İŞYERİ HEKİMLİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIK EĞİTİMİ

Transkript

1 İŞYERİ HEKİMLİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIK EĞİTİMİ

2 HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME PRENSİPLERİ

3 Sıra No / Konu Konunun genel amacı Öğrenme hedefleri 31 / Havalandırma ve İklimlendirme Prensipleri Katılımcıların, işyerlerinde havalandırma ve iklimlendirme konularında bilgi edinmelerini sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcılar; İdeal çalışma ortamının havasının özelliklerini açıklar. Çalışma ortamında çalışanların sağlığı ve konforları için gerekli olan havalandırma ve iklimlendirme prensiplerini örneklerle açıklar. Konunun alt başlıkları Ortam havasının özellikleri Havalandırmanın genel prensipleri Havalandırma ve hava ihtiyacı Doğal, lokâl veya genel havalandırma İşyerlerinde iklimlendirme İlgili mevzuat

4 Amaç: İşyerlerinde havalandırma ve iklimlendirme ile ilgili bilgi edinmek. Öğrenim Hedefleri: Çalışma ortamında çalışanların sağlığı ve konforları için gerekli olan havalandırma ve iklimlendirmenin sağlanması. İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.

5 Alt Başlıklar: Ortam havasının özellikleri Havalandırmanın genel prensipleri Havalandırma ve hava ihtiyacı Doğal, lokal veya genel havalandırma İşyerlerinde iklimlendirme İlgili mevzuat

6 Ortam Havasının Özellikleri Atmosferik havada çok sayıda gaz ve su buharının karışımı ile çeşitli kirli gaz, çiçek tozları (polen) ve dumandan oluşur. Hacimsel olarak kuru hava yaklaşık olarak, %78.08 azot, %20.95 oksijen, %0.93 argon, %0.03 karbondioksit, % neon, % helyum, % hidrojen, % metan, % kükürt dioksit ve toplam % kripton, ksenon, ozon gazlarından oluştuğu kabul edilir.

7 Temiz hava: %20.93 oksijen (02), %79.04 azot (N2) ve % karbondioksit (C02) içeren havadır.

8 Kirli hava ise; içerdiği kirleticiler ve taşıdığı özelliklere göre; Tozlu Hava Zehirli Hava Patlayıcı Hava Pis Hava diye ayrılır.

9 Pis Hava: Oksijen içeriği %20 den az olan havadır. Boğucu özelliğe sahiptir. Zehirli Hava: Organizmayı bozan ve dolayısıyla hayat için çok tehlikeli olan gazları içeren havadır. Zehirli olarak adlandırılan gazlar şunlardır: Karbonmonoksit (CO), kükürtlü hidrojen (H2S), azot oksitleri (NO, N02, vb) kükürtdioksit (SO2) ve radon.

10 Patlayıcı Hava: CnH2n+2 genel formülü ile belirtilen metan (CH4), etan (C2H6), propan (C3H8) gibi hidrokarbonların gaz elemanlarının, hidrojen (H2) karbonmonoksit (CO) vs yanıcı gazları içeren havadır. Bunların en önemlisi hidrokarbonlar (özellikle metan) olup, hava ile karışımı grizu olarak adlandırılır ve madencilerin korkulu rüyasıdır.

11 Tozlu Hava: İçinde taş ve/veya kömür tozu bulunan havadır. Patlayıcı ve sağlığa zararlı özelliklere sahip olabilir. Pnömokonyoz olarak adlandırılan, akciğer toz hastalıklarını meydana getirir..

12 Teknoloji bize konforlu, modern ürünler sunarken, bu ürünlerin üretimi sırasında bazı kirlilikler oluşmaktadır. Bunlar;. Tozlar,. Dumanlar,. Yağ ve diğer buharlar,. Gazlardır. Endüstride oluşan duman ve tozlar, aşağıdaki zararlıları içerir:. Solventler (Kimyasal çözücü). Kaynak dumanları. Partiküller. Egzoz Gazları. Lehim dumanı. Kimyasallar - sıvılar

