İŞLETME TÜRLERİ VE KURULUŞ ŞEKİLLERİ

Transkript

1 İŞLETME TÜRLERİ İŞLETME TÜRLERİ VE KURULUŞ ŞEKİLLERİ 1.Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler 2.Üretilen Mal Ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler 3.Büyüklüklerine Göre İşletmeler 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler A.Tek Kişi İşletmeleri B.Şirketler Adi Şirket Ticaret şirketleri Şahıs Şirketleri Kollektif Şirket Komandit Şirketler Sermaye Şirketleri (***) Anonim Şirketler Limited Şirketler C.Kooperatifler İŞLETME TÜRLERİ DEVAM İŞLETME TÜRLERİ DEVAM 2.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler A.Üretim Malı Üreten İşletmeler B.Tüketim Malı Üreten İşletmeler Dayanıklı tüketim malı üreten işletmeler Dayanıksız Tüketim Malı üreten İşletmeler C.Hizmetler 3.Büyüklüklerine Göre İşletmeler A.Mikro İşletme B.Küçük İşletme C.Orta Büyüklükteki İşletme İŞLETME TÜRLERİ DEVAM 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler A.Özel Mülkiyete Ait Olan İşletmeler B.Kamu İşletmeleri C.Karma İşletmeler D.Yabancı Sermayeli İşletmeler 1.HUKUKİ YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER 1

2 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler İşletmenin hukuki yapısına karar verme sürecinde şu hususlar göz önünde bulundurulmalıdır: Faaliyet konusu: işletme hangi ürün ve hizmetleri üretecektir? Mülkiyet ve Ortaklık: İşletmenin kurucusu kim/kimler? Tek şahıs, iki veya daha fazla gerçek ya da tüzel kişi mi olacaktır? 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler Devam Büyüklük: İşletmenin ihtiyaç duyacağı kaynaklar neler olacaktır? Miktarları nelerdir? Nasıl ve nerelerden temin edilecektir? Sermaye: Başlangıçta konulması gereken kuruluş sermayesi ne kadardır? Sermaye arttırma şartları nelerdir? Devlete Karşı Yükümlülükler: Hangi tür vergi ile yükümlü olunacaktır? Ne gibi vergi, resim ve harç bedelleri oluşacaktır? 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler Devam Sorumluluk: Girişimci kime ya da kimlere karşı, ne kadar sorumlu olacaktır? Kontrol: Girişimcinin işletme üzerindeki kontrol gücü nedir? İşletmenin Hedefleri: İşletmenin iş ve büyüme hedefleri nelerdir? Seçilen yapı bunları ne düzeyde karşılayabilecektir? Maliyet: Kuruluş ve işletme maliyetleri ne kadardır? 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler Devam Kurulacak işletmelerin hukuki yapıları ve kuruluş süreçleri ile ilgili işlemler Türk Ticaret Kanunu nda belirtilmiştir. İşletmenin kuruluşuna karar verince sıra amaca uygun bir yapının seçimi ve ona şahsiyet (kişilik) kazandırmaya gelir. 1. Hukuki yapılarına Göre İşletmeler Devam Kişilik: hak sahibi olmak için hukukta aranan şarttır ve hukuka göre kişi, hak sahibi olan ve haklarından faydalanılabilen varlıklardır. Hak: Kanunun himaye ettiği menfaatlerdir. İşletmelerin Hukuki Olarak Sınıflandırılması Şu Şekildedir : 2

