TAŞ DEVRİNDEN OSMANLIYA, TEKİRDAĞ DA YAPILAN ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR ÖZET

Transkript

1 TAŞ DEVRİNDEN OSMANLIYA, TEKİRDAĞ DA YAPILAN ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR Prof. Dr. Neşe Atik Namık Kemal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Değirmenaltı Yerleşkesi TEKİRDAĞ ÖZET Antik Devirde Tekirdağ, Marmara kıyısında ılımlı iklimi, verimli bitki örtüsü ve ticarete uygun limanlarıyla yerleşim için çağlar boyu cazip bulunmuş, çok sayıda medeniyetin vatanı olmuştur. Taş Devri insanının mağaralarda yaşadığı Tekirdağ da daha sonra Toptepe, Menekşe Çatağı gibi Höyük yerleşimleri, daha sonra da şehirler kurulmuştur. Rodosto adını taşıyan Tekirdağ Merkez dışında da, Tekirdağ il sınrları içersinde Perinthos, Bysanthe, Heraion Teikhos şehirleri kurulmuştur. Arkeolojik çalışmalarla antik Ganos Dağları nın (Şarköy) yayıldığı bölgede ise, hem yerleşim hem de kalelerin olduğu tespit edilmiştir. Trak medeniyetine de ev sahipliği yapmış olan Tekirdağ da Traklar ın tipik mezar şekli olan çok sayıda Tümülüs tespit edilmiş, bunların bir kısmında kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Hellen, Roma ve Bizans Kültürlerinin de kalıntıları tespit edilmiş olan Tekirdağ ın Osmanlı Dönemi öncesindeki tarihinin çok renkli olduğu söylenebilir. Anahtar Sözcükler: Mağara, Antik Şehir, Höyük, Tümülüs Arkeoloji Bilim Dalı; Taş Devri nden, Geç Roma Dönemi nin 1 sonu ile Bizans Devri nin başına kadar olan zaman diliminin tarihini yazmaya yarayan bir bilim dalıdır. Ancak zaman zaman arkeolojik alanlarda Bizans, hatta Osmanlı Devri kültür katmanları da bulunduğundan, arkeologlar bu buluntuları da tespit etme, belgeleme ve hatta sanat tarihçilerine başvurarak değerlendirmek durumunda kalmaktadır. Bu bağlamda, aşağıda Tekirdağ ın geçmişi, günümüzden 1.5 milyon yıl öncesinden (Tarih Öncesi nden), Osmanlı ya kadar olan zaman dilimi içersine tarihlenen arkeolojik buluntularla, araştırmacıların yayınları ve sözel katkılarının ışığı altında özetle ele alınacaktır. Arkeolojik çalışmalar; Mağaralar, düz yerleşimler, höyükler, antik kentler, Tümülüsler, kaya mezarlarındaki buluntular, yüzey araştırmalarındaki 2 tespit - tescil çalışmaları, sualtı ve yazılı kaynak araştırmaları, arkeolojik malzeme değerlendirme ve yayın çalışmalarını kapsamaktadır. Söz konusu çalışmalar, arkeolojik kazı ve yüzey araştırmalarındaki tespitler, antik yazılı kaynakların da değerlendirilmesiyle tarihe ışık tutmaktadır. Trakya Bölgesi nde, Tekirdağ ı da kapsayan en geniş çaptaki çalışmalar Mehmet Özdoğan ın yüzey araştırmaları kapsamındaki arkeolojik yerleşim/anıt tespitlerdir 3. Onur Özbek in Prehistorik Devir e 1 Kronoloji: Paleolitik/Yontma Taş Devri: M.Ö ; Neolitik M.Ö / ; Kalkolitik/Bakırtaş Devri M.Ö ; Tunç Devri M.Ö ; Demir Devri M.Ö ; Arkaik Devir: M.Ö ; Klasik Devir: M.Ö (Büyük İskender in İktidara Gelişi); Hellenistik Devir: M.Ö. 333 (Büyük İskender in İktidara Gelişi)- M.Ö. 30 (İmparator Augustus un İktidara Gelişi); Roma Devri: M.Ö. 30 (İmparator Augustus un İktidara Gelişi- M.S. 324 (I. Konstantin in Mutlak Hakimiyeti); Geç Roma /Erken Hıristiyanlık Devri: M.S. 324 (I. Konstantin in Mutlak Hakimiyeti)- M.S. 565 (1. Jüstinianos un Ölümü); Bizans Devri: M.S. 565 (1. Jüstinianos Ölümü)- M.S (İstanbul un Fethi). 2 Yüzey araştırmaları: Kültür varlıklarının tespitine yönelik çalışmalardır. 3 Mehmet Özdoğan ın Trakya Bölgesi ne ilişkin seçilmiş yayınları: M. Özdoğan, Neolithic in Turkey. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1999.; Doğu Marmara ve Trakya Bölgesi Araştırmaları, Türk Arkeoloji Dergisi 26, 1982, s ; Trakya ve Doğu Marmara Bölgesi Araştırmaları, 1981 Yılı Çalışmaları, 4. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1982, s ; A Surface Survey for Prehistoric and Early Historic Sites in Northwestern Turkey, D. Keller ve D. Rupp (yay.)archaeological Survey in the Mediterranean Area: BAR International Series No 155, Oxford, 1983.;; Trakya da Tarihöncesi Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Bazı Sorunlar, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 10/11, 1983, s ; Doğu Marmara ve Trakya Araştırmaları 1982, 1. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1983, s ; 1983 Yılı Doğu Marmara ve Trakya Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı II, 1984, ; A Surface Survey for Prehistoric and 1

2 ait taş aletler konusundaki çalışmaları da tüm Trakya Bölgesini kapsayan çalışmalardır 4. Şahin Yıldırım ın Trakya Tümülüsleri Araştırmaları 5 ve Zeki Mete Aksan ın Güneydoğu Trakya Tümülüsleri Yıllarında Kazılan Tümülüslerin Yeniden Değerlendirilmesi 6 çalışmaları ile Gamze Polat ın Thrakia da Ana Tanrıça Kültü 7 çalışmaları da, Tekirdağ ın da içinde olduğu Early Historic Sites in Northwestern Turkey, National Geographic Research for 1979, 1985, s ; 1984 Yılı Trakya ve Doğu Marmara Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı III, 1985, s Marmara Bölgesinde Kültür Tarihi İle İlgili Bazı Sorunlar ve Bunların Çözümüne Jeomorfoloji Araştırmalarının Katkısı, Arkeometri Toplantısı Sonuçları I,1985, s ; Trakya Bölgesinde Yapılan Tarihöncesi Araştırmaları, Türk Tarih Kurumu Kongresi IX/1, 1986, s ; 1986 Yılı Trakya ve Marmara Bölgesi Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı V/II, 1988, s ; 1988 Yılı Trakya ve Marmara Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı VII, 1990, s ; Neolithic Cultures of Northwestern Turkey, S. Bökönyi (yay.) Neolithic of Southeastern Europe and its Near Eastern Connections: Varia Archaeologica Hungarica II, 1990, Budapest. s ; Tarihöncesi Dönemde Marmara Bölgesi, E. Meriç (yay.) İstanbul Boğazı Güneyi ve Haliç in Geç Kuvaterner (Holosen) Dip Tortulları: İ.T.Ü.Vakfı, İstanbul. 1990, s ; Eastern Thrace Before the Beginning of Troy I- an Archaeological Dilemma, J. Lichardus (yay.) Die Kupferzeit als historische Epoche, Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde, Bonn. 1991, s ; The Second Millennium of the Marmara Region: The Perspective of a Prehistorian on a Controversial Historical Issue, Istanbuler Mitteilungen 43, 1993, s Marmara Bölgesi Balkanlar- Orta Anadolu Arasındaki Kronoloji Sorununa Yeni Bir Yaklaşım, Türk Tarih Kurumu Kongresi 11,1,1994, s ; Tarihöncesi Dönemde Trakya. Araştırma Projesinin 16. Yılında Genel Bir Değerlendirme, Anadolu AraştırmalarıXIV, 1996, s ; Early Iron Age in Eastern Thrace and the ithic Monuments, N. Tuna vd. (yay.) Thracians and Phrygians. Problems of Parallelism: ODTÜ, Ankara. 