ENDODONTİK TEDAVİNİN ENDİKASYON VE KONTRENDİKASYONLARI

Transkript

1 1 T.C. Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı ENDODONTİK TEDAVİNİN ENDİKASYON VE KONTRENDİKASYONLARI BİTİRME TEZİ Stj. Dişhekimi Bayram Emre KARAKUŞ Danışman Öğretim Üyesi : Prof.Dr.B.Oğuz AKTENER İZMİR-2006

2 2 ÖNSÖZ Tez çalışmamda değerli yardımlarını ve zamanını benden esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. B.Oğuz AKTENER e teşekkür ederim. Stj. Dt. Bayram Emre KARAKUŞ

3 3 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 KÖK KANAL TEDAVİSİ.. 2 KÖK KANAL TEDAVİSİNİN ENDİKASYONLARI 3 PULPA KUAFAJLARI 6 PULPA AMPUTASYONLARI 7 KANAL TEDAVİSİNİN KONTRENDİKASYONLARI 8 SONUÇ. 16 LİTERATÜR. 17

4 4 GİRİŞ Endodonti pulpa ve periapikal doku hastalıklarının teşhis ve tedavileriyle uğraşarak; sağlıklı diş ve çevre dokuların ilişkisinin kurulmasını amaçlayan ve bunun sağlanması için uğraşan bir bilim dalıdır. Kısaca endodonti; sağlam, hastalıklı veya pulpası ölü dişin görevini sürdürmesi için yapılan tedavi ya da alınan önlemler olarak tarif edilebilir. Dişi korumak için; dişin pulpasının tedavisi için diş hekimliği tarihinde büyük çabalar harcanmış önemli gelişmeler sağlanmıştır. Bu gelişmelerle birlikte kök kanal tedavisi günümüzde çok daha önemli bir yer kazanmıştır ve kanal tedavisinin ne şekilde yapılması gerektiğini son derece açık olarak göstermiştir. Kanal tedavisinin başarılı olabilmesi için iyi bir endikasyon konulmalı ve tedavi sadece dişin kök kanalı ile sınırlı kalmayıp; tüm diş çevre dokuları ve birbirleri ile ilişkilerini göz önünde bulundurarak yapılmalıdır. Endodontik tedavinin başarısı,hastanın ve dişin seçimine, doğru teşhise, iyi planlanmış bir tedaviye ve tedavinin başarılı bir hekim elinde endodonti esaslarına uygun şekilde ve uygun aletlerle özenle yapılmasına bağlıdır. Başarılı bir endodontik tedavinin ilk prensibi ise;hiç tartışmasız doğru endikasyonun konulmuş olmasıdır. Bu yüzden kanal tedavisinin endikasyonları, kontrendikasyonları konusunda bir tez hazırlamayı uygun gördük.

5 5 KÖK KANAL TEDAVİSİ Diş pulpasının tümünün çıkarılıp, kök kanalının mekanik olarak genişletilip antiseptik maddelerle steril hale getirilmesinden sonra, kök ucuna kadar tamamen doldurulmasıdır. Kron ve kök pulpasının, yani pulpa dokusunun tamamının veya tamamına yakın bölümünün anestezi altında veya devitalize edilerek çıkarılmasını takiben, kök kanallarının mekanik olarak genişletilip mikroorganizmalardan arındırılmaya çalışılmasından sonra kök ucuna kadar tamamen doldurulması işlemine denir. Endodontik tedavinin başarısı, hastanın ve dişin seçimine, doğru teşhise, iyi planlanmış bir tedaviye ve tedavinin başarılı bir hekimin elinde hep aynı felsefe, metot,performans ve uygun aletlerle özenle yapılmasına bağlıdır. Konvansiyonel kanal tedavilerinde amaç, arzu edilmeyen zararlı etkilerle periapikal dokuların irritasyonunu engellemek için kök kanal sistemini en iyi şekilde doldurmaktır. Kök kanalının tam olarak doldurulması ve likit sızdırmaz bir örtücülüğün sağlanması, başarılı endodontik tedavinin en önemli şartlarındandır. Kök kanal tedavisinin üç esası vardır, bunlar: I- Doğru teşhis, II- Pulpa boşluğunun tamamen temizlenip, genişletilmesi, III- Hazırlanan pulpa boşluğunun çok iyi bir şekilde doldurulması.