3 A. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ İşletmenin tek sahibi vardır. İşletme sahibi işletme faaliyetleri konusunda her türlü kararı alır, uygular ve denetler. İşletmenin riskleri tümüyle kendisine aittir. Kurulmaları ve sona ermeleri yasal açıdan kolaydır, faaliyetlerde gizlilik vardır, kar tek elde toplanır, örgüt olarak esnek bir yapıya sahiptir. A. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ Devam Sermayelerinin yetersiz olması ve alacaklılara karşı sınırsız sorumluluk üstlenmeleri, büyümelerine engeldir. Örgüt yapısı gelişmemiştir. İşletmenin devamlılığı belirsizdir. Ticaret siciline kaydı sırasında işletme sahibinin şahsen başvurması gerekir. A. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ Devam Hukuki bakımdan tek kişi işletmesinin en tipik özelliği borçlulara karşı işletmeye koyduğu sermayenin dışında kendi öz varlıkları ile de sorumludur. Bu durum kredi sağlama kolaylığı getirirken, risk faktörünü arttırmaktadır. B.ŞİRKETLER Ortak ekonomik amaç ve çıkarları gerçekleştirmek ya da belli bir ekonomik amaç ve çıkarın gereği olarak birden çok kişinin emek ve sermayelerini bir sözleşme ile birleştirerek kurulan işletmelere şirket denir. Bir şirketin varlığından söz edebilmek için şu niteliklerinin bulunması gerekir: B.ŞİRKETLER DEVAM Ortaklığı oluşturan kişiler birden fazla olmalıdır. Bu kişiler gerçek veya tüzel kişi olabilir. Bu kişilere ortak, hissedar, şerik veya pay sahibi denir. Ortak bir amacın bulunması gereklidir. Ortak amaca ulaşabilmek için ortaklar arasında bir sözleşme bulunmalıdır. Şirketin amacına ulaşabilmesi için ortakların mal ve emeklerini sermaye olarak şirkete getirmelidir. 1.1.ADİ ŞİRKET İki veya daha fazla kişinin ortak bir amacı gerçekleştirmek için mal ve emeklerini ortaya koyarak oluşturdukları şirket türüdür. Adi şirket, sahibinden ayrı bir varlığı olmayan şirketlerdir. En basit şirket modelidir. Borçlar Kanunu na tabidir. 3

4 1.1.ADİ ŞİRKET DEVAM Adi şirkette, Bu şirketin tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Bu nedenle kendilerine ait mal varlıkları üzerinde ortaklarının müşterek mülkiyeti vardır. Şirket yada şirket malvarlığı konusundan hukuki eylem ve işlemlerde tüm ortaklar birlikte hareket etmek zorundadırlar. Kuruluşu belli bir şekle tabi tutulmamıştır. Yazılı sözleşme ile kurulur. Sözleşme notere onaylatılır. Ortakların kar ve zarar payları eşittir. Kararlar ortakların oybirliği ile alınır. Şirketin yönetimi ortakların tümüne aittir. Borçlarda ortaklar birlikte sorunludur. Asgari bir sermaye öngörülmemiştir. Adi Şirket Devam 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ Ticaret unvanı kullanmak zorunda değildir. Emek sermaye olarak konulabilir ancak kişi sorumluluktan muaf tutulamaz. Adi şirket daha çok geçici ortaklıklarda kurulmalı, sürekli işlerle ilgili olarak bu yola gidilmemelidir ŞAHIS ŞİRKETLERİ: Tüzel kişiliğe sahip ve ortakların sorumlulukları sınırsız olan şirket türleridir. Ortak ekonomik bir çıkar veya çıkarların gereği olarak sayısı belli kişilerin kurdukları ve sorumlulukları kişisel olan ortaklıklara şahıs şirketleri denir. Ortakların sayısı genelde azdır ve ortaklığın devri de oldukça zordur. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ NDEN ŞAHIS ŞİRKETLERİ DEVAM 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ ŞAHIS ŞİRKETLERİ DEVAM Kişi şirketlerinde ortakların hepsi uygun görmeden ortaklık payı başkalarına satılmaz veya devredilemez. Şirketten ayrılan bir ortağın şirket ilişkilerinden dolayı üçüncü kişilere olan sorumluluğu bir süre daha devam eder. Ortaklar gerçek kişilerdir ve şirket borçlarına karşı bütün mal varlığı ile sorumludur. Şahıs şirketleri Türk Ticaret Kanunu na göre ikiye ayrılır. Kollektif ve Komandit Şirket. AAA. Kolektif Şirket: Bir ticari işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla, gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirinin sorumluluğu, şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirket türüdür. TTK ya göre, ticari bir işletmeyi ticaret unvanı altında çalıştırmak amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan, ortakların her birinin şirket alacaklarına karşı sınırsız sorumlu olduğu ortaklıklara kolektif şirket denir. 4