1998, ; Anadolu dan Avrupa ya Açılan Kapı: Trakya. Gerçekleşen Çalışmalar ve Beklentiler, Arkeoloji ve Sanat 90, 1999, s.2-28.; Northwestern Turkey: Neolithic Cultures in Between the Balkans and Anatolia, M. Özdoğan ve N. Başgelen (yay.) Neolithic in Turkey, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. 1999, s ; The Appearance of Early Neolithic Cultures in Northwestern Turkey. Some Problems, S. Hiller ve V. Nikolov (yay.) Karanovo III Beiträge zum Neolithikum in Südosteuropa, Phoibos Verlag, Wien. 2000, s ; The Bronze Age in Thrace in Relation to the Emergence of Complex Societies in Anatolia and in the Balkans, Ü. Yalçın (yay.) Anatolian Metal II. der Anschnitt 15, 2002, s ; The Prehistory of Northwestern Turkey, D. V. Grammenos (yay.) Recent Research in the Prehistory of the Balkans, Archaeological Institute of Northern Greece and the Archaeological Receipts Fund, Thessaloniki. 2003, s ; The Fourth Millennium in Eastern Thrace: an Archaeological Enigma, B. Hänsel ve E.Studeniková (yay.) Zwischen Karpaten und Ägäis. Neolithikum und Ältere Bronzezeit, Verlag Marie Leidorf GmbH, Rahden. 2004, ; Kapaklıkayalar. Trakya nın Sır Taşları, Atlas 158, 2006, s ; Coastal Changes of the Black Sea and Sea of Marmara in Archaeological Perspective, V. Yanko-Hombach vd. (yay.) The Black Sea Flood Question, Springer, Dordrecht. 2007, s ; Marmara Bölgesi Neolitik Çağ Kültürleri, M. Özdoğan ve N. Başgelen (yay.), Anadolu da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa ya Yayılımı. Türkiye de Neolitik Dönem: Yeni Kazılar, Yeni Bulgular, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul. 2007, s (metin), (levhalar).; Özdoğan, M. ve E. Özdoğan Tarih Öncesi Dönemde Trakya, Aktüel Arkeoloji 3, 2007, s ; The Black Sea, the Sea of Marmara and Bronze Age Archaeology: an Archaeological Predicament, M. Stefanovich ve C. Angelova (yay.) PRAE. In Honorem Henrieta Todorova, National Archaeological Institute with Museum Bulgarian Academy of Sciences, Sofia. 2007, s ; Le début du mode de vie néolithique en Thrace orientale: une perspective anatolienne, Études Balkaniques 15, 2008 (2010), s ; Eastern Thrace: The Contact Zone between Anatolia and the Balkans, S. R. Steadman ve G. McMahon (yay.)the Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10, B.C.E.), Oxford University Press, New York. 201 s O. Özbek, Şarköy ün Taş Baltaları, Atlas Dergisi (2005/04) 145, 2005, s. 166.; Comments on polished stone implements of an Early Neolithic site near Greek border: Hocaçeşme (Enez, Turkey) EGNATIA, Aristo University of Thessaloniki, University Press. Vol , s ; Trakya Güneyinde Prehistorik Dönem Araştırmaları. Arkeoloji ve Sanat Dergisi 129, 2008, s ; The prehistoric ground stone implements from Yartarla: the preliminary results of a geoarcaheological study in Tekirdag region Thrace, Bulletin de Correspondance Hellenique. Suppl 51, 2009, s ; A Prehistoric Stone Axe Production Site in Turkish Thrace: Hamaylıtarla Documenta Praehistorica 27, 7th Neolithic Studies, (Ed. Mihael Budja), Univerza v Ljubljani, Schwarz, Ljubljana: Erih - European Research Index for the Humanities, 2000, s ; Hamaylıtarla Reconsidered: A Neolithic Site and its environmental Setting in Southern Thrace, Anatolia Antiqua, De Boccard, Paris. 18, Erih - European Research Index for the Humanities 2010, s ; Trakya da Neolitik dönemde farklı kayaçların kullanımı: öncül gözlemler.exploitation of different rocks in the Neolithic Turkish Thrace: preliminary observations. International Symposium of Archaeometry-25th, 2010, s ; Sea level changes and Prehistoric sites on the coasts of Southern Turkish Thrace, BP. Quaternary International, Volume 261, 30 May 2012, Available online 14 January 2012, s ; Özbek, O. ve K. Erol Etude petrographique des haches polies du Hamaylıtarla et Fenerkaradutlar (Turquie) Anatolia Antiqua, 9, De Boccard, Paris Erih, - European Research Index for the Humanities, 2001, s.1-7.; Erol, K. ve O. Özbek, Neolitik Dönem Cilalı Taş Baltalarında Arkeometri Çalışmaları ve Güneybatı Trakya dan Bir Örnek (Archaeometrical studies in Neolithic Period Ground Stones: and example from Southwest Thrace). Blue Planet - Earth Sciences Magazine, 6, Ankara, 2002, s Şahin Yıldırım, Doğu Trakya da Mezar Tepelerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi, Ankara Üniversitesi, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara 2008, s Yayın: Ankara 2O11 (internet). 6 Z. Mete Aksan, Güneydoğu Trakya Tümülüsleri Yıllarında Kazılan Tümülüslerin Yeniden Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Fen edebiyat Fakültesi sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2015, s. 540, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). 7 Gamze Polat, Thrakia da Ana Tanrıça Kültü,Trakya Üniversitesi, Edirne, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 2

3 bölgesel çalışmalardır. Tekirdağ ve çevresi ile tüm Marmara Denizi ni kapsayan sualtı çalışmaları da Nergis Günsenin tarafından yürütülmüştür 8. I. Mağara ve Düz Yerleşimlerdeki Buluntular Tekirdağ da tespit edilen en eski yerleşimler, Mağara ve düz yerleşimleridir 9 Söz konusu yaşam alanlarında kronolojik 10 olarak sırasıyla Yontma Taş (Paleolitik), Bakırtaş (Kalkolitik), Tunç ve Demir Devirleri ne ait pişmiş toprak kap parçaları, kemik ve taş aletler bulunmuştur. I. A. Tekirdağ Saray, Ergene Güneşkaya Kalaslı Mağarası Araştırmaları Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yıllar : Buluntular : Pişmiş toprak kap parçaları. Tarihleme : Geç Paleolitik? /Kalkolitik, Erken Demir Devri. Yayınlar : 11 Uzun bir süre iskan edildiği anlaşılan mağarada bulunan pişmiş toprak kap parçaları, mağaranın kullanım sürecini belgelemiştir. I..B.Tekirdağ Saray, Ergene Vadisi Galata Deresi Güngörmez Mağaraları Araştırmaları Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş Yılları : Buluntular : Pişmiş toprak kap parçaları. Tarihleme : Geç Paleolitik? /Kalkolitik, Erken Demir Devri. Yayınlar : 12 8 S. N.Günsenin, "Marmara'Daki Amphora Dağı", Atlas Dergisi, 1, 1993, s ;"1994 Yılı Marmara Adaları Sualtı Araştırması", 13.. Araştırma Sonuçları Toplantısı,, 1996, 1997, s ;"Marmara Adası Batıkları", 1996 Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı, 1996, s ;"1995 Yılı Marmara Adaları Sualtı Araştırması", 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1997, s ; "1996 Yılı, Marmara Adaları Yan Taramalı Sonar Araştırması Ekinlik Adası Mermer Batığı", 15. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1998,1999, s ; "Récentes Découvertes Sur L'Ile De Marmara (Proconnèse) À L'Époque Byzantine : Épaves Et Lieux De Chargement", Archaeonautica, 1998, s ;"çamaltı Burnu I Batığı, Marmara Adası", Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı, 1999 s ;"Up To Date Discoveries At The Marmara Islands And A Log Boat", Down the River to the Sea, 8. International Symposium on Boat and Ship Archaeology, Gdansk, 2000, s ; "Marmara daki Bizans Amphoraları", Kathimerini Epta Himeres, 1, 2000, s ; "L Épave De Çamaltı Burnu I (Île De Marmara, Proconnèse): Résultats Des Anneés ", Anatolia Antiqua 9, 9, 2001, s ; "Çamaltı Burnu I Wreck", in: Istanbul University's Contributions to Archaeology in Turkey ( ), İstanbul, 2001, s ; "Byzantine Shipwrecks Discovered Around The Marmara Islands (Prokonnessos) : Points Of Departure And Probable Destinations", 6th International Symposium on Ship Construction in Antiquity, 2001, s ;"Çamaltı Burnu I Wreck - 98/99 Field Seasons", 7th International Symposium on Ship Construction in Antiquity, 2002, s ; "Medieval Trade In The Sea Of Marmara : The Evidence Of Shipwrecks", Travel in the Byzantine World, Ashgate,, 2002, s ;"Çamaltı Burnu I Batığı", 2002 Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı, 2002, s ; "L Épave De Çamaltı Burnu I (Île De Marmara, Proconnèse): Résultats Des Anneés ", Anatolia Antiqua 11, 11, 2003, s ; "Underwater Archaeological Research In The Sea Of Marmara", The Application of Recent Advances in Underwater Detection and Survey Techniques to Underwater Archaeology, 2004, s ;"Epitaphes De Marins De L Île De Marmara (Proconnèse)", in: Travaux et Mémoires 15. Mélanges Jean-Pierre Sodini, F. Baratte, V. Déroche, C. Jolivet-Lévy, B. Pitarakis, Eds., Association des Amis du Centre d Histoire et Civilisation de Byzance, Paris, 2005, s ; "An Approach To 13th-Century Shipbuilding : Çamaltı Burnu I Wreck, Marmara Island", 9th International Symposium on Ship Construction in Antiquity, 9, Kıbrıs, 2006, s ;"Marmara - Adası Çamaltı Burnu I Batığı Ndan, Sgraffito Desenli Bir Tabak", Ebru Parman a Armağan: Sanat Tarihi ve Arkeoloji Yazıları, Ankara, 2009, s ;"The Construction Of A Monastic Ship (?) In The Sea Of Marmara: Çamaltı Burnu I Wreck", Varia Anatolica 20, 2010, s ;"Introduction To The Shipwrecks At Yenikapı (Istanbul). The Byzantine Harbour Through History", Varia Anatolica 20, 20, 2010, s Günsenin N. -N. Özaydın, "Marmara Adası, Çamaltı Burnu I Batığı 1998 ", 21. Kazı Sonuçları Sempozyumu, 2000, s :"Marmara Adası, Çamaltı Burnu I Batığı-1999/2000", 33. Kazı Sonuçları Sempozyumu, 2002, s ;Günsenin S. N.- E Rieth, "Un Graffito De Bateau À Voile Latine Sur Une Amphore (Ixe S. Ap. J.-C.) Du Portus Theodosiacus (Yenikapı),", Anatolia Antiqua 20, 20, 2012, s Düz yerleşim; Kısa süreli iskan edilmiş, genellikle yapı kalıntıları günümüze gelmemiş yerleşimlerdir. 10 Kronoloji için Bkz. Dip Not Yayına hazırlanmaktadır. Tekirdağ Saray, Ergene Güneşkaya Kalaslı Mağarası Araştırmalarına ilişkin bilgiler, araştırma başkanı M. A. Işın tarafından verilen bilgilerdir. 12 Yayına hazırlanmaktadır. Tekirdağ Saray, Ergene Vadisi Galata Deresi Güngörmez Mağaraları Araştırmalarına ilişkin bilgiler araştırma başkanı M. A. Işın tarafından verilen bilgilerdir. 3

4 Saray ilçesinde, Ergene Güneşkaya vadisi ile Galataderesi Güngörmez Mağaraları nın bulunduğu alanda yapılan araştırmalarda Güneşkaya vadisinde 4 adet, Galata Deresi Güngörmez Mağaraları nda 1 adet Kalkolitik/Erken Demir Devri ne (M.Ö. 12.yüzyıl) ait pişmiş toprak kap parçasına rastlanmıştır. Bu mağaralarda yapılacak kazılarda büyük bir olasılıkla İstanbul Yarımburgaz Mağarası ndaki gibi Paleolitik Devir buluntularına rastlanacağı düşünülmektedir. I..C. Tekirdağ Merkez, Karansıllı Köyü, Malkara Çavuşköy Yüzey Araştırması Araştırmacılar: Araş. Gör. Berkay Dinçer, İstanbul Üniversitesi - Arkeoloji Bölümü. Araş. Yılları : Buluntular : Taş aletler. Tarihleme : Alt Paleolitik. Yayınlar : 13 Tekirdağ da mağara yerleşimleri dışında düz yerleşimlerde de Paleolitik Devir e ait taş aletler ele geçmiştir. Söz konusu buluntular Taş Devri nde yaşamın mağaralar dışında da sürdürüldüğüne işaret etmektedir. I..D. Tekirdağ Şarköy, Buruneren, Yartarla, Fener Karadutlar Tarih Öncesi Balta Üretim Merkezleri Araştırması Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : 1991 ve Buluntular : Taş balta üretim merkezleri Tarihleme : Geç Neolitik, Kalkolitik ve İlk Tunç Devirleri. Yayınlar : 14 Şarköy de bulunmuş olan taslak, yarı işlenmiş ve işlenmiş kullanılabilir taş aletler bu aletlerin Tekirdağ a başka bir yerden getirilmediğini, Tekirdağ da üretildiklerini göstermiştir. I..E. Marmara Bölgesi'nde Neolitik'ten, Tunç Devri ne Kadar Cilalı Taş Baltaların Teknolojisi ve Tipoloji Araştırmaları Araştırmacılar: Doç. Dr. Onur Özbek, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi - Arkeoloji Bölümü. Araş. Yılları : Buluntular : Taş aletler. Tarihleme : Neolitik - İlk Tunç Devirleri. Yayınlar : 15 Tüm Marmara bölgesinde olduğu gibi, Tekirdağ da bulunmuş olan Cilalı Taş Devri ne ait taş baltalar farklı zaman dilimlerinde, farklı işlevlere yönelik olarak, farklı şekillerde biçimlendirilmişlerdir. II. Höyükler ve Antik Kentlerdeki Buluntular Tekirdağ da tespit edilmiş olan Höyükler ve Antik Kentler, Kalkolitik Devir ile Geç Roma/Bizans Devri arasına tarihlenmektedir. 13 B. Dinçer, Trakya da Yeni Bulunan Paleolitik Çağ Buluntu Yeri: Yatak, Bilim ve Ütopya 81, 2001, ; Tekirdağ da Yeni Bir Paleolitik Çağ Buluntu Yeri: Yatak, Çapa-Mala , ; Yatak (Karansıllı) Paleolitik Çağ Buluntuları, Toplumsal Tarih 101, 2002, ; Dinçer, B.- L. Slimak, The Paleolithic of Turkish Thrace: Synthesis and Recent Results, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi (TÜBA-Ar) X:2007, ; Trakya nın Paleolitik Çağ Kültürleri, Arkeoloji ve Sanat 124, 2007, 1-12; 14 O. Özbek, The prehistoric ground stone implements from Yartarla: the preliminary results of a geoarcaheological study in Tekirdag region Thrace, Bulletin de Correspondance Hellenique. Suppl 51, ; M. Akif Işın, Şarköy Tarih Öncesi Balta Üretim Merkezleri, NKÜ Tekirdağ ın Değerleri Sempozyumu, Şarköy, 2010, s Bak Dip Not 4. 4

