BİLKENT ANKARA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ PROJESİ

Transkript

1 BİLKENT ANKARA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ PROJESİ ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇSED) RAPORU TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ KASIM 2014 ANKARA

2 BİLKENT ANKARA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ PROJESİ ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇSED) RAPORU TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Versiyon Revizyon Tarih Hazırlayan Kontrol Eden Onaylayan Taslak A T. Hüyük Çevre Mühendisi E. Kaya Sosyolog G. Ertürer Çevre Mühendisi D. E. Kaya Çevre Mühendisi G. Özenirler Çevre Yüksek Mühendisi Nihai Taslak B T. Hüyük Çevre Mühendisi E. Kaya Sosyolog G. Ertürer Çevre Mühendisi D. E. Kaya Çevre Mühendisi G. Özenirler Çevre Yüksek Mühendisi Revizyon Kodları: A (Taslak), B (Nihai Taslak), C (Nihai) Proje No.: 12/005 Kasım 2014 Proje Sahibi: Danışman: Bilkent Ankara Entegre Sağlık Hizmetleri Yatırım ve İşletme A.Ş. Üniversiteler Mah Cadde No: 09 Çankaya - ANKARA/TÜRKİYE : +90 (312) : +90 (312) Mühendislik ve Danışmanlık A.Ş. Tepe Prime İş ve Yaşam Merkezi Mustafa Kemal Mahallesi Dumlupınar Bulvarı No: 266 C Blok Kat: 5 Daire: Çankaya / ANKARA / TÜRKİYE : +90 (312) : +90 (312)

3 İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ ÇSED HEDEFLERİ PROJENİN TANIMI Projeye Genel Bakış Proje Sahibi ve Kredi Verenler Projenin Yeri Proje Tesisleri Etki Alanı ve Bağlı Tesisler Trafik Düzenlemeleri Hastanelerin Kapatılması Proje Alternatifleri Proje Sahası Alternatifleri Teknoloji Alternatifleri ÇSED SÜRECİ VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇSED) Fiziksel Çevre Üzerindeki Etkiler Hava Kalitesi Gürültü Atıksu Toprak Jeotehlikeler Project No.: 12/005 1 / 31

4 5.1.6 Atıklar Trafik Ekoloji Sosyal Çevre Üzerindeki Etkiler Yeniden Yerleşim Nüfus Akışı Yerel Ekonomi ve Yerel Geçim Kaynakları Hastane Kapanışlarının Sonucu Olarak Ekonomik Etkiler Halk Sağlığı, Güvenlik, Emniyet Salgın Hastalıkların Kontrolü Acil Durum: Yangın Güvenliği Hizmet ve Altyapıya Erişim İş Sağlığı, Güvenliği ve Çalışma Koşulları Kültürel Miras Kümülatif Etkiler ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİM PLANI PAYDAŞ KATILIMI VE KAMUOYU BİLGİLENDİRME Project No.: 12/005 2 / 31

5 1 GİRİŞ Bu belge, Ankara Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü Projesi ne (bundan böyle Proje olarak anılacaktır) yönelik nihai Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme (ÇSED) raporudur. Bilkent Ankara Entegre Sağlık Hizmetleri Yatırım ve İşletme A.Ş. (Proje Sahibi) adına 2U1K tarafından hazırlanmıştır. Proje Sahibi, tüm Türk ÇED Yönetmeliklerine, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının (EBRD) uluslararası kredilendirme Performans Gerekliliklerine ve Ekvator Prensiplerine tam olarak uymayı taahhüt etmiştir. 2 ÇSED HEDEFLERİ ÇSED, bir Projenin yapımı ve işletiminden kaynaklanan fiziksel, biyolojik, kültürel ve sosyal çevre üzerindeki etkilerin bir incelemesidir. Bu ÇSED Raporu, Projeyi ve Projenin çevresel ve sosyal temel koşullar üzerinde sahip olacağı tahmin edilen etkileri açıklamayı amaçlar. Ayrıca, Projenin nasıl tasarlandığını ve olumsuz etkilerini en aza indirgemek ve faydalarını en üst seviyeye ulaştırmak için nasıl uygulanacağını açıklamayı da amaçlar. 3 PROJENİN TANIMI 3.1 Projeye Genel Bakış Bu belgede incelenecek olan Proje, Türkiye nin Ankara Şehrinin Çankaya İlçesinde 120 hektarlık bir arazi parçası üzerinde gerçekleştirilecektir. Sağlık hizmet binalarının inşaatına ek olarak, bu modern sağlık kampüsüne bir Klinik Otel, bir ticaret bölgesi ve Sağlık Bakanlığı için bir idare binası entegre etmek için planlar da yapılmıştır. ESK, ayrıca bir adli ruh ve sinir hastalıkları hastanesi ve bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi de içerecektir. Kampüs, tesisin ısıtma ve soğutma ihtiyaçlarından bazılarını karşılamak üzere atık ısıyı geri kazanırken kampüsün elektrik ihtiyaçlarını üretecek bir trijenerasyon tesisi tarafından sağlanan hizmetlerden yararlanacaktır. Sonuç olarak, Proje, 3,704 1 yatak kapasitesine sahip olacaktır. 1 Bu rakam, nihai tasarımın kesinleşme sürecinde kısmen değişebilir. Project No.: 12/005 1 / 31