5 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ ŞAHIS ŞİRKETLERİ - AAA. Kolektif Şirket Devam 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ ŞAHIS ŞİRKETLERİ - AAA. KOMANDİT Şirket Devam Şirketin yönetiminden her ortak sorumludur. Şirkete yeni bir ortağın alınması/ortaklıktan çıkarılması için tüm ortakların rızası olmalıdır. Yalnızca gerçek kişiler ortak olabilir. Ortaklar kar veya zararı eşit olarak yada daha önce kuruluş anlaşmasında belirtilen oranlarda bölüşebilirler. BBB.Komandit Şirket: Kolektif şirketin bir çeşididir. Burada komandite ortak ve komanditer ortak diye iki sınıflandırma vardır. Komandite ortak: Sorumluluğu sınırsız ortaktır. Şirketin yönetimine seçilebilirler ve gerçek kişiden oluşurlar. Komanditer Ortak: Sorumluluğu şirketteki sermaye ile sınırlı olan ortaktır. Şirketin yönetimine seçilemezler. Ortaklar gerçek ve tüzel kişiler olabilirler. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ ŞAHIS ŞİRKETLERİ - AAA. KOMANDİT Şirket Devam Komandit şirketlerin ticaret unvanı, komandite ortaklardan birinin ismi ile şirket konusunu gösterecek bir ibareyi taşımalıdır. Bu şirketlerin ticaret unvanlarında komanditer ortakların ad ve soyadının bulunması yasaktır. Şirketi komandit ortak yönetir. Kollektif şirket ana sözleşmesinde bulunması gereken hususlar ile tescil işlemlerinde aranan evrak komandit şirket için de geçerlidir. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ: Şahıslardan çok sermaye üzerinde bina edilmiş ortaklık türüdür. Sermaye şirketlerinde, ortakların sorumlulukları şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlıdır. Bu tür şirketlerde ortaklardan birinin ayrılmasıyla ortaklık bozulmaz. Ortaklık payları başkasına satılabilir veya devredilebilir. TTK na göre sermaye şirketleri bir internet sitesi açmak ve yasada yer alan ilgili hususları bu sitede belirtmek zorundadır. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ DEVAM 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET Sermayeye ortak olmak ile şirketin yönetimi birbirinden ayrılmıştır. Ortakların ikinci planda kalmaları ve asıl olanın şirkete getirilen sermaye olması nedeniyle bu tür ortaklıklara sermaye şirketi denir. Şirket gücünü ve itibarını sermayesi ve yönetiminden alır. Şirket alacaklarına karşı şirket mal varlığı ile bir güvence oluşturur. Anonim, Limited ve Sermayesi Paylara bölünmüş (hisseli) komandit şirket diye üç tanedir. AAA**.ANONİM ŞİRKET: Daha çok bir ve birden fazla gerçek ya da tüzel kişi tarafından kurulan ve paylara bölünmüş bir temel sermayesi, ekonomik amaç ve konusu bulunup, borçlarından ötürü yalnızca şirketin varlığı kadarıyla sorumlu olan ortaklıklara anonim şirket denir. 5

6 Anonim Şirketin Özellikleri Bir veya daha fazla kişi tarafından kurulabilir. Ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir. Şirketin temel sermayesi belli olmalı ve bu miktarın en az tutarı elli bin TL olmalıdır. Şirketin ticari unvanı bulunmalı ve çalışma konusu belli olmalıdır. Anonim Şirketin Özellikleri DEVAM Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan şirkettir. Pay sahipleri sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumludur. Şirket ortaklarının üçüncü kişilere karşı finansal sorumluluğu şirkete getirdikleri sermaye miktarıyla sınırlıdır. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM Anonim şirket sözleşmesinin yazılı şekilde olması ve bütün kurucularının imzalarının noterce onaylanması şarttır. Sözleşmede yer alacak konular şunlardır: Şirketin unvanı ile merkezin bulunduğu yer Şirketin işletme konusu Şirketin esas sermayesinin miktarı ile her payın itibari değeri, bunların ödeme şekil ve koşulları Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları, belirli paylara tanınan imtiyaz ve devir sınırlamaları Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket karından sağlanacak menfaatler Şirket işlerinin yönetimi ve denetimi ile sorumlu olanların ne şekilde seçilecekleri, bunların hak ve görevleri ve imza koymaya yetkili olanların isimleri Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre, Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve ve miktarı 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları ve oy hakları Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunların şirket adına imza koymaya yetkileri olanlar Şirket faaliyet hesap dönemi 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM Şirket esas sözleşmesi yazılı bütün kurucuların imzaları noterce onaylandıktan ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından inceleme yapıldıkta sonra tescil ve ilan aşamasına geçilmektedir. Bakanlık incelemesi sonucu izin verilen şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline 30 gün içinde tescil edilir. 6

