkiye için bir tehlike yoktur 1,67 10.Odadan çıkarken ışığı kapatmak fazla bir enerji tasarrufu sağlamaz. 1,61 11.Dünyada,insanların hiçbir zaman kirletemeyeceği kadar çok su vardır. 1,72 12.Doğal kaynakların hızla tüketilmesi geleceğimiz için önemli sorundur. 4,21 13.Türkiye nin önemli sorunlarından biri çarpık kentleşmedir. 3,99 14.Yerkürenin giderek ısınması gelecekte facialara sebep olabilir. 4,16 Tablo 5 e göre Çevresel Davranış Alt Ölçeğinde öğrencilerimiz en çok Arkadaşlarım beni çevreye duyarlı biri olarak bilir ifadesi X.= 3,88 ile yer almaktadır. En az katıldıkları ifade ise Çevreyle ilgili bilimsel makaleleri takip ediyorum; X = 1,99 dur. 8

9 Çevresel Düşünce Alt Ölçeğinde öğrencilerimiz en çok Doğal kaynakların hızla tüketilmesi geleceğimiz için önemli sorundur ifadesi X.= 4,21 ile yer almaktadır. En az katıldıkları ifade ise Çevre kendi kendini temizlediği için insanların atıkları problem olmaz ifadesi X = 1,50 dir. Tablo - 6 :Meslek Yüksek Okulu Öğrencilerinin Bölümlere Göre Welch ve Brown-Forsythe Testleri çevresel davranış çevresel düşünce İlgi Duyarlılık Bilinç Görüş Sorun Bölümler N Ort. Ort. Ort. Ort. Ort. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı Birinci Öğretim 88 2,21 3,48 1,85 4,01 4,01 Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı İkinci Öğretim 89 2,16 3,16 1,60 4,03 4,03 İşletme Programı Birinci Öğretim 87 2,57 3,65 1,80 3,57 3,57 İşletme Programı İkinci Öğretim 88 2,69 3,50 2,08 3,68 3,68 Dış ticaret Programı Birinci Öğretim 96 2,55 3,23 1,77 4,21 4,21 Dış ticaret Programı İkinci Öğretim 62 2,52 3,16 1,90 4,19 4,19 Özel Güvenlik Programı Birinci Öğretim 60 2,64 3,78 1,64 4,32 4,32 Özel Güvenlik Programı İkinci Öğretim 87 2,60 3,71 1,58 4,28 4,28 Çevre Temizlik Programı Birinci Öğretim 31 2,85 3,97 1,90 4,47 4,47 Lojistik Programı Birinci Öğretim 33 2,74 4,18 2,01 4,25 4,25 Fotografçılık ve Kameramanlık Programı Birinci Öğretim 35 2,79 3,86 1,74 4,61 4,61 Toplam 756 2,53 3,52 1,79 4,08 4,08 Welch F Değeri 6,253 11,518 6,684 4,011 5,222 Brown-Forsythe F Değeri 5,314 9,583 5,908 3,543 5,438 p değeri 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 Yapılan Welch ve Brown-Forsythe testleri sonucunda eğitim grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu farkın hangi bölümlerden kaynaklandığını tespit etmek için ise Tamhane T 2 Testi sonuçları Tablo 6 da gösterilmiştir. Çevresel davranış ölçeğinde çevresel ilginin yüksek çıktığı bölüm X = 2,85 ile Çevre Temizlik Programı Birinci Öğretimdir. Çevresel davranış ölçeğinde çevresel ilginin düşük çıktığı bölüm X = 2,16 ile Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı İkinci Öğretimdir. Çevresel davranış ölçeğinde çevresel duyarlılığın yüksek çıktığı bölüm X = 4,18 ile Lojistik Programı Birinci Öğretim, düşük çıktığı bölüm X = 3,16 ile Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı İkinci Öğretim, Dış ticaret Programı İkinci Öğretim Programıdır. Çevresel davranış ölçeğinde çevresel bilincin yüksek çıktığı bölüm X = 2,08 ile işletme Programı İkinci Öğretim, düşük çıktığı bölüm X = 1,58 ile Özel Güvenlik Programı İkinci Öğretim Programıdır. Çevresel düşünce ölçeğinde çevresel görüşün ve çevresel sorunların yüksek çıktığı bölüm X = 4,61 ile Fotografçılık ve Kameramanlık Programı Birinci Öğretim, düşük çıktığı bölüm X = 3,57 ile İşletme Programı Birinci Öğretim Programıdır. 9