6 Projenin yapımının 42 aya yayılması planlanmıştır. Projenin yapımının ardından, Proje Sahibi, Projeyi Sağlık Bakanlığına devretmeden önce 25 yıllık bir süre boyunca Projenin işletimini gerçekleştirecektir. 3.2 Proje Sahibi ve Kredi Verenler Bilkent Ankara Entegre Sağlık Hizmetleri Yatırım ve İşletme Anonim Şirketi (Proje Sahibi), Dia Holding FZCO ve İC İçtaş İnşaat Sanayi A.Ş. den oluşan bir konsorsiyum (Konsorsiyum) tarafından kurulan, Sağlık Bakanlığı tarafından Ankara Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü Projesinin yapım ve işletim sözleşmesini kazanan Özel Maksatlı Kurumdur (ÖMK). 25 yıllık işletme süresi boyunca, Sağlık Bakanlığı, Proje Sahibine yıllık kira ödeyecektir. Türkiye, 2003 yılından bu yana bir kredilendirme programı ve politika diyaloğu yoluyla Dünya Bankası tarafından desteklenen Dünya Bankasının Sağlık Sistemini Güçlendirme (SSG) Programını uygulamaktadır. SSG Programının bir parçası olarak, Sağlık Bakanlığı, 2003 yılında bir yeniden yapılandırma süreci başlatmıştır. Bilkent ESK Projesi, SSG Programının ve Türkiye deki Kamu Özel Ortaklığı (KÖO) Programının bir parçası olarak geliştirilmektedir. KÖO programı, in üzerinde toplam yatak kapasitesine ve 10 milyar Amerikan Doları ndan fazla toplam yatırım maliyetine sahip yaklaşık olarak 30 yeni sağlık bakım tesisinin geliştirilmesini içerir. Bu programın konsepti, özel sektörün projenin tasarımını, yapımını ve ek hizmetlerini finanse etmesi ve Sağlık Bakanlığının klinik personeli sağlamaktan sorumlu olmasıdır. Ankara da Bilkent ve Etlik teki olmak üzere iki Sağlık Bölgesi bulunur. Etlik teki, Türkiye nin 10. Sağlık Bölgesine hizmet edecektir. Hem Etlik hem de Bilkent, aynı gelişim aşamasındadır. Her iki entegre sağlık kampüsü için de temel atılmıştır. Bilkent Bölgesi ya da 11. Sağlık Bölgesi, Ankara İlinden 4,513,150 kişiye hizmet verecektir. Evren, Şereflikoçhisar, Nallıhan, Güdül, Beypazarı, Polatlı, Çamlıdere, Kızılcahamam, Haymana, Bala, Ayaş, Kazan, Gölbaşı, Mamak, Sincan, Etimesgut ve Çankaya İlçelerini kapsar. Ankara nüfusunun yanı sıra, Bilkent ESK, yakındaki Çankırı, Karabük, Kastamonu, Zonguldak, Bartın ve Bolu illerine hizmet verecektir. Project No.: 12/005 2 / 31

7 3.3 Projenin Yeri Proje alanı, Türkiye nin Ankara İlinin Çankaya İlçesinde yer alır. Şekil 3-1, Proje alanının bir yer haritasını sunmakta olup, Şekil 3-2 de bir uydu görüntüsü sunulmuştur. Proje alanı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Bilkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi olmak üzere Türkiye deki en önemli üniversitelerden üçüne kapalıdır. Güneyde Türk Silahlı Kuvvetleri ne yönelik bir rehabilitasyon merkezi, kuzeyde Diyanet İşleri Başkanlığı ve Danıştay ile kuzeybatıda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile komşudur. Proje Alanının batısındaki boş arazi, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü nün malıdır. Project No.: 12/005 3 / 31

8 Proje Sahası Kaynak: TC Karayolları Genel Müdürlüğünün resmi websitesi Şekil 3-1. Ankara Şehri ve Türkiye ile ilgili Projenin yeri Project No.: 12/005 4 / 31

9 AOÇ Mülkü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Danıştay Metro İstasyonu Property Bakanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Türk Silahlı ODTÜ Kuvvetleri Rehabilitasyon Tesisi Devlet Memuru Konutları Hacettepe Üniversitesi Bilkent Üniversitesi Kaynak: TC Karayolları Genel Müdürlüğü nün resmi websitesi Şekil 3-2. Projenin Yerinin Çevresindeki Kurumlar Projenin Bilkent te konumlandırılması da stratejik bir karardır. Bilkent, Ankara nın dışından gelenlere kolay erişim sağlayan Eskişehir karayolunun yanında yer alır. Aynı zamanda, Ankara yı çevreleyen karayoluna da göreceli olarak yakındır. Bilkent e halihazırda hem otobüsler hem de minibüsler hizmet vermektedir. Yakın gelecekte, metro da hizmet verecektir. Böylelikle, bu konum, Ankara nın vatandaşları için de elverişlidir. Böyle elverişli bir konumda bu kadar büyük işlenmemiş arazi parçası bulmak zordur. 3.4 Proje Tesisleri Bilkent ESK, 120 hektarlık bir arazi alanında yer alan büyük bir kentsel gelişim olacaktır. Teklif edilen Bilkent entegre sağlık kampüsü, çok sayıda tesisi geneline dağıtılacak toplam 3,704 yatak kapasitesine sahip olacaktır. Ana faaliyeti, acil durum hizmetlerini barındıracak ve hizmet verdiği hastanelerin tanı ihtiyaçlarını karşılayacak ana tanı merkezi olmaktır. Bu ana tanı merkezde, bir Project No.: 12/005 5 / 31