7 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - ANONİM ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ Anonim şirketler ani ve tedrici olmak üzere iki şekilde kurulurlar. Ani Kuruluşta, sermayenin tamamının kurucu ortaklar tarafından taahhüt edilir. Ani kuruluşta kurucu ortaklar sermaye taahhütlerinin en az %25 ini kuruluştan itibaren 3 ay içinde, kalan %75 ini ise 2 yıl içinde ödemek zorundadırlar. Tedrici Kuruluşta, sözleşme safhasında sermayenin tamamı kurucu ortaklarca taahhüt edilmeyip yalnızca onda biri temin edilmekte, kalanı için halka başvurulmaktadır. BBB**.LİMİTED ŞİRKET: Ekonomik amaç ve konular için bir veya daha fazla gerçek ya da tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulmuş olup ortaklarının sorumluluğu şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve temel sermayesi belli olan şirketlere limited şirket denir. Limited Şirketin Özellikleri, En az bir ortakla kurulurlar, ortak sayısı elliyi aşamaz. Temel sermayesi en az on bin TL dir ve Bakanlar Kurulunca on katına kadar arttırılabilir. Bankacılık, sigortacılık ve borsa bankerliği ile uğraşamazlar. Şirkete getirilen sermaye için hisse senedi çıkarılamaz. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM Ortaklık payının tutarı ne olursa olsun, her ortağın bir payı bulunur. Ortaklar şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Ortaklık payının devri, genelde diğer ortakların iznini gerektirir. Şirketin temel sermayesi, şirkete ilişkin zarf, kağıt ve başka basılı evraklardan belirtilmiş olmalı ve şirket unvanının limited şirket kelimesi taşıması şarttır. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM Limited şirketler ortaklar tarafından yönetilir ve temsil edilir. Bu tür şirketlerde ortaklardan oluşan bir genel kurul bulunur. Ortak sayısı 20 den çok olan Limited şirketlerde an az bir denetçinin olması zorunludur. Limited şirket sözleşmesinde yer alması gereken hususlar şunlardır; Şirketin unvanı ve merkezinin bulunduğu yer Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu Esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarı, değeri, varda imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları Şirketin yapacağı ilanların şekli Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları 7

8 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ - LİMİTED ŞİRKET ÖZELLİKLERİ DEVAM C. KOOPERATİFLER Şirket sözleşmesi düzenlendikten sonra, tescil için merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline dilekçe ile başvurulur. Bu dilekçede bütün ortakların ad ve soyadları, her birisinin koymayı taahhüt ettiği sermaye miktarı, müdürlerin ad ve soyadları, veya unvanları, şirketin ne suretle temsil edileceği yazılır. Yasal koşullara uygun bulunan şirket tescil ve ilan edilir. Şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Kooperatif, insan ihtiyaçlarının karşılıklı yardımlaşma yoluyla giderilmesini sağlamak ve ortakların çıkarlarını korumak amacıyla oluşturulan ekonomik kuruluşlardır. 1.2.TİCARET ŞİRKETLERİ SERMAYE ŞİRKETLERİ KOOPERATİFLER DEVAM Tüzel kişiliğe sahip olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin gereksinimlerini karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli kuruluşlara kooperatif denir. 2.ÜRETİLEN MAL ÇEŞİDİNE GÖRE İŞLETMELER 2.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler A.Üretim Malı Üreten İşletmeler: Üretimde kullanılmak üzere makine ve teçhizat gibi, nihai tüketici dışındaki kesimlerin kullanımı için üretim yapan işletmeler anlaşılmaktadır. 2.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler Devam B.Tüketim Malı Üreten İşletmeler: Bu tür işletmelerin ürettikleri mallar son el olarak tüketilmek ya da kullanılmak üzere tüketiciye sunulur. Tüketici bu malı kişisel ya da ailesel gereksinmesini karşılamak için satın alır. Dayanıklı ve dayanıksız tüketim malı şeklinde ikiye ayrılmaktadır. 8