6 6 KÖK KANAL TEDAVİSİNİN ENDİKASYONLARI Tedavi için kontrendikasyon göstermeyen herhangi bir diş endodontik tedaviye uygundur. Geçmişte kontrendikasyon olarak gösterilen bir çok durum bugün başarı ile tedavi edilebilir. Bazı yazarlar tek köklü dişler dışında total iltihaplarda kanal tedavisini önermezler; ancak bugün gelişen teknik olanaklarla, çok köklü dişlerde de kolaylıkla kanal tedavisi yapılabilir ve başarı sağlanır. Endodontik tedavi endikasyonları için oluşturulacak bir listeye, ağız içindeki tüm dişlerin endodontik tedavi için uygun birer aday olduğunu belirtmekle başlamak gerekir. Öte yandan endodontik tedavinin sınırları, diş hekimi ve hastanın dişi ağız içinde koruyabilmek konusunda tüm fırsatları değerlendirme isteklerine bağlı olarak da genişlemektedir. Diş hekiminin en önemli amacı insanların doğal dişlerini eldeki olanaklara göre en iyi şekilde tedavi ederek gerek estetik gerekse fonksiyon açısından ağızda kalış sürelerini uzatmaktır. Bu amaç doğrultusunda endodontik tedavi endikasyonlarını şu şekilde sıralamak mümkündür. 1- Pulpanın iltihaplı ve nekroze olduğu durumlar: Bilindiği gibi diş hekimliğinde en büyük önemi taşıyan dişlerden biri daimi birinci azı dişinin ağız içinde devamlılığı korunmalıdır. Birinci büyük azı dişinin erken kaybı, antagonistinin uzamasına, komşu dişlerin oluşan boşluğa doğru eğilmesine, dişlerin rotasyonuna, oklüzyon bozukluklarına, dişetinin çekilmesine ve sement çürüklerine neden olabilir. Erken dönemde çocuklarda sık rastlanan birinci büyük azı dişinin iltihaplandığı durumlarda dişin ağız içerisinde korunmasının tek yolu endodontik tedavidir. Gençlerde ve erişkinlerde ise, pulpitisli bir dişin tedavi edilerek ağızda kalmasının sağlanması, bir köprü için ayak olacak iki dişin kesilmesi zorunluluğunu ortadan kaldıracaktır.

7 7 2- Çürük, atrisyon, erozyon, abrazyon veya travma gibi nedenlerle pulpanın açıldığı ve direkt kuafaj veya amputasyonun endike olmadığı durumlarda. 3- Daha önce yapılmış kuafaj, amputasyon gibi vital tedavilerin başarısız olduğu durumlarda. 4- İatrojenik olarak uygulanan fiziksel ve kimyasal irritanlar nedeni ile dişin zararlanması durumunda pulpanın çıkartılması gerektiğinde. 5- Post-core hazırlanması gerektiğinde ve protetik nedenlerle. Bazen pulpanın sağlıklı olduğu bilindiği halde endodontik tedavi yapmak gerekli olabilir. Fazla uzamış veya yandaki boşluğa doğru eğilmiş dişleri, normal seviyeye getirmek için fazla miktarda kesmek gerektiğinde, önceden dişlerin endodontik tedavilerini yapılması gerekebilir. Yine estetik nedenlerle dudak tarafına doğru eğilmiş bir dişin ortodontik tedavisi olanaksız ise, bu dişin kronlanabilmesi için dişin aşırı derecede küçültülmesi gerekebilir. Böyle bir durumda da yapılacak olan aşırı diş kesimi öncesinde endodontik tedavi gerekli olacaktır. Endodontik tedavi endikasyonları böylesine belirlenmiş olmasına karşın unutulmamalıdır ki; daima her vakayı kendi ölçüleri içerisinde değerlendirmek esastır. Bu nedenle de bir dişin endodontik tedavi için endike olup olmadığını belirlemek açısından dişin etraflıca muayenesini takiben cevaplanacak şu sorulara bağlı karar verilmesi gerekmektedir. 1. Dişin ağızda kalmasına mutlak surette ihtiyaç duyulmakta mıdır? Diş bizim için önemli midir? Antagonisti var mıdır? İleride yapılacak protez için ayak olarak hizmet verebilecek midir?