10 yanık ünitesi de yer alacaktır. Bu ana tanı merkezine bağlı altı kule bulanacak ve bunların her biri farklı bir tıp alanında uzmanlaşan farklı bir hastane olacaktır. Bu uzmanlık hastaneleri, bir genel hastane, bir kadın hastanesi, bir çocuk hastanesi, bir kalp ve damar cerrahi hastanesi, bir onkoloji hastanesi ve bir ortopedi ve nöroloji bilimleri hastanesi içerecektir. Kulelerde yer alan hastanelerin yanı sıra, bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi ve yüksek güvenlikli bir psikiyatri hastanesi (ya da adli hastane) de planlanmıştır. Bu hizmetlere ek olarak, Proje kapsamında 100 yataklı bir klinik otel planlanmıştır. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı tarafından kullanılmak üzere bir idari bina da inşa edilecektir. Proje Kompleksinin basitleştirilmiş bir yerleşim planı, Şekil 3-3 de sunulmuştur. Aşağıda, bu binaların özet kapsamı yer almaktadır. Şekil 3-3. Bilkent ESK nın Basitleştirilmiş Genel Tasarım Yerleşim Planı. Proje, 17,2 MW kurulu güce sahip trijenerasyon tesisinin kullanımı yoluyla kendi gücünün bir kısmını üretecektir. Trijenerasyon tesisi, her biri 4,3 MW kurulu güce sahip dört gaz motorundan oluşacaktır. Project No.: 12/005 6 / 31

11 Ayrıca, Bilkent ESK da sağlanan teknik hizmetlerin bir parçası olarak, Bilkent ESK nın tamamına su sağlayan bir su arıtma sistemi bulunacaktır. Bu tesis, suyu arıtmak için filtreler ve aktif karbon kullanacaktır. Projenin yapımı sırasında, faaliyette en yoğun zamanda 8,000 işçinin çalıştırılacağı tahmin edilmektedir. Ankara içinde yaşayan ve ev ile iş arasında gidip gelen bölge halkı dışındaki çalışanlar için konaklama sağlamak amacıyla, Proje Alanı içinde bir çalışma kampı kurulacaktır. İnşaat çalışmaları Eylül 2013 itibarı ile başlamış bulunmaktadır. Halihazırda saha ofisleri ve işçilerin konaklama alanının bir kısmı kurulmuş olup mobilizasyon çalışmaları sürmektedir. 3.5 Etki Alanı ve Bağlı Tesisler Etki Alanı, tüm hastane binalarını, ticari alanları ve Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve yakın çevredeki diğer kurumlar gibi bağlı tesisleri içermektedir. Etki alanı, beton santralini, belediye atıksu arıtma tesisini, düzenli depolama alanı ve hafriyat ve moloz döküm alanını kapsamaktadır. Büyükşehir Belediyesi Eskişehir Yolu kuzeyine paralel yeni bir yol yapmayı planlamaktadır. Eskişehir yolunu baypas yapmak amacıyla kampüsün doğu kapısına bağlanmak üzere ayrı bir yol daha planlanmaktadır. Bunlara ek olarak, kampüs ile kentin batısında yeni gelişen yerleşimler arasında da yollar planlanmaktadır. Bunlar imar planları dahilinde planlanan yollardır. Bu yolların yapının ne zaman başlayacağı belirli olmayıp inşaat sürecindeki çevre üzerindeki benzer olumsuz etkilerle çakışması konusu belirsiz durumdadır. Bu nedenle bu yollar Etki Alanı içine alınmamıştır. Ankara da geliştirilen ikinci büyük ölçekli proje olarak Etlik Entegre Sağlık Kampüsü de ÇSED Raporu nda kümülatif etkiler bağlamında etki alanına dahil edilmektedir ve Bölüm 5.5 de özetlenmektedir. 3.6 Trafik Düzenlemeleri Trafiği etkin olarak düzenlemek amacıyla trafik değerlendirme ve modelle çalışması yürütülmüştür. Trafik simülasyon modeli sonucunda hastaneye iki yerden araç ve yaya girişi sağlayacak şekilde planlanmıştır. Acil durum araçları ve yayalar için doğu ve Project No.: 12/005 7 / 31