5 II..A.Tekirdağ Marmara Ereğlisi Yakını Toptepe Höyüğü Kazıları Araştırmacılar: Tespit Çalışmaları: Prof. Dr. David H. French, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü, Kazı Çalışmaları: Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü (Emekli). Araş. Yılları : Tespit Çalışmaları: French, 1966; Kazı Çalışmaları: Özdoğan, Buluntular : Höyük yerleşimi. Tarihleme : M.Ö. 5. Bin sonu - 4. Bin. Yayınlar : 16 Kazı çalışmaları Toptepe Höyüğün birden fazla kültür katı içeren bir yerleşim olduğunu göstermiş, farklı dönemlerdeki mimari ve yaşam biçimine yönelik buluntulara ulaşılmasını sağlamıştır. II..B. Tekirdağ Merkez, Menekşe Çatağı Kazıları Araştımacılar: Prof. Dr. Mehmet Özdoğan İstanbul Üniversitesi- Arkeoloji Bölümü (Emekli),- Doç.Dr. Aslı Erim Özdoğan, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Arkeoloji Bölümü - Ark. M.Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Kazı: Özdoğan - Işın: 1993; Kazı: Erim Özdoğan - Işın, Buluntular : Yerleşim/ kutsal alan Tarihleme : Orta Kalkolitik - İlk Tunç, Erken Demir (Traklar) Klasik, Hellenistik Devirler. Yayınlar : 17 Tekirdağ Merkez e 7 km. uzaklıkta Tekirdağ - İstanbul Karayolu üzerinde yer alan Menekşe Çatağı Kazıları 1993 yılından 2007 yılına kadar sürdürülmüştür. Bu kazılarda Orta Kalkolitik (M.Ö. 4300), Geç Kalkolitik (M.Ö ), İlk Tunç Çağı (M.Ö ), Erken Demir Devri kalıntıları ortaya çıkartılmıştır. Doğu Menekşe Çatağı nda yapılan kazılar sonucunda Traklar ın en erken dönemi olan M.Ö.13 ve 12.yy.a tarihlenen tabakalar da bulunmuştur. Bunun dışında Doğu Menekşe Çatağı nda Geç Kalkolitik (M.Ö ), İlk Tunç Çağı I (M.Ö ) buluntu ve kalıntılarına rastlanmıştır. Trak mimarisi içinde günlük kullanım eşyaları, ocak ve fırınlar ile adak çukurları ele geçmiştir. Bu adak çukurlarında adak olarak domuz ve köpek bulunduğu gibi, insan adaklarına da rastlanmıştır. Üst tabakalarda M.Ö. 6. yüzyılda başlayan ve M.Ö. 2. yüzyıla kadar kullanılan bir tapınak bulunmuş, tapınağın içinde o döneme ait madeni paralarla, o dönemde kullanılmış amforalar ve kutsal içki kapları ile tanrı ve tanrıça figürlerine rastlanmıştır. II..C. Tekirdağ Merkez, Karaevlialtı Antik Heraion Teikhos Kazıları 16 M. Özdoğan, 1989 Yılı Marmara Araştırmaları ve Toptepe Kazısı, 12.Kazı Sonuçları Toplantısı 1,1991, s ; Le vase antropomorphe de Toptepe, Néolithique, découverte d un berceau anatolien. Dossiers d Archeologie 281, 2003, s. 19.; 1989 Yılı Marmara Araştırmaları ve Toptepe Kazısı, 12, Kazı Sonuçları Toplantısı I: 1991, s ; Özdoğan, M. ve N. Özbaşaran-Dede, 1989 Yılı Toptepe Kurtarma Kazısı, Arkeoloji ve Sanat 46/49,1990, s ;Özdoğan, M., Y. Miyake ve N. Özbaşaran-Dede An Interim Report on the Excavations at Yarımburgaz and Toptepe in Eastern Thrace, Anatolica XVII, 1991, s ; Özdoğan, M. ve Y. Dede, An Anthropomorphic Vessel from Toptepe-Eastern Turkey, M. Stefanovic, H. Todorova ve H. Hauptmann (yay.)james Harvey Gaul in Memorium. The James Harvey Gaul Foundation, Sofia S Işın M. A. - A. Erim- Özdoğan, 1993 yılı Menekşe Çatağı Kurtarma Kazısı, 5. Müze Kurtarma Kazıları 1994, s ; Sayın, N., K. - N. Tuncer, Orbay, M. Özdoğan, A. Özdoğan vd. Menekşe Çatağında Arkeojeofizik Çalışmalar, Jeofizik Sempozyumu (Nezihi Canıtez) 1995, s. 9/1-2: ; Menekşe Çatağı Kazısı 1995 yılı Bilimsel Raporu, 7. Müze Kazıları Toplantısı, 1996, s ; Menekşe Çatağı Kazısı 1996 yılı Bilimsel Raporu, 8. Müze Kurtarma Kazıları, 1997, s ; Menekşe Çatağı Kazısı 1997 yılı Çalışmaları, 20. Kazı Sonuçları Toplantısı 1998, s ; Menekşe Çatağı Kazısı 1998 yılı Çalışmaları, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı 1999, s ; Menekşe Çatağı Kurtarma Kazıları, 23. Kazı Sonuçları Toplantısı 2001, s ; Tekirdağ Menekşe Çatağı, Doğu Çatak Kazısı, 24. Kazı Sonuçları Toplantısı 2002, Sayfa ; Tekirdağ Menekşe Çatağı, Doğu Çatak Kazısı, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı 2003, S ; M. Akif Işın, Tekirdağ da Tarih Öncesi Yerleşmelerinden Menekşe Çatağı ve Trak Tümülüsleri1, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ ın Değerleri Sempozyumu, Tekirdağ Merkez. s

6 Araştırmacılar: Tespit Çalışmaları: Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü (Emekli); Kazı Çalışmaları: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) - Prof. Dr. Neşe Atik, Namık Kemal Üniversitesi - Arkeoloji Bölümü Başkanı. Araş. Yılları : Tespit Çalışmaları: Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Kazı: Işın Atik, ; Atik, 2009 Buluntular : Höyük Yerleşimi: Surlar, Akropol Kapısı, Kült ve Sağlık Merkezi, Tapınak, Atölyeler vd.). Tarihleme : M.Ö. 3. Bin - (Trak) - Bizans Devirleri. Yayınlar : 18 Tekirdağ- İstanbul karayolu üzerinde, Tekirdağ Merkez e 10 km. uzaklıkta bulunan antik kentte 2000 yılında başlatılan kazılar, kentin bir Trak liman kenti olduğunu Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz ile ticari ilişkileri olduğu ortaya koymuştur. Kazı buluntuları antik kentin M.Ö. 3. Bin den, M.S. 12. yüzyıla kadar iskan edildiğini göstermektedir. Kazılarda M.Ö. 6 - M.S. 1. yüzyıla a ait mimari kalıntılar saptanmıştır Kentin Akropol ünde sürdürülmüş olan kazılar, Akropol ün bir surla çevrilmiş olduğunu göstermiştir. Deniz kıyısında nihayetlenen bu surların çift kuleli kuzey kapısı kazılarla gün ışığına çıkartılmıştır. M.Ö. 6. yüzyılda inşa edilmiş olan surların bir kısmının Hellenistik Devir de kaldırıldığı da saptanmıştır. Surların inşa edildiği dönemin öncesinde, M.