13 Bu zararlılar, insan vücudunda beyin, akciğerler, deri, kan, böbrekler, kolbacak sinirleri, karaciğer gibi birçok organda hasar yaparlar. Bu zararlılar, soluk aldığımızda vücudumuza girmeye çalışır ve vücudumuz bunlar karşısında savunmasız kalır. Hava içindeki tozların 10 mikrondan büyük olanları, ki bunlar gözle görünür tozlardır, burun ve boğaz içinde tutulur. Kül, karbon tozu, suni gübre tozu, çimento, cüruf, polen, un tozu, insan saçı bunlara örnektir

14 1-10 mikron arası büyüklükte olanlar ise bronşlara ulaşır. Bunlara bakteriler, süt tozu, boya pigmentleri, kükürt tozu örnek olabilir. 1 mikrondan küçük olanlar ise alveollere ulaşır. Bunlara da örnek vermek gerekirse sigara, kaynak dumanı, gres, yağ buharları, kurum ve virüsleri sayabiliriz. Bu durumdan, partiküllerin %99 dan fazlasının akciğerlerimize ulaştığı ortaya çıkmaktadır. 0,5-5 mikron tane büyüklüğüne sahip tozlar meslek hastalığına neden olmaktadır. KAYNAK DUMANI Partikül büyüklüğü : 0,2-0,8 mikron TAŞLAMA TOZU Partikül büyüklüğü : mikron

15 TOZPartikül büyüklüğü 1 ila 100 mikron arasındadır. Katı maddelerin ezilerek, yontularak, zımparalanarak veya öğütülerek parçalanması sonucunda ortaya çıkarlar. Tozlar ne kadar ince olursa, havada asılı kalma süreleri o kadar uzar ve solunum ile vücuda alınmaları o kadar kolay olur. DUMAN Partikül büyüklüğü 1 mikrondan küçüktür. Kaynak metallerinin ergitilmesi ve yüksek ısıların söz konusu olduğu diğer işlemlerde, metaller buharlaştığı zaman ortaya çıkarlar. Bu buharlar yoğuştuklarında çok ince zerrecikler oluştururlar ve bu zerrecikler havada uzun süre asılı kalırlar. GAZ Molekül büyüklüğü 0,004 mikrondan küçüktür. Normalde, oda sıcaklığı ve basıncı altında katı veya sıvı olmayan maddelerdir. Bunlar birçok kimyasal işlem sırasında açığa çıkarlar. BUHAR Normalde, oda sıcaklığında sıvı veya katı halde bulunan maddelerin gaz halleridir. Boya tinerleri ve yağ temizlemede kullanılan solventler bu tür sıvılardandır.

16 Bütün bu farklı katı ve sıvı zerrecikler genel olarak AEROSOL olarak adandırılır.

17

18 . HAVALANDIRMANIN VE İKLİMLENDİRMENİN GENEL PRENSİPLERİ Kapalı bir ortamın sıcaklık,nem, temizlik ve hava hareketini insan sağlık ve konforuna veya yapılan endüstriyel işleme en uygun seviyelerde tutmak üzere bu kapalı ortamdaki havanın şartlandırılması işlemidir. Pratikte ise iklimlendirme, havanın ısıtılması, soğutulması, nemlendirilmesi veya neminin alınması, bir başka deyişle havanın şartlandırılması işlemine denir.

19 İklimlendirilmiş ortamlar iş gücü veriminde artış ve sağlıklı bir yaşam sağlar. Kirli havanın zararlarından kurtulmak için iklimlendirme gereklidir. Günümüzde İklimlendirme bir lüks değil, konforlu ve insanca yaşamanın şartı haline gelmiştir..

20 İklimlendirme sistemleri, uygulamalarındaki özelliklere bağlı olarak; Isıtma, serinletme, nemlendirme, nem giderme,havalandırma ve filtreleme fonksiyonlarının tamamına veya bir kısmına sahip olabilirler.

21 Isıl Konfor: Konfor kliması uygulamalarında temel etken insandır. Kapalı bir ortamda sıcaklık ve diğer hava şartlarında ileri gelen bir rahatsızlık olmaması haline ısıl konfor denir. İklimlendirme sistemleri ile konfor şartlarının sağlanması için kontrol edilmesi geren faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir..