12 batıdan girişler sağlanacaktır. Bu noktalar, aynı zamanda, yeraltı otoparkına ana girişler olarak da tasarlanmıştır. Acil durum aracı ve yaya girişi de kuzeye girişten sağlanacaktır. Proje tasarımları, bina çevresinde yaya yolları/kaldırımlar içermemektedir. 3.7 Hastanelerin Kapatılması Proje ve Etlik Entegre Sağlık Kampüsü işletime geçtiğinde, mevcut on iki devlet hastanesi kapatılacak ve bu hastanelerin çalışanları Etlik ve Bilkent Entegre Sağlık Kampüslerine atanacaktır. Diğer hastaneler arasında, Sami Ulus Anne ve Çocuk, Zekai Tahir Burak Eğitim ve Araştırma, Altındağ Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Numune Eğitim ve Araştırma, Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma, Ulus Devlet, Dışkapı Eğitim ve Araştırma, Etlik Zübeyde Hanım Doğum, Gazi Mustafa Kemal Devlet, Abdurramnan Yurtasan Onkoloji, Ulucanlar Göz Eğitim ve Araştırma hastanesi ile Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi yer alır. Bu kapanışların zaman çerçeveleri, Sağlık Bakanlığı tarafından sunulmamıştır. Ancak, kapanışların Proje faaliyete geçtiğinde gerçekleşmesi beklenmektedir. 3.8 Proje Alternatifleri Proje Sahası Alternatifleri Projenin gerçekleştirileceği arazinin yaklaşık 76.7 hektarı Hazinenin mülkiyeti olup, 1/ Ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı nda sağlık kampüsü alanı olarak tayin edilmesiyle birlikte Sağlık Bakanlığı na tahsis edilmiştir. Ayrıca aynı alanın 120 hektarı orman sicilinde kayıtlıdır; yani Orman ve Su İşleri Bakanlığı na aittir. Sağlık Bakanlığı, 49 yıl süreyle sahayı kullanmak için Orman ve Su İşleri Bakanlığı ndan ve Çevre ve Orman Bakanlığı ndan izin almıştır. Bu ölçüde büyük bir kentsel imar için şehir merkezinde veya şehir merkezine yakın büyük bir arazi parçasına ihtiyaç duyulur, fakat Ankara da şehir içindeki saha alternatifleri yetersizdir. Proje Sahası, başka bir hastaneyi ve bu ölçüde kapsamlı bir imar için oldukça geniş bir arsayı barındıran bir Hazine mülkü olmasıyla bu açıdan avantajlıdır. Konumu da şehrin ana yollarından biri olan Eskişehir Yolu na da yakındır. Aslında Ankara sınırları içinde bu gibi bir tesisi barındırabilecek kadar büyük, kamuya ait ve yararlı olabilmesi için şehre yakın mesafede yalnızca iki saha bulunmaktadır. Ancak diğer sahanın halihazırda Etlik teki diğer Sağlık Kampüsü Projesi için kullanılması planlanmaktadır. Bu nedenle de bu Proje için başka hiçbir alternatif saha değerlendirmeye alınmamıştır. Project No.: 12/005 8 / 31

13 3.8.2 Teknoloji Alternatifleri Proje Şirketi, verimlilik açısından önceki sağlık tesislerinden üstün bir sağlık kampüsü inşa etmeyi planlamaktadır. Sağlık kampüsü aynı zamanda sağlık hizmetlerinin tedarik edilmesinde zaman açısından verimlilik sağlamak için ileri teknoloji tıbbi cihazlardan faydalanacaktır. Diğer bir deyişle, nerdeyse kapatılacak hastanelerdeki yatak kapasitesinin toplamıyla aynı sayıda yatak kapasitesine sahip bir tesiste daha fazla hastaya hizmet sunulacaktır. Bahsi geçen ileri teknoloji cihazların örnekleri arasında şunlar yer alır: Robotik farmasötik müstahzar sistemi Da Vinci Robotu (üroloji, kadın sağlığı) MR cihazı ve aksesuarları (intraoperatif) 1.5 ve 3 Tesla Manyetik Navigasyonlu Koroner Anjiyografi Sistemi Bebek maması hazırlama robotu. Bu cihazların yanı sıra proton terapisi de sağlık kampüsünde kullanılacaktır. Proton terapisi, ileri düzeyde bir kanser tedavisidir. Geleneksel x-ışını terapisi yöntemlerine kıyasla daha etkilidir. Proton terapisinde sağlıklı dokulara ve hayati organlara daha az yan etkiyle daha düşük oranda hasar verildiği için daha yüksek dozlar güvenli bir şekilde kullanılabilir. Sağlık kampüsünde çok sayıda enerji tasarruflu sistem kullanılacaktır. Bu sistemlerden ilki, bir trijenerasyon tesisini kapsar. Bu sistemde yakıt olarak doğalgaz kullanılarak elektrik, ısıtma ve soğutma eş zamanlı bir şekilde üretilir. Geleneksel gaz türbinleri genel olarak %35 lik bir verimlilik oranında faaliyet gösterirken, trijenerasyon sistemleri kaynak enerjinin %45 ini elektriğe ve %40 ını ısıtmasoğutmaya dönüştürerek %85 e kadar çalışır. Isı ve hat kayıpları genel olarak kaybedilen enerjinin sırasıyla %13 ünü ve %2 sini oluşturur. Buna ek olarak vantilatör ve egzoz fanlarının yanı sıra dolaşım pompaları ve soğutma sisteminin parçalarında kullanılan pompalar, enerji tasarrufu sağlamak amacıyla frekans kontrollü olacaktır. Frekans kontrollü pompalar, yıllık toplam enerji tüketimini yaklaşık %25 oranında düşürecektir. 4 ÇSED SÜRECİ VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Projenin metodolojisi, Proje nin fiziksel, biyolojik ve sosyal çevre üzerinde olabilecek potansiyel etkilerini tahmin etmek ve değerlendirmek amacıyla çok aşamalı, Project No.: 12/005 9 / 31