Ö. 7. yüzyılda Akropol ün en yüksek yerinde Tanrıça Hera/Kybele ye ithaf edilmiş bir kült alanı olduğu, yüzyıllara kullanılmış olan bu kült alanında M.Ö. 4. Yüzyılda dini ritüeller arasında yemek ve içki sunusu yapıldığı, hatta yiyeceklerin bu kutsal alanda pişirildiği ani bir yıkım (deprem, saldırı) nedeniyle olduğu yerde üst üste düşen pişmiş topraktan Hellen ve Trak kaplarından anlaşılmıştır. İçinde istridye kabukları bulunmuş olan balık tabakları deniz ürünlerinin yendiğini göstermiştir. Bu alana Hellenistik Devir de anıtsal boyutlarda, fresklerle süslü bir tapınak inşa edildiği, bu tapınakta Hera/Kybele dışında diğer kültlerin de yer bulduğu, Kutsal alanın bir Pantheon halini aldığı zengin kazı buluntularından anlaşılmıştır. Surların içinde kalan, büyük bir yapı kompleksi olan Kült ve Sağlık Merkezi, M.Ö. ve M.S. 1. yüzyıllarda Heraion Teikhos şehrinin önemli bir tedavi merkezi haline geldiği bulunan ilaç fırınları, tıp aletleri, ilaç şişeleri ve kaşıklarından anlaşılmıştır. Murex Brandaris türü dikenli deniz salyangozundan yapılan ilaçların tedavide kullanıldığı ve bu ilaçların üretildiği fırınların Akropolis in her yanına yayıldığı, hatta bir yangınla tahrip olmuş, Hera/Kybele Tapınağının yıkıntıları içine bile ilaç fırınlarının yerleştirildiği görülmüştür. II..C. 1. Heraion Teikhos Siyah ve Kırmızı Figürlü Kapları Araştırmacılar: Doç. Dr. Zeynep Koçel Erdem, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi- 18 R. Kızıler, Doç. Dr. Neşe Atik ile Söyleşi: Traklar, Anadolu da İlk Kez Gün Işığı Görüyor", Bilim ve Ütopya 97, İstanbul 2001, s res ; N. Atik, Tekirdağ Karaevli (Antik Heraion Teikhos) Hellenistik Devir Çanak Çömlekleri", III. Uluslararası Eskişehir Pişmiştoprak Sempozyumu,17-19.Haziran 2003, Eskişehir 2003, s , res ; Tekirdağ/Karaevlialtı Pişmiş Toprak Figürinleri" Fahri Işık a Armağan Fahri Işık a Armağan- Festschrift für Fahri Işık, İstanbul 2004, s ; "Eine thrakische Stadt an der Propontis: Heraion Teikhos", Third International Congress on Blacksea, Prag Eylül 2005, Prag 2005, Özet s.51.; Trakya da Antik Bir Kent: Heraion Teichos Toplumsal Tarih 141, İstanbul 2005, s. 6. 7, res. 1-3.;"Tekirdağ/Karaevlialtı, Antik Heraion Teichos", Uluslararası I. Keşan Sempozyumu, Mayıs 2003, Keşan 2006, s , res ; "Eine trakische Stadt an der Propontis: Heraion Teichos". 10th International Congress of Thrachology. Komotini- Alexandropouli Ekim. 2005, Atina 2007, s , res ; "Marmara Kıyısında Bir Trak Şehri Heraion Teikhos". Aktüel Arkeoloji 3, İstanbul 2007, s ; "Heraion Teikhos Kazısı". 11th International Congress of Thrachology Kasım. Istanbul 2010, s.11.; Heraion Teikhos Antik Kenti Yılı Kazı Çalışmaları, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ ın Değerleri Sempozyumu, 18 Eylül-21 Ekim 2011, Şubat 2011, s. 1-7.; Türkiye de Yılında Yapılan Kazı ve Araştırmalar: Klasik Çağlar/Classical PeriodsTekirdağ Karaeviialtı/The Excavatioms of Tekirdağ/ Heraion Teichos." TÜBA-AR 8, İstanbul 2005, s ; Özgür Kralın Son Umudu, National Geographic, Aralık 2011, s. 78vd.; Trakya da bir Trak Krallığı: Odrysler, Trakyakent 2, 2012, s. 60vd.; Kült ve Sağlık Merkezi, Trakyakent 3, 2012, s. 68vd.; Atik N. - M.A. Işın, Tekirdağ Karaevlialtı 2000, 2002, 2004 yılları Kazı Çalışmaları, 27. Kazı Sonuçları Toplantısı 2005, Ankara 2006, s. 47 vd.; 6

7 Arkeoloji Bölümü. Araş. Yılları : 2000 Buluntular : Siyah ve Kırmızı Figürlü Kaplar. Tarihleme : M.Ö Yüzyıllar. Yayınlar : 19 M.Ö. 5. ve 4. yüzyıllarda bir liman şehri olan Heraion Teikhos en parlak dönemini yaşamıştır. Kentin oldukça zengin olduğu üzeri ressamlarca boyanan pahalı Hellen kaplarını çok sayıda ithal etmiş olmasından anlaşılmıştır. Genellikle üzeri mitolojik ya da günlük yaşamdan sahnelerle bezenmiş olan bu kaplar bazen sadece palmet ya da kabın yüzeyini saran geometrik süslemeleri de içermektedir. Bulas Grubu kapları ve F-B Grubu ressamlarının boyadığı kaplar, şehirde en çok bulunan bezemeli kaplardır. II..C. 2. Heraion Teikhos Kazı Sikkeleri Araştırmacılar: Prof. Dr. M. Oya Yağız, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü. Araş. Yılları : 2000 Buluntular : Trak kral sikkeleri, kent sikkeleri. Tarihleme : M.Ö. 4- M.S. 3. Yüzyıllar. Yayınlar : 20 Türkiye Trakyası nda hükm eden krallar Trakların Odrys sülalesinin krallarıdır. Bu nedenle Heraion Teikhos kentinde bulunan Trak sikkeleri bu sülalenin darplarıdır. Şehrin kendi adını taşıyan şehir sikkesi de basılmıştır. Trak darplarının yanında Heraion Teikhos kenti bir liman kenti olduğundan ticari ilişkide olduğu çeşitli şehir devletlerinin şehir sikkeleri de bulunmaktadır. Kült ve Sağlık Merkezi nde bulunan arka yüzü hatalı darp edilmiş, ön yüzü silinmiş bir gümüş sikke gibi, Şehirde sikke darp edildiğine işaret eden buluntular da ele geçmiştir. II..C Heraion Teikhos Damgalı Amphora Kulpları Araştırmacılar: Prof. Dr. M. Oya Yağız, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi- Arkeoloji Bölümü. Araş. Yılları : 2000 Buluntular : Hellenistik Devir damgalı amphora kulpları. Tarihleme : M.Ö. 4- M.S. 3. Yüzyıllar. Yayınlar : Z. Koçel- Erdem, Heraion Teichos Antik Kenti Pişmiş Toprak Figürlü Kapları, II. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, 55-64, Eskişehir, 2002.; Tekirdağ Karaevlialtı (Heraion Teichos) Antik Kenti İthal Çanak Çömlekleri, I. Keşan Uluslararası Sempozyumu, 2003, Keşan Sempozyumu Bildiri Tam Metinleri Keşan, 2006, s ; The Importance of Heraion Teichos in the Black Sea Ceramic Trade During the 4th Century BC, IIIrd ınternational Congress of Black Sea Antiquities (Pontic Congress) Prague,Karlova Üniversitesi, Eylül Yayın: Studia Hercynia XI, Praque 2007, ; The Red Figure Vases From Tekirdağ Karaevlialtı (Heraion Teichos),10th International Congress of Thracology, Komotini-Alexandroupolis: Yayın: Proceedings of the 10th International Congress of Thracology, Thrace in Graeco- Roman World, Athens, 2007, ; Kırmızı Figürlü Atik Çanak Çömlekler 27. Kazı Sonuçları Toplantısı Ankara 2006, s ; The Content of the Inscriptions and the Grafitti on the Greek and Roman Ceramics XI. SOMA International Symposium (Symposium on Meditterranean Archaeology), Nisan 2007, Arkeopress BAR International Series 1900, Oxford 2009, ; 20 M. O. Yağız, Les Monnaies d Héraion Teichos, Anatolia Antiqua XVI, İstanbul, 2008, ; Tekirdağ Arkeoloji Müzesi ndeki Ainos ve Maroneia Sikkeleri, Euergetes, Haluk Abbasoğlu Armağan Kitabı, İstanbul, 2008, ; Les İmages de Culte sur les Monnaies Thraces, Proceedings of the Symposium Cult and Sanctuary through the Ages, Casta Papiernica, November 2007, ANADOS, 6-7, , Studies of the Ancient World, Trnava 2008, ; The Coins of the Thracians. Under the light of Heraion Teichos Excavation Coins, SOMA, 2007 Proceedings of the XII th Symposium on Mediterranean Archaeology, İstanbul Technical University, April 2007, Ed. Çiğdem Özkan Aygün, BAR International Series 19, Oxford 2009, ; Heraion Teikhos Kazılarında ele geçen Thrak ve Makedon Kralların ait Sikkeler,Toplumsal Tarih. Nümizmatik ve Tarih 185, Mayıs 2009, ; Thrak Kralı Kotys e ait (İ.