22 1- Hava sıcaklığı : Ortam sıcaklığının dış sıcaklıktan bağımsız olarak istenen seviyede tutulması birçok yönden gereklidir. İnsan sağlığı, çalışma veriminin artması, rahatlık hissetmesi gibi yönlerden olduğu gibi yapılan bir imalatın veya işlemin arzu edildiği gibi yürütülebilmesi için belirli bir ortam sıcaklığı gerekir. Kış ve yaz şartlarında bir miktar değişmekle birlikte insanlar yaklaşık C ortam sıcaklığı aralığında rahat etmektedir.

23 Ortam hava sıcaklığının artması ile birlikte; Bıkkınlık Tez kızarlık Dikkatsizlik Hata sayısında artış Düşünsel çalışmada randıman düşüklüğü Beceri isteyen işlerde randıman düşüklüğü % 50 İş kazası sayısında artış Ağır fiziksel işlerde randıman düşüklüğü Vücutta su ve asit baz dengesinin bozulması Kan dolaşımının zorlanması Yüksek düzeyde yorgunluk.

24 Yüksek sıcaklığa karşı alınacak önlemler; Etkilenme süresini kısaltma ve etki alanında olan işçilerin sayısını azaltma (endüstriyel hijyen metodu). ısı ve nem kontrolü için havalandırma, işçilerin gereksiz yere etkilenmelerini önlemek üzere siper, bölme değişik koruyucular kullanma, ısı kaynağını yalıtma, sıcak cisimleri düşük ışıma özelliği olan maddelerle boyama veya kapama koruyucu elbiseler veya diğer kişisel koruyucu kullanma.(mühendislik uygulamaları) Eğer havalandırma veya mühendislik uygulamaları ile kontrol yapılamıyorsa, sıcaklık etkisinin süresini kısaltmak, araya dinlenme süresi vermek, veya daha serin işlerde çalışma olanağı bulunmalıdır.

25 Soğuk ortam koşullarına karşı alınacak önlemler; Uygun bir ısıtma sistemiyle işyerinin istenen düzeyde ısıtılması ilk yapılacak iştir. Fabrikanın ısıtma düzeyini yörenin, iklim koşulları, içinde bulunan mevsim, yapının tipi, yapılan işin gerektirdiği kas çalışması (ağır iş, hafif iş), üretim süreci ve işçilerin giyinme alışkanlıkları belirleyecektir. Olanaklar elverdiği ölçüde uygun yerlere yerleştirilmiş çok sayıda ufak ısıtıcılardan yararlanılmalıdır..

26 Isıtıcılar, havalandırma deliklerinden ve pencerelerden gelen havanın, içeride çalışanlara gelmeden önce ısıtılmasını sağlayacak biçimde yerleştirilmelidir. Fabrika daha kurulurken iyi bir yalıtıcı malzeme ile çatı ve kuzeye bakan duvar yalıtılmalıdır. İşçilerin üzerinde çalıştıkları yer döşemesini, uygun bir malzeme ile örneğin tahta ızgaralarla kaplatarak, yerden gelebilecek soğuğun etkisi azaltılabilir. Uygun giysiler verilmelidir..

27 Ortamdaki sıcaklık tek bir değişkenden ibaret değildir. Sıcaklığın derece olarak artması veya azalması yanında, nemin ve hava akım hızının durumu da sıcaklığın etkisini arttırır veya hafifletir. Bu üç değişkenin çeşitli bileşimleri sonucu, kişi aynı sıcaklık duygusunu ve psikolojik etkiyi duyabilir. örneğin 37ºC sıcaklık, % 10 nem ve 3 m/s hava akım hızı ile, 27ºC sıcaklık, % 75 nem ve 0,1 m/s hava akım hızı, sıcaklık duygusu bakımından eşdeğer olabilir. Yani bu iki durumun kişi üzerine sıcaklık etkisi aynıdır. Hava sıcaklığı, hava nemi ve hava akım hızının beraberce kişi üzerinde oluşturduğu sıcaklık etkisine efektif ısı denilmektedir. Kişi üzerinde eşit sıcaklık etkisi yapan, hava sıcaklığı, hava nemi ve hava akım hızının çeşitli bileşimlerine de eşdeğer efektif ısı değerleri denilmektedir.