14 tekrarlayıcı bir yaklaşımdan oluşur. Daha sonra Proje nin her türlü olumsuz etkiyi önlemek, en aza indirmek, azaltmak veya telafi etmek ve mümkün olduğu durumlarda olumlu etkileri iyileştirmek üzere alacağı önlemler tanımlanacaktır. Özet olarak, Projenin olası çevresel ve sosyal etkileşimi ve muhtemel sonuçlarının önem düzeyine dair değerlendirmeler Önemli Değil, Düşük, Orta ve Yüksek olarak nitelendirilmiştir. Bir etkinin önemi ortaya konduğunda uygun etki azaltıcı önlem ve etki azaltıcı ilave tedbirler belirlenmekte ve bakiye etkinin önemine dair bir değerlendirme ortaya konmaktadır. Bakiye etkiler de yine İhmal edilebilir, Düşük, Orta veya Yüksek olarak nitelendirilmektedir. Şunu da belirtmek gerekir ki ÇSED paydaş katılım çalışmalarının sonuçlarını ve Borç Verenlerin ve danışmanlarının tavsiyelerini dikkate almaktadır. Etki değerlendirme sürecinin son aşaması olarak, etkilerin veya ilgili Proje bileşenlerinin yürürlükteki standartlarla uyumlu kalmasını ve azaltıcı önlemlerin etkileri etkili bir şekilde ele almasını amacıya bir Çevresel ve Sosyal Yönetim ve İzleme Planı (ÇSYİP) hazırlanmıştır. 5 ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME (ÇSED) ÇSED Raporu halkın erişimine açık bir doküman olup yerel paydaşların gelişme ve potansiyel etkilerini anlamaları üzerine hazırlanmıştır. ÇSED mevcut çevresel ve sosyal durumu değerlendirmekte ve çeşitli modelleme çalışmaları ve analizler yoluyla etki değerlendirmesi yapmakta ve belirlenen etkilere karşı tedbirler önermektedir. Bu Teknik Olmayan Özet (TOÖ) projenin Proje nin kısa bir tarifini vermekte ve potansiyel etkilerini tanımlamakta ve açıklamaktadır. TOÖ kopyaları yazılı talep yoluyla ücretsiz olarak ya da web sitesinde incelenebilir. 5.1 Fiziksel Çevre Üzerindeki Etkiler Hava Kalitesi İnşaat Aşaması Projenin inşaat aşaması sırasında hava kalitesi üzerinde görülebilecek üç ana potansiyel etki kaynağı, hafriyat işleri, beton hazırlanması ve vasıtaların asfaltsız zeminde hareket etmelerinin neden olduğu toz kalkmasının yanı sıra inşaat Project No.: 12/ / 31

15 ekipmanları ve şantiyedeki vasıtalardan kaynaklanan emisyonlar ve işçilerin konaklamasıdır. İnşaat ekipmanlarının, mazotlu araç ve vasıtaların egzoz dumanları da nitrojen oksitler (NO x), sülfür dioksit (SO 2) ve karbon monoksit (CO) gibi egzoz gazlarının salınmasına neden olur. Ayrıca sera gazı olan karbondioksit (CO2) salımı da olacaktır. Hava kalitesinin mevcut durumunu belirleme için yapılan PM 10 ölçümleri 5 noktada yapılmıştır: Danıştay Diyanet İşleri, Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı Lojmanları, Askeri Lojmanlar, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve beton tesisi alanı. Sonuçlar bu noktalardaki PM 10 değerlerinin ulusal mevzuat kapsamındaki sınır değerlerin altında olduğunu göstermektedir. Projenin hava kalitesi üzerindeki etkisini belirlemek üzere dağılım modellemesi yapılmıştır. Modelde çalışılan tüm değerler coğrafi koşulların dikkate alınmadığı en kötü durum senaryosuna dayanmaktadır. Ayrıca tüm kaynakların aynı zaman ve aynı yerde çalıştığı varsayımı yapılmıştır. Bu model sonuçlarına göre PM için ulusal yasal sınır değerler TGHB lojmanları ve Askeri Lojmanlar da aşılmakta, AB sınır değeri ise TGHB lojmanları, Askeri Lojmanlar Atatürk Araştırma ve Eğitim Hastanesi alanında aşılmaktadır. Ancak kazı işleri ve diğer temel inşaat işleri çakışmayacağından ve en kötü durum senaryosu üzerinden modelleme yapıldığından daha düşük konsantrasyonlar beklenmektedir. Önerilen hafifletici önlemler alındığında etki büyüklüğü ihmal edilebilir olacağından etkinin önemi çok az olacaktır. İşletme Aşaması Proje kapsamında dört adet doğalgaz ateşlemeli gaz motoru bulunan bir trijenerasyon tesisi bulunacaktır. Trijenerasyon tesisine ek olarak, Projenin ısıtma ve sıcak su ihtiyacını karşılamak için beş adet doğalgazlı kazan da kurulacaktır. Trijenerasyon tesisi ve kazanlardan kaynaklanan NO x, CO ve sera gazı (GHG), işletim aşamasındaki en büyük ve sürekli hava emisyonu kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Yapılan modelleme sonuçlarına göre tasarım verileri kullanılarak belirlenen dağılım modeli üzerinden hesaplanan NO 2 değerleri, hem ulusal çevre hava kalitesi sınır değerleriyle hem de Termik Elektrik Santralleri İçin ÇSG Kılavuzunda ve IFC Genel ÇSG Kılavuzu belgelerinde tanımlanan IFC kılavuz değerleriyle uyumludur. Project No.: 12/ / 31