Ö ) ender görülen İki Sikke, Eskiçağ, Tarih, Nümismatik ve Epigrafya. Emin Bosch, Sabahat Atlan ve Nezahat Baydur Armağan Kitabı, İstanbul 2009, M. O. Yağız, Stamped Ampora Handles from Karaevlialtı (Ancient Heraion Teichos), III rd. International Congress of Black Sea Antiquities (Pontic Congress), Prague, September 2005, Studia Hercynia XI, Prague, 2007, s ; 7

8 Heraion Teikhos antik kentinde bulunan damgalı amphora kulpları, antik kentin ticari ilişkilerine ışık tutmakta olup, özellikle Thasos, Knidos, Rodos şehirleriyle yoğun ticari ilişkileri belgelemiştir. Kulplardaki damgalar çiçek, gemi pruvası, lobut vb.şehirlerin sembollerini içermektedir. Ancak yüzük taşlarında da görülen Hermes in Kerykaion u, Dionysos ın sarmaşık çelengi gibi moda dekoratif semboller de görülmektedir. II. D. Tekirdağ Marmara Ereğlisi, Antik Perinthos Herakleia (=Marmara Ereğlisi) Araştırma ve Kazıları Antik kentte kazı çalışmaları başlatılmadan önce görülebilen kalıntılar tespit edilmiş, daha sonra kazı çalışmaları başlatılmış olup, kazı ve konservasyon çalışmaları Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürlüğünce halen sürdürülmektedir. II..D..1. Tekirdağ Marmara Ereğlisi, Antik Perinthos Herakleia (=Marmara Ereğlisi) Araştırmaları Perinthos antik kentinde ilk araştırmalar Dr. Nuşin Asgari tarafından başlatılmış olup, zamanla bazı yapılar ve kente ait yazıtlar detaylı şekilde çalışılmıştır. II..D. 1. a. Perinthos Kent Genelindeki Yüzey Araştırmaları Araştırmacılar: Dr Nuşin Asgari, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü (Emekli) - Ark. M. Akif Işın Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Tespit/Belgeleme: Asgari-Işın, 1980, 81 ve 1986, 87; Koruma Amaçlı İmar Planı; Asgari-Işın, 1988; Kazı: Asgari-Işın, Buluntular : Tespit Edilenler; İç Kale Surları, Dış Kale Surları, Tiyatro, Stadion, Hadrian,... Tapınağı, Perinthos Bazilikası, Tonozlu Yapı, Kaya Mezarları, Nekropol Alanları, Bizans Sarayı, Antik Mendirek. Tarihleme : Trak (Yazılı Kaynaklar), Roma, Bizans (Kalıntılar). Yayınlar : 22 II..D. 1. b. Perinthos Sur Araştırmaları Araştırmacılar: Prof. Dr. James Crow, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü - Ark.M.Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Crow 1995, , ; Işın 2008, 2009; Öztürk Buluntular : Perinthos Surları (Tespit/ölçüm çalışmaları). Tarihleme : İmparator Anastasius Dönemi ( ). Yayınlar : 23 II..D.1. c. Perinthos Su Yolları Araştırmaları Araştırmacılar: Prof. Dr. James Crow, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü - Ark.M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : , Heraion Teikhos Damgalı Amphora Kulplarındaki Monogram, Harf ve Graffitiler, SERES 2007, 6. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, Kasım 2007, Bildiriler Kitabı I,s. s ; Anses d Amphores timbrées trouvées à Karaevlialtı (Ancien Héraion Teichos), Proceedings of the 10 th. International Congress of Thracology, Komotini Alexandroupolis October 2005, Athens, 2007, s ; Heraion Teikhos Damgalı Amphora Kulpları, 26. AST, Ankara Mayıs 2008, Ankara 2009, s N. Asgari, Marmara Ereğlisi (TEKİRDAĞ) 1980 Çalışmaları, 3. Kazı sonuçları Toplantısı, 1981, s. 115vd.; Perinthos (Marmara Ereğlisi) Araştırmaları, I 9. Türk Tarih Kongresi, 1986, s. 451vd.; Perinthos (Marmara Ereğlisi) Araştırmaları, II, 11.Türk Tarih Kongresi, 1994, s. 242vd.; Perinthos 1986 Yılı Çalışmaları, 5, Araştırma Sonuçları Toplantısı I, 1987, s ; M. H. Sayar, Ein Epigramm aus Perinthos, Epigraphica Anatolica, 4, 1984, s J. Crow, The Anastasian Wall Project , Bulletin of British Byzantine Studies 25,1999, s ; J. Crow, R. Bayliss, P. Bono, A. Ricci, The Anastasian Wall and the water supply of Constantinople , Araştırma Sonuçları Toplantısı 17. 2, 2000; J. Crow, The Anastasian Wall Project 1999, Bulletin of British Byzantine Studies 26, 2000, s ; Bayliss R. -J. Crow, The fortifications and water supply systems of Constantinopl, Antiquity 74, 2000, s ; Crow, J. - R. Bayliss- P. Bono, The Anastasian Wall and the water supply of Constantinople Survey 2000, Anatolian Archaeology 6, 2000, s.16-18; Crow, J.- R. Bayliss and P. Bono, The Anastasian Wall and water supply of Constantinople Survey 2001 ', Araştırma Sonuçları Toplantısı 19. 2, 2002, s

9 Buluntular : Su Yolları (Tespit/ölçüm çalışmaları). Tarihleme : Geç Roma/Bizans. Yayınlar : 24 II..D.1. d. Perinthos Yazıtları Araştırmacılar: Prof. Dr. Mustafa H. Sayar İstanbul Ün. Edebiyat Fak. Güneydoğu Avrupa Araş. Mer. Md. Araş. Yılaarı : Buluntular : Yazıtlar. Tarihleme : M.Ö M. S. 6. Yüzyıllar. Yayınlar : 25 Çalışmalar yazıtlar aracılığıyla, şehrin Eskiçağ ve Geç Antik Devirler deki yerleşim tarihine yönelik bilgileri bir araya getirmiştir. II..D. 2. Tekirdağ Marmara Ereğlisi, Antik Perinthos - Herakleia (=Marmara Ereğlisi) Kazıları Nuşin Asgari tarafından başlatılmış olan kazılar, günümüzde Marmara Ereğlisi yerleşimin içinde sürdürülmektedir. II..D. 2. a. Perinthos Stadion Kazıları Araştırmacılar: Dr. Nuşin Asgari, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü (Emekli) - Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılarlı : Buluntular : Stadion mimarisi (plan tespiti).. Tarihleme : Roma. Yayınlar : yılı kazı çalışmaları Stadion un mimari yapısını algılamaya yönelik sürdürülmüş, yapıda plan ve rölöve çalışmaları gerçekleştirilmiştir. II..D. 2. b. Perinthos Anıtsal Yapı (Bazilika) Kazıları Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Buluntular : Bazilika. Tarihleme : Evreleri Geç Roma, M.S. 5/6. ve 11. yüzyıllar. Yayınlar : Bayliss, R. -J. Crow, The fortifications and water supply systems of Constantinopl, Antiquity 74, 2000, s ; Crow, J.