28 Sıcak çarpması aynı zamanda güneş çarpması olarak da bilinir. Bunun mutlaka güneşe maruz kalarak olması gerekmez. Bu olay vücudun kendini yeteri kadar soğutamayacağı bir ortama maruz kalmasıyla olur. Sonuç olarak vücut sıcaklığı yükselir ve ısı düzenleyici mekanizmanın tamamen bozulduğu noktaya erişilir. Bundan sonra vücut sıcaklığı süratle yükselir. Semptomlar sıcak kuru cilt, şiddetli baş ağrısı, görme bozuklukları, hızlı sıcaklık artışları ve bilinç kaybıdır. Bu şartlar yüzün sıcaklığa ani maruz kalmasıyla fark edilir. Kazazede hemen sıcaktan çıkarılmalı ve vücut mümkün olduğu kadar süratle soğutulmalıdır. Bu genellikle suyu sıkılmış serin ıslak bezlerle yapılır..

29 . 2- İzafi (Bağıl) nem : Havadaki su buharı miktarının, aynı sıcaklıkta havada bulunabilecek en çok su buharı miktarına izafi (bağıl) nem adı verilir. Yani havanın ne kadar nem alabileceğinin bir ölçüsüdür. İzafi nem konforu önemli ölçüde etkiler. Çünkü insan vücudunun buharlaşma yoluyla ne kadar ısı atabileceği havanın izafi nemi ile ilgilidir.

30 Bazı iş yerlerinde teknik nedenlerden dolayı nem oranı fazla olabilmektedir.nemin fazla olduğu ortamlarda hava sıcaklığı da fazla olursa çalışmak çok güçleşir. İş yeri ortamı için istenen izafi nem aralığı yaklaşık %40-60 dır. Eğer bağıl nem %40 altına inerse boğazda ve burunda kuruma yapar, %60 üstüne çıkarsa terleme güçleşir ve vücut ısısı artar. İş yerlerinde ortam nemi higrometre cihazı ile ölçülür..

31 YAPILAN İŞE GÖRE TERCİH EDİLEN ÇALIŞMA ORTAM SICAKLIĞI. Faaliyetin Şekli ddd Hava Sıcaklığı ( C ) Bağıl Nem Oturarak yapılan hafif işlerde 20 % 50 Oturarak yapılan hafif kol ve el çalışmalarında 20 % 50 Ayakta yapılan ağır kol işlerde 17 % 50 Çok ağır işlerde % 50

32 3- Hava hızı : Hava hızının insan rahatlığını bozmayacak seviyede kalması çok önemlidir. İş yerlerinde gerek konforu sağlamak ve gerekse sağlığa zararlı olan gaz ve tozların uzaklaştırılması bakımından uygun bir hava akımının temin edilmesi gerekmektedir. İş yerlerinde daima bir miktar hava akımı bulunur. Bu hava akımı (vantilasyon sistemine göre ) tek veya çok yönlü olabilir. Akım hızı da 0.2 m/s ila 5.0 m/s arası bazen de daha çok olabilir. Hava akım hızını ölçmek için en çok kullanılan alet pervaneli anemometre (hava akım hızı ölçü aleti) dir.

33 Ayrıca havalandırma yolu ile işçi başına saatte 30 m 3 temiz hava temini uygundur. Ayrıca çalışma yerlerinde işçi başına düşen hava hacmi en az 10 metreküp olacaktır. Normal şartlarda tabii havalandırma ile ortamın havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir. Koğuşlarda kişi başına düşen hava hacmi 12 metreküp olmalıdır. (Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba katılmaz) Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 metre olmalıdır. Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 metre olmalıdır. İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 metrekare olmalıdır.

34

35 4-Temizlik : Havanın yalnız sıcaklık ve nem seviyelerinin ayarlanması gerek insan sağlığı ve gerekse bir işlem için yeterli değildir. Havanın toz, koku, mikrop gibi yabancı maddelerden de arındırılması gerekir. İç ortam havasında genelde, sülfür dioksit veya ozon gibi dış ortam kirleticileri az miktarda bulunur. Formaldehit, karbonmonoksit, nitrojen oksit gibi kapalı hacim kirlilik kaynakları iç ortam havasında daha fazla oranda bulunur..