9 2.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler Devam C. Hizmetler: Hizmetler elle tutulamayan, gözle görülemeyen (soyut) mallardır. Bunların satın alınmaları ve tüketilmeleri eşzamanlıdır. Örneğin, Konaklama işletmeler: Otel, motel Eğlence hizmetleri: Tiyatro, sinema, lunapark Bakım hizmetleri: Kuaför, elbise temizleme 2.Üretilen Mal ve Hizmet Çeşidine Göre İşletmeler, HİZMETLER Devam Özel Sağlık Hizmetleri: Özel hastane Özel öğretim ve eğitim hizmetler: özel okullar Danışmanlık Hizmetleri: mali, hukuki ve ticari konularda danışmanlık hizmetleri Sigorta ve Finansal Hizmetler: Şahıs ve eşya sigortası, bankacılık hizmetleri Taşıma ve iletişim hizmetleri: eşya ve yolcu taşıma işleri, araba tamiri, PTT işletmesi gibi 3.Büyüklüklerine Göre İşletmeler 3.BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELER İşletmenin büyüklüğü devletin sunduğu birtakım teşvik imkanlarından ve avantajlarından yararlanma konusunda işletmeye avantaj/dezavantaj sağlar. Bu nedenle hükümetler işletmelerin ölçeklerini tanımlayarak hangi tür işletmenin ne tür bir teşvikten yararlanabileceği konusuna açıklık getirmiş olurlar. 3.Büyüklüklerine Göre İşletmeler Devam İşletme büyüklüklerine göre yapılan ayrıma göre, işletme türleri ve özellikle KOBİ (Küçük ve Orta Boy İşletme) tanımlaması ön plana çıkmaktadır. Buna göre çalışan sayıları bakımından KOBİ; Mikro İşletme: On kişiden az yıllık işçi çalışan istihdam eden, Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık işçi çalışan istihdam eden, Orta Büyüklükteki İşletme: İki yüz elli kişiden az yıllık işçi çalışan istihdam eden işletmelerdir. Dünya Bankası Raporuna Göre KOBİ, Türkiye de 50 işçiye kadar istihdam sağlayan işyerleri küçük işletme, işçi çalıştıran işyerleri de orta ölçekli işletme kapsamına alınmıştır. 9

10 KOBİ LERİN ÖNEMİ Büyük işletmeler göre daha az sermaye yatırımı gerekmektedir. Kullandıkları girdileri yurt içi kaynaklardan karşılanabilir. Büyük işletmelere destek sağlayan ve onları tamamlayan yapıdadırlar. Örneğin büyük işletmelerin yan sanayi kuruluşlarıdır yada fason iş yapan firmalardır. KOBİ LERİN ÖNEMİ DEVAM Not: Son yıllarda yapılan araştırmalara göre büyük işletmelerin KOBİ ler haline gelerek esneklik kazanmaya çalıştıkları görülmektedir. Japonya da KOBİ lerin üretimdeki payları %50 civarındadır. KOBİ lerin otomobil üretimindeki paylarının %95 olduğu ifade edilmektedir. KOBİ LERİN ÜSTÜNLÜKLERİ KOBİ ler rekabet ortamı yaratarak tüketiciye daha kaliteli mal/hizmet sunumuna hizmet ederler. KOBİ lere devlet yardımları artmıştır. Yatırım ve teknoloji gerektirmediğinden üretim konuları tüketici eğilimlerine göre değişebilmektedir. Değişmez giderleri azdır. Üretim maliyetleri çok yüksek değildir. KOBİ LERİN ÜSTÜNLÜKLERİ DEVAM Çalışan sayısı azdır. Yönetilmeleri kolaydır. Tüketicilerin kişisel zevk ve eğilimlerine, modanın gereklerine uyarlanma esnekliğine sahiptirler. Üretim fazla olmadığından depolama ve satış sorunları pek yoktur. Çoğu sipariş üzerine çalışır (Konfeksiyon imalatına karşın terziye sipariş elbise diktiren kişiler vardır). KOBİ LERİN ÜSTÜNLÜKLERİ DEVAM KOBİ LERİN ÜSTÜNLÜKLERİ DEVAM Bazı işletmeler (televizyon, otomobil bakım ve onarım) yapısı gereği küçük veya orta ölçekli kalmak zorundadır. KOBİ lerin sorunlarına çözümler getirmek amacıyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na bağlı olarak faaliyet gösteren kuruluş, Küçük ve Orta Sanayi Geliştirme Başkanlığı (KOSGEB) dir. KOSGEB in kuruluş amacı, ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin payını ve etkinliğini arttırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmektir. 10