- R. Bayliss, P. Bono, The water supply of Constantinople: archaeology and hydrogeology of an early medieval city, Environmental Geology 40, 2001, s ; Bayliss, R-. J. Crow, P. Bono, The water supply of Constantinople, Anatolian Archaeology 7, 2001, s.18-20; Bayliss R. - J. Crow, The water supply of Constantinople, 8. Anatolian Archaeology, 2002, s.21-23; Crow, J. -R. Bayliss, P. Bono, The water supply of Constantinople 2001, 28. Bulletin of British Byzantine Studies, 2002, s ; Crow, J.- R. Bayliss, P. Bono, The Anastasian Wall and water supply of Constantinople Survey 200 ', Araştırma SonuçlarıToplantısı 19. 2, 2002, s. 29-3; Bayliss R. - J. Crow, The water supply of Constantinople, Bulletin of British Byzantine Studies 29, 2003, s.32-35, Crow J.,- R. Bayliss - P. Bono, The water supply of Constantinople Survey , 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 2004, s ; Crow J. -R. Bayliss, The water supply of Constantinople, Field Season 2003, Bulletin of British Byzantine Studies 30, 2004, s M. H. Sayar, Zum Straßennetz in der Umgebung von Perinthos - Herakleiain der Spätantike, Die Schwarzmeerküste in der Spätantike und im frühen Mittelalter, Schriften der Balkankommission der österreichischen Akademie der Wissenschaften. Antiquarische Abteilung: Nr. 18. Wien 1992, s ; Perinthos-Herakleia und Umgebung, Geschichte,Testimonien, Griechische und Lateinische Inschriften. Denkschriften der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 269. Veröffentlichungen der Kleinasiatischen Kommission 9. Wien 1998.; Von Kilikien bis Thrakien: Neue Erkenntnisse zur Politik Antiochos III. zwischen v. Chr. Anhand von zwei neugefundenen Inschriften, in: Les cités d Asie Mineureoccidentale au II siecle a. C. (Ed. Bresson A. - R. Descat) Bordeaux 2001, s ; Septimius Severus, Iulia Domna ve Perinthos. İçinde: Sencer Şahin Anı Kitabı. Antalya 2015 (Baskıda). 26 N. Asgari, Perinthos (Marmara Ereğlisi) Çalışmaları Kazı Sonuçları Toplantısı, 1982, s M. A. Işın, Perinthos Anıtsal Yapı Kurtarma Kazısı, 6. Müze Kurtarma Kazıları 1995, 1996 s

10 1994 yılında, daha sonra Bazilika olduğu anlaşılan anıtsal bir yapının doğu kısmı; Apsis ve apsis bölümüne bitişik mekanlar gün ışığına çıkartılmıştır. II..D. 2. c. Perinthos Büyük Bazilika Kazıları Araştırmacılar: Dr. Nuşin Asgari, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü (Emekli) - Ark.M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) Ark. N. Önder Öztürk, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi. Araş. Yılları : Kazı: Asgari Işın, ); Kamulaştırma: Işın, ; Kazı: Işın, ; Kazı: Öztürk, ; Kazı ve Restorasyon: Öztürk, 2013; Proje Çalışmaları: Öztürk, Buluntular : Bazilika, mezarlar, yapılaşma (Ortaçağ duvarları). Tarihleme : 6. ve 11. yüzyıllar Yayınlar : 28 Giriş avlusu (Narteks) ve ana mekanı (Naos) mermer döşemeyle kaplı olan, Bazilika nın etrafındaki nefleri tamamen mozaiklerle bezenmiştir. Mozaiklerde genel olarak çerçeve motifi olarak dalga motifi, sarmaşık dalı, saç ve meander motifleri kullanılmıştır. Çerçeve motiflerinin ortasında kuzeyde ve güneyde tavus kuşu motifleri betimlenmiştir. Her alanda değişik panoların içinde (Herakles düğümü, dairesel panolar ve dikdörtgen panolar) bitki motifleri ve hayvan motifleri yer almaktadır. Bitki motifleri, saksıda çiçekleri, sepette meyveler, nar dalları şeklindedir. Hayvan motifleri olarak boğa, horoz, ördek, böcek yiyen kuşlar, kaz, kafes kenarında keklik, balık avlayan kuş ve yılan avlayan leylek motiflerinden oluşmaktadır. Yapı teşhir e hazırlanmaktadır. II..D. 2. d. Perinthos Mezar Kazıları Bölgedeki mezarların hemen hemen tümü yerel kum kayasından yapılmıştır. II..D. 2. d. 1. Perinthos Kiremitlik Kaya Mezarları Araştırmacılar: Kazı Çalışmaları: Ark. M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Buluntular : Kaya mezarları, mezar hediyeleri. Tarihleme : M.S. 4. yüzyıl. Yayınlar : 29 Bölgede sandık mezar, birkaç odadan oluşan mezarlar ile ön avlulu mezarlar kullanılmıştır. Mezarların bazılarında ölüler yakılarak (Kremasyon) gömülmüşlerdir. Mezarlar genel olarak 4 yüzyılda yapılmıştır. Ancak Ön avlulu bir kaya mezarında İmparator Gordianus un (3. yüzyıl) sikkesi bulunmuştur. II..D. 2. d. 2. Perinthos Kamaradere Dağyolu Kaya Mezarları Araştırmacılar: Ark. M.Akif IşınTekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : 1995, Buluntular : Kaya mezarları, mezar hediyeleri. Tarihleme : M.S. 4. yüzyıl. Yayınlar : M. A. Işın, Marmara Ereğlisi Perinthos Bazilikası Kazısı 1993, 5. Müze Kurtarma Kazıları, 1994,1995 s ; N. Ö. Öztürk, Tekirdağ İli Marmara Ereğlisi, Perinthos Bazilika 2007 Yılı Kazısı, Müze Kurtarma Kazısı 2009, s N. Ö. Öztürk, Marmara Eeğlisi Batı Nekropolü Kurtarma Kazısı Müze Kurtarma Kazıları , s ; Mezar buluntuları Z. Koçel Erdem tarafından yayına hazırlanmaktadır. 30 N. Ö. Öztürk, Marmara Ereğlisi Kaya Mezarları Kurtarma Kazısı, 9. Müze Kurtarma Kazıları 1998, 1999 s ; Mezar buluntuları Z. Koçel Erdem tarafından yayına hazırlanmaktadır. 10