36 ÇALIŞMA ORTAMINDAN EMİLEN TOZ VE DUMANI NEREYE. ATMAMIZ GEREKİR? Ülkemizde yasalar ve yönetmelikler; çok tehlikeli olmamak ve komşuların şikayetine sebeb olmamak kaydıyla dumanların dışarı atılmasına izin vermektedir. Ancak çalışma ortamında açığa çıkan tozların ve dumanların partikül filtresi, elektrostatik filtre, aktif karbon filtre, hava yıkama gibi çeşitli yöntemlerle filtre edilerek havanın geri kazanılması en uygun yöntemdir. Bu bir filtre maliyeti getirecektir. Ancak kışın ısıtılan iç havayı dışarı atmayarak, enerji tasarrufu sağlayacak, aynı zamanda dış zamanda dış hava miktarının azaltılmasıyla, havalandırmanın getireceği yatırım ve işletme maliyetini de azaltacaktır

37 .

38 Plazma ve Lazer kesim esnasında insan sağlığına ve çevreye zararlı yüksek miktarlarda Fe,Fe2O2 ve CrNi tozları meydana çıkar. Endüstrinin ortak sorunu olan işçi sağlığını ve çevreyi tehdit eden bu zararlı toz ve dumanı çalışma ortamından uzaklaştırmak için Patlaçlı Panel Filtre (Jet-Pulse) kullanılır.

39

40 İnsan ömrünün % 80 den fazlasının geçirildiği kapalı binaların sahip olması gereken iç hava kalitesi konusunda aranan bazı önemli kriterler; ~ 26 ºC arası kuru termometre sıcaklığı, - % 40 ~ % 60 arası oransal nem, - 10 ~ 15 mikron ve üzerindeki toz, tüy, kıl hav,polen..vs den temizlenmesi, - Ter, yemek, sigara, duman, is... vs kokulardan arındırılması, İnsanların rahat ve yeterli solunum yapabileceği kadar oksijen seviyesine sahip olması

41 Havalandırma en basit ifade ile, kullanılmış havanın, yeni ve temiz hava ile değiştirilmesi olarak ifade edilebilir. Ancak, kısmen tanımlanan amaca hizmet etse dahi; Yaşanılan birimin kapı-pencerelerinin açılması, Vantilatörler ile içeriye temiz hava basılması, Aspiratörler ile içerideki kirli havanın dışarıya atılmaya çalışılması havalandırma olarak algılanmamalıdır.

42 Kirli havanın kontrolsüz olarak egzost edilmesi veya temiz havanın kontrolsüz olarak içeriye basılması, beraberinde başka ciddi sorunlar yaratabilir. Gerçek bir havalandırmadan bahsedilebilmesi için, aspiratörün ve vantilatörün birlikte kullanıldığı sistemler kurulmalıdır. Havalandırılan hacimdeki basınç kontrol edilmeli, içeriden dışarıya veya dışarıdan içeriye kontrolsüz hava akımları-kaçakları önlenmeli, ısı kayıp ve kazançlarına izin verilmemelidir.

43 Havalandırma ve insan sağlığı verimliliği yönünden bakıldığında en önemli unsur, içerideki oksijen seviyesinin korunmasıdır. Bunun tespiti için mekandaki oksijen tüketen kaynakların ( insanmakine-motor-ocak..vs.) miktar ve pozisyonlarının bilinmesi gerekir.

44 İnsanlar, bünyesel özellikleri yanında ; - Yaptıkları işin cinsine ( çalışma - uyuma - oturma..vs.), - İş yapış şekillerine ( oturarak veya ayakta ), - Yaptıkları işin zorluğuna (ofis işi - berberlik - tornacılık), - Yapılan işin temposuna ( hızlı - yavaş orta..vs.) gibi parametrelere bağlı olarak farklı miktarlarda oksijen tüketirler.