11 KOBİ ler neden başarısız olur Yetersiz yönetim Yetersiz sermaye İş bunalımları Alacakların ödenmesindeki sorunlar Rekabet Kuruluş yeri sorunları Büyük sanayi ile bütünleşme sorunları Devlet ihalelerinden pay alamama Eğitim sorunları 4.MÜLKİYET YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler A.ÖZEL MÜLKİYETE AİT OLAN İŞLETMELER: Üretim araçlarının mülkiyeti özel teşebbüse ait olan işletmelerdir. Amaç kar elde etmektir ve kar/zarar işletme sahiplerini ilgilendirir. 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler Devam B.KAMU İŞLETMELERİ: Sermayenin tamamı veya yarıdan fazlası devlete veya devlete bağlı kamu tüzel kişilerine ait olan işletmelerdir. Döner Sermayeli işletmeler: Para Basımevi, Devlet hastaneleri Katma Bütçeli İşletmeler: Orman Genel Müdürlüğü, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Devlet Su işleri Müdürlüğü Yerel Yönetim İşletmeleri: Belediyeye bağlı su, elektrik, şehir içi otobüs işletmeleri Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT): Sermayesinin tamamı yada %50 den fazlası kamu kuruluşlarına ait olan kuruluşlardır. Ziraat Bankası, THY, Halk Bankası gibi. 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler Devam 4.Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler Devam C.KARMA İŞLETMELER: Gerçek veya tüzel olsun, özel kişi ile kamu tüzel kişilerinin birlikte kurdukları ve kamunun pay çokluğuna sahip olduğu işletmelerdir (Gübre Sanayi Anonim Ortaklığı gibi). Bu tür işletmelerde kamu sermayesinin %50 nin altında olması gerekir. Örneğin, Türkiye de Türk Ticaret Bankası, Migros gibi. D.YABANCI SERMAYELİ İŞLETMELER: Mülkiyeti yabancı girişimlere ait olan işletmelerdir. Bu işletmeler yabancı sermaye sahiplerinin özel veya kamu kuruluşlarıyla işbirliği yapmaları ile kurulabildiği gibi, yabancı girişimciler tek başlarına da bu tür işletmeleri kurabilirler. 11

12 SONUÇ OLARAK, Yasal yapılarına göre işletmelerin karşılaştırılması İŞLETMENİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER İŞLETMENİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER DEVAM Türk Ticaret Kanunu (TTK), Borçlar Kanunu (BK), Vergi Usul Kanunu (VUK) İşletmelerin hukuki yönden bağlı oldukları çeşitli kanunlardır. İŞLETMENİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER DEVAM İŞLETMENİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER DEVAM Kurulacak şirketin türü, Amaç ve beklentileri Yapılacak işin türü Sermaye gereksinimi Teknik ve ticari bilgiye duyulan gereksinim İşlerin daha iyi organize edilmesini sağlamak Yetkinin tek elde toplanmasının düşünülmesi, Risklerin bölüşülmesi veya sorumluluğun sınırlanmasının arzu edilmesi, Vergi avantajı sağlamak, Devletin sağladığı kimi teşvik unsurlarından yararlanmak Gibi nedenler hukuki yapının seçiminde etkilidir. 12

13 A.GİRİŞİME SERMAYE KONULMASI Şirkete şu değerler (bunlarla sınırlı kalmamak kaydıyla) sermaye olarak konulabilir. ADİ ŞİRKETLERDE ortaklardan her biri şirkete sermaye olarak nakit, mal veya emek getirmekle yükümlüdür. Sermaye, malın şirkete kiralanması gibi bir şeyden sağlanabilecek yarardan da ibaret olabilir. Bir veya daha fazla ortağa sermaye koyma konusunda ayrıcalık tanınamaz. Para, değerli kağıt (kıymetli evrak) dahil olmak üzere, her nevi taşınır (menkul) ve taşınmazlar (gayrimenkuller), İmtiyaz ve ihtira beratları ve alameti farika gibi sınai haklar, Kişisel emek, Ticari itibar, Ticari işletmeler, yani ticarethane veya fabrika veya ticari şekilde işletilen diğer kurumlar, Telif hakları, maden ruhsatnameleri gibi ekonomik değeri olan diğer haklar. B.ŞİRKET UNVANI VE İŞLETME ADININ BELİRLENMESİ İyi bir imaja sahip bir işletme devir alındığında, işletmenin ismi yeni sahibi tarafından değiştirilmeyebilir. Ancak yeni kurulan bir işletme için isin (ticaret unvanı) seçimi işletmenin sahibi kadar önemlidir. Bu nedenle isim seçimi belli kriterlere göre dikkat edilerek seçilmelidir. Girişimci isim seçerken şunlara dikkat etmeli: İşletmenin ismi basit, kısa, kolay hatırlanabilir, telaffuzu kolay isimlerden olmalıdır. İsim, tüketiciye işletmenin ne sunduğunu dolaylı olarak belirtebilir. İş adamının aile ismi (soyadı)/lakabı toplum tarafından bilinmiyorsa, kişi işletmeye kendi adını vermemelidir. Çok kullanılan ve kalıplaşmış isimlerden kaçınılmalıdır (kalite kasabı, bizim eczane, doğruluk bakkalı gibi) Girişimci isim seçerken şunlara dikkat etmeli devam : C.ŞİRKET SÖZLEŞMESİ Başka işletmelerin, özellikle de aynı ticaret alanı içerisinde bulunan işletmelerin isimlerinin kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Sermaye şirketlerinin seçecekleri ticaret unvanının işletmenin faaliyet konusunu gösterecek şekilde belirlenmeli ve hayali isimler de dahil olmak üzere, ticaret unvanı Türkçe olmalıdır. Adi şirketlerin kurulmasında özel bir şekil bulunmamaktadır. Sermaye şirketlerinde (anonim ve limited) şirketin ana sözleşmesi mutlaka olmak zorunda ve sözleşmede şu bilgiler olmalıdır: Kuruluş, şirket unvanı, amaç ve konu, Şirketin merkezi, varsa şubeleri, süre, şirketin sermayesi, yönetimi, şirketin temsili, Hesap dönemi, karın dağıtımı geçici maddeler. 13