8 8 2. Diş kurtarılabilecek midir? Yada restore edilemeyecek kadar harap mıdır? 3. Dişin şekli, konumu, rengi estetik olarak tatminkar mıdır? Yoksa hasta dişin çekimini takiben yapılacak protetik yaklaşımı estetik açıdan daha mı tatminkar bulacaktır? 4. Diş periodontal olarak şiddetli problemlere mi sahip e bu problem nedeniyle kısa sürede kaybı söz konusu mudur? 5. Hasta yaptığımız işi takdir edebilecek midir? Dişin ağız içerisinde korunabilmesi zahmetleri onu memnun edecek midir yoksa sadece dişin çekimiyle mi ilgilenmektedir? 6. Hekim bu tedaviye başlamak konusunda gerekli donanıma sahip midir? Yoksa endodontik açıdan bilgileri ve deneyimleri sınırlı mıdır? Bütün bu sorular içerisinde en az önemli olanı hekimin endodontik tedavi pratiğinin yeterli olup olmadığıdır. Çünkü bu konuda uzman hekime yönlendirilmesi son derece kolaydır.

9 9 PULPA KUAFAJLARI Pulpa kuafajları vital pulpa tedavileri başlığı altında yer alır. Amaç, pulpanın vitalitesini korumak, etkilenen kısmının iyileştirici doku dostu maddelerle pansumanını yapıp. Bütünlüğünü ve sağlığını korumasına yardımcı olmaktır. Pulpa kuafajında teşhisin, klinik bulguların, endikasyonların, tedavide uygulanan materyalin doku dostu olup olmamasının ve tedavide uygulanan onarımların kenar sızıntısı gösterip göstermemesinin büyük önemi vardır. Pulpa kuafajının endikasyonları: Hastanın genel fiziksel durumunun iyi olması, Pulpanın yalnız hiperemi evresinde bulunması, Hastanın tedavi esnasında spesifik veya non-spesifik bir hastalığının bulunmaması, Perforasyon alanının çok küçük olması ve sayısının birden fazla olmaması, Perfore edilen pulpadan çıkan kanın normal sürede pıhtılaşması ve cerahatli bir eksuda içermemesi, Hastanın sistemik bir kan hastalığının (lösemi, hemofili gibi) olmaması, Hastanın diabetli olmaması, Kan dolaşımını bozan genel bir metabolizma bozukluğunun bulunmaması gerekir.

10 10 PULPA AMPUTASYONLARI Travma veya çürük nedeni ile pulpa açılması görülen genç daimi dişler ve başlangıç tedavisi için pulpotomi tekniği en çok tercih edilen yöntem şekline gelmiştir. Pulpotomi, kanal içerisindeki canlı hücrelerin bırakılıp koronal pulpanın üst kesimlerinin cerrahi olarak temizlenmesi işlemi olarak tanımlanır. Geride bırakılan sağlıklı ve canlı hücreler kullanılan ilaç veya pulpa tedavi yöntemi uygulamaları sonucunda ampute edilmiş kök pulpasının üzerinde dentin köprüsü oluşur. Pulpanın koronal kısmının çıkarılıp kök bölümünün yüzeyinde oluşturulan dentin tabakasıyla canlı olarak kalması amacıyla yapılan operasyonlara amputasyon denir. Pulpa amputasyonlarının endikasyonları : Pulpanın hiperemi evresinde olması, Hastanın genel fiziksel durumunun iyi olması, Hastanın tedavi sırasında spesifik veya non-spesifik bir hastalığının bulunmaması, Sistemik bir kan hastalığının bulunmaması, Kan dolaşımını etkileyen genel bir metabolizma bozukluğunun bulunmaması, Periodontal-endodontal bir sorunun bulunmaması, Direkt kuafaj yöntemi uygulanırken preparasyon anında perforasyon alanının çok büyük veya birden fazla olmaması, Protez yapmak amacıyla, diş kronunun çok fazla kesilmesi zorunlu olan dişlerde, Pulpanın patolojik durumu uygun olmayan, kökleri aşırı derecede eğri, kök kanal tedavisi yapılamayacak dişler.