45 Havalandırma oranının yetersiz olduğu binaları tanımlamak için Kapalı Bina Sendromu terimi kullanılmaktadır. İç ortamın toplam taze hava değişimi/gereksinimi sayısı saatte 2 3 kez olarak verilmektedir. İç ortam havalandırma oranının az olması durumunda HBS(Hasta bina sendoromu) semptomlarında artış olduğu gözlemlenmiştir

46 Şekil 1:Endüstriyel klima santralinin şematik görünümü

47 Doğal Havalandırma. Herhangi bir hava hareketlendirici (Fan) kullanmadan yapılardaki kapı, pencere ve diğer açıklıklarla yapılan havalandırmaya doğal havalandırma adı verilir. Doğal havalandırma rüzgar ve sıcaklık farkına bağlı olarak gerçekleşir. Bunlardan rüzgar etkisiyle gerçekleşen havalandırmaya zorlanmış konveksiyon, sıcaklık farkı nedeniyle gerçekleşen havalandırmaya doğal konveksiyon etkili havalandırma adı verilir.

48 Günümüzdeki yapılar genellikle tamamen fan gücüyle gerçekleşen mekanik havalandırmaya bağlıdır. Ancak enerji tasarrufu, iç hava kalitesi ve son yıllarda öne çıkan sürdürülebilirlik kavramı, yeni sistemlerin ve çözümlerin geliştirilmesini zorlamaktadır. Bu çerçeve içinde yapı teknolojisinde yeni yönelimler ortaya çıkmıştır. Bu yeni yaklaşıma uygun yapılarda doğal havalandırma büyük önem taşımaktadır. Mekanik sistemler bu yeni yaklaşıma göre, ancak doğal sistemler yetersiz kaldığında devreye girmelidir. Bu konularda bütün dünyada yoğun araştırma ve geliştirme çalışmaları yapılmaktadır.

49 Genel Havalandırma Genel havalandırma, binaya büyük miktarda temiz hava sağlar ve kirli havayı tahliye eder. Sistem, genellikle duvara veya bir odaya ya da binanın çatısına yerleştirilmiş geniş egzoz fanları içerir. Genel havalandırma, işyerinde ortaya çıkan kirleticileri, bütün işyerinin havalandırılması yoluyla kontrol eder. Genel havalandırma kullanımı, işyerinde bir dereceye kadar kirleticileri dağıtabilmektedir fakat bu esnada kirlenme kaynağından uzak kişileri de olumsuz etkileyebilmektedir.

50 GENEL HAVALANDIRMA ÇEŞİTLERİ

51 Genel Havalandırmanın Zorlukları Kirleticileri tamamen ortadan kaldırmayacağı, Yüksek dozda toksik madde içeren kimyasallarda kullanılamayacağı, Toz veya metal dumanı veya yüksek miktarda gaz ve buhar için etkili olmadığı, Isıtılması veya soğutulması için yüksek miktarda taze hava gerektirdiği Düzensiz yayınımların veya gaz ve buhar dalgalanmalarının dağıtılmasında etkili değildir.

52 Genel havalandırmanın avantajları: Düsük ekipman ve kurulum maliyetleri. Az bakım gerektirmesi. Düsük dozda toksik madde içeren kimyasallar için etkili olması. Parlayıcı ve yanıcı gazlar veya buharlar için etkili olması. Hareketli veya dagılmıs kirleticiler için en iyi havalandırma saglaması. Dezavantajları: Kirleticilerin tamamen ortadan kalkmaması. Yüksek dozda toksik madde içeren kimyasallar için kullanılamaması. Toz, metal dumanları, çok miktarda gaz veya buhar için etkili olmaması. Yüksek miktarda ısıtılmıs ya da sogutulmus taze hava gerektirmesi. Düzensiz veya gaz ve buhar yayınımları için etkili olmaması.

53 Lokal Havalandırma Lokal egzoz havalandırma sistemi, işyeri ortamına kirletici yayılmasına neden olan genel havalandırmanın aksine kaynağın yakınında kirleticiyi yakalama yoluyla hava kirleticilerini kontrol etmek için kullanılır. Toksik kirletici, isçinin nefes bölgesine ulaşmadan önce kontrol edildiğinden lokal sistem çok daha etkili bir yoldur

54 Lokal havalandırma aynı zamanda genel havalandırma için gerekli olan temiz havaya daha az gereksinim duyulmasını sağlar. Hangi havalandırma yönteminin uygulanması gerektiği, havalandırma şekil gücünün nasıl olması gerektiği, yapılan işin cinsine, Fabrika inşa tarzına ve ölçülerine bağlı olarak büyük değişkenlikler göstermekte olup, uygun havalandırma sisteminin projelendirilmesinde uzman mühendislik bilgilerine gereksinim bulunmaktadır.