16 Gaz motorları ve kazanların egzozlarından kaynaklanan hava emisyonlarını azaltmak için kuru-düşük NO 2 brülörleri ve DeNO x sistemi gibi NO x emisyonu kontrol önlemlerine de başvurulacaktır. Gaz türbinleri ve kazanların egzozlarındaki NO x kirletici konsantrasyonları, ulusal sınır değerlerin ve IFC şartlarının bir hayli altında bulunan katı emisyon kılavuz değerlerini tutturacaktır. Bu tasarımın uygulanmasıyla işletme sırasındaki hava emisyonlarının ulusal sınırlar ve IFC sınırları altında kalacağı tahmin edilmektedir, bu nedenle etkinin önem düzeyi düşük olarak belirlenmiştir. Projenin ana emisyon kaynakları olan trijenerasyon tesisi ve kazanlar elektrik ve ısı üretimiyle ilişkili olduklarından Projenin emisyonlarının değerlendirilmesinde enerji sektörü altında bulunan «Kamu Elektrik ve Isı Üretimi» alt sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyonları dikkate alınmıştır. Ayrıca Projenin hesaplanan yıllık sera gazı emisyonları Türkiye nin 2011 yılındaki toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık %0,03 üdür. Avrupa Çevre Ajansı kayıtlarına göre Türkiye nin sera gazı emisyonları dünyadaki sera gazı emisyonlarınının yaklaşık %0,4 ünü oluşturmaktadır; buna nispetle Projenin sera gazı emisyonları da dünya toplamının yaklaşık 0,0012 si olacaktır Gürültü İnşaat Aşaması Önerilen Projenin inşaat aşaması, ekipman kullanımı ve artan trafik nedeniyle gürültü yaratma potansiyeli taşımaktadır. Beton santrali de sadece yakında bulunan konutlarda oturan bölge sakinleri açısından değil, yakınlara yapılmış bulunan işçi kampı açısından da geçici bir rahatsızlık kaynağı olabilecek bir gürültüye neden olabilir. Ortam gürültüsü için sınır değerler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek VII de verilmiştir. Bu değerlerden biri, gündüz saatlerinde inşaat alanları için 70 dba dır. BU yönetmeliğe göre inşaat faaliyetleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğüne başvurularak Yerel Çevre Komitesinden gerekli izinleri almak kaydıyla akşam ve gece saatlerinde de devam ettirilebilir. Bu çalışmanın onaylanması halinde akşam ve gece saatleri için sınır değerler sırasıyla 65 dba ve 60 dba dır. Çevresel Gürültü Yönetimi Hakkında ÇSG Kılavuzlarına göre IFC gürültü sınır değerleri gündüz için 55 dba ( ), gece içinse 45 dba dır. En yakın hassas alıcılarda gürültü etkilerinin bu düzeyleri aşmaması veya şantiye Project No.: 12/ / 31