10 Tablo -7: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Cinsiyet Değişkeni Açısından Çevresel İlgi Faktörünün Farklılaşması Cinsiyet N Ort. s.s. t p Çevresel İlgi Faktörü Kadın 386 2,4249, ,538,000 Erkek 364 2,6305,83006 Tablo 7 ye göre Çevresel İlgi soruları için Levene s testi sonuçları; F=,795, P=,373, p=(0,000)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 000) <0,05 olduğu için Çevresel İlgi soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Erkek öğrencilerin Çevresel İlgisi Kadın öğrencilere göre daha yüksektir. (Erkek X = 2,63;Kadın X = 2,42) Tablo -8: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Cinsiyet Değişkeni Açısından Çevresel Duyarlılık Faktörünün Farklılaşması Cinsiyet N Ort. s.s. t p Çevresel Duyarlılık Faktörü Kadın 386 3,6192, ,288,001 Erkek 364 3,4099,87267 Tablo 8 e göre Çevresel Duyarlılık soruları için Levene s testi sonuçları; F=,050, P=,824, p=(0,001)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 001) <0,05 olduğu için Çevresel Duyarlılık soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Kadın öğrencilerin Çevresel Duyarlılığı erkek öğrencilere göre daha yüksektir. (Kadın X = 3,61; Erkek X = 3,41) Çevresel Bilinç Faktörü cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. F=,485, P=,487, p=(,834)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Tablo -9: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Cinsiyet Değişkeni Açısından Çevresel Görüş Faktörünün Farklılaşması Cinsiyet N Ort. s.s. t p Çevresel Görüş Faktörü Kadın 383 1,6964, ,406,001 Erkek 364 1,8811,76495 Tablo 9 a göre Çevresel Görüş Faktörür soruları için Levene s testi sonuçları; F=6,562, P=,011, p=(0,001)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 001) <0,05 olduğu için Çevresel Görüş soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Erkek öğrencilerin Çevresel Görüşleri Kadın öğrencilere göre daha yüksektir. (Erkek X = 1,88; Kadın X = 1,70) Çevresel Sorunlar Faktörü cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. F=6,795, P=,009, p=(,448)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Çevresel İlgi Faktörü Alandışı derse göre farklılık göstermemektedir. F=0,025, P=,874, p=(,867)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. 10

11 Tablo -10: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Alandışı Ders Değişkeni Açısından Çevresel Duyarlılık Faktörünün Farklılaşması Çevresel Duyarlılık Faktörü alandısıders N Ort. s.s. t p ekolojik temelli ders ekolojik olmayan ders 421 3,5881, ,104, ,4534,86745 Tablo 10 a göre Çevresel Duyarlılık Faktörü soruları için Levene s testi sonuçları; F=,036, P=,850, p=(0,036)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 036) <0,05 olduğu için Çevresel Duyarlılık soruları Alandışı derslerde ekolojik temelli ders olup olmayışına göre farklılık gösterir. Ekolojik temelli ders alan öğrencilerin çevresel duyarlılıkları almayan öğrencilere göre daha yüksektir.(ekolojik Temelli Ders X = 3,59; Ekolojik Olmayan Ders X = 3,45) Çevresel Bilinç Faktörü alandışı derse göre farklılık göstermemektedir. F=,383, P=,536, p=(,261)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Çevresel Görüş Faktörü alandışı derse göre farklılık göstermemektedir. F=,413, P=,521, p=(,340)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Çevresel Sorunlar Faktörü alandışı derse göre farklılık göstermemektedir. F=,683, P=,409, p=(,059)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Tablo -11: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Yerleşim Yeri Değişkeni Açısından Çevresel İlgi Faktörünün Farklılaşması yerleşimyeri N Ort. s.s. t p Çevresel İlgi Faktörü kırsal bölge 95 2,7965, ,565,001 kentsel bölge 655 2,4852,78561 Tablo 11 e göre Çevresel İlgi Faktörü soruları için Levene s testi sonuçları; F=1,243, P=,265, p=(0,001)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 001) <0,05 olduğu için Çevresel İlgi soruları yerleşim yerinin kırsal ve kentsel olup olmayışına göre farklılık gösterir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin çevresel ilgileri daha yüksektir. (Kırsal X = 2,80; Kentsel X = 2,48) Çevresel Duyarlılık Faktörü yerleşim yerine göre farklılık göstermemektedir. F=3,482, P=,062, p=(,166)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. Çevresel Bilinç Faktörü yerleşim yerine göre farklılık göstermemektedir. F=,652, P=,420, p=(,357)>0,05 olduğu için varyanslar eşit değildir. 11