14 D.TİCARET SİCİLİ VE TİCARET SİCİLİNE KAYIT E.VERGİ DAİRESİNE YAPILACAK MÜRACAAT Ticaret sicili, ticari işletme ile ilgili ilişkilerin, tacirin ve üçüncü kişilerin çıkarları yönünden açıklanmasına hizmet eden, resmi bir kuruluştur. Ticaret sicili, ticaret ve sanayi odası veya ticaret odası bulunan yerlerde kurulur. Kanun gereği olarak, hakiki veya tüzel kişiliğe sahip olan tacir, işletmesini ve unvanını ticaret siciline tescil (kayıt) ettirmek zorundadır. Tescil edilen bilgiler Türk Ticaret Sicili gazetesi ile ilan edilmek zorundadır. Vergi Usul Kanunu (VUK) nda, işe başlayan şu mükelleflerin bu durumu vergi dairesine bildirmeye mecbur oldukları belirtilmiştir. Vergiye tabi ticaret ve sana erbabı Serbest meslek erbabı Kurumlar vergisi erbabı Kollektif ve adi şirket ortaklarıyla komandit şirketlerin komandite ortakları F.SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA (SGK) YAPILACAK MÜRACAAT 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 11. inci maddesinde; İşyeri, sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerler, İşveren ise, sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar, olarak tarif edilmiştir. F.SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA (SGK) YAPILACAK MÜRACAAT DEVAM İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür. İlk defa sigortalı çalıştırmaya başlayan girişimciler halen SGK ya kağıt ortamında verilen işyeri bildirgeleri bundan böyle (isteğe bağlı olarak) Türkiye genelinde e- sigorta üzerinden elektronik ortamda gönderilebilecektir. G.BELEDİYELERE YAPILACAK BİLDİRİMLER Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde işyeri açılırken bazı bildirimlerde bulunulması ve vergi, harç ödenmesi gerekmektedir. Yapılması gereken bildirimler şunlardır: Ticari ve sinai faaliyette bulunanlar için meslek vergisi İlan ve reklamlara ilişkin ilan ve reklam vergisi Ölçü ve tartı aletlerinin damgalanması H.ESNAF ODALARI, TİCARET VE SANAYİ ODALARINA YAPILACAK MÜRACAAT 5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu nun 9. maddesine göre, Ticaret siciline kayıtlı tacirler ve bu kanuna göre sanayici ve deniz taciri sıfatını haiz tüm gerçek ve tüzel kişiler ile bunların şubeleri ve fabrikaları, bulundukları yerdeki odaya kaydolmak zorundadırlar. 14