17 dışındaki en yakın alıcı yerleşimde ortam gürültüsü düzeylerindeki artışın maksimum 3 db den fazla artmaması gerekmektedir. Türk mevzuatı için aynı gereklilik 5 db(a) dir. Mevcut durumu belirlemek amacıyla iki adet ölçüm yapılmıştır. En yakındaki hassas alıcılardaki arka plan gürültü değerleri günün zamanı ve yerine bağlı olarak 38 dba ile 53.5 dba arasında değişmektedir. İkinci ölçümlere göre, GTHB LOjmanları ve Askeri Lojmanlarda saatlik arka plan gürültü değerleri sırasıyla 39.5 dba ve 53.5 dba arasında ve 47.6 dba ile 62.4 dba arasında değişmektedir. Gürültü modellemsi sonuçları Atatürk Hastanesi arka plan gürültü değerlerinin 5.5 dba ve 15 dba arasında değiştiğini göstermekte olup, inşaat faaliyetlerinin Askeri Lojmanlarda 3 dba dan fazla artırmayacağını göstermektedir. Çevre denetimi çalışmaları bağlamında başlayacak gürültü ölçümü sonuçlarına göre inşaat faaliyetlerine bağlı gürültü düzeyini sınır değerlerin altına indirmek için gürültü perdeleri takılacaktır ve makinelerden kaynaklanan gürültü düzeyini azaltmak için makinelerin düzenli bakımı yapılacaktır. Önerilen hafifletici önlemler alındığında etki büyüklüğü ihmal edilebilir düzeyde olacağından etkinin öneminin çok az olacağı düşünülmektedir. İşletme Aşaması Temel gürültü kaynakları trijenerasyon tesisi ve jeneratör motorları olacaktır. Acil durum jeneratörleri ve helikopter hareketlerine bağlı geçici gürültü olabilecektir. İşletim aşamasında hava giriş susturucuları, egzoz susturucuları, hava çıkış susturucuları ve duvarların akustik performansı dış ortam gürültüsü ile ilgili IFC standardına ve iç ortam gürültüsü ile ilgili Türk standardına uymalıdır. Hastane içi ses düzeyleri için belirlenmiş gürültü sınırlarına uyulmasını sağlamak üzere, tasarıma dahil edilen tedbirlerle (kaynakların etrafına dört metre uzunluğunda ses bariyerleri gibi) işletme dönemindeki gürültü etkisi düzeyi önemsiz olarak değerlendirilmekte ve önerilen azaltıcı tedbirlerin yeterli olacağı görülmektedir. önemi çok düşük ve bunun yeterli olacağı gösterilmiştir Atıksu İnşaat Aşaması Projenin bütün aşamaları boyuna su tüketilecek ve atıksu üretilecektir. Projenin yapım aşamasında inşaat personeli ve inşaat teçhizatlarının temizlenmesi için içme Project No.: 12/ / 31

18 ve kullanma suyuna ihtiyaç olacaktır. Ayrıca su, tozun bastırılması ve beton hazırlama gibi inşaat faaliyetlerinde de kullanılacaktır. Personel, evsel atıksu üretecektir. Evsel atıksuyun yanı sıra beton santralinde siltli atıksu üretilecektir. Kanalizasyon sisteminin Proje Alanının yanından geçen bir kolu bulunmaktadır ve bu kol üzerinde bağlantı noktaları vardır. Kanalizasyon sistemine bağlantı bu hat üzerinden yapılacaktır. Kanalizasyon sistemine boşaltılan atıksu Ankara Büyükşehir Belediyesinin Tatlar atıksu arıtma tesisine aktarılacaktır. Dolayısıyla atıksuyu doğrudan toprağa verilmesine bağlı herhangi bir olumsuz etki beklenmemektedir. Yukarıda belirtilen tedbirler alındığında etki ihmal edilebilir düzeyde olacaktır. İşletme Aşaması İşletme aşamasında toplam günlük su tüketiminin 2200 m3 dolayında olması beklenmektedir. Bunun büyük bir kısmı atıksuya dönüşecektir. Ayrıca tıbbi ünitelerden, ameliyathanelerden, laboratuvarlar, ilaç ve kimyasal depolarından ve röntgen çekiminden kaynaklı kontamine atıksular olacaktır. Sağlık Bakanlığı idari binasından gelen atıksuyun bir bölümü «gri su» olacak ve uygun arıtma işleminin ardından sulama için kullanılacaktır. Laboratuvarlardan kaynaklanan zararlı atıksu, belediye kanalizasyon sistemine boşaltılmadan önce hastane binası dışındaki bir arıtma tesisinde arıtılacaktır. Bu arıtma tesisinin ayrıntılı tasarımı henüz tamamlanmamıştır. Atıksu arıtma tesisi, ASKİ nin Atıksuların Kanalizasyona Boşaltımı Yönetmeliğinde belirtilen atıksu boşaltım kriterlerine uygun şekilde tasarlanacaktır. Su kalitesi üzerindeki etkilerinin yanı sıra atıksuyun kanalizasyon sistemine getireceği ekstra akış yükü de dikkate alınmış ve Proje tasarımında ele alınmıştır. Sağlık kampüsü mevcut hastanelerin yerine geçecek olsa da çok sayıdaki ziyaretçi nedeniyle ek yük ortaya çıkabilir. ASKİ den yetkili kişiler belediye tarafından iki yıl içinde yeni bir atıksu arıtma tesisi yapılacağını ve işletime alınacağını belirtmiştir. Bu yeni arıtma tesisi Tatlar Atıksu Arıtma Tesisine binen yükü azaltacaktır. Böylece bir bağlantı problemi görünmemektedir. Önerilen tedbirler alındığında etkinin önemi ihmal edilebilir düzeye inecektir. Project No.: 12/ / 31