12 Tablo -12: Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Yerleşim Yeri Değişkeni Açısından Çevresel Sorunlar Faktörünün Farklılaşması yerleşimyeri N Ort. s.s. t p Çevresel Sorunlar Faktörü kırsal bölge 95 4,3474, ,483,001 kentsel bölge 658 4,0289 1,21191 Tablo 12 ye göre Çevresel Sorunlar Faktörü soruları için Levene s testi sonuçları; F=16,962, P=,000, p=(0,001)<0,05 olduğu için varyanslar eşittir. P=(0, 001) <0,05 olduğu için Çevresel Sorunlar soruları yerleşim yerinin kırsal ve kentsel olup olmayışına göre farklılık gösterir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin çevresel sorunlara duyarlılığı Kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre daha yüksektir. (Kırsal X = 4,35; Kentsel X = 4,03) 5.Sonuç Ve Tartışma Çevre bilincine sahip eğiticiler tarafından verilen ve okulumuzda güz ve bahar dönemi olarak bir yıl boyunca alınan ekolojik temelli seçmeli dersler öğrencilerde davranış değişikliği ve çevre bilinci yaratmaktadır. Öğrenciler derslerde güzel proje örnekleri sergileyerek, bilimsel etkinliklerde de bulunmaktadırlar. Bu derslerin okutulmayan üniversitelerde de seçimlik ders olarak programlarında yer almalarının sağlanması, ülkemiz ve dünyamızın ekolojik değerlerinin korunması açısından son derece önemlidir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar özetle: Çevre Temizlik Programında okuyan öğrencilerin çevresel ilgileri en yüksektir.( X = 2,85) Lojistik Programında okuyan öğrencilerin çevresel duyarlılıkları en yüksektir. ( X = 4,18) İşletme Programı İkinci Öğretimde okuyan öğrencilerin çevresel bilinçleri en yüksektir. ( X = 2,08) Fotografçılık ve Kameramanlık Programı Birinci Öğretim okuyan öğrencilerin çevresel görüş ve çevresel sorunları düşünmeleri en yüksek çıkmıştır. ( X = 4,61) Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin çevresel sorunlara duyarlılığı Kentsel bölgede yaşayan öğrencilere göre daha yüksektir. (Kırsal X = 4,35; Kentsel X = 4,03) Çevresel İlgi soruları yerleşim yerinin kırsal ve kentsel olup olmayışına göre farklılık gösterir. Kırsal bölgede yaşayan öğrencilerin çevresel ilgileri daha yüksektir. (Kırsal X = 2,80; Kentsel X = 2,48) Çevresel Duyarlılık soruları Alandışı derslerde ekolojik temelli ders olup olmayışına göre farklılık gösterir. Ekolojik temelli ders alan öğrencilerin çevresel duyarlılıkları almayan öğrencilere göre daha yüksektir.(ekolojik Temelli Ders X = 3,59; Ekolojik Olmayan Ders X = 3,45) Çevresel Görüş soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Erkek öğrencilerin Çevresel Görüşleri Kadın öğrencilere göre daha yüksektir. (Erkek X = 1,88; Kadın X = 1,70) Çevresel Duyarlılık soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Kadın öğrencilerin Çevresel Duyarlılığı erkek öğrencilere göre daha yüksektir. (Kadın X = 3,61; Erkek X = 3,41) Çevresel İlgi soruları Cinsiyete göre farklılık gösterir. Erkek öğrencilerin Çevresel İlgisi Kadın öğrencilere göre daha yüksektir. (Erkek X = 2,63;Kadın X = 2,42) 12

13 Üniversitelerde öncelikli olarak çevre ile ilgili derslerin seçimlik ders olarak konulması, öğrencilerin çevreye yönelik sosyal sorumluluk çalışmalarına yönlendirilmeleri, üniversitelerde kulüpler kurulması, dernek gibi oluşumlarının sağlanması daha bilinçli bir toplumun oluşturulmasını sağlayacaktır. Üniversitelerin çevre ve çevre sorunlarına ilgi uyandırabilmek için kongre, sempozyum, forum gibi etkinliklerin ulusal ve uluslararası olarak düzenlemesine yönelik çalışmalar arttırılmalıdır. Kaynakça Atasoy E., Ertürk H., (2008) İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Alan Araştırması, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 10-1, ( ). Aydın, S. Öz; Şahin, S., Korkmaz, T., (2013), İlköğretim Fen Bilgisi, Sınıf Ve Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevresel Tutum Düzeylerinin Belirlenmesi Ve Karşılaştırılması, Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen Ve Matematik Eğitimi Dergisi (Efmed) Cilt 7, Sayı 2, Aralık, ( ). Güler, T., (2009) Ekoloji Temelli Bir Çevre Eğitiminin Öğretmenlerin Çevre Eğitimine Karşı Görüşlerine Etkileri, Eğitim Ve Bilim, Sayı 34, Cilt 151.(30-43). Gürbüz H., Çakmak M., (2012) Biyoloji Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19,( ). Güven, E.,(2013) Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi Ve Öğretmen Adaylarının Tutumlarının Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,33(2):( ). Keleş Ö.,, Uzun N., Varnacı Uzun F. (2010) Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce Ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi Ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar-C.9 S.32 ( ), Moseley, C., Reinke, K. Ve Bookout, V. (2002) The Effect Of Teaching Outdoor Environmental Education On Preservice Teachers Attitudes Toward Self-Efficacy And Outcome Expectancy, The Journal Of Environmental Education, 34(1), (9-15). Oğuz, D., Çakıcı, I. & Kavas, S. (2011), Yükseköğretimde Öğrencilerin Çevre Bilinci, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12, (34-39). Sadık F., Çakan H., (2010) Biyoloji Bölümü Öğrencilerinin Çevre Bilgisi Ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Düzeyleri, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, ( ). Şama E., (2003) Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 23, Sayı 2, (99-110). Şenyurt, A., Temel, A. B. & Özkahraman, Ş., (2011) Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Konulara Duyarlılıklarının İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), (8-15). 13

14 14