11 Bölgede sandık mezar, oda mezar, birkaç odadan oluşan mezarlar ile ön avlulu mezarlar kullanılmıştır. Bazı mezarlar çift katlıdır. Mezarlar genel olarak M.S. 4 yüzyılda yapılmıştır. Mezarlarda kandiller, pişmiş toprak ve cam koku şişeleri, tıp aletleri, sikkeler bulunmuştur. II. D. 3. Perinthos Mezar Buluntuları Araştırmacılar: Ark. Seda Yenentürk. Araş Yılları : Buluntular : Takılar, pişmiş toprak kandiller, cam şişeler vb. Tarihleme : Roma Devri. Yayınlar : 31 II. E. Tekirdağ, Şarköy, Antik Ganos Kazısı Araştırmacılar: M. Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş. Yılları : Buluntular : Mimari kalıntılar, pişmiş toprak kap parçaları. Tarihleme : Geç Hellenistik - Roma - Bizans Devirleri. Yayınlar : 32 Hellenistik Devir mimari kalıntılarının ve pişmiş toprak kap parçaları ve sikkelerin gün ışığına çıkartıldığı kazı çalışmaları sadece sondaj kazıları şeklinde gerçekleştirilmiştir. II. F. Tekirdağ Barbaros, Antik Bizanthe Kazısı Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) - Prof. Dr. Özkan Ertuğrul - Trakya Üniversitesi - Sanat Tarihi Bölümü - Ark. N. Önder Öztürk, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü. Araş. Yılları : Kazı: Işın Ertuğrul, 2006; Kazı: Öztürk, Buluntular : Yerleşim: Surlar, kilise, yoğun yapı kalıntıları. Tarihleme : Arkaik, Geç Roma, Bizans, Osmanlı Devirleri. Yayınlar : 33 Asya Port liman inşaatı çalışmaları kapsamında başlatılmış olan kazılar halen sürdürülmektedir. Yoğun yerleşim katmanlarını bulunduğu kazı alanında çok sayıda pişmiş toprak kap parçaları da bulunmaktadır. II. G. Tekirdağ Şarköy - Hoşköy Amphora Fırını Kazısı Araştırmacılar: Ark.M.Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) - Prof. Dr. Nergis Günsenin, İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu (Emekli). Araş. Yılları : Buluntular : Amphora fırınları. Tarihleme : M.S.11 yüzyıl. Yayınlar : S. Yenentürk, Grabfunde aus Perinthos-Herakleia. Ruprechts-Karls-Universitaet Heidelberg İnstitut für Klassische Archaeologie Heidelberg s. 115, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) 32 M. A. Işın tarafından yayına hazırlanmaktadır. 33 Kazı çalışmaları halen sürdürülmekte olan Byzante kazılarına ilişkin bilgileri N.Ö.r Öztürk e aittir. 34 N. Günsenin "1991 Yılı Tekirdağ İli, Hoşköy-Gaziköy Amphora Atölyeleri Yüzey Araştırması", 10. Araştırma Sonuçları Toplantısı,, 1992, s ; "1993 Tekirdağ - Balıkesir İlleri Yüzey Araştırması (Hoşköy - Gaziköy Jeofizik (Manyetik), Marmara Adaları Sualtı)", 10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 1995, s ; Işın M. A. - N. Günsenin, "Tekirdağ İli, Hoşköy-Gaziköy Amphora Fırınları Kurtarma Kazısı ", 4. Müze Kurtarma Kazıları,, 1994, s ; Armstrong P.- N. Günsenin, "Glazed Pottery Production At Ganos", Anatolia Antiqua 3,.1, 1995, s ; Günsenin S.N. - H. Hatcher, "Analyses Chimiques Comparatives Des Amphores De Ganos, De L'Île De Marmara Et De L'Epave De Serçe Limanı (Glass Wreck)", Anatolia Antiqua 5,5, 1997, s ; S. N. Günsenin, "Ganos : Bin Yıldır Şarap Ve Amphora Üreten Kutsal Dağ", Türk Arkeoloji Dergisi, 30, 1992, s ; "Ganos : Centre De Production D'Amphores Á L'Epoque Byzantine", Anatolia Antiqua 2,.2, 1992, s ; "Ganos : Résultats Des Campagnes De 1992 Et 1993", Anatolia Antiqua 3, 1, 1995, s ; "Le Vin De Ganos : Les Amphores Et La Mer", in: Eupsycia, Mélanges Offerts á Hélène Ahrweiler, Publications 11

12 1991 yılında Günsenin in gerçekleştirdiği yüzey araştırmalarından sonra 1992 yılında Işın - Günsenin bir kurtarma kazısı yapmışlardır. Araştırmalar 11. yüzyılda Ganos ve çevresinde (Tekirdağ İli, Hoşköy, Gaziköy) yoğun bir amfora kullanım olduğunu göstermiştir. Kazı çalışmaları ise Günsenin 1, Günsenin 4 Tipi amphoraların üretiminin tespitini sağlamıştır. III. A.Tekirdağ Merkez, Harekattepe Tümülüsü Kazıları Araştırmacılar: Ark.M.Akif Işın, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) - Doç. Dr. Aslı Erim Özdoğan, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi - Arkeoloji Bölümü Araş Yılları : Buluntular : Trak Kralı Kersobleptes in (M.Ö /1) tümülüs mezarı ve mezar hediyeleri. Tarihleme : M.Ö. 341 Yayınlar : 35 Orijinal yüksekliği 22 metre, çapı 110 metre olan Harekattepe Tümülüsü, İstanbul -Tekirdağ karayolu yapılırken, güney kısmından toprak çekilmiştir. Ancak 2 metrelik sandık mezar içindeki Trak Kralı Kersopleptes in iskeleti ve.mezar hediyeleri: Meşe çelengi, sarmaşık çelengi, altın yaldızlı elbise boncukları, altın yüzük, Makedonya Kralı II. Filip in gümüş sikkesi zarar görmemiştir. III. B. Tekirdağ Şarköy, Askertepe Tümülüsü Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın,Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli) Yrd. Dr. Şahin Yıldırım Erciyes Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Araş Yılları : 2008 Buluntular : Soyulmuş mezar odası ve ön odada cenaze seremonisine ilişkin buluntular Tarihleme : M.Ö Yayınlar : 36 Bir Trak tümülüs mezarı olan Askertepe tümülüsünün ön odasında mezar sahibinin yakılmış atları ve atlarla birlikte ele geçen mezar hediyeleri Trak cenaze seremonisi hakkında bilgi vermektedir. Ancak asıl mezar odası Antik Devir de tepeden girilerek soyulmuştur. III.C. Tekirdağ Hayrabolu, Hacıllı Tekhöyük Tümülüsü Kazıları Araştırmacılar: Ark. M. Akif Işın, Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi Müdürü (Emekli). Araş Yılları : Buluntular : Mezar hediyeleri. Tarihleme : Roma (M.S. 1 yüzyılın 2/3. çeyreği) Yayınlar : 37 Mezar Buluntuları Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi nde olan Hacıllı Tek Höyük Tümülüs Mezarı, çift mezarlı bir tümülüstür, Tümülüs de kremasyon 38 gömü yapılmıştır. Mezar insan (erkek) ve at gömüleri, mezar hediyeleri içermektedir.. III. D. Tekirdağ Merkez, Naip Tümülüsü Kazıları Araştırmacılar: Kazı Çalışmaları: Orhan Uyanık, Tekirdağ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi de la Sorbonne, Eds., Publications de la Sorbonne, Paris, 1998,s ; "From Ganos To Serçe Limanı: Social And Economic Activities In The Propontis During Medieval Times, Illuminated By Recent Archaeological And Historical Discoveries", The INA Quarterly, 1999, Böl. 26, s , Günsenin N., "Les Ateliers Amphoriques De Ganos À L'Époque Byzantine ", Production et Commerce des amphores Anciennes en Mer Noire, Paris, 1999, s ;"Ganos Wine And Its Circulation In The 11th Century", Byzantine Trade, 4th-12th centuries, Ashgate, 2009, s ;"ganos Limanı Ndan Portus Theodosiacus A", 3. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, 2013, s Ganos Amphoraları İçin Bkz.: 35 M. A. Işın- Aslı Özdoğan, Harekattepe Tümülüsü, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı ,,2000, s M. A. Işın, Namık Kemal Üniversitesi. Tekirdağ ın Değerleri Sempozyumu, Tekirdağ Merkez s N. Ö. Öztürk, Hayrabolu Hacıllı Köyü Tekhöyük Tümülüsü Kurtarma Kazısı. 8. Müze Kurtarma Kazıları 1997 s Kremasyon Gömü: Ölü ve hediyelerinin yakılmasıdır. 12