19 5.1.4 Toprak Alandaki toprağın ve yeraltı suyunun kalitesi ve stabilitesi hafriyat işlerinden, beton santralinden kaynaklanan siltli suyun boşaltılmasından ve kullanılacak kimyasalların kazara dökülmesinden etkilenebilecektir. Uzun dönemli olarak depolanacak yüzey toprağı, erozyonu önlemek üzere çim tabaksıyla kaplanmalıdır. Bu yüzey toprağı daha sonra peyzaj çalışmalarında kullanılmalıdır. Yüzey toprağı yığınları ve tüm hafriyat malzemelerinin oluşturduğu yığınlar, kazaları önlemek için stabilize edilmelidir. İnşaat kimyasalları, yakıt ve şantiyede kullanılacak diğer kimyasalların kazara sızması söz konusu olabilir. Bu tür sızıntılar toprak ve yeraltı suyu kirlenmesine neden olabilir. Bu etkileri önlemek için ikincil korumalı tanklar ve tüm sahada düzen ve bakım uygulamaları sağlanacaktır. İnşaat kimyasalı depoları, ikincil muhafazalar içerisine yerleştirilecektir. Yağ değişimi ve yakıt dolumu, metal kaplama gibi sızdırmaz zeminli özel yerlerde yapılacaktır. Kirlilik bulaşmış topraklar uygun bir tampon bölgeyle ayrılmalı ve geçici tehlikeli atık depolama alanına alınacaktır. Bu topraklar daha sonra Sincan daki tehlikeli atık depolama alanına götürülecektir. Sahada iyi atık, kimyasal ve atıksu yönetim uygulamalarına başvurulduğu takdirde inşaat ve işletme aşamalarında toprak kalitesi üzerinde önemli herhangi bir etki beklenmemektedir Jeotehlikeler Yapım ve işletim aşamalarındaki en önemli jeotehlike deprem tehdididir, dolayısıyla da bu tasarım ekibinin üzerinde odaklandığı konu olmuştur. Sağlık kampüsündeki bütün binaların yapı tasarımı ilgili deprem mevzuatında (Olası Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik) belirlenen kriterlere göre belirlenecektir. Bununla bağlantılı olarak tasarım ekibi, bu tür olayların gerçekleşmesi halinde binaların boşaltılması ve kaçış yolları hakkında da gerekli düzenlemeleri yapmıştır. Bu tasarım tedbirlerinin uygulanmasıyla sismik riskler en az düzeyde değerlendirilmektedir. Project No.: 12/ / 31

20 5.1.6 Atıklar İnşaat Aşamasında Tehlikeli Olmayan Atıklar Evsel katı atık ve ambalaj atıkları inşaat personeli tarafından hem işçi barınaklarında hem de inşaat alanında üretilecektir. Kablolar, çeşitli büyüklüklere sahip kaplar, çelik vb. malzemeler de dahil inşaat atıklarının açığa çıkması da beklenmektedir. İnşaat makineleri ve vasıtalarının eskimiş lastikleri olacaktır. Sahadaki inşaat işçilerinden kaynaklanan 8000 kg evsel katı atık oluşacağı tahmin edilmiştir. Ayrıca tasarım ekibi tarafından sahadan uzaklaştırılacak hafriyat atığı miktarının m3 olacağı hesaplanmıştır. Evsel katı atıkların yanı sıra mevcut binaların yıkımı ve inşaat faaliyetleri sonucunda ambalaj atıkları ve çelik, plastik, ve ahşap gibi geri dönüştürülebilir atıklar da ortaya çıkacaktır. Ancak bu atıkların miktarı bu aşamada bilinmemektedir. Geri dönüştürülebilir veya ilave ekonomik yararlar elde etmek ve hammaddeler üzerinde basıncı azaltmak üzere geri kazanılabilir olduklarından, ambalaj atıklarının ayrı olarak toplanması önem taşımaktadır. Bu tür atıkların yerinde ayrılması, atık ayrıştırma işleminin yapıldığı Sincan Atık Toplama Alanındaki personelin işini kolaylaştıracaktır. Çankaya Belediyesi inşaat alanında ortaya çıkan katı atıkları günlük olarak toplayıp Sincan Atık Toplama Alanına nakledecektir. Ambalaj atıkları, ruhsatlı bir ambalaj atığı geri dönüşüm şirketinin personeli tarafından toplanacaktır. Hafriyat malzemelerinin dökülmesi peyzaja zarar verdiğinden, sahada yeniden kullanılamayacak ekstra hafriyat malzemeleri, büyükşehir belediyesinin ruhsatlı boşaltım yerlerine gönderilecektir. Kullanılmış lastikler, şantiyede bu tür atıkların üretilmesine izin vermemek üzere yetkili satıcılar tarafından değiştirilecektir. Ayrıca bitkisel üst toprak geçici depolama alanının ayrı bir bölümünde depolanacaktır. Bitkisel toprağın üst kısmı inşaat işleri sonunda peyzajda kullanılacaktır. Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi nin bir parçası olarak sahaya özgün bir atık yönetim planı hazırlanmış ve saha yönetimi tarafından farklı atık türlerinin ayrılması ve geçici depolanması için uygulanmıştır. Önerilen tedbirlerin alınmasıyla etkilerin önem düzeyi ihmal edilebilir olacaktır. Project No.: 12/ / 31