11 11 KANAL TEDAVİSİNİN KONTRENDİKASYONLARI I- Hastanın konumuyla ilgili kontrendikasyonlar II- Dental nedenlerle ilgili kontrendikasyonlar III- Lokal nedenlerle ilgili kontrendikasyonlar I.Hastanın konumu ile ilgili kontrendikasyonlar 1- Hastanın yaşı 2- Hastanın sistemik durumu a) Romatizmal ateş ve romatizmal kalp hastalığı b) Diğer kalp hastalıkları c) Lösemi ve diğer kanserlerin terminal dönemi d) Radyasyon nekrozu e) Diyabet f) Hamilelik 3- Çok sayıda kanal tedavisi yapılmış diş olması 4- Hastanın sosyo ekonomik durumu Şimdi yukarıdaki maddeleri ayrıntılı olarak inceleyelim. 1- Hastanın Yaşı Kanal tedavisi 2,5 yaşındaki bir hastaya da 96 yaşındaki bir hastaya da başarı ile yapılabilir. Küçük yaşlarda daha da problemli olabilir. Ancak en kötü ihtimalle uygun sedasyon ile tedavi yapılabilir. Yaşlı hastalarda kök kanalları sekonder dentin ile dolmaların bağlı olarak daralmıştır ve kanal ağızlarını bulmak zordur. Ancak bulunduğunda kanal

12 12 genişletilmesi ve doldurulması gençlere oranla daha kolay yapılır. Foramen apikalenin yaşla daralmasına bağlı olarak yapılacak endodontik tedavi gençlere oranla daha başarılı bile olabilir. Dikkat edilecek önemli bir nokta da yaşlanan bir yerlerde dokuların tamir yeteneğinin azalmış olması ve iyileşmenin yavaş gerçekleşmesi ve yaklaşık 2 yıl kadar sürebilmesidir. Gençlerde bu süre 4 6 ay arasındadır. Sonuç olarak kanal tedavisi çekimden daha az travmatiktir. 2- Hastanın Sistemik Durumu a) Romatizmal Ateş ve Romatizmal Kalp Hastalığı: Romatizmal ateşli hastalarda rastgele çekim kontrendikedir. Çünkü bakteriyemi oluşma riski çok yüksektir. Mitral sitenozlu hastalarda subakut bakteriyel endokardite yol açabilir. Bu nedenle bu hastalarda nekroze dişlerin dişlerin tedavisinde endodontik işlemler çekime tercih edilir. Bu hastalarda hem çekim hem de endodontik tedaviler için koruyucu antibiotik uygulanması gereklidir. Akut romatizmal ateşli bir hastada diş ağrısı ortaya çıkarsa diş hekimi çürük ya da restorasyonu uzaklaştırarak kaviteyi çinko oksit ojenol ile kapatmalı ve hastanın akut durumu geçtikten sonra gerekli tedavi işlemlerini tamamlamalıdır. b) Diğer Kalp Hastalıkları: Herhangi bir kalp hastalığı olan bir kişi için kanal tedavisi çekimden daha az travmatiktir. Devital dişlerde anestezisiz ve ağrısız tedavi yapılır. Diğer tehlikeli hastalıklarda olduğu gibi tedaviyi devam ettirmek ve bitirmek gerekir. Ancak bilindiği gibi kardiyovasküler hastalıkları olan hastalarda her türlü oral müdahale premedikasyon uygulanarak ve gerekli önlemler alınarak