55 Lokal Egzoz Havalandırmanın Bilesenleri Kirleticiyi kaynağında yakalaması için bir davlumbaz veya açıklık Sistem içinde kimyasalları taşıması için kanallar Sistemdeki hareketli havayı temizlemesi için hava temizleme cihazı (Her zaman gerekmez) Sistem içinde havanın hareketi ve dışarı atılması için fanlar Kirli havanın atılması için egzoz bacası

56 Lokal Egzoz Sisteminin Temel Bileşenleri

57 Kaynak işlemi sırasında lokal havalandırma Kaynak Dumanı Yakalama hızı : 0,5-5 m/s Kanal içi hız : 6-14m/s Taşlama tozu Yakalama hızı : m/s Kanal içi hız : m/s

58 Kaynak işlemi sırasında lokal havalandırma

59 Davlumbaz çesitleri Alıcı davlumbaz Çevreleyen davlumbaz Yakalayıcı davlumbaz Taşınabilir yakalayıcı davlumbaz

60 Taşınabilir lokal havalandırma ekipmanı

61 POLSYESTER ENDÜSTRİSİNDE İŞ YERİ HAVALNDIRMASINDA LOKAL HAVALANDIRMA

62 Lokal Egzoz Havalandırmasının Avantajları: Kirleticiyi kaynagında yakalar ve uzaklastırır. Yüksek dozda toksik madde içeren kimyasallar için tek seçenek. Tozlar ve metal dumanları dâhil çok kirletici çesidini tutabilir. Daha az taze hava gerektirir. Bu sayede de daha az hava dısarı atılır. Az taze hava gerektirdigi için ısıtma ve sogutma maliyeti düsük. Dezavantajları: Tasarım, montaj ve ekipman için yüksek maliyet. Düzenli temizlik, kontrol ve bakım gerektirir.

63 SICAK YÜZEYLER MEKANİK DARBELER VE KIVILCIMLAR HAVALANDIRMA KANALLARINDA PATLAMA NEDENLERİ

64 Kanal Tasarımı ve Kurulumunda Dikkat Edilmesi Gereken Prensipler

65 İşyerlerinde İklimlendirme İklimlendirme sistemleri, fabrikalarda çalışanların sağlık ve konforunu temin etmek suretiyle iş veriminin artırılmasına katkıda bulunur. Ayrıca birçok endüstri kollarında daha kaliteli mal ve ürün elde edilmesinde yine iklimlendirme sistemleri etkilidir. Buna örnek olarak tütün ve gıda endüstrisi gösterilebilir. Tekstil, şekercilik ve ilaç sanayii gibi bazı sanayi kollarında ise klima tesisatı bir zaruret olmuştur.

66 Klima tesislerinden ilk olarak faydalanan endüstri kolu tekstil oluştur. Pamuk imalatında, açma, taraklama, dublaj, fitil yapma, masuralama, bükme, iplik imali ve dokuma işlemlerinin tümü belirli nem ve sıcaklıkta yapılır. Muhtelif işlemelere uygun olan izafi nem seviyesi %50 ile %95 arasında değişir..

67 Madenlerde havalandırmanın önemi büyüktür. Dünyanın en derin madenlerinde biri olan bor altın madeninde dikey derinlik yaklaşık 2400 m dir. Dolayısıyla buradaki sıcaklık 56,5 C mertebesindedir. Bu gibi madenleri gerek serinletmek gerekse tehlikeli gazların birikmesine mani olmak için madenlerin havalandırılmasına çok dikkat etmek gerekir..

68 Kimya endüstrisinde özellikle patlayıcı maddelerin üretiminde ve ilaç sanayinde iklimlendirme ünitelerinin kullanımı en az yukarıda sayılan uygulama alanları kadar önemlidir. Bazı higroskopik maddelerin işlemesi, nemi kontrol edilmemiş mahallerde yapılamaz.