15 H.ESNAF ODALARI, TİCARET VE SANAYİ ODALARINA YAPILACAK MÜRACAAT DEVAM 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu nun 68. Maddesine göre, bu kanun kapsamındaki esnaf ve sanatkarlar, yanlarında çalışanlar hariç, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren durumlarını 30 gün içinde bağlı bulundukları sicile tescil ve Ticari Sicil Gazetesi nde ilan ettirmekle yükümlüdürler. ŞAHIS ŞİRKETİ KURMAK MI DAHA AVANTAJLI? ANONİM VEYA LİMİTED ŞİRKET KURMAK MI? ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM Tek kişi ile anonim veya limited şirket kurabilirsiniz. Yeni TTK ile asgari sermaye limited şirketlerde 10 bin lira, anonim şirketlerde 50 bin lira oldu. Bu sermayenin ¼ ünü şirketi kurmadan önce bankaya bloke ettireceksiniz. Geri kalan ¾ ünü şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödeyebilirsiniz. Vergi ve SGK borçlarında Limited şirketlerde müdürden tahsil edilemeyen vergi ve SGK prim borçlarından ortaklar Tüm Malvarlığıyla Sorumludur. Anonim şirketlerde ise, yönetim kurulu üyesi olmayan şirket ortağının vergi ve SGK prim borçlarından hiçbir sorumluluğu bulunmamaktadır. ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM Limited şirketlerde kaç yıl geçerse geçsin hisse devrinden elde edilen gelirden Değer Artış Kazancı olarak gelir vergisi hesaplanıyor. Anonim şirketlerde satın alındıktan sonra en az iki yıl elde tutulan pay senetlerinin satışından vergi alınmıyor. Limited şirketlerde hisse devrinin genel kurul onayıyla noterden yapılması ve ticaret siciline tescili zorunludur. Anonim şirketlerde ise, hisse devrinin noterden yapılma ve ticaret siciline tescil ettirilme zorunluluğu yoktur. Şirketlerde ana sözleşme değişiklileri kolaylaştırıldı. Limited şirketlerde esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortaklarının kararı ile yapılabilir. Anonim şirketlerde ise şirket esas sermayesinin yarısını temsil eden ortaklar kararı ile yapılabilecektir. 15

16 ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM Hisse devrinde sadece Limited şirketlerde noter tarafından hisse değerinin binde 8,25 oranında damga vergisi alınıyor. Devir sözleşmesinin feshinde ise, devir konusu hisse değeri üzerinden binde 1,65 damga vergisi ve her bir imza içinde binde 0,99 harç ödenmesi gerekiyor. Anonim şirketlerde böyle bir problem yok. Ayrıca Anonim şirketlerde pay senedi devri işlemi de damga vergisi ve harca tabi değil Anonim şirketi kurarken işletme ve kurma faaliyetleri Limited şirketle kıyaslandığında daha masraflıdır. Hem anonim hem de Limited şirketlerde mali kardan alınan vergi oranı sabittir. Karlılık ne olursa olsun elde edeceği kardan sadece %20 vergi oranı üzerinden vergi ödüyorlar. Ancak, yıl sonunda kar dağıtımı yaparsa, dağıtılacak kar %15 kurum stopajına tabidir. ŞİRKET KURMANIN AVANTAJLARI DEVAM Açıklamalara baktığımızda Anonim şirket kurmak daha avantajlı konuma geçmek isteyenler için tercih sebebi olabilir. ŞAHIS İŞLETMESİ KURMANIN BAŞLICA AVANTAJLARI Kurarken sermaye şartı yoktur. Şahıs işletmeleri küçük ölçekli ise sadece işletme defteri tutarak kuruluş masraflarını önemli ölçüde azaltıyorlar. Büyük ölçekli işletme kuracaklarsa tutmak zorunda oldukları yevmiye, defteri kebir ve envanter defteri dışında Şirketlerde olduğu gibi pay defteri, Yönetim Kurulu Karar Defteri, Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri tutmayacaklar. Bu da kuruluş masraflarını azaltmaktadır. ŞAHIS İŞLETMESİ KURMANIN BAŞLICA AVANTAJLARI DEVAM ŞAHIS İŞLETMESİ KURMANIN BAŞLICA AVANTAJLARI DEVAM Şahıs işletmelerini kurmak ve tasfiye etmek için daha az zaman ve emek harcanıyor. Vergi ve SGK borçlarında şahıs borçlarından tüm mal varlığı ile de sorumlu tutuluyor. Şahıs işletmelerinde elde ettikleri kardan alınan vergi oranı artan orana tabi tutuluyor. Bu da şahıs işletmesinin daha çok vergi ödemesine sebep olabiliyor. Vergi dilimlerine göre %15 den başlayan vergi oranı karlılıkları arttıkça %35 oranına kadar çıkabiliyor. Şahıs işletmesinde sermaye, kar dağıtımı gibi kavramlar olmadığı gibi ticari faaliyetine şahıs firması olarak devam eden gelir vergisi mükellefleri kar kullanımına bağlı herhangi bir vergi yükü ile karşılaşmamaktadır. Sene sonunda çıkan karın paylaşılması veya işletmeden çekilmesi hallerinde ayrıca bir stopaj ödemeyecekler. 16