13 13 gerçekleştirilmelidir. Unutulmamalıdır ki endokarditin % 92 nedeni dentaldir. Premedikasyon uygulanmadığı takdirde pulpa ekstirpasyonu bakteriyemiye neden olabilir ve 10 dakika süreyle yayılım devam edebilir. Hastanın yaşam süresinin kısa olduğunun düşünülmesi, kötü yapılan bir tedavi için mazeret olamaz. c) Lösemi ve Terminal Kanserler: Bu tür hastalarda da kanal tedavisi çekime tercih edilir. Bu tür hastaların kendilerine yapılacak yatırımın karşılığını verecek kadar uzun yaşayamayacakları doğrudur. Bununla birlikte hayatının son birkaç ayını çekim sonrasında oluşabilecek nekroz riskini taşımak yerine, ağız içi konforu sağlanarak geçirme hakkına da sahiptir. Bu tür hastaların kısa bir süre sonra hayatlarını kaybedecekleri biliniyor olsa dahi kibarca tedavilerine devam etmek onların yaşama bağlılıklarının ve yaşayabilmeye karşı iyimserliklerinin artışına tarafımızdan katkı sağlayacaktır. Aksi takdirde yapılması gerekli olan tedaviyi refüse etmek ya da geçici müdahalelerle geçiştirmek hastaların morallerini fazlasıyla bozacaktır. Hemofili veya hemorajik purpura gibi kan hastalıklarında çekim sonrasında ortaya çıkabilecek öldürücü hemorajiye oranla endodontik tedavi tartışmasız en iyi yoldur. Ancak lokal anestezik enjeksiyonu esnasında oluşabilecek internal kanamadan kaçınmak için vital dişleri anestezi yapmaksızın, devitalize ederek çalışmak tercih edilmelidir. d)radyasyon Nekrozu: Bu tür vakalarda çekim sonucu yara iyileşmesinde komplikasyonlar oluşmaktadır. Bu nedenle kanal tedavisi her zaman tercih edilmelidir.

14 14 e) Diyabet: Bir kontrendikasyon oluşturmaz. Kanal tedavisi çekimden daha az travmatiktir. Diyabetli hastalar sıklıkla ilerlemiş periyodontal rahatsızlıkları için tedavi altındadırlar ve her ne kadar iyileşme uzun sürse de eğer hastalık kontrol altında ise kanal tedavisi sonrası iyi sonuçlar alınmaktadır. Ancak bu tür hastalarda, epinefrinin sempatik sinir sistemini uyararak kan/glikoz seviyesini arttırıyor oluşu ve diyabetlilerde mevcut olan kapiller iskeminin epinefrinin yarattığı iskemi ile artışı sonrasında dokuda nekroz meydan gelmesi nedeniyle vazokonstriktörsüz lokal anestezik kullanımı gerekmektedir. Aynı şey daha az rastlanan sifilis, tüberküloz ve hepatit için de söylenebilir. Bu hastalıklarda yeterince kontrol altında iseler endodontik tedavi hiçbir zaman kontrendike olmaz. Hepatitli hastalarda karaciğer fonksiyonlarındaki azalma göz önüne alınarak mutlaka karaciğer yoluyla atılmayan ilaçlar tercih edilmelidir. f) Hamilelik: Genel olarak hamileliğin ikinci üç aylık dönemine kadar acil olmayan tedavilerin geciktirilmesi en iyi yoldur. Eğer hastada çürüme eğilimi var ise bu sıklıkla hamileliğin ilk üç aylık periyodunda meydana gelir. Bu dönem içerisinde dişe yapılacak olan müdahale kalıcı çözüm olmayacak olsa bile, amaç; hastanın ağrısını gidermektir. Bu amaçla çürüğün mümkün olduğunca temizlenip Ca(OH)2 ve ZOE ile geçici olarak örtülenmesi gerekecektir. Hamileliğin üçüncü üç aylık periyodu süresince hastanın konforunun bozulması riski dışında, endodontik tedavinin hiçbir kontrendikasyonu yoktur. 3- Hastada Çok Sayıda Kanal Tedavisi Yapılmış Diş Olması Bu konuda kısıtlama yapılmaz. Eskiden yapılanlarda fokal enfeksiyon

15 15 kaynağı olarak düşünmek doğru değildir. II- DENTAL NEDENLERLE İLGİLİ OLANLAR a)yetersiz periodontal destek: Bir grup araştırmacı mevcut kemik kaybını arttıkça, başarının azalacağına inanırlar. Vital pulpa ekstirpasyonuna oranla, kemik yıkımına da sahip dişlerin endodontik tedavi sonrasında başarı oranlarının daha düşük olacağını iddia ederler. Hörting ve Hansen; çapı 10mm den az olan lezyonların onarım şansının 10mm nin üzerinde olanlara oranla çok daha fazla olduğunu iddia ederler. Tronstda da kemikte yıkım taşımayan vakalara oranla kemik yıkımı gösteren vakaların daha başarılı olduğunu iddia etmektedir. b) Kanal Enstrümantasyonunun Yapılmadığı Durumlar: Enstrümantasyonu engelleyen başlıca üç faktör vardır; 1-İlgili dişin kanalı eğridir. Böyle durumlarda EDTA, Gly Oksit ve RC prep gibi kimyasal genişletici patlar kullanıp denenebilir ya da kök ampütasyonu, deküspitalizasyon denenebilir. Eldeki tüm olanaklara karşın eğer ki, apikal bölgede en az 3-4 mm lik bölgeyi enstrümante etmek ve doldurmak imkansız ise bu tür vakalarda prognozun kötü olması beklenir. 2-İlgili dişin kanalında kırık bir alet var ise ; aletle yanından geçmeye çalışılabilir ya da alet yerinde bırakılarak redrograt yöntemle dolgu yapılır. Aletin kanal tedavisinin hangi aşamasında kırıldığı dişin prognozu açısından büyük önem taşır. Eğer kanal tedavisinin son aşamalarında böyle bir olayla

16 16 karşılaşılmış ise dentine sıkıca saplanmış bu aletin elverişli bir kök kanal dolgusu işlevi bile görebileceği düşünülebilir. 3-Kanalda ileri derecede kalsifikasyon var ise; distrofik kalsifikasyonlar bazen kanalı apekse ulaşamayacak kadar tıkamaktadır. Apekse ulaşmak mümkün olmadığında, periapikal bir radyolüsensi bulunduğunda ve hastanın ağrı yakınması var ise endodontik tedavi kontrendikedir. c) Restore edilmeyen dişler: Eskiden onarılamayan bir çok diş bugün gingivoplasti alveoplasti ve postcore teknikleri veya ortodontik-endodontik tedavilerle restore edilebilmektedir. Ancak bunlara rağmen halen restore edilemeyecek dişler mevcuttur. Böyle vakalar arasında derin kök çürükleri, furkasyon çürükleri, internal olarak zayıflamış dişler sayılabilir. d) Geniş Rezorbsiyon İhtiva Eden Dişler: Rezorbsiyonlar internal ve eksternal olarak ayrılırlar. Perforasyonun pozisyonuna ya da şiddetine bağlı olarak dişin korunup korunmamasına karar verilir.geniş ebatlı perforasyon bulunan rezorbsiyonlarda genellikle çekim endikedir. Rezorbsiyon işlemi dentini rezorbe eden fagositik hücrelerde olmaktadır. Bu hücreler cerrahi girişim veya kanalların biyomekanik preparasyonu ile alınmadıkça rezorpsiyon devam etmektedir. Perforasyon oluşturmayan defektler endodontik tedavi ile düzeltilebilir. Molar ve premolar dişlerin pulpa odası tabanlarında gözlenen perforasyonlar sıklıkla onarılabilir. Ancak anterior veya premolarların labialindeki perforasyonlar sıklıkla cerrahi müdahaleyi gerektirir. Öte yandan,

17 17 bazı perforasyonlar çok büyük veya dişin palatinal ya da lingualindedir ki bu durum hasarlı dişin kurulmasını engeller. Problem sadece internal rezorbsiyon ise öncelikle metaplastik pulpanın neden olduğu internal rezorbsiyon nedeniyle pulpa ekstirpe edilir ve kök kanalı ve mevcut defekt koronal bölgeden yapılan yaklaşımlarla doldurulur. Eksternal rezorbsiyon son derece tartışmalı bir konudur.bu tür olgularda her vakayı kendi içersinde değerlendirmek esastır. Kökün lateral duvarında gözlenen eksternal kök rezorbsiyonu ne yazık ki kök ucu rezorbsiyonundaki başarıyı ve sağlıklı hale geri dönme kapasitesini göstermez. Lateral kök rezorbsiyonu sıklıkla dişin tutucu dokularının travmatik bir incinmesi ile birliktedir ve bu proçes bir kez başladığında kesmek, araya girmek ve düzeltmek çok zordur. e) Vertikal Kırıklar: Sert bir cismin ani ısırılması, çok geniş ve derin kaviteler, tüberküller arası ters ilişkiler, bruksizm, ani ısı değişimleri, pinler, kök içi postlar ve postların yerleştirilmesi ve yapıştırılmasında oluşturulan basınçlar ve aşırı kanal genişletilmesi sırasında vertikal kırıklar oluşabilir. Bu tür vakalar genellikle röntgende gözlenmez ve kanal tedavisi başarısız olur. Özellikle çiğneme işlemi sırasında ağrı geçmez. alınamadığında f) Aşırı eksuda varlığında ve hiçbir şekilde kontrol altına Aşırı eksuda varlığında ve kanal doldurulmadan önce hiçbir şekilde kontrol altına alınamadığında veya negatif kültür elde edilemediğinde endodontik tedavi kontrendikedir. Ancak dişin uygulana tedaviye direnç göstermesinden genellikle mantarların sorumlu olduğunu düşündüğümüz bu tür oldular son derece

18 18 inatçıdır. Eğer alışılageldik irrigasyon solüsyonları ya da Ca(OH)2 pansumanı ile mevcut eksuda giderilemiyor ise; cerrahi yaklaşıma ihtiyaç duyulur ve bu tür olgularda ne yazık ki endodontik tedavi kontrendikedir. Özet olarak kanal tedavisinin kontrendike olduğu çok az durum vardır, bunlar; 1- Yeterli periodontal destek yoksa 2- Restore edilmeyecek kadar yıkıma uğramış dişler 3- Stratejik olarak önemli olmayan dişler 4- Vertikal kök kırıkları ya da çok parçalı kırıklar bulunan dişler 5- Aşırı eksuda varlığı 6- Anterior ve premolar dişlerin labialindeki perforasyonlarda 7- Kökün lateral duvarındaki external rezorpsiyonlarda 8- Kalsifiye kanallı dişte periapikal lezyon varsa ve ağrı oluyorsa 9- Lezyonun çapı 10mm den büyük olan dişlerde 10- Apikalde en az 3-4mm lik bölge enstrumante edilemiyorsa

19 19 SONUÇ Endodontik tedavinin en önemli unsurlardan biri olan hasta seçimi ve doğru endikasyon bu tezimizde de görülmüştür. Hasta isteği ve hekimin becerisi değiştirilebilir unsurlar olmasından dolayı endikasyonu doğru belirleme öne çıkmaktadır. Endikasyonları ile ilgili ne kadar çok bilgi sahibi olursak o kadar da konterndikasyonlar konusunda da bilgi sahibi olabiliriz. Endodontik tedavi için çok fazla kontrendikasyon bulunmamaktadır. Bununla birlikte önemli olan dişin ağız içindeki stratejik konumudur. Her vakayı kendi içinde değerlendirip, hemen her vakaya endodontik endikasyon konulabilir. Aslolan uygulanacak endodontik tedavinin kalitesidir.

20 20 LİTERATÜR 1) Alaçam, T: Endodonti, Barış Yayınları, 2. Baskı, Ankara, ) Bayırlı, GŞ: Endodontik Tedavi. İst. Üni. Diş Hek. Fak. Yayınları, Taş Matbaası, ) British Endodontic Society: guidelines for root canal treatmeant. Int. End. J., 16: 192, ) Cohen, S, Burns, RC: Pathways of the pulp. 6th ed. St. Louis, Mosby, ) Ingle, JI: Endodontics. 2nd ed., Philadelphia, Lea-Febiger, ) Nicholls, E: Endodontics. 3rd ed., Bristol, Wright, ) Seltzer, S, Bender, IB: The dental pulp. Biologic considerationsin dental procedures. 2nd ed., Philadelphia-Toronto, JB. Lippincott Co., ) Sevgican, F: Endodontik tedavinin endikasyon ve kontrendikasyonları, ders notları, ) Stock, CJR, Gulabivala, K, Walker, RT, Goodman, JR: Color Atlas and Text of Endodontics. 2nd ed., Mosby-Wolfe, London, ) Weine, FS: Endodontic therapy. 3rd ed., C.V. Mosby Co., St.